Κωνσταντίνος Ασπιώτης: "Η ‘Κόρη του λοχαγού’ είναι η ιστορία μιας επανάστασης της αγάπης"

Εξίσου ηθοποιός και σκηνοθέτης με ξεκάθαρα διαχωρισμένες αυτές τις ιδιότητες στο μυαλό του, ο Κωνσταντίνος Ασπιώτης είναι ξανά φέτος ένας από τους "Humans" του Στίβεν Κάραμ στο "Μουσούρη", στο έργο που αποτυπώνει την ανθρώπινη κατάσταση και τις σύγχρονες προκλήσεις της επιβίωσης με τρυφερότητα, χιούμορ και αλήθεια, σε σκηνοθεσία του Κωνσταντίνου Μαρκουλάκη. Παράλληλα, ωστόσο, κάνει και το επόμενο σκηνοθετικό του βήμα στον απόηχο της επιτυχίας του "Κύκλου των χαμένων ποιητών", εκπληρώνοντας για ακόμη μία φορά την επιθυμία του να μοιράζεται με το κοινό ωραίες ιστορίες. Ετοιμάζεται να μεταφέρει στη σκηνή του Σύγχρονου Θεάτρου (από 23/10) το μυθιστόρημα του πατέρα της ρωσικής λογοτεχνίας Αλεξάντρ Σεργκέγιεβιτς Πούσκιν "Η κόρη του λοχαγού". Ένα βιβλίο, που όπως λέει, δεν είναι πολύ γνωστό στην Ελλάδα, αλλά ευελπιστεί ότι θα γίνει. "Είχα μια ανάγκη να ειπωθεί αυτή η ιστορία, επειδή μιλάει για την αγάπη πάνω απ’ όλα, με φόντο το εκρηκτικό κλίμα του πολέμου και των εξεγέρσεων στη Ρωσία της Μεγάλης Αικατερίνης" σχολιάζει. "Πιστεύω ότι αν ακούσουμε την αγάπη, αν επενδύσουμε σε αυτήν, κι αν τη μάθουμε, μπορούμε να κάνουμε τον κόσμο καλύτερο".

Η υπόθεση ακολουθεί την ιστορία του καλομαθημένου ευγενή Πιοτρ Αντρέγιεβιτς Γκρινιόφ από τη στιγμή της ενηλικίωσής του, όταν αναγκάζεται να υπηρετήσει ως φαντάρος σε ένα ακριτικό οχυρό. Εκεί γνωρίζει την οικογένεια του λοχαγού Μιρόνοφ και ερωτεύεται τη φτωχή μοναχοκόρη του, Μαρία Ιβάνοβνα. Οι δυο τους θα έρθουν αντιμέτωποι με πολλά εμπόδια και δοκιμασίες, με αποκορύφωμα τον πόλεμο. Η εξέγερση που ξεκινά ο Εμιλιάν Πουγκατσόφ μαζί με τον φτωχό λαό της επαρχίας κατά της τσαρίνας, υποφέροντας από την καταπίεση του κράτους, περνά μέσα από την κατάκτηση του οχυρού στο οποίο ζουν οι ήρωες της ιστορίας. Πρωταγωνιστεί μια πολύ δυνατή υποκριτικά ομάδα (Παντελής Δεντάκης, Μιχάλης Οικονόμου, Μαριάμ Ρουχάτζε, Σταύρος Σβήγκος, Θάλεια Σταματέλου) που, σύμφωνα με το σκηνοθέτη της, "καταθέτει ό,τι καλύτερο στην παράσταση". Πάμε να δούμε όσα μοιράστηκε μαζί μας σε μια συνέντευξη εφ όλης της ύλης.

Γιατί επέλεξες να ανεβάσεις την "Κόρη του λοχαγού" στο θέατρο;
Έχω μια αγάπη για τη λογοτεχνία. Κάποια λογοτεχνικά έργα με εμπνέουν αμέσως, με κάνουν να φαντάζομαι και να αναπνέω μέσα σε αυτά, κι αυτό θέλω να το κάνω θεατρική πράξη. Η τελική μορφή σε σχέση με το πρωτότυπο είναι αρκετά διαφορετική βέβαια. Το θέατρο είναι μια άλλη τέχνη. Υπάρχει κάτι στη λογοτεχνία και τη μεταφορά της επί σκηνής που μου επιτρέπει να βάλω ένα πλαίσιο, το οποίο στη συνέχεια ο θεατής καλείται να εμπλουτίσει με τη δική του φαντασία και να παραλληλίσει με τη δική του ζωή. Φυσικά δεν μπορούν να μεταφερθούν στη σκηνή όλες οι εικόνες που έρχονται στο μυαλό μας όταν διαβάζουμε ένα έργο. Στο κινηματογράφο ίσως είναι πιο εύκολο.
Επίσης, ήθελα πολύ να δουλέψω με αυτή την εξαιρετική ομάδα ηθοποιών που φτιάχτηκε ειδικά γι’ αυτή την παράσταση. Με τον Μιχάλη Οικονόμου, συγκεκριμένα, θέλαμε πολύ καιρό να δουλέψουμε μαζί. Όλοι οι ηθοποιοί συνθέτουν την ιδανική ομάδα που φαντάζομαι ότι μπορεί να αφηγηθεί αυτή την ιστορία. Πολύ σημαντικό στοιχείο είναι ότι ξέρουν μουσική, ένα κομβικό στοιχείο της παράστασης. Επί σκηνής κυριαρχούν τα μουσικά όργανα, τα οποία είτε εξυπηρετούν την πραγματική τους χρήση (σε μουσική του σπουδαίου συνθέτη Γιώργου Χριστιανάκη) είτε μετατρέπονται στα χέρια των ηθοποιών σε όπλα, πλάθοντας ένα πολύ ενδιαφέρον σκηνικό παιχνίδι, που εκφράζει τη γενικότερη ματιά μου γι’ αυτό το έργο. Έχει έναν παιχνιδιάρικο τρόπο η παράσταση, αρκετό χιούμορ και πολλή συγκίνηση.

"Πιστεύω ότι πρέπει να ξέρουμε πως η "Κόρη του λοχαγού", για τον έρωτα του Πιοτρ και της Μαρίας, που καταφέρνει να επιβιώσει και να ανθίσει υπερνικώντας πολλά εμπόδια, με αποκορύφωμα τον πόλεμο, έχει happy end".

Πώς παντρεύεται το χιούμορ με όλη αυτή την περιρρέουσα ατμόσφαιρα που μυρίζει μπαρούτι;
Το έργο συνδυάζει το χιούμορ με τη συγκίνηση. Αρχικά, ο Πούσκιν ξεκίνησε να κάνει μια έρευνα για την αγροτική εξέγερση του Πουγκατσόφ, με στόχο να γράψει την "Ιστορία του Πουγκατσόφ", μιας λαϊκής επανάστασης που άρχισε το 1773 και κράτησε δύο χρόνια. Κατά τη διάρκεια αυτής της έρευνας, η ποιητική ψυχή του εμπνεύστηκε μια ιστορία αγάπης μέσα σε αυτό τον πόλεμο. Έτσι έγραψε την "Κόρη του λοχαγού", για τον έρωτα του Πιοτρ και της Μαρίας, που καταφέρνει να επιβιώσει και να ανθίσει υπερνικώντας πολλά εμπόδια – μπορεί να θεωρηθεί spoiler, αλλά πιστεύω ότι πρέπει να ξέρουμε πως η ιστορία έχει happy end. Υπάρχουν όλα τα στάδια της φρίκης ενός πολέμου και κυριαρχούν συναισθήματα όπως η απώλεια, παράλληλα όμως με αυτές τις στιγμές παίζει και στο άλλο κλειδί, του χιούμορ. Ο ευδιάκριτος θεατρικός κώδικας της παράστασης αναπόφευκτα έχει το χιούμορ όλων μας, το δικό μου, των ηθοποιών και της ίδιας της διασκευής φυσικά. Είχα πραγματικά την ανάγκη να ασχοληθώ μ’ ένα έργο που μου προσφέρει όλα τα συναισθήματα, τα πιο σκοτεινά, τα πιο συγκινητικά αλλά και εκείνα που μας αφήνουν με ένα χαμόγελο. Υπάρχει υπαρξιακή αναζήτηση μέσα στο έργο, αλλά επειδή ο Πούσκιν είναι ο πατέρας της ρωσικής λογοτεχνίας, καταφέρνει να εντάξει και το αίσιο τέλος, το οποίο βέβαια δεν ανατρέπει το πόσο βαθιά συναισθήματα μπορείς να έχεις νιώσει προηγουμένως. Μιλάμε για έναν σπουδαίο συγγραφέα. Ειδικά στο ψυχογράφημα των βασικών ρόλων του έχουν πατήσει όλοι οι μετέπειτα συγγραφείς. Οι γυναίκες της ρωσικής λογοτεχνίας, που αποτέλεσαν ένα κίνημα από μόνες τους μέσα από τον Ντοστογιέφσκι και όχι μόνο, βασίστηκαν στις ηρωίδες του Πούσκιν.

Ποιες προκλήσεις αντιμετώπισες σε σχέση με τη θεατρική μεταφορά;
Νομίζω ότι η πρόκληση όταν ανεβάζω ένα λογοτεχνικό και όχι θεατρικό έργο είναι να μη λειτουργήσω ως ένας αιμοσταγής χασάπης που θα το "πετσοκόψει" λόγω χρόνου. Με γοητεύει σίγουρα η σκέψη ότι κάποιος φεύγοντας από την παράσταση θα πάει να διαβάσει το βιβλίο ή το αντίθετο, ότι κάποιος που το έχει διαβάσει θα έρθει να δει την παράσταση. Θεωρώ πως ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι να μην υπάρχει το πνεύμα του έργου, αυτό που ήθελε να πει ο συγγραφέας με απλά λόγια.

Η "Κόρη του λοχαγού" περιγράφεται ως ιστορικό μυθιστόρημα και ιστορία αγάπης την ίδια στιγμή. Πώς εξισορροπούνται τα δύο αυτά στοιχεία;
Η αγάπη και ο πόλεμος είναι στοιχεία αλληλένδετα, τα δύο βασικά μέρη ενός πυρήνα. Αλλά αν θέλουμε να βάλουμε έναν τίτλο, θα έλεγα ότι είναι η ιστορία μιας επανάστασης της αγάπης.

Φέτος ξαναπαίζεις και στο "The Humans", σε σκηνοθεσία του Κωνσταντίνου Μαρκουλάκη. Πώς ήταν η συνεργασία σας και ποιες οι εντυπώσεις σου από το ρόλο σου και το έργο;
Ήταν πολύ ωραία η συνεργασία με τον Κωνσταντίνο Μαρκουλάκη. Ξέρει πολύ καλά πώς να μεταδώσει αυτό που θέλει να πει. Σε ό,τι αφορά το δικό μου ρόλο τον Ρίτσαρντ, είναι πάρα πολύ ιδιαίτερος και είναι κάτι πολύ διαφορετικό σε σχέση με ό,τι έχω κάνει μέχρι τώρα. Επίσης είναι κάτι πολύ διαφορετικό σε σχέση με την λειτουργία του μέσα στο έργο. Είναι ο σύντροφος της Μπρίτζετ που υποδέχεται την οικογένειά της στο σπίτι που μένουν μαζί την Ημέρα των Ευχαριστιών. Εκείνος λειτουργεί ως το θερμόμετρο της οικογένειας Μπλέικ, που έχει τα πάνω της και τα κάτω της, και πάνω του καθρεφτίζονται όλα τα θέματά τους, θέματα που μας απασχολούν στην καθημερινότητά μας, τις οικογένειες και τους φίλους μας. Είναι όλα τόσο ανθρώπινα όσο και ο τίτλος του έργου. 

Νιώθεις εξίσου ηθοποιός και σκηνοθέτης; αλληλοσυμπληρώνονται αυτές οι δύο ιδιότητες στο μυαλό σου;
Νιώθω εξίσου σκηνοθέτης και ηθοποιός αλλά με ένα πολύ διαφορετικό τρόπο. Είναι παρόλα αυτά πολύ ξεχωριστά στο μυαλό μου. 

Ποια ήταν η πιο απαιτητική σου θεατρική εμπειρία;
Κάθε εμπειρία είναι πραγματικά μια διαφορετική πρόκληση. Η αλήθεια είναι ότι κάποιες παραστάσεις έχουν ένα διαφορετικό βαθμό δυσκολίας. Ήταν αρκετές οι φορές που μπορώ να σκεφτώ ότι έπρεπε να πιάσω κάτι δύσκολο. Ας πούμε στο "Rocky Horror Show" υπήρχε ένα ολόκληρο κομμάτι σωματικής προετοιμασίας, παράλληλα με το διανοητικό και το υποκριτικό. Ήταν συνδυασμός δύο πραγμάτων. Ο "Άμλετ" είχε δυσκολία με έναν άλλο τρόπο, είχε μια άλλη διανοητική εργασία. Δεν γίνεται να μη σε απασχολήσει το πώς θα παίξεις ένα τέτοιο ρόλο. Σκηνοθετικά κάθε παράσταση είναι κάτι τελείως διαφορετικό. 

"Αυτό που με βοηθάει στην καθημερινότητά μου είναι να σκέφτομαι ότι τα πράγματα θα πάνε καλύτερα και προσπαθώ πάρα πολύ να ξυπνάω με χαμόγελο και να βλέπω τον ήλιο, γιατί δεν είναι αυτονόητο για όλο τον κόσμο". 

Ποιος καλλιτέχνης σε ενέπνευσε στα πρώτα σου βήματα;
Υπήρχαν πολλοί. Μου αρέσει να το κάνω αυτό άλλωστε, να παίρνω δηλαδή τα καλά των ανθρώπων που με εμπνέουν. Θα αναφέρω όμως τον πρώτο που προκάλεσε μια αλλαγή μέσα μου, ο οποίος ήταν ο Ανδρέας Βουτσινάς, δάσκαλός μου στη δραματική σχολή του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος και σπουδαίος δάσκαλος γενικότερα, όπως και σκηνοθέτης. 

Τι σε τρομάζει περισσότερο μέσα στην κοινωνικοπολιτική κατάσταση που βιώνουμε; Τι ελπίζεις για το μέλλον και τι σε βοηθάει να πορεύεσαι στην καθημερινότητά σου;
Δεν ξέρω σε τι ελπίζω στα αλήθεια. Ζούμε σε δύσκολες μέρες αλλά θυμάμαι πάντα να το λέμε αυτό. Κοιτάζοντας πίσω βλέπουμε πιθανόν και πιο δύσκολες εποχές από τις σημερινές. Αυτή την περίοδο εγώ μαυρίζω περισσότερο με τον πόλεμο που γίνεται στην Παλαιστίνη, με όλα αυτά που συμβαίνουν στην Ουκρανία, με αυτό που έγινε στο Λίβανο. Στεναχωριέμαι πάρα πολύ, μαυρίζω πραγματικά και νιώθω αδύναμος γιατί δεν ξέρω τι μπορώ να κάνω. Αυτό που με βοηθάει στην καθημερινότητά μου είναι να σκέφτομαι ότι τα πράγματα θα πάνε καλύτερα και προσπαθώ πάρα πολύ να ξυπνάω με χαμόγελο και να βλέπω τον ήλιο, γιατί δεν είναι αυτονόητο για όλο τον κόσμο. 

Το μικρόβιο της σκηνοθεσίας ήρθε στην πορεία;
Το μικρόβιο της σκηνοθεσίας το είχα από πριν από τη σχολή. Γιατί από το λύκειο ακόμα μου άρεσε να συνθέτω, να φτιάχνω παραστάσεις, να λέω θα βάλουμε αυτά τα σκηνικά κ.λπ. Πρώτα ήρθε αυτό και μετά η υποκριτική. 

Με αφορμή τη συμμετοχή σου στην απονομή των Βραβείων Ελληνικής Κουζίνας 2024 ως master of ceremony, ρόλο που μοιράστηκες με τον Άκη Σακελλαρίου, θα ήθελες να μας πεις ποια κουζίνα αγαπάς αλλά και σε ποια μαγαζιά συχνάζεις για φαγητό;
Θα έλεγα ότι ίσως λίγο παραπάνω μου αρέσει η ιταλική κουζίνα αλλά είμαι και του μεζεδοπωλείου. Μου αρέσει ας πούμε το "Ραντεβού” και το "Άστερ” στα Πετράλωνα, η "Φυσαρμόνικα” στον Χολαργό που έχω να πάω καιρό. Εκτιμώ και την κρητική κουζίνα.