Eίναι η χώρα ορόσημο για την παγκόσμια οινοποιία και το μόνιμο σημείο αναφοράς κάθε σοβαρού επαγγελματία και κάθε σωστά ενημερωμένου οινόφιλου.Δεν είναι τυχαίο ότι ακόμα και σε περίπτωση διαφωνίας με τα περισσότερα σημεία της οινικής πραγματικότητας της Γαλλιας και την πολιτική της στον διεθνή στίβο του κρασιού,η χώρα εξακολουθεί και χρησιμεύει ως σημείο σύγκρισης. Ταυτισμένη με τις υλικές απολαύσεις της ζωής και μάλιστα τις γευστικές,η θέση του κρασιού ως πρωταγωνιστή αυτών των απολαύσεων είναι τελείως φυσική και αναμενόμενη. Τα καλά κρασιά της Γαλλίας-ιδιαίτερα πολλά-κατόρθωσαν να είναι σοβαρά και ποιοτικά, πέτυχαν να διατηρούν άμεση σχέση με τον τόπο παραγωγής τους και αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητας ακόμα και απλών ανθρώπων. Κατόρθωσαν να γίνουν και να παραμένουν υπ’ αριθμών ένα Star της παγκόσμιας οινοποιίας και εκτός από συντελεστής απόλαυσης να είναι και status symbol.
Κρασί παράγεται σχεδόν παντού στη Γαλλία,σε ποσότητα 7 με 8 δισεκατομμυρίων φιαλών ετησίως.Η Γαλλία έχει τη δεύτερη μεγαλύτερη έκταση αμπελώνων στον κόσμο μετά την Ισπανία,αλλά και συναγωνίζεται με την Ιταλία για το μέγεθος και τον όγκο της ετήσιας οινοπαραγωγής. Καθοριστικά στοιχεία για τα ποιοτικά κρασιά της Γαλλίας είναι η έννοια του terroir και το σύστημα των Ονομασιών Προελεύσεως.
Τα πρώτα ίχνη της ιστορίας του Γαλλικού κρασιού χάνονται στον 6ο π.Χ αιώνα.Στους πρώτους Χριστιανικούς χρόνους καθοριστικό ρόλο έπαιξε ο Άγιος Μαρτίνος της Tours ο οποίος φύτεψε αμπέλια τον 4ομ.Χ αιώνα. Στην εξέλιξη,η Γαλλική Επανάσταση αφενός και η επέλαση της φυλλοξήρας αφετέρου επέφεραν ανάσχεση. Η αποκατάσταση και η ανόρθωση επανήλθαν την εποχή περίπου της καθιέρωσης του συστήματος των Ονομασιών Προελεύσεως (1935) και μετά και την λήξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου η Γαλλία διαμόρφωσε την αμπελοοινική φυσιογνωμία που γνωρίζουμε σήμερα. Στη χώρα υπάρχει και χρησιμοποιείται πλήθος ποικιλιών σταφυλιού, από τις σημαντικές και “διάσημες” που έχουν γίνει εδώ και πολλές δεκαετίες, διεθνείς μέχρι και αρκετές τοπικές που δεν είναι γνωστές έξω από τα όρια της περιοχής τους αλλά παρουσιάζουν ενδιαφέρον δυναμικό. Και στις δύο περιπτώσεις οι ποικιλίες εκφράζουν τη σχέση τους με το σύνολο των κλιματολογικών και γεωγραφικών συνθηκών του τόπου όπου καλλιεργούνται. Το Cabernet Sauvignon για παράδειγμα και το Merlot εκφράζουν το Bordeaux,το Syrah εκφράζει την περιφέρεια του Ροδανού,το Chardonnay και το Pinot Noir την Βουργουνδία και την Σαμπάνια,το Riesling και το Gewurztraminer την Αλσατία,ενώ το Sauvignon Blanc και κυρίως το Chenin Blanc την κοιλάδα του ποταμού Λίγηρα.
Αλσατία
H Αλσατία είναι περιφέρεια παραγωγής κατεξοχήν λευκών κρασιών,ξηρών και γλυκών.Βρίσκεται στην Ανατολική πλευρά της Γαλλίας,δίπλα σχεδόν στον ποταμό Ρήνο και συνορεύει με την Γερμανία με την οποία μοιράζεται τις ίδιες σχεδόν κλιματολογικές συνθήκες και τις χρησιμοποιούμενες ποικιλίες σταφυλιού. Τα κρασιά των δύο χωρών έχουν διαφορετικό χαρακτήρα και προσωπικότητα με τα Γερμανικά να είναι πιο φινετσάτα και κομψά,να διαθέτουν υψηλότατη οξύτητα ενώ τα Αλσατικά είναι στην πλειοψηφία τους γεμάτα και εύσωμα. Οι χρησιμοποιούμενες ποικιλίες σταφυλιού στην Αλσατία είναι το Riesling,το Gewurztraminer,το Pinot Gris,το Pinot Blanc,το Muscat και το Sylvaner.Μερικοί όμως παραγωγοί φτιάχνουν πολύ ωραία κόκκινα κρασιά από την Βουργουνδικής καταγωγής ποικιλία Pinot Noir.Στην Αλσατία ακολουθείται σύστημα κατάταξης των αμπελώνων παρόμοιο με της Βουργουνδίας, με την διαφορά ότι στην Αλσατία δεν υπάρχουν αμπελώνες Premier Cru.Τα κρασιά που προέρχονται από αμπέλια Grand Cru παρουσιάζουν εντυπωσιακό αρωματικό και γευστικό βάθος, πολυπλοκότητα και πολύ μεγάλες δυνατότητες παλαίωσης.
Μπορντώ
To Bordeaux είναι-για τον μέσο οινόφιλο-η κατεξοχήν περιφέρεια παραγωγής μεγάλων κρασιών. Η περιοχή βρίσκεται στην Νοτιοδυτική Γαλλία, πολύ κοντά στον Ατλαντικό ωκεανό του οποίου την επιρροή υφίστανται οι αμπελώνες. Οφείλει επίσης πολλά στην ύπαρξη των δύο ποταμών (Dordogne και Garonne) που το διατρέχουν και επηρεάζουν, τη σύσταση των εδαφών, και συνακόλουθα την φυσιογνωμία των κρασιών. Η αμπελοοινική περιφέρεια διαιρείται, σε σχέση με τη θέση της ως προς τους ποταμούς, σε δύο μέρη:στην “Αριστερή Όχθη” και στην “Δεξιά”. Η Αριστερή Όχθη του Garonne βρίσκεται υπό την κυριαρχία του Cabernet Sauvignon,με το Merlot,το Cabernet Franc και το Petit Verdot να έχουν βοηθητικό ρόλο. Διαιρείται σε δύο περιφέρειες:το Medoc που περιλαμβάνει όλες τις μεγάλες Ονομασίες Προελεύσεως (Saint Estephe,Pauillac,Saint Julien,Margaux), όπου βρίσκονται και όλα τα μυθικά Chateaux και το Haut Medoc που περιλαμβάνει αμπελώνες και Chateaux μικρότερων δυνατοτήτων. Αρκετά κάτω από την Αριστερή Όχθη βρίσκονται δύο επίσης σπουδαίες οινοποιητικές περιφέρειες-Ονομασίες Προελεύσεως: Το Pessac-Leognan για ξηρά κρασιά και το Sauternes-Barsac για τα διάσημα λευκά γλυκά κρασιά από σταφύλια που έχουν υποστεί ευγενή σήψη. Και εδώ βρίσκονται μερικά από τα καλύτερα Chateaux ολόκληρης της Γαλλίας που παράγουν κρασιά παγκοσμίου φήμης και συχνά μυθικού status.Στην Δεξιά Όχθη του Garonne, που είναι μικρότερη σε έκταση ευρίσκονται μόνο δύο μείζονες-αλλά πολύ σημαντικές-Ονομασίες Προελεύσεως:το Saint Emilion και το Pomerol στις οποίες κυριαρχεί το Merlot με αποτέλεσμα τα κρασιά να είναι πιο μαλακά, πιο αρωματικά, πιο ελκυστικά στη νιότη τους αλλά και με μικρότερες δυνατότητες παλαίωσης από τα κρασιά της Αριστερής Όχθης. Τα μεγάλα κρασιά του Bordeaux έχουν δημιουργήσει ένα απίστευτα μεγάλο μύθο και έχουν αγγίξει πλέον υπερβολικά μεγάλες τιμές απόκτησης. Η απόκτηση αυτών των κρασιών είναι πλέον δύσκολη υπόθεση για τις οικονομικές δυνατότητες του μέσου οινόφιλου.
Βουργουνδία
Περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη οινοποιητική περιοχή του κόσμου, η Βουργουνδία είναι αφοσιωμένη στην έννοια του terroir.Στην πραγματικότητα, η Βουργουνδία και τα κρασιά της απoτελούν την επιτομή και το αποκορύφωμα της έννοιας “κρασί terroir”.Αυτό συμβαίνει όχι απλώς για επιφανειακούς λόγους (π.χ το πολύ μικρό μέγεθος της έκτασης των Βουργουνδικών αμπελώνων) αλλά κυρίως διότι τα Βουργουνδικά κρασιά αποτελούν κατευθείαν προιόν προνομιούχου και αποκλειστικής σχέσης με το αμπέλι απ'όπου προέρχονται. Ακόμα και κρασιά φτιαγμένα από τον ίδιο οινοποιό αλλά από διαφορετικά αμπέλια παρουσιάζουν τρομερές διαφορές προσωπικότητας μεταξύ τους. Αυτό οφείλεται ότι τα αμπελοτεμάχια, έχουν συχνά εντέλως διαφορετική σύνθεση εδαφών και διαφορά μικροκλιμάτων και κυρίως επειδή ο οινοποιός γνωρίζοντας και αποδεχόμενος τις διαφορές θέλει να τις περάσει και να τις κάνει να εκφραστούν μέσα από τα κρασιά. Η Βουργουνδία είναι περιοχή όπου η παραγωγή λευκών και κόκκινων κρασιών έχει την ίδια σημασία,τόσο από άποψη ποσότητας όσο και από την άποψη της σοβαρότητας που αποδίδεται και στους δύο τύπους. Τόσο στα κόκκινα όσο και στα λευκά, συμμετέχει μόνο μία ποικιλία σταφυλιού: το Chardonnay για τα λευκά και το ντελικάτο και ευαίσθητο Pinot Noir για τα κόκκινα.Και τα δύο,υπό κατάλληλες συνθήκες και στα καλύτερα terroirs,μπορούν να δώσουν μεγάλα και αριστουργηματικά κρασιά πολύ μεγάλης παλαίωσης. Παρόλο που τα καλύτερα κρασιά Βουργουνδίας παράγονται στη σχετικά μακρόστενη λουρίδα γης που λέγεται Cote d'Or,εξαιρετικά άσπρα κρασιά παράγει και το Chablis που βρίκεται Βόρεια της Cote d'Or. Oι παραγόμενες ποσότητες κρασιών Βουργουνδίας είναι πολύ μικρές γι'αυτό σε συνδυασμό με το prestige, η ποιότητα μπορεί να ανεβάσει την τιμή του κρασιού στα ύψη. Γεγονός είναι ότι η Βουργουνδία παράγει μερικά από τα πιο λεπτά κρασιά του κόσμου.
Ροδανός
Στην τεράστια σε έκταση Κοιλάδα του ποταμού Ροδανού παράγονται και αγωνίζονται να διακριθούν πάρα πολύ τύποι κρασιών, από πολλές Ονομασίες Προελεύσεως φτιαγμένα με διάφορες ποικιλίες σταφυλιών. Γεγονός όμως είναι ότι ο Ροδανός σε ότι αφορά στα λευκά σταφύλια είναι βασίλειο της Rousanne,της Marsanne,της Grenache Blanc και σε πολύ μικρά ποσοστά του Viognier ενώ στα κόκκινα σταφύλια υπάρχουν άπειρες ποικιλίες με το Syrah,την Grenache,τη Mourvedre και το Carignan να ξεχωρίζουν. Θεωρητικά ο Ροδανός είναι μία περιοχή αλλά όπως και με την Βουργουνδία η ποικιλία και η διαφορά μεταξύ των terroirs είναι τόσο μεγάλη που δεν υπάρχει ενιαία “γραμμή” στο στυλ των κρασιών. Υπάρχουν επιπλέον και σημαντικές κλιματικές διαφορές και λόγω αυτών κυρίως η Κοιλάδα του Ροδανού χωρίζεται σε δύο ευδιάκριτα μεταξύ τους μέρη:στο Βόρειο μέρος το κλίμα είναι ηπειρωτικό και τα κρασιά πιο “ψυχρά” αλλά με πολλές δυνατότητες παλαίωσης, ενώ στο Νότιο μέρος το κλίμα είναι Μεσογειακό με αποτέλεσμα να παράγονται “κρασιά του ήλιου” όπως αποκαλούνται.
Στον Βόρειο Ροδανό παράγονται κυρίως κόκκινα εύρωστα κρασιά μακράς παλαίωσης με μόνη χρησιμοποιούμενη ερυθρή ποικιλία το Syrah αλλά υπάρχουν και δύο Ονομασίες Προελεύσεως λευκών κρασιών από Viognier (Condrieu και Chateau Grillet).Οι σημαντικές Ονομασίες Προελεύσεως του Βόρειου Ροδανού είναι το Hermitage ή Cote Rotie, το Crozes Hermitage, το Saint Joseph, το Cornas, το Condrieu και το Chateau Grillet.Ο Νότιος Ροδανός προσφέρει μία πληθώρα Ονομασιών Προελεύσεως και παράγει εξίσου σημαντικά λευκά και κόκκινα κρασιά. Λόγω του Μεσογειακού κλίματος, τα κρασιά είναι πιο “θερμά” και πιο εύκολα και γρήγορα προσπελάσιμα. Στην κορυφή της πυραμίδας του Νότιου Ροδανού είναι η Ονομασία Προελεύσεως Chateauneuf du Pape όπου παράγονται μερικά από τα πιο πολύτιμα (όπως και στο Βόρειο Ροδανό) κρασιά της Γαλλίας. Ακολουθούν οι Ονομασίες Προελεύσεως Vacqueyras και Gigondas.Στο Νότο βασιλεύουν οι ποικιλίες Grenache Rouge,Syrah,Carignan Mourvedre,ενώ στις λευκές ποικιλίες της περιοχής η Rousanne και η Marsanne είναι άξιες για την δημιουργία κρασιών υψηλού επιπέδου.
Κοιλάδα του Λίγηρα
Λίγες αμπελοοινικές περιοχές δείχνουν στις μέρες μας τόσο παραγνωρισμένες όσο η Κοιλάδα του ποταμού Λίγηρα. Πρόκειται για μία μεγάλη περιοχή που εκτείνεται από την Nantes (στη Δυτική Γαλλία, δίπλα σχεδόν στον Ατλαντικό Ωκεανό) μέχρι τα άκρα της Κεντρικής Γαλλίας, όπου και συναντούμε το Sancerre και το Pouilly Fume. Αποτελεί μία ατέλειωτη αλληλουχία εδαφολογικών χαρακτηριστικών, μικροκλιμάτων και Ονομασιών Προελεύσεως. Οι αμπελώνες και τα κρασιά της Κοιλάδας του Λίγηρα είναι ένα φάσμα από προσωπικότητες και στυλ, ένα ατελείωτο μωσαϊκό από ποικιλίες σταφυλιού και τύπους κρασιών. Η περιοχή χαρακτηρίζεται ούτε λίγο ούτε πολύ από 87 διαφορετικές Ονομασίες Προελεύσεως και ακόμη περισσότερες ποικιλίες οινοποιήσιμων σταφυλιών.H κατηγοριοποίηση των αμπελουργικών περιοχών και των κρασιών της κοιλάδας του Λίγηρα σε μεγάλες ομάδες με ενιαία χαρακτηριστικά είναι σχεδόν αδύνατη αλλά συμβάλλει στη διατήρηση της γοητείας του κρασιού ως ενός μονίμως κινούμενου, μεταβαλλόμενου και άπιαστου ωκεανού. Στην Κοιλάδα παράγονται κρασιά όλων των ειδών και ποιοτήτων : από τα πιο απλά και εύκολα μέχρι τα πιο συγκλονιστικά κόκκινα ξηρά, ξηρά λευκά Ονομασίας Προελεύσεως Savenieres και μαγικά λευκά γλυκά κρασιά γύρω από την περιφέρεια της πόλης του Angers.Η Κοιλάδα του Λίγηρα παράγει επίσης τις μεγαλύτερες ποσότητες αφρωδών κρασιών στη Γαλλία, αμέσως μετά την Σαμπάνια και μάλιστα πολύ ικανοποιητικού επιπέδου. Οι σημαντικότερες Ονομασίες Προελεύσεως για λευκά ξηρά κρασιά είναι:Savennieres,Vouvray,Sancerre και Pouilly Fume.Οι σημαντικές Ονομασίες Προελεύσεως κόκκινων κρασιών είναι Chinon,Bourgueil Saumur-Champigny.Τα καλύτερα λευκά γλυκά κρασιά της περιφέρειας παράγονται αφενός στις τρεις γειτονικές Ονομασίες Προελεύσεως (Coteaux du Layon, Quarts de Chaume, Bonnezeaux) και αφετέρου στην πιο μακρινή Ονομασία Προελεύσεως Vouvray. Κορυφαίες λευκές ποικιλίες σταφυλιού της κοιλάδας του Λίγηρα είναι το εξαιρετικό στην περιοχή και κάπως παραγνωρισμένο Chenin Blanc που μπορεί να δώσει ξηρά και γλυκά κρασιά βαθιάς παλαίωσης, αλλά και το Sauvignon Blanc που εκφράζεται θαυμάσια στη Sancerre και στο Pouilly Fume. Το Cabernet Franc είναι η ερυθρή ποικιλία που σε άλλες οινοποιητικές περιφέρειες της Γαλλίας δυσκολεύεται να δώσει ενδιαφέροντα αποτελέσματα αλλά στον Λίγηρα βρίσκει τον τόπο έκφρασης του και μπορεί να δώσει κρασιά πολύ υψηλού επιπέδου.
Καμπανία (Σαμπάνια)
Μολονότι είναι η πιο Βόρεια (για την ακρίβεια Βορειοανατολική) οινοποιητική περιοχή της Γαλλίας και συνεπώς κρύα,η Καμπανία παράγει κρασιά με εξαιρετικό ενδιαφέρον.Το κλιματολογικό και γεωγραφικό “ελάττωμα” της περιοχής αναδεικνύει στην πραγματικότητα ακόμα καλύτερα την ποικιλομορφία των μικροκλιμάτων και των terroirs της Καμπανίας,καθώς το κρύο κλίμα-όταν δεν εμποδίζει την καλλιέργεια της αμπέλου-δημιουργεί τις προυποθέσεις για την παραγωγή σοβαρών και πολύπλοκων κρασιών.Να θυμίσουμε ότι τα κρασιά των κρύων κλιμάτων,όταν καλύπτονται από την συγκυρία ενός συνόλου άλλων ευνοικών παραμέτρων,παρουσιάζουν βάθος και εκλεπτυσμένη φινέτσα που δεν τα βρίσκουμε στα “Κρασιά του Ήλιου” δηλαδή σε αυτά των Νοτίων περιοχών της Μεσογείου και όλων των θερμών οινοπαραγωγικών περιοχών του κόσμου.
Αν και με μικρότερες κλιματολογικές διαφορές απ'ότι σε άλλες οινοποιητικές περιοχές της Γαλλίας,οι διαφορές χαρακτηριστικών μεταξύ των terroirs της Καμπανίας είναι τόσο σημαντικές που πέρα από την ποιότητα το κρασί παίρνει και τελείως διαφορετικά χαρακτηριστικά ανά terroir.Η Καμπανία διαθέτει μόνο τρεις ποικιλίες σταφυλιού,δύο κόκκινες (Pinot Noir και Pinot Meunier) και μία λευκή (Chardonnay).Η “φτώχεια” αυτή φαίνεται εντονώτερα στους άλλους δύο τύπους κρασιών,εκτός της διάσημης και glamorous Σαμπάνιας, -που αγωνίζονται για να προσελκύσουν την προσοχή:στο Rose des Riceys και στο Coteaux Champenois,που πρακτικά παράγονται μόνο από Pinot Noir.Επίκεντρο της παραγωγής Σαμπάνιας είναι οι πόλεις Reims και Epernay,αλλά ο “Ξανθός Οίνος” παράγεται σε όλη την Καμπανία, η οποία υποδιαιρείται υποπεριοχές:Aube,Cotes des Blancs,Cotes de Sezanne,Montagne de Reims, Valee de la Marne.Κάθε μία από αυτές ειδικεύεται στην παραγωγή της δικής της φυσιογνωμίας Σαμπάνιας ανάλογα με το είδος του terroir και την ποιότητα τουCru.Eνώ στις τέσσερις υποπεριοχές της Καμπανίας για την παραγωγή Σαμπάνιας χρησιμοποιούνται όλες οι ποικιλίες σταφυλιού,στην περιοχή Cotes des Blancs της οποίας οι πλαγιές βλέπουν στην Ανατολή,κυριαρχεί το Chardonnay.
Ενώ λοιπόν Σαμπάνια παράγεται σε όλη την έκταση της Καμπανίας,το “ήσυχο” (μη αφρώδες) ροζέ Ονομασίας Προελεύσεως “Rose de Riceys” παράγεται μόνο στο απομακρυσμένο Νότιο άκρο της περιφέρειας,στην περιοχή της Aube.Το στυλ του συγκεκριμένου αυτού τύπου ροζέ κρασιού (βαθύχρωμο,έντονα αρωματικό,με ιδιαιτέρως τυπικά ποικιλιακά χαρακτηριστικά του Pinot Noir) επιτυγχάνεται χάρη στη χρήση σταφυλιών που προέρχονται από αμπέλια σε πλαγιές μόνο με έκθεση στον Νότο.Τα “ήσυχα” κρασιά της Ονομασίας Προελεύσεως “Coteaux Champenois” είναι μόνο κόκκινα και πρακτικά παράγονται κυρίως στην Δυτική Καμπανία,όπου το κλίμα είναι σχετικά ήπιότερο.Τα κρασιά αυτά είναι σχετικά ελαφρά,με υψηλή οξύτητα κάτι που τα κάνει ιδιανικούς συνοδούς φαγητού.Τα κρασιά Coteaux Champenois είναι πολύ συχνά γνωστά με το όνομα του χωριού απ'όπου προέρχονται,με το οποίο μάλιστα αναφέρονται.Πιο φημισμένα και πιθανώς τα καλύτερα είναι τα κρασιά από το χωριό Bouzy,τα οποία στην Καμπανία αναφέρονται σαν ξεχωριστός τύπος-το “Bouzy Rouge.Δυστυχώς,η παραγωγή Rose des Riceys και Coteaux Champenois είναι τόσο μικρή που αυτοί οι τύποι κρασιών δυσκολότατα βρίσκονται εκτός Γαλλίας.
Ο Γαλλικός Νότος
H πολύ μεγάλη οικογένεια των κρασιών του Γαλλικού Νότου αποτελεί τελείως ξεχωριστή περίπτωση. Δεν πρόκειται για ενιαία περιφέρεια η περιοχή αλλά για μία άτυπη μεγάλη οικογένεια πολλών Ονομασιών Προελεύσεως σκορπισμένων σε όλα τα σημεία του Νότου με κύριο κοινό στοιχείο, που διατρέχει σαν ραχοκοκκαλιά όλες σχεδόν τις Ονομασίες Προελεύσεως, τη “θερμή” ιδιοσυγκρασία των κρασιών, τον εξωστρεφή χαρακτήρα και σε μερικές περιπτώσεις την rustique ιδιοσυγκρασία τους. Πολύ καλή δουλειά έχει γίνει τις τελευταίες δεκαετίες στην μεγάλη περιοχή του κέντρου του Νότου που καλύπτει κυρίως η Ονομασία Προελεύσεως Coteaux du Languedoc,όπου σιγά-σιγά εκτός από την θεαματική ποιοτική βελτίωση των κρασιών έχουν αρχίσει να αναγνωρίζονται και τα διάφορα terroirs.Στα άκρα του Νότου, αρκετά κοντά στα σύνορα με την Ισπανία βρίσκεται η μεγάλη Ονομασία Προελεύσεως Cotes de Roussillon μία ακόμη περιοχή όπου φαίνεται το επίπεδο στο οποίο μπορούν να φτάσουν ποιοτικά τα “Κρασιά του Ήλιου” που φωτίζονται και αερίζονται από την Μεσόγειο. Πιο παραδοσιακές φαίνονται στο “πλησίασμα” του κρασιού οι Ονομασίες Προελεύσεως της Νοτιοανατολικής πλευράς του Νότου, κοντά στην Κυανή Ακτή (Cotes de Provence,Bandol):τα ροζέ κυρίως και τα κόκκινα κρασιά που παράγονται εκεί χαρακτηρίζονται από ένα πολύ “σοβαρό” και ευχάριστο πνεύμα που τα κάνει άξια προσοχής.
Αλ. Σ.
