Το νησιώτικο αυτό σύμπλεγμα αποτελείται από τη Λήμνο, τη Μυτιλήνη, τη Χίο, τη Σάμο και την Ικαρία. Εξ αυτών μόνο η Λήμνος χάρη στο Μοσχάτο Αλεξανδρείας (κυρίως) και η Σάμος χάρη στο Μοσχάτο Λευκό παρουσιάζουν οινολογικό ενδιαφέρον με πιο σημαντική τη δεύτερη η οποία οφείλει την αίγλη της «Σαμιώτικο γλυκό κρασί» που παράγεται από την ποικιλία Μοσχάτο λευκό. Η έμφαση στην παραγωγή κρασιών από την συγκεκριμένη ποικιλία δόθηκε το 1934, οπότε και ψηφίστηκε νόμος που όριζε ότι μόνο το συγκεκριμένο κρασί μπορούσε να φέρει το όνομα Σάμος. Σήμερα, στα 18.000 στρέμματα που έχει το νησί μόνο το 2% αντιστοιχεί σε άλλες ποικιλίες και κυρίως σε Φωκιανό. Δικαίωμα στην ονομασία έχουν τα κρασιά που παράγονται από σταφύλια που προέρχονται από την Ανατολική και τη Βόρεια κυρίως πλευρά του νησιού. Οι αμπελώνες βρίσκονται σε υψόμετρα που ποικίλουν από 150 έως 850 μέτρα και ως εξ αυτού ο τρύγος διαρκεί περίπου δύο μήνες. Τα γλυκά κρασιά της Σάμου δεν παράγονται όλα με τον ίδιο τρόπο. Στην πιο απλή περίπτωση (vin doux) o μούστος εμπλουτίζεται πριν αρχίσει η ζύμωση με οινόπνευμα και αποκτά αλκοολικό τίτλο 15%. Στην πιο σύνθετη περίπτωση (vin naturellement doux) τα σταφύλια οδηγούνται στο maximum της ωρίμανσης, στη συνέχεια μένουν στον ήλιο για μία εβδομάδα και στη συνέχεια ο μούστος που προκύπτει ζυμώνεται για να δώσει ένα κρασί με 125-135 γρ. αζύμωτα σάκχαρα ανά λίτρο. Εκτός, από το εν λόγω κρασί η Σάμος έχει δικαίωμα σε δύο Τοπικούς Οίνους ο ένας εκ των οποίων είναι κοινός για όλα τα νησιά του Αιγαίου. (βλ. στη συνέχεια)
Ο.Π.Ε. Σάμος
Οίνος λευκός ήσυχος (χωρίς CO2) που σε επίπεδο γλυκύτητας μπορεί να είναι μόνο γλυκός. Σε ποικιλιακό επίπεδο προέρχεται από Μοσχάτο Λευκό.
Τοπικός Οίνος Πλαγίες Αμπέλου
Στο ίδιο μήκος κύματος με τη Σάμο και η Λήμνος είναι γνωστή σήμερα κυρίως χάρη στα επιδόρπια κρασιά που παράγει. Σε αντίθεση, όμως με την ανταγωνίστρια του, το νησί εκτός από το γλυκό κρασί έχει δικαίωμα και στην παραγωγή ενός ξυρού λευκού οίνου με Ονομασία Προέλευσης. Η ποικιλία που χρησιμοποιείται είναι μία υποποικιλία του Μοσχάτου, το Μοσχάτο Αλεξανδρείας, το οποίο θεωρείται υποδεέστερο της Σαμιώτικης ποικιλίας. Το περίεργο με τη Λήμνο είναι ότι έχει ποιοτική παράδοση από την αρχαιότητα πλην όμως αυτή οφείλεται στα κόκκινα κρασιά και στην ποικιλία Λημνιό (ή Καλαμπόκι). Τα γλυκά κρασιά της Λήμνου είναι λιγότερο περίπλοκα από τα Σαμιώτικα. Είναι περισσότερο ανθώδη και μάλλον πιο εύκολα κατανοητά στη γεύση.
Ο.Π.Α.Π. Λήμνος
Οίνος λευκός ήσυχος (χωρίς CO2) που σε επίπεδο γλυκύτητας μπορεί να είναι ξηρός, ημίξηρος ή ημίγλυκος. Σε ποικιλιακό επίπεδο προέρχεται από Μοσχάτο Αλεξανδρείας.
Ο.Π.Ε. Λήμνος
Οίνος λευκός ήσυχος (χωρίς CO2) που σε επίπεδο γλυκύτητας μπορεί να είναι μόνο γλυκός. Σε ποικιλιακό επίπεδο προέρχεται από Μοσχάτο Αλεξανδρείας.
Σε ότι έχει σχέση με τα υπόλοιπα νησιά η κατάσταση έχει ως εξής. Στη Χίο και στη Μυτιλήνη η παρουσία της αμπέλου είναι σχεδόν μηδενική. Σε κάθε νησί υπάρχει ένας παραγωγός και το μόνο ενδιαφέρον ίσως στοιχειό είναι η ύπαρξη (στη Μυτιλήνη) μιας τοπικής ποικιλίας (Λεσβιακό κρασοστάφυλο) αδιευκρίνιστου ποιοτικού ενδιαφέροντος. Στην Ικαρία η κατάσταση (με 1.000 στρέμματα αμπελώνων) εμφανίζεται να είναι λίγο καλύτερη. Άλλωστε το νησί έχει δικαίωμα στην παραγωγή ενός κρασιού με ένδειξη Τοπικός Οίνος. Σε επίπεδο ερυθρών ποικιλιών κύρια ποικιλία είναι η Μανδηλαριά (Κουντούρα). Σε ότι έχει σχέση με τα λευκά κρασιά το τοπικό Μπεγλέρι μαζί με το Αθήρι είναι κύριες ποικιλίες.
Τοπικός Οίνος Ικαρίας
Τα νησιά του Ανατολίτικου Αιγαίου έχουν δικαίωμα και στην παραγωγή ενός Τοπικού οίνου που καλύπτει το σύνολο του Αιγαίου Πέλαγους.
Αιγαιοπελαγίτικος Τοπικός Οίνος
Δ.Κ.
