Αιμίλιος Χειλάκης: "Το σπουδαίο στην τέχνη είναι να νιώθεις ότι κάποιος μίλησε για σένα"

Την τρίτη αναμέτρησή του με τον Μολιέρο μετρά φέτος το καλοκαίρι ο Αιμίλιος Χειλάκης, ο οποίος πρωταγωνιστεί στην κοινωνικοπολιτική σάτιρα του σπουδαίου Γάλλου κωμωδιογράφου "Ο κατά φαντασίαν ασθενής" στο ρόλο του τσιγκούνη αριστοκράτη Αργκάν. Μαζί με τον Μανώλη Δούνια μοιράζονται την καρέκλα του σκηνοθέτη στην παράσταση που θα περιοδεύσει σε όλη την Ελλάδα με έναν εκλεκτό θίασο: Αθηνά Μαξίμου, Μυρτώ Αλικάκη, Θοδωρής Ρωμανίδης, Νίκος Γκέλια, Παναγιώτης Γαβρέλας, Βίκυ Διαμαντοπούλου, Γιώργος Ζυγούρης, Δημήτρης Φιλιππίδης. Λίγο πριν την πρεμιέρα της παράστασης στο Θέατρο Βράχων "Μελίνα Μερκούρη" (8/7), κάναμε μια συζήτηση μαζί του.

"Δεν μπορείς να διαβάσεις τον Μολιέρο απλώς σαν μια κωμωδία"

"Συνεχίζουμε να διαβάζουμε αυτόν τον μεγάλο ποιητή μετά τον "Δον Ζουάν" το 2009 στο Εθνικό Θέατρο και τον "Ταρτούφο" το 2016. Στον "Κατά φαντασίαν ασθενή” ο Μολιέρος, ως πολιτικός σχολιαστής της εποχής του, καταγγέλλει την άκρατη πίστη στη νέα θρησκεία: την επιστήμη. Μέσα από την παράσταση μιλάμε με γνωστά μέσα –πολύ λαϊκά και καθόλου λαϊκίστικα– για το θέμα της εμπιστοσύνης στην αυθεντία ή τη διάνοια. Δεν μπορείς να διαβάσεις τον Μολιέρο απλώς σαν μια κωμωδία. Έχει μέσα πάρα πολύ πόνο και εξαιρετικούς δραματικούς τόνους, οι οποίοι στη συνέχεια οδηγούν το κοινό να ξεσπάσει σε γέλιο. Η λύση του δραματικού μέσα από το βλέμμα του Μολιέρου είναι αυτή που τον κάνει τεράστιο ποιητή και κωμωδιογράφο". 

"Στον "Κατά φαντασίαν ασθενή” ο Μολιέρος, ως πολιτικός σχολιαστής της εποχής του, καταγγέλλει την άκρατη πίστη στη νέα θρησκεία: την επιστήμη. Έχει εξαιρετικούς δραματικούς τόνους, οι οποίοι στη συνέχεια οδηγούν σε γέλιο”.

Ποιος είναι αυτός ο "Κατά φαντασίαν ασθενής”;

"Ο Αργκάν, τον οποίον υποδύομαι, φοβάται να πεθάνει, όπως όλος ο κόσμος, αλλά πιστεύει ότι το ευ ζην του εξαρτάται από τα φάρμακα και τις θεραπείες. Θα μπορούσαμε να τον χαρακτηρίσουμε αρρωστοφοβικό, αλλά περισσότερο προσπαθεί να προλάβει τα γεγονότα, προκειμένου να μην αρρωστήσει. Είναι ένας τσιγκούνης, κακορίζικος άνθρωπος, ο οποίος δημιουργεί μεγάλα προβλήματα σε όσους είναι γύρω του. Ακόμα και την κόρη του θέλει να την παντρέψει με ένα γιατρό για να έχει τζάμπα ιατρικές διαγνώσεις στο σπίτι. Παρ’ όλα αυτά, σχεδόν όλοι όσοι τον περιτριγυρίζουν βρίσκονται χρησιμοθηρικά δίπλα του επειδή εποφθαλμιούν την περιουσία του. Αυτό μας θυμίζει περιπτώσεις στις οποίες δεν παίρνουμε την ευθύνη απέναντι στους ανθρώπους που έχουμε δίπλα μας ή παραμένουμε δίπλα σε έναν παράξενο τύπο, ο οποίος απλώς μας εξυπηρετεί. Το έργο και η παράστασή μας τελειώνει κωμικά, για να δείξουμε ότι είναι δύσκολο να βγάλεις τις εμμονές απ’ το κεφάλι ενός ανθρώπου. Ας λειτουργούν τουλάχιστον αυτές οι εμμονές υπέρ του συνόλου". 

"Η επιστήμη και η μελέτη του ανθρώπινου σώματος είναι κάτι πάρα πολύ σοβαρό. Η μελέτη της ανθρώπινης συμπεριφοράς από τον Μολιέρο που υπήρξε ψυχολόγος της εποχής του είναι ακόμα πιο σημαντική. Προς θεού ο Μολιέρος ποτέ δεν έθεσε θέμα αν υπάρχει Θεός ή όχι. Αλλά σίγουρα δεν πρέπει να υπάρχουν ψευτοπαπάδες και άνθρωποι που εν ονόματι του Θεού κάνουν εγκλήματα. Παρομοίως δεν πίστευε στους ψευτογιατρούς. Άρα δεν θα κάτσουμε να κατηγορήσουμε έναν ολόκληρο κλάδο της ανθρώπινης επιστήμης όπως είναι η ιατρική. Η επιστήμη είναι αποτέλεσμα πράξης, σπουδής και φέρνει τη γνώση. Τώρα αν έρθει κάποιος και σου παρουσιαστεί ως μεσσίας και ότι είναι ο απόλυτος μύστης της επιστήμης εκεί αρχίζει το πρόβλημα”. 

"Η τέχνη δεν δίνει απαντήσεις, γεννάει ερωτήματα”

"Η τέχνη δεν δίνει απαντήσεις, γεννάει ερωτήματα. Θεωρώ ότι ο μέσος άνθρωπος σήμερα είναι πολύ ενημερωμένος. Εμείς όμως ερχόμαστε με τις παραστατικές τέχνες και ζωντανεύουμε μπροστά του αυτό που έχει διαβάσει ως σύγγραμμα, ως είδηση, ως φιλοσοφική θεώρηση ή ανάλυση. Από εκεί και πέρα είναι στο χέρι του να αποφασίσει. Αυτό είναι και το ιερό της δουλειάς μας. Σου δείχνουμε κάτι που σου λύνει κάποιες απορίες ή σε βάζει σε άλλους δρόμους σκέψης. Το "ευχαριστώ” του κοινού συνήθως έρχεται όταν κάποιος νιώθει ότι του έδειξες επί σκηνής κάτι που είχε σκεφτεί κι ο ίδιος. Το σπουδαίο στην τέχνη είναι να νιώθεις ότι κάποιος μίλησε για σένα. Πόσο πιο ωραία από το "Μονόγραμμα” του Οδυσσέα Ελύτη θα μπορούσε να πει κάποιος ότι αγαπάει".

Το ομαδικό πνεύμα σε ένα θίασο είναι πάνω απ’ όλα;

"Προσπαθούμε να δημιουργούμε ένα κοινό κώδικα που μας επιτρέπει να ξεπερνάμε αμέσως το εμπόδιο γιατί ξέρουμε ο ένας τον βηματισμό του άλλου. Επίσης, προσπαθούμε να συνεργαζόμαστε και με νέους εξαίρετους συναδέλφους, στους οποίους λέμε ποιος είναι ο δικός μας τρόπος και συνήθως λειτουργεί και φέρνει αποτέλεσμα, αφού έχουν ξεχωρίσει για τις ερμηνείες τους στις παραστάσεις μας τα τελευταία χρόνια. Φέτος έχουμε τη Βίκυ Διαμαντοπούλου, τον Νίκο Γκέλια, τον Κωνσταντίνο Μαγκλάρα, τον Δημήτρη Φιλιππίδη και τον Γιώργο Ζυγούρη με τον οποίο συνεργαζόμαστε για δεύτερη φορά. Είναι νέοι ηθοποιοί οι οποίοι έχουν τέτοια δίψα, τέτοια δύναμη, ένα τρόπο όταν κάνουμε πρόβα που μένω έκθαμβος κάθε φορά με τα πράγματα που προτείνουν και νιώθω ασφαλής”.

"Είμαι ευτυχής που δεν έχω να συναγωνιστώ τη νεότερη γενιά ηθοποιών. Το λέω και το δηλώνω με πολύ χαρά. Τα παιδιά αυτά έχουν γνώσεις τραγουδιού, μουσικής, κίνησης. Η δικιά μας η γενιά πριν από 35 χρόνια που τελείωσα τη σχολή δεν είχε αυτά τα εφόδια. Βέβαια, πάντα θα υπάρχει ένα είδος ηθοποιών οι οποίοι με τα ίδια υλικά που θα ζυμωθούν και οι άλλοι, λάμπουν περισσότερο. Υπάρχουν κάποιοι ηθοποιοί οι οποίοι πάντα θα ξεχωρίζουν από το πλήθος των σημαντικών ως πολύ σπουδαίοι. Νομίζω ότι τη διαφορά την κάνει ακριβώς αυτό που λέει η λέξη, η οποία ενέχει την έννοια της σπουδής. Γιατί ο άνθρωπος ο οποίος έχει εντρυφήσει στο αντικείμενό του θα είναι πάντα πολύ καλύτερος από τους άλλους. Η νέα γενιά ηθοποιών έχει περισσότερες πληροφορίες. Εγώ στα 33-34 ήρθα πρώτη φορά σε επαφή με το σπουδαίο ευρωπαϊκό θέατρο λόγω του Φεστιβάλ Αθηνών και του Γιώργου Λούκου που μας άνοιξε τα μάτια και είδαμε τη Σαουμπίνε, τη Φολκσμπίνε, την Κομεντί Φρανσέζ. Τα παιδιά αυτά το είδαν στα 18 τους άρα ζυμώθηκαν αμέσως”.

Φάκελος "Επίδαυρος"

"Οι "Πέρσες" του Αισχύλου από τον τεράστιο σκηνοθέτη Ντίμιτερ Γκότσεφ που παρουσίασε το Εθνικό Θέατρο στην Επίδαυρο το 2009 με Έλληνες ηθοποιούς είναι μία από τις παραστάσεις που θυμάμαι έντονα. Όταν οι παραστάσεις του Γκότσεφ έρχονταν στο Φεστιβάλ θέλαμε να τις δούμε, ό,τι άλλο και να κάναμε, όπως και τις παραστάσεις του Φρανκ Κάστορφ”. 

"Το σημαντικό είναι να υπάρχει το θάρρος των ανθρώπων να ανεβαίνουν σε βήματα όπως αυτό της Επιδαύρου και να λένε τη γνώμη τους. Δεν μπορούμε να αρέσουμε σε όλους. Ας μην είμαστε τόσο συντηρητικοί. Το θέμα είναι να υπάρχει συνομιλία".

Η περσινή παράσταση της "Μήδειας” άνοιξε πάλι αυτή τη συζήτηση, που επιστρέφει ξανά και ξανά μέσα στα χρόνια, για το τι πρέπει να ανεβαίνει στην Επίδαυρο. "Είναι τόσο βαρετό να επανέρχεται αυτό το θέμα. Το Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου είναι το σπουδαιότερο και το πιο εμβληματικό θέατρο του κόσμου και δεν πρέπει να πάψει ποτέ να λειτουργεί. Δυστυχώς ή ευτυχώς δεν γίνεται να συμβαίνουν κάθε χρόνο τεράστιες παραστάσεις. Πάντα όμως αυτός που μπαίνει μέσα κάτι έχει να καταθέσει. Κάνουμε θέατρο για να λέμε ιστορίες και να ανταλλάζουμε γνώμες. Εμείς φέτος θα πούμε την άποψή μας πάνω στους ανθρώπους που είναι τοξικοί και διαλύουν τις ζωές των άλλων. Αυτός είναι ο "Κατά φαντασίαν ασθενής”. Ταυτόχρονα βέβαια είναι και εκρηκτικά κωμικός. Το σημαντικό είναι να υπάρχει το θάρρος των ανθρώπων να ανεβαίνουν σε βήματα όπως αυτό της Επιδαύρου και να λένε τη γνώμη τους. Παρόλα αυτά φοβόμαστε να πούμε τη γνώμη μας. Δεν μπορούμε, όμως, να αρέσουμε σε όλους. Ας μην είμαστε τόσο συντηρητικοί. Δεν χρειάζεται να συμφωνούν όλοι με όλους. Αυτό περιγράφει τον οπαδό της Τζόρτζια Μελόνι στην Ιταλία σήμερα. Αν συμφωνούμε όλοι δεν θα προχωρήσουμε. Το θέμα είναι να υπάρχει συνομιλία. Δεν μπορώ τις παραστάσεις που ανεβαίνουν απλώς για να ανέβουν και δεν έχουν άποψη. Η γνώμη βεβαίως προϋποθέτει γνώση. Σίγουρα πάντως δεν θα κατηγορηθούμε ποτέ η Αθηνά Μαξίμου, ο Μανώλης Δούνιας κι εγώ ότι δεν έχουμε γνώση του αντικειμένου”.

Φάκελος "Αποχή από τις εκλογές”

"Υπάρχει μια έννοια που στην αρχή δεν την καταλάβαινα. Είναι η έννοια της μεταπολιτικής που μεταφράζεται ως η απαξίωση της πολιτικής η οποία έχει γίνει βήμα-βήμα, με σχέδιο αλλά και ως αποτέλεσμα κακών πολιτικών. Αυτό που συμβαίνει για παράδειγμα με τη δημόσια υγεία και τη δημόσια εκπαίδευση που στρέφονται στην ιδιωτικοποίηση. Πιστεύω ότι είναι συστηματική η απαξία της πολιτικής. Όταν οι πολιτικοί σου αρχηγοί είναι golden boys και διαχειρίζονται τα κόμματα σαν ιδιωτικές εταιρείες, θα υπάρχει αποχή. Ο Μολιέρος αν ζούσε θα έφτιαχνε μία πραγματικά φοβερή φάρσα σε σχέση με τον κατατρεγμένο πλούσιο ή με τον πλούσια φτωχό. Αυτοί είναι οι δύο πολιτικοί αρχηγοί των μεγαλύτερων κομμάτων της Ελλάδας, οι οποίοι δεν έχουν καμία ιδεολογία. Ο ένας περιφέρεται μεταξύ κεντροδεξιάς και ακροδεξιάς και ο άλλος έχει φτιάξει την αριστερά ως ένα κεντροδεξιό μόρφωμα. Γι’ αυτό βλέπουμε ότι όλο το φάσμα της δεξιάς έχει ανέβει στην Ελλάδα. Πολιτική δεν είναι αν είσαι δεξιός ή αριστερός. Πολιτική είναι η καθημερινότητά μας”.

Το "Μη σου τύχει” επιστρέφει τη νέα σεζόν 2024-25

"Ο δρόμος που ακολουθήσαμε το χειμώνα με τη μαύρη κωμωδία του Φρανσίς Βεμπέρ "Μη σου τύχει”, όπου βρέθηκα με συμπρωταγωνιστές τους Χριστόδουλο Στυλιανού, Τάνια Τρύπη, Ελένη Καρακάση, Ευγενία Ξυγκόρου και Νίνα Φώσκολου, ήταν ένας φαινομενικά διαφορετικός δρόμος γιατί έχει άλλους κανόνες. Δεν αλλάξαμε τον τρόπο της δουλειάς μας. Βασανιστήκαμε πάρα πολύ να βρούμε πώς λειτουργεί ο μηχανισμός του γέλιου, ο οποίος πάντα με φόβιζε. Μπήκαμε με πολύ θάρρος, με περίσσιο θράσος σε κάτι που δεν ήταν ο γνωστός μας χώρος και κινηθήκαμε λογικά και με κανόνα. Το λέω αυτό γιατί όσο ελεύθερος και να νιώθεις στην κωμωδία πρέπει να είσαι πάρα πολύ ακριβής. Αυτό είναι το πρόσημο που κρατάμε από την περσινή μας ενασχόληση με το κωμικό”.

Τα σκηνικά υπογράφει ο Γιώργος Γαβαλάς, τα κοστούμια η Αλεξία Θεοδωράκη, τη μουσική ο Θοδωρής Οικονόμου, την κίνηση η Έλενα Γεροδήμου και τους φωτισμούς ο Νίκος Βλασόπουλος.

Επόμενες στάσεις περιοδείας: Βράχων 8/7, Κηποθέατρο Παπάγου 18-19/7, Αθλητικό και Πολιτιστικό Πάρκο Νέας Μάκρης 20/7, Κατράκειο 25/7, Τεχνολογικό Πολιτιστικό Πάρκο Λαυρίου 7/8, Βεάκειο 8/9, Θέατρο "Αλίκη Βουγιουκλάκη" Νταμάρι Βριλησσίων 9/9, Δημοτικό Αμφιθέατρο Κορυδαλλού "Θανάσης Βέγγος" 10/9, Δημοτικό Θέατρο Αιγάλεω "Αλέξης Μινωτής" 12/9, Δημοτικό Θέατρο Ηλιούπολης "Δημήτρης Κιντής" 15/9, Θέατρο Πέτρας 18/9.