Νίκο Διαμαντή, "Τι οφείλουμε στη Δημοκρατία";

Μια ανάσα πριν κλείσει τα σαράντα του χρόνια στο θέατρο, ο σκηνοθέτης και για δεύτερη φορά καλλιτεχνικός διευθυντής του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά, Νίκος Διαμαντής, συμμετέχει στο Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου 2024 με την παράσταση-εγκατάσταση "Τι οφείλουμε στη Δημοκρατία”. Πρόκειται για μια τριήμερη πλατφόρμα δράσεων, η οποία εστιάζει στο τρίπτυχο υγεία-γλώσσα-τροφή και παρουσιάζεται διαδοχικά στο Νοσοκομείο "Η Σωτηρία" (5/7), στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος (6/7) και στην Ιχθυόσκαλα Κερατσινίου (7/7), σε συμπαραγωγή με το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά. Οι θεατές μπορούν να περιηγηθούν κατά βούληση σε κάθε έναν από τους χώρους, με ελεύθερη είσοδο, στο πλαίσιο ενός τριώρου (από τις 7 μ.μ.), όπου θα συναντήσουν δρώμενα, εκθέσεις, παρεμβάσεις, περφόρμανς και εργαστήρια με τη συμμετοχή τριάντα και πλέον καλλιτεχνών, ενώ τα κείμενα υπογράφουν ενδιαφέρουσες σύγχρονες φωνές του θεάτρου και της λογοτεχνίας. Εμείς μιλήσαμε με τον καταξιωμένο σκηνοθέτη γι’ αυτό το ξεχωριστό εγχείρημα που ενώνει επτά συγγραφείς, δεκαπέντε ηθοποιούς/περφόρμερ, τρεις εικαστικούς επιμελητές και μια μεγάλη ομάδα ποιητών, χορευτών, εικαστικών, μουσικών, φιλοσόφων, κοινωνικών δομών και Ιδρυμάτων. Ένα ανοιχτό μουσείο συμπεριφορών, όπως το ονομάζει, που μάς καλεί να κινηθούμε σε διαφορετικές συνθήκες, χώρους και τοπία, με στόχο την κοινωνική ευαισθητοποίηση. Τα ερωτήματα και οι απαντήσεις ανήκουν στον καθένα ξεχωριστά. Πάμε να δούμε όσα μας είπε ο Νίκος Διαμαντής.

Με το έργο-πλατφόρμα "Τι οφείλουμε στη Δημοκρατία” θα λέγατε ότι εκπληρώνετε με ένα τρόπο το συνολικό σας όραμα για το θέατρο, καθορίζοντας και το τι είναι αυτό που αναζητάτε για τη συνέχεια και ως καλλιτεχνικός διευθυντής του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά;
Είναι μία στιγμή, συνολικότερης παρέμβασης. Λειτουργώντας μέσα στα όρια και στο σύγχρονο τοπίο -και δεν εννοώ μόνο το θεατρικό- βρέθηκα σε μία στιγμή ανάγκης λίγο πιο μεγάλης και λίγο πιο επιτακτικής. Μιας βαθύτερης ανάγκης να τελειώνουμε πλέον με τις μεγάλες κουβέντες και τις μεγάλες υποσχέσεις και να περάσουμε στην πράξη. Και ήθελα αυτό να γίνει με έναν ευθύ και σαφή τρόπο, αποδεικνύοντας ότι μπορείς να δημιουργήσεις πλατφόρμες, να συνθέσεις αντίθετες φωνές, να συνομιλήσεις και να φέρεις στην επιφάνεια μικρά κρυμμένα θραύσματα με ταπεινότητα, σεβασμό και αλληλεγγύη. Να μιλήσεις με την κοινή λογική  και να αναδείξεις την ανθρώπινη ανάγκη συνύπαρξης μέσα από την Ιστορία της δημοκρατίας.

"Μοιάζει να έχουμε εξορίσει το αυτονόητο, το απλό και τη δύναμη της αποδοχής του διαφορετικού. Κάποια στιγμή μετά από χρόνια θα σκεφτούμε όλοι μας τι αφήσαμε στα παιδιά μας και τι άφησαν σ' εμάς. Και αυτή την απάντηση κανένα facebook δεν μπορεί να την δώσει".

Τι σας οδήγησε να αναρωτηθείτε "Τι οφείλουμε στη Δημοκρατία”; Είναι μια σκέψη που σας έχει απασχολήσει μέσα στα χρόνια ή προέκυψε σχετικά πρόσφατα σε μια κομβική στιγμή θα λέγαμε που η ακροδεξιά ολοένα και ανεβαίνει;
Δεν είναι μία συγκυριακή πολιτική παρέμβαση. Είναι μία διαρκής αγωνία για την αντιμετώπιση της κλιμάκωσης των αλλαγών παντού. Αναδεικνύοντας τη δύναμη του σεβασμού και του μόχθου, της ταπεινότητας και του στοιχειώδους στην ανθρώπινη ζωή, αναδεικνύεις πόσα πολλά καταφέραμε όλοι μαζί. Και αυτό τη συγκεκριμένη στιγμή θυμίζει την κενολογία της αλαζονείας, της βίας και της τοξικότητας που κυριαρχεί στη δημόσια συνύπαρξη. Μοιάζει να έχουμε εξορίσει το αυτονόητο, το απλό και τη δύναμη της αποδοχής του διαφορετικού. Κάποια στιγμή μετά από χρόνια θα σκεφτούμε όλοι μας τι αφήσαμε στα παιδιά μας και τι μας άφησαν οι παππούδες και οι γονείς μας. Και αυτή την απάντηση κανένα facebook δεν μπορεί να την δώσει.

Πείτε μας λίγα λόγια για κάθε μία από τις δράσεις που θα συναντήσουμε στα τρία διαφορετικά τοπόσημα που αντιστοιχούν στις διαφορετικές πτυχές της Δημοκρατίας: στο Νοσοκομείο Σωτηρία (Υγεία), στην Εθνική Βιβλιοθήκη (Γλώσσα) και στην Ιχθυόσκαλα Κερατσινίου (Τροφή).
Κάθε χώρος και κάθε θεματική προέρχεται από μία δίνη ερωτημάτων, από ένα στρόβιλο διασταύρωσης καλλιτεχνικών, ποιητική αδεία λοξών, παρεμβάσεων. Σε κάθε χώρο -θυμίζω ότι επιλέξαμε δημόσιους χώρους εμβληματικής λογικής- ο θεατής κινείται σε ένα ανοιχτό μουσείο συμπεριφορών και δράσεων. Συνθέτει με την δική του προσωπική διαδρομή την ανοιχτή δομή και τα ανοιχτά ερωτήματα όπως χτίζονται μπροστά του. Επιλέγει τις προσωπικές του απαντήσεις και συνομιλεί με ανοιχτές δεσμεύσεις. Από την ιστορία της λευχαιμίας, στις βαλίτσες των αζήτητων νεκρών, στην παρέμβαση και δήλωση πίστης, στις ψυχές που πετάνε και φεύγουν, στην ιστορία του γυναικείου στήθους, στις εξομολογήσεις (άκρως εμπιστευτικές και απόλυτα προσωπικές), στην πορεία εκτέλεσης, στην πτώση του άρρωστου και στην εξορία του, στην ανάβαση και την απλή πολύ απλή λογική του να ανέβεις μία σκάλα όταν δυσκολεύεσαι. Στις μάγισσες που καίγονται, στο μικρό δαμάλι, στην απαγόρευση των βιβλίων και την καταστροφή τους, στην δημιουργία ενός ζεύγους, στο ψάρι που λέει ιστορίες για την θάλασσα την ώρα που χάνεται, στον κύκνο που κατασπαράζουν, στο γατί που λιθοβολούν για πλάκα, στη fishy democracy, στην επανεφεύρεση της δημοκρατίας, στα δικαιώματα των ζώων, στην αγάπη του παιδιού μας, εκεί όπου βρίσκονται όλες οι δραστηριότητες κάθε μέρα, ανεβαίνοντας τον βίο μας. Τι πιστεύω, τι ονειρεύομαι, τι φοβάμαι, τι ελπίζω κ.λπ., όλα αυτά τα στοιχειώδη, συνθέτουν τη Δημοκρατία.

"Για το "Τι οφείλουμε στη Δημοκρατία” διάλεξα εξαιρετικές θερμοκρασίες και φωνές. Συνομιλώντας δημιουργικά μαζί με επτά σημαντικούς συγγραφείς, ελπίζω να καταφέραμε όλοι μαζί κάτι μοναδικό. Να συνθέσουμε την πυκνή ιστορία του ανθρώπινου". 

Πώς έγινε η επιλογή και η ανάθεση των επτά συγγραφέων που υπογράφουν τη "δραματουργία του επείγοντος”; 
Είναι τεράστια η σύγχρονη ελληνική παραγωγή, ο ελληνικός λόγος στο θέατρο και στη λογοτεχνία. Θεωρώ, και θα το πω ακόμα μία φορά, ότι ελληνικό θέατρο χωρίς ελληνικό κείμενο δεν υπάρχει. Στόχος μου είναι η συστηματική ανάδειξη και προώθηση της ελληνικής δραματουργίας, των συγγραφέων, μέσα από αναθέσεις, όπου μπορώ και με όποιον τρόπο, στηρίζοντας και δίνοντας φωνή. Διάλεξα εξαιρετικές θερμοκρασίες, διαφορετικές φωνές, ισχυρό κείμενο και συνομιλώντας δημιουργικά μαζί με επτά πολύ σημαντικούς συγγραφείς μας, ελπίζω να καταφέραμε όλοι μαζί κάτι μοναδικό. Να συνθέσουμε την πυκνή ιστορία του ανθρώπινου.

Μιλάμε για μια διαδήλωση ή και για μια παρέμβαση καλλιτεχνικής φύσεως που εκπληρώνει και τον ουσιαστικό ρόλο του θεάτρου αλλά και της Τέχνης γενικότερα;
Δεν το γνωρίζω, φροντίζω να μην έχω απαντήσεις αλλά ερωτήματα και επίμονες προσπάθειες. Φροντίζω με υπομονή και μόχθο να συνομιλώ ανοιχτά με όλους. Έχω τη μεγάλη χαρά της δημιουργίας και της περιέργειας και νομίζω ότι τα σύνορα της παρέμβασης σήμερα, τώρα, θα μπορέσουν να δημιουργήσουν κάτι που να αφορά, να συγκινεί και να φροντίζει όσο το δυνατόν περισσότερους χωρίς αποκλεισμό.