Αλέξανδρος Ζουριδάκης: "Ο "Πλούτος" μάς θυμίζει ότι ζούμε σε εποχές που τα αυτονόητα έχουν γίνει εξεζητημένα"

Τι θαυμάζετε στη σκηνική γλώσσα του Γιάννη Κακλέα με τον οποίο συνεχίζετε τη συνεργασία σας μετά την επιτυχία της "Δωδέκατης νύχτας" στο Θέατρο Τέχνης;
Είναι ένας κορυφαίος σκηνοθέτης τον οποίο θαυμάζω χρόνια. Τώρα μετράμε την τρίτη μας συνεργασία. Έχει βαθιά γνώση, είναι ανοιχτός στους ηθοποιούς του ως συνδημιουργούς και ξέρει απόλυτα τι θέλει και πώς να τους κατευθύνει. Σου δημιουργεί μια πολύ μεγάλη αίσθηση ασφάλειας κάθε φορά γι’ αυτό που πας να κάνεις πάνω στη σκηνή. Πρώτη φορά συνεργαστήκαμε με τον Γιάννη Κακλέα πέρυσι στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, στον "Επιθεωρητή" του Νικολάι Γκόγκολ, μια παράσταση η οποία θα ανέβει και στην Αθήνα τη νέα σεζόν, στο θέατρο Γκλόρια, σε μια άλλη εκδοχή. Εγώ θα συμμετέχω σε άλλον ρόλο από αυτόν που έκανα αρχικά.

Πόσο εύστοχα πιστεύετε ότι σχολιάζει ο "Πλούτος" τη σημερινή εποχή ή και κάθε εποχή;
Ο Αριστοφάνης γράφει με παραβολικό τρόπο. Στο έργο, ο θεός Πλούτος έρχεται στη ζωή ενός ανθρώπου και την αλλάζει, δίνοντάς του χρήματα και τη δυνατότητα να τα κάνει ό,τι επιθυμεί. Στην παράσταση βλέπουμε μια δυστοπική κοινωνία όπου κυριαρχεί η έκπτωση των κοινωνικών αξιών και της ηθικής. Σε αυτή την κοινωνία, ο Χρεμύλος (τον οποίο ερμηνεύει ο Μάνος Βακούσης), το alter ego του Αριστοφάνη, καταφθάνει στο μαντείο του Απόλλωνα με ένα αγωνιώδες ερώτημα: "Τι μπορώ να κάνω για να εξασφαλίσω ένα καλύτερο μέλλον στο παιδί μου". Είναι ένα ερώτημα που απασχολεί πολλούς ανθρώπους σήμερα. Σύμφωνα με το χρησμό που λαμβάνει, πρέπει να ακολουθήσει αυτόν που θα πρωτοσυναντήσει και να κάνει ό,τι μπορεί για να τον φέρει στο σπίτι του. Αυτός που συναντάει δεν είναι άλλος από τον θεό Πλούτο, ο ρόλος που υποδύομαι, ο οποίος του χαρίζει απλόχερα τα πάντα. Το θέμα είναι κατά πόσο ο πλούτος είναι η λύση σε μια κοινωνία η οποία βρίσκεται σε αξιακή κρίση.

"Το θέμα είναι κατά πόσο ο πλούτος είναι η λύση σε μια κοινωνία η οποία βρίσκεται σε αξιακή κρίση".

Στον "Πλούτο" του Αριστοφάνη συναντάμε κι έναν από τους πιο σπουδαίους αγώνες, μια αναμέτρηση ανάμεσα στον Χρεμύλο και την Πενία, η οποία έχει πάρα πολύ σοβαρά επιχειρήματα. Βέβαια ο Χρεμύλος, εκπροσωπώντας κάθε άνθρωπο που έχει αγωνία για τη ζωή του και την οικογένειά του, λέει το αυτονόητο: "Γιατί να μην κάνω τη ζωή μου καλύτερη εφόσον έχω τη δυνατότητα, χωρίς να καταφύγω σε άτιμα μέσα, να κλέψω ή να κάνω κάποια μπαγαποντιά;". Η Πενία του αντιτάσσει ότι ένας λιτός βίος σκληραγωγεί και δημιουργεί πιο ώριμα πνεύματα, ενώ ο πλούτος το μόνο που κάνει είναι να αλλοιώνει την ψυχή του ανθρώπου.

Πού θα στεκόσασταν στη ζυγαριά μεταξύ Χρεμύλου και Πενίας;
Ο θεός Πλούτος δεν βασίζεται σε κάποια ηθική πυξίδα για να μοιράσει τον πλούτο. Δεν έχει συνείδηση της αλλαγής που μπορεί να επιφέρει στη ζωή κάποιου. Όσον αφορά το πού στέκομαι εγώ, καταλαβαίνω απόλυτα τη βαθιά ανθρώπινη ανάγκη του Χρεμύλου να κάνει τη ζωή του καλύτερη. Στο δικό μου το μυαλό θα έπρεπε κάθε άνθρωπος να έχει τη δυνατότητα να ζει μια ζωή πέραν του αξιοπρεπούς. Ενώ αναγνωρίζω το δίκαιο στα επιχειρήματα της Πενίας, κλίνω μάλλον προς την άποψη του Χρεμύλου. Όπως αποδεικνύεται, βέβαια, η έλευση του πλούτου αποτελεί και μια δοκιμασία για τους ανθρώπους. Είναι φοβερό ότι ενώ ο Πλούτος είναι ένας τυφλός θεός, στην ουσία δημιουργεί μια άλλου είδους "τυφλότητα" στους ανθρώπους οι οποίοι απολαμβάνουν τα οφέλη του.

"Θα έπρεπε κάθε άνθρωπος να έχει την ευχέρεια να πραγματοποιήσει τα όνειρά του και όταν λέμε για όνειρα δεν μιλάμε για κάτι μεγαλεπήβολο. Το να μπορείς να στηρίξεις μια οικογένεια δεν θα έπρεπε να είναι τρελό όνειρο".

Ήταν πρόκληση για εσάς ο ρόλος του Πλούτου;
Είναι ο δεύτερος Αριστοφάνης που κάνω μετά τους "Σφήκες" σε σκηνοθεσία της Λένας Κιτσοπούλου. Ο ρόλος μου είναι πρόκληση αλλά έχοντας την καθοδήγηση του Γιάννη Κακλέα ένιωσα τεράστια ασφάλεια. Είναι ένας ιδιαίτερος ρόλος που με ιντριγκάρει ο τυφλός θεός Πλούτος. Τον έχει τυφλώσει ο Δίας και βολοδέρνει από εδώ κι από εκεί. Είναι κακοποιημένος απ’ όσους τον έχουν συναντήσει και τον εκμεταλλεύονται. Δεν έχει θετική προδιάθεση προς τους άλλους και του βγαίνει ένας βαθύτατος κομπλεξισμός. Η έλλειψη ηθικής πυξίδας του Πλούτου μπορεί ενδεχομένως να είναι κι ένα σχόλιο στον τρόπο με τον οποίο κάποιος μπορεί να αποκτήσει χρήματα. Ζούμε σε κοινωνικές συνθήκες ακρίβειας, ενώ οι μισθοί παραμένουν στα ίδια επίπεδα. Θα έπρεπε κάθε άνθρωπος να έχει την ευχέρεια να πραγματοποιήσει τα όνειρά του και όταν λέμε για όνειρα δεν μιλάμε για κάτι μεγαλεπήβολο. Το να μπορείς να στηρίξεις μια οικογένεια δεν θα έπρεπε να είναι τρελό όνειρο. Κι όμως για πολλά νέα παιδιά είναι πάρα πολύ δύσκολο. Ζούμε σε εποχές που τα αυτονόητα έχουν γίνει εξεζητημένα. 

Ποιες διαφορές υπάρχουν από το πρωτότυπο;
Στη διασκευή του Γιάννη Κακλέα εμφανίζονται τέσσερις Πενίες (Άννα Ευθυμίου, Πολυξένη Σπυροπούλου, Χρυσή Μπαχτσεβάνη, Κλειώ-Δανάη Οθωναίου). Επιπλέον, στο τρίτο μέρος του πρωτότυπου έργου, αφού ο Πλούτος έχει χαρίσει σε όλους ό,τι θέλουν, έρχονται με τη σειρά ένας δίκαιος πολίτης, ένας συκοφάντης, μια γηραιά κυρία που κυνηγά τον αρραβωνιάρη της. Στην παράσταση όλοι αυτοί οι γείτονες του Χρεμύλου φλεξάρουν και επιδεικνύουν τα πλούτη τους. Αυτή είναι η σημαντικότερη αλλαγή στην παράστασή μας, η οποία είναι παράλληλα ένα αιχμηρό σχόλιο για τη λάθος διαχείριση του πλούτου. Όταν για παράδειγμα ξαφνικά ανταγωνιζόμαστε ο ένας τον άλλον για το ποιος έχει το καλύτερο αμάξι, εκεί πλέον έχουμε χάσει το νόημα. Στο τέλος, έχουμε, επίσης, την παρέμβαση της ιστορικού, καθηγήτριας του Πανεπιστημίου Αθηνών, Μαρίας Ευθυμίου. Βάσει της ιδιότητάς της κάνει μια σύντομη αλλά καίρια ανάλυση για το πώς προέκυψε η ανάγκη για τη δημιουργία χρημάτων και ποια είναι η πορεία τους στην ιστορία της ανθρωπότητας. Η παρέμβαση αυτή επέχει το ρόλο της Παράβασης στην παράστασή μας.

"Νομίζω ότι όταν κάποιος επιδεικνύει κάτι έχει την ανάγκη να καλύψει, κάποιο άλλο κενό. Έχει την ανάγκη να νιώσει σημαντικός μέσα από αυτή την επίδειξη".

Οδηγούμαστε κάπως έτσι στο ερώτημα αν και κατά πόσο έχουμε αλλάξει μετά από μια σκληρή δεκαετή κρίση, ειδικά όταν βλέπουμε αυτή την φοβερή επίδειξη του πλούτου μέσα από τα social media που πολλές φορές αποδεικνύεται ψευδής. 
Νομίζω ότι όταν κάποιος επιδεικνύει κάτι έχει την ανάγκη να καλύψει, κάποιο άλλο κενό. Έχει την ανάγκη να νιώσει σημαντικός μέσα από αυτή την επίδειξη. Είναι σημείο των καιρών μας που μου προκαλεί πολύ μεγάλη εντύπωση, μου φαίνεται εντελώς ξένο. Δεν ξέρω κατά πόσο έχουμε βγει ακόμα από αυτή την κρίση. Γι’ αυτό το έργο παραμένει τόσο επίκαιρο. Γιατί μιλάει για τη βαθιά επιθυμία του ανθρώπου να ζήσει τη ζωή του όπως πραγματικά τη θέλει χωρίς να αγχώνεται για τα έξοδα, για το ένα και για το άλλο. 

Μας δίνει ο Αριστοφάνης ελπίδα για να συνεχίσουμε;
Ο Αριστοφάνης είναι ένας ουτοπιστής συγγραφέας. Μαζί με την ελπίδα που δίνει μάς επισημαίνει κιόλας ότι πρέπει να έχουμε κι εμείς μία πιο ξεκάθαρη συνείδηση με το τι θα κάνουμε με τα χρήματα, αν τελικά τα αποκτήσουμε. Ο πλούτος δεν είναι η λύση και δεν είναι αυτοσκοπός. Κι αν κάποιος έχει μία άνεση καλό είναι να βλέπει και δίπλα του. Είναι ένα ελπιδοφόρο έργο και μία ελπιδοφόρα παράσταση αλλά θέλει και μία επαγρύπνηση από εμάς τους ίδιους.

"Ο Βάιος Πράπας συνοδεύει με τη μουσική του την παράσταση. Ο ράπερ Τελευταίος Καλεσμένος καταγγέλλει το κοινωνικό σύστημα με δικούς του στίχους. Οι Χατζηφραγκέτα ερμηνεύουν τα αιχμηρά τραγούδια τους "Εντάξει Κική" και "Ταξικό" και η Nalyssa Green μια δική της διασκευή πάνω στο θρυλικό τραγούδι του Αττίκ, "Χρήμα".

Ποιος είναι ο ρόλος της μουσικής στην παράσταση όπου συμμετέχουν και γνωστοί καλλιτέχνες με χαρακτηριστική υπογραφή;
Ο Βάιος Πράπας, ο οποίος βρίσκεται και επί σκηνής συνοδεύοντας τους ηθοποιούς, υπογράφει τη μουσική σύνθεση της παράστασης. Η μουσική παίζει σημαντικό ρόλο, σε πολλά σημεία υπογραμμίζει και χρωματίζει με πολύ ωραίο τρόπο ό,τι συμβαίνει επί σκηνής. Η παράσταση ξεκινάει με την εμφάνιση του ράπερ Τελευταίος Καλεσμένος, ο οποίος σχολιάζει όσα συμβαίνουν καταγγέλλοντας το κοινωνικό σύστημα με δικούς του στίχους. Στη σκηνή θα δούμε επίσης το μουσικό ντουέτο Χατζηφραγκέτα, που έχει γράψει τη δική του ιστορία στην ελληνική μουσική σκηνή, με τα αιχμηρά τραγούδια τους "Εντάξει Κική" και "Ταξικό". Τέλος, συμμετέχει η πολυσχιδής καλλιτέχνιδα και ερμηνεύτρια Nalyssa Green με μια δική της διασκευή πάνω στο θρυλικό τραγούδι του Αττίκ, "Χρήμα". 

Πώς θα περιγράφατε το σκηνικό της παράστασης;
Στο πάνω μέρος σχηματίζεται η λέξη "Αθήνα", απλά λείπει το "θ" και το "ν". Βλέπουμε μια φτωχογειτονιά στα ερείπια ενός παλιού βιομηχανικού εγκαταλελειμμένου χώρου, στον οποίο βρίσκεται συνήθως η παρέα του Καρίωνα, του γιου του Χρεμύλου (που ερμηνεύει ο Γιάννης Σύριος). Το σκηνικό υπογράφει ο Μανώλης Παντελιδάκης. Τα κοστούμια, τόσο στο πρώτο μέρος που βλέπουμε την φτωχογειτονιά όσο και στη συνέχεια που βλέπουμε την πλήρη αλλαγή και τη μεταφορά στο καθεστώς του πλούτου, είναι της Ηλένιας Δουλαδήρη. 

Η παράσταση παρουσιάζεται στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου με ελληνικούς και αγγλικούς υπέρτιτλους, ενώ θα ακολουθήσει περιοδεία. Ανάμεσα στις στάσεις που θα πραγματοποιήσει στην Αττική είναι το Παλαιό Ελαιουργείο Ελευσίνας (8/9), Κατράκειο Θέατρο (12/9) και το Κηποθέατρο Παπάγου (14/9).

Πρωταγωνιστούν, επίσης, οι Αλεξάνδρα Παλαιολόγου, Γιάννης Τσεμπερλίδης, Δημήτρης Διακοσάββας, Φαίη Κοκκινοπούλου, Μαίρη Ανδρέου, Αναστασία Κελέση, Ελένη Μισχοπούλου, Δημήτρης Μορφακίδης, Φαμπρίτσιο Μούτσο, Χριστίνα Μπακαστάθη, Φωτεινή Τιμοθέου, Γιάννης Τομάζος, Χρήστος Τσάβος, Θάνος Φερετζέλης, Γιάννης Χαρίσης. Τις χορογραφίες υπογράφει η Στεφανία Σωτηροπούλου και τους φωτισμούς η Στέλλα Κάλτσου.