Το θέατρο Πορεία συμμετέχει φέτος για πρώτη φορά στο πρόγραμμα εκδηλώσεων του θεσμού "Όλη η Ελλάδα, Ένας Πολιτισμός" με την παράσταση "Μερικά κομμάτια πέτρας" (6-7/7). Με αυτή την αφορμή μιλήσαμε με τη Σοφία Βγενοπούλου, σκηνοθέτιδα της παράστασης, η οποία δημιουργήθηκε με γνώμονα τη θεματική της σύγκρουσης, κεντρικό άξονα του προγράμματος του Υπουργείου Πολιτισμού για το 2024. Η πρωτοπόρος του εφηβικού θεάτρου στην Ελλάδα, που από το 2017 έχει αφιερωθεί στο Μικρό Εθνικό, τη σκηνή του Εθνικού Θεάτρου που απευθύνεται σε παιδιά και νέους, αλλά και στη δημιουργία θεατρικών εργαστηρίων και κοινωνικών προγραμμάτων, καθοδηγεί μια αξιόλογη υποκριτική ομάδα στον αρχαιολογικό χώρο της Μεσημβρίας - Ζώνης στην Αλεξανδρούπολη. Εκεί οι θεατές όλων των ηλικιών θα κληθούν να κάνουν ένα ταξίδι πίσω στο χρόνο. Στην κατά μέρος περιπατητική παράσταση, το κείμενο της Έρις Κύργια, με αφετηρία την καθημερινή ζωή στην Αρχαία Ζώνη, την ακμή και την παρακμή της και την ανασκαφική ιστορία της Θράκης, θέτει ερωτήματα και ανοίγει τη συζήτηση για τους πολιτιστικούς θησαυρούς της χώρας μας, όπως τα μάρμαρα του Παρθενώνα, τη σημασία της πολιτισμικής ταυτότητας, την τοπική πολιτιστική κληρονομιά, τη σχέση της με όλη την ανθρωπότητα, κ.ά. Στο τέλος της ξενάγησης-παράστασης, όλοι θα αναμετρηθούμε μέσα μας με τα καίρια ερωτήματα "τι περισσότερο από μερικά κομμάτια πέτρας είναι ένα μνημείο, ποια η σημασία του για εμένα προσωπικά, γιατί (να) με νοιάζει;".
Πώς οδηγηθήκατε στη δημιουργία της παράστασης "Μερικά κομμάτια πέτρας”;
Οι θεματικές που μας ενδιέφεραν ήταν τα αφηγήματα των λαών που συνδέονται με τα μνημεία τους, η σύγκρουση γύρω από αυτά, αλλά και η βίαιη αρπαγή και μεταχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς. Γιατί μπορεί αυτό να αφορά νέους ανθρώπους; Τι είναι αυτό που στερούνται τελικά αν για οποιοδήποτε λόγο στερούνται την εμπειρία να γνωρίσουν τα μνημεία και τις ιστορίες που είναι αποτυπωμένες σε αυτά; Βέβαια, επειδή όπως γνωρίζετε κάθε πρόταση στο πρόγραμμα "Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός" γίνεται χωρίς να γνωρίζουμε που θα καταλήξουμε να παίξουμε. Αλλά αυτό ήταν τελικά μια επιπλέον πρόκληση την οποία αγκαλιάσαμε όλοι μας με πολύ ενθουσιασμό, θέλαμε να συσχετίσουμε την αρχική μας ιδέα με την ιστορία της Ζώνης, της αρχαίας αυτής πόλης 20 χλμ. δυτικά της Αλεξανδρούπολης με θέα την Σαμοθράκη και το ατελείωτο πέλαγος απ’ όπου έφτασαν οι έλληνες άποικοι στη Θράκη. Με την έρευνα όλων μας προχωρήσαμε σε προτάσεις και στην τελική διαμόρφωση του κειμένου από την Έρι Κύργια, που άνοιξε για όλους μας ένα παράθυρο στην πολύ σημαντική ιστορία αυτού του τόπου που υπήρξε τελικά πάντα ένα σταυροδρόμι και ένα χωνευτήρι πολιτισμών. Αυτό ακριβώς το στοιχείο έγινε υπέροχη αφορμή για να αναλογιστούμε τη σημασία της ιστορικής συνέχειας, το γιατί ίσως αυτή μας αφορά, και τι σημασία έχει "κοιτάζοντας" το παρελθόν, όπως αυτό αντανακλάται στα μνημεία και μας μιλάει μέσα από αυτά, να μπορούμε να κατανοούμε ίσως καλύτερα το παρόν, ακόμα και να φανταζόμαστε το μέλλον.
Πείτε μας δύο λόγια για το κείμενο της Έρις Κύργια. Διατρέχει και εξερευνά διαφορετικές σημαντικές στιγμές και έργα τέχνης της αρχαιότητας; Πώς συνδέεται με το σήμερα;
Η Έρι είχε την περίπλοκη αποστολή να συνδέσει τους αρχικούς θεματικούς άξονες που είχαμε αποφασίσει με χαρακτηριστικά της περιοχής, που είτε μας γοήτευσαν, είτε αντήχησαν καίρια ζητήματα και των δικών μας καιρών. Σκεφτείτε, στεκόμαστε στην Ζώνη και ατενίζουμε την Σαμοθράκη και φανταζόμαστε την ανακάλυψη του αγάλματος της Νίκης σαν να συμβαίνει τώρα, πιάνουμε αυτό το νήμα και το ακολουθούμε μέχρι την αρπαγή των Μαρμάρων του Παρθενώνα, ανοίγοντας το μεγάλο κεφάλαιο της αποικιοκρατικής αρπαγής μνημείων από την μία, και της καταστροφής παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς για λόγους ιδεολογικούς, για λόγους επιβολής και φανατισμού από την άλλη. Βλέπουμε τις δίγλωσσες επιγραφές της Ζώνης, γραμμένες σε θρακική και ελληνική γλώσσα -γλώσσες διαφορετικές αλλά με κοινή αλφάβητο- και συνειδητοποιούμε ότι Έλληνες και Θράκες συνυπήρχαν ειρηνικά και μάλιστα συμμετείχαν ισότιμα στον δημόσιο βίο. Βλέπουμε τον ευρύτερο χώρο της πόλης να συρρικνώνεται σε ένα πολύ μικρότερο χώρο τον 2ο π.Χ. αιώνα πια, να ερημώνει γιατι πρώτα οι Ρωμαίοι έφτιαξαν δρόμους και το λιμάνι ξέπεσε. Μετά οι Μακεδόνες επικράτησαν και οι πολιτικοοικονομικοί συσχετισμοί στην περιοχή μεταβλήθηκαν οριστικά και αυτή είναι μια ιστορία εγκατάλειψης που έχει γραφτεί ξανά και ξανά σε αυτή την χώρα… Επίσης η Έρι συνεργάστηκε στενά με τον Περικλή Σιούντα για την συγγραφή των στίχων των τραγουδιών της παράστασης, οι οποίοι στίχοι κατάφεραν να κάνουν μια άμεση συσχέτιση του τότε και του τώρα:
"Καμουφλάζ η καινούρια εποχή, ξεγελάει, νομίζεις πώς φτάσαμε κάπου
Μα υπάρχουν συνήθειες τόσο ανθρώπινες, αναλλοίωτες πάππου προς πάππου
Άλλες σπουδαίες γεμάτες με φως κι άλλες να παν’ στα τσακίδια
Ναι, όλα είν’ αλλιώς, μα κοιτάζω ξανά και μου φαίνονται εν τέλει τα ίδια
Face control στα Ελευσίνια, αλκοτέστ στην Πυθία, αναμενόμενο cancel στον Δία
Με βία, με τανκς και πυρηνικά απειλεί ο Μεγαλέξανδρος την Αραβία
Ο Οδυσσέας "Ιθάκη” γκουγκλάρει στο maps, μες στον λαβύρινθο επιτέλους Wi-Fi
Κι ο Ηρακλής μόνο stories κοιτάει, ό,τι έκανε το ‘κανε με AI”
"Πραγματικά αν κάθε μας εμπειρία με ένα αρχαιολογικό χώρο γινόταν μια ευκαιρία να "γράψουμε" ένα αφήγημα που προκύπτει στο εδώ και τώρα, να ανακαλύψουμε την δική μας σχέση με αυτό που "κοιτάμε", νομίζω ότι θα μπορούσε έτσι να ανοίξει ένα παράθυρο στην ιστορία μας”.
Θα μπορούσε η παράσταση να λειτουργήσει ως ένας τρόπος υπενθύμισης και αφύπνισης για το πόσο σημαντικό είναι να γνωρίζουμε την ιστορία μας και τα κομμάτια που διαμορφώνουν την πολιτισμική μας ταυτότητα;
Ναι φυσικά, η ιστορία του έργου εστιάζει στην πορεία ανακάλυψης και συνειδητοποίησης ότι τα μνημεία είναι αποτυπώματα ανθρώπινης ζωής, ανθρώπινης δημιουργίας, πιο πολύ απ’ οτιδήποτε άλλο, όση ευφυία, τεχνική, μεγαλείο κι αν κουβαλάνε, το κυριότερο για μένα είναι ότι είναι το αποτύπωμα της ζωής ανθρώπων που αγάπησαν, θριάμβευσαν, θρήνησαν, πόνεσαν, άντεξαν… Και επειδή αυτό δεν υπάρχει κανένας μας που να μην το αναγνωρίζει, έρχεται μια πολύ ανακουφιστική αίσθηση του ανήκειν σε μια συνέχεια. Πραγματικά αν κάθε μας εμπειρία με ένα αρχαιολογικό χώρο γινόταν μια ευκαιρία να "γράψουμε" το νέο αυτό αφήγημα που προκύπτει στο εδώ και τώρα, να ανακαλύψουμε την δική μας σχέση με αυτό που "κοιτάμε", να δώσουμε χώρο σε αυτό που "βλέπουμε", νομίζω ότι θα μπορούσε έτσι να ανοίξει ένα παράθυρο στην ιστορία μας.
Μέσα από το εφηβικό θέατρο και την επαφή σας με τα νεότερα παιδιά, πώς πιστεύετε ότι αντιμετωπίζουν το ιστορικό παρελθόν; Τι βιώσατε κατά τη διάρκεια του εργαστηρίου που πραγματοποιήσατε στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αλεξανδρούπολης με εφήβους κατά την προετοιμασία της παράστασης;"Το θέατρο που εγώ αγαπώ δεν έρχεται για να δώσει απαντήσεις ή πληροφορία, το θέατρο αναζητά να ανάψει φωτιά στα μυαλά και στην σκέψη”.
Ειλικρινά δεν με είχε απασχολήσει μέχρι τώρα το θέμα αυτό. Ενθουσιάστηκα όμως όταν αντιλήφθηκα τι προοπτικές είχε αυτό το εγχείρημα, και ακόμα περισσότερο όταν πήγα εκεί, μίλησα με εφήβους για το έργο και για τους θεματικούς άξονές του και αυτό που φάνηκε περισσότερο απ’ όλα να τους ιντριγκάρει ήταν τι μπορεί να σημαίνει το παρελθόν και η ιστορία για την δική τους ζωή αλλά και για την δική τους ταυτότητα. Το θέατρο που εγώ αγαπώ δεν έρχεται για να δώσει απαντήσεις ή πληροφορία, το θέατρο αναζητά να ανάψει φωτιά στα μυαλά και στην σκέψη και επομένως αυτές τους οι αντιδράσεις στο έργο δείχνουν ότι έχει ξεκινήσει μια διαδικασία, από εδώ και πέρα θα το βρουν το επόμενο βήμα στις αναζητήσεις τους.
"Δηλώνω φαν του θεσμού "Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός", αλλά ταυτόχρονα κάνω την σκέψη ότι θα είχε τεράστια αξία η μεγαλύτερη εμπλοκή της τοπικής κοινότητας στο όλο εγχείρημα”.
Εσείς πώς θα απαντούσατε στα ερωτήματα που θέτει η παράσταση "τι περισσότερο από μερικά κομμάτια πέτρας είναι ένα μνημείο, ποια η σημασία του για εμένα προσωπικά, γιατί (να) με νοιάζει;".
Για μενα προσωπικά ήταν πολλά ταξίδια μαζί: στην Αλεξανδρούπολη και στην ιστορία της Θράκης και στην κατανόησή μου πολλών φαινομένων της σύγχρονης Ελλάδας. Καλλιτεχνικά διερεύνησα το πώς γίνεται η πολιτιστική κληρονομιά βιωμένη εμπειρία μέσα από ένα θεατρικό γεγονός. Το κυριότερο όμως ήταν ότι ανακάλυψα ότι έχω την ελευθερία, το προνόμιο, το μεγαλείο σαν άνθρωπος να επιλέγω εγώ τι "βλέπω" κάθε φορά που κοιτάζω κάτι, πώς υφαίνω το δικό μου αφήγημα όχι μόνο για το ποιοι είμαστε σε μια συνέχεια της ύπαρξης αλλά και ποιοι θα θέλαμε να είμαστε.
Συμμετέχουν μαθητές και μαθήτριες στην παράσταση μαζί με τους ηθοποιούς;
Όχι, αυτό δεν το καταφέραμε, ήταν αδύνατον πρακτικά να προετοιμάσουμε ντόπιους ερασιτέχνες έφηβους να συμμετέχουν με μόνο δύο πρόβες για μόνο δύο παραστάσεις. Δηλώνω φαν του θεσμού "Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός", αλλά ταυτόχρονα κάνω την σκέψη ότι θα είχε τεράστια αξία η μεγαλύτερη εμπλοκή της τοπικής κοινότητας στο όλο εγχείρημα.
Οι συντελεστές
Παίζουν οι ηθοποιοί: Ασημίνα Αναστασοπούλου, Τίτος Γρηγορόπουλος, Ευσταθία Λαγιόκαπα, Αλκιβιάδης Μαγγόνας, Ελένη Μιχαηλίδου, Μιχαήλ Μελίσσης, Αμαλία Τσεκούρα.
Συμμετέχει ως επιστημονικός συνεργάτης ο Στέφανος Καβαλλιεράκης. Τα σκηνικά και τα κοστούμια υπογράφει η Άρτεμις Φλέσσα, την κίνηση η Σοφία Πάσχου και τη μουσική σύνθεση ο Περικλής Σιούντας.
Διαβάστε Επίσης
