Το χταπόδι ανήκει στην οικογένεια μαλάκια - κεφαλόποδα. Το σώμα του είναι ένας ελαστικός σάκος, δίχως κέλυφος ή κόκαλα. Από την άκρη του ξεκινάνε τα 8 πλοκάμια με δύο παράλληλες σειρές βεντούζες στο κάθε ένα. Το κάθε πλοκάμι διαθέτει αυτόνομο κέντρο κίνησης, έτσι που αν το χταπόδι στον αγώνα για επιβίωση χάσει ένα, θα συνεχίσει να ζει με τα υπόλοιπα 7 μέχρι να ξαναβγεί και το όγδοο.
Υπάρχουν 200 είδη με ποικίλα μεγέθη, από 10 εκ. (Octopus Joubini) μέχρι το χταπόδι τέρας (Οctopus Dolfeini) που ψαρεύτηκε στον Καναδά πριν από χρόνια και ζύγιζε 250 κιλά.
To κοινό χταπόδι των ελληνικών θαλασσών ζυγίζει μέχρι 3 κιλά και καταλήγει στις αγορές είτε φρέσκο είτε κατεψυγμένο, έτοιμο για μαγείρεμα, έχει δηλαδή «παραγουλισθεί» σε ειδικά μηχανήματα σαν πλυντήρια που τα λένε γουλίστρες. Το φρεσκοψαρεμένο χταπόδι όμως πρέπει, προτού μαγειρευτεί, να χτυπηθεί πρώτα καλά και μετά να τριφτεί σε μια σκληρή επιφάνεια. Αλλιώς, δεν πρόκειται να μαλακώσει ποτέ, όση ώρα κι αν βράσει.
Πώς καταλαβαίνουμε ότι είναι φρέσκο το χταπόδι στο ψαράδικο: όταν είναι άσπρο ή ελαφρά ροζέ. Αν είναι πιο σκούρο κόκκινο, σημαίνει ότι το έχουν συντηρήσει στην κατάψυξη και μετά το ξεπάγωσαν για να το διαθέσουν στο εμπόριο. Πρακτικά, για να ελέγξουμε αν το χταπόδι είναι παραγουλιασμένο (προϋπόθεση για να βράσει εύκολα), τραβάμε δύο πλοκάμια και τα απομακρύνουμε το ένα από το άλλο. Αν η μεμβράνη που τα συνδέει στη βάση διαλυθεί, σημαίνει ότι το χταπόδι έχει χτυπηθεί και είναι έτοιμο για μαγείρεμα. Τότε τα πλοκάμια του είναι σφιχτά γιατί έχουν χάσει τα υγρά τους και στριφογυριστά (κατσαρά).
Μοσχιοί - μοσχοχτάποδα (eledone moschata ) είναι τα μικρότερα κεφαλόποδα στην κατηγορία των χταποδιών. Έχουν ανοιχτό, σχεδόν διαφανές σώμα και μικρότερα σγουρά πλοκάμια, με μία μόνο σειρά βεντούζες. Θεωρούνται οι φτωχοί συγγενείς της οικογένειας, δεν παύουν όμως να είναι και αυτοί νόστιμοι και τρυφεροί. Είναι κατάλληλοι για μαγειρέματα της κατσαρόλας και ιδανικοί για χταποδοκεφτέδες.
Διατροφική αξία 100 γρ. νερόβραστο χταπόδι/80 θερμίδες. Περιέχει πολλές πρωτεΐνες, άφθονες βιταμίνες Β12 και Β6, σίδηρο και αρκετό φώσφορο, αλλά και χοληστερόλη.
Β.Σ.
