Σκληρό συμπαγές, τυρί με ανοιχτό κίτρινο ή ζαχαρί μάζα και σκληρή κρούστα, που εμφανίζεται σε σχήμα κεφαλιού. Παρασκευάζεται από πρόβειο ή κατσικίσιο γάλα ή από μείγμα αυτών των δύο. Παράγεται σε αρκετές περιοχές της Ελλάδας, από τη Μακεδονία και την Ήπειρο μέχρι την Πελοπόννησο και την Κρήτη, αλλά και στα νησιά του Ιονίου και των Κυκλάδων. Εικάζεται πως είναι το παλαιότερο από τα σκληρά ελληνικά τυριά. Η πιο αλμυρή και πικάντικη γεύση του οφείλεται ακριβώς σε αυτή του τη μακρόχρονη ιστορία. Κάποτε που δεν υπήρχαν τα μέσα για να διατηρηθεί σωστά, αναγκαστικά το έπηζαν σε υψηλότερες θερμοκρασίες και το αλάτιζαν αρκετά ώστε να διατηρείται καλύτερα. Το κεφαλοτύρι μπορεί να καταναλωθεί ως επιτραπέζιο, αλλά πρωταγωνιστεί σε πολλά πιάτα τη ελληνικής κουζίνας, που χρειάζονται την αλμύρα του για να συμπληρώσει τη γεύση τους. Μόνο του, σε σαγανάκι, αλλά και ως συμπλήρωμα σε σαγανάκι αλλαντικών ή θαλασσινών, τριμμένο πάνω από ζυμαρικά και σε πίτες. Η ελληνική παράδοση το θέλει να συνοδεύει ακόμα και φρούτα, όπου η πικάντικη γεύση του δημιουργεί μια αντίθεση. Λόγω της αλμυρής του γεύσης ταιριάζει καλύτερα με λευκά τυριά και λευκά αποστάγματα.
