Με μια εξέχουσας σημασίας παγκόσμια πρεμιέρα ανοίγει η αυλαία του φετινού φεστιβάλ και την πολυαναμενόμενη παράσταση του σαραντάχρονου σκηνοθέτη –και ενός εκ των πλέον ταλαντούχων εκπροσώπων της μεγάλης ρωσικής σχολής– Τιμοφέι Κουλιάμπιν. Πρόκειται για την τρίτη του επίσκεψη στην Ελλάδα, μετά τις παραστάσεις που είδαμε σε Πειραιώς 260 ("Τρεις αδελφές", 2018) και Στέγη Ιδρύματος Ωνάση ("Στη μοναξιά των κάμπων με βαμβάκι", 2023), όμως με την "Ιφιγένεια η εν Αυλίδι" σηματοδοτείται η πρώτη του συνεργασία με Έλληνες ηθοποιούς και η πρώτη παρουσίαση δουλειάς του στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου. Η προώθηση των πολιτισμικών ανταλλαγών μεταξύ ξένων σκηνοθετών και Ελλήνων ηθοποιών αποτέλεσε εξαρχής επιθυμία της καλλιτεχνικής διευθύντριας του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, Κατερίνας Ευαγγελάτου, κι έτσι η φετινή παράσταση έρχεται να προστεθεί δίπλα στην περσινή "Μήδεια" του Φρανκ Κάστορφ.
Η Ανθή Ευστρατιάδου στο ρόλο της Ιφιγένειας, η Μαρία Ναυπλιώτου (Κλυταιμνήστρα), ο Θάνος Τοκάκης (Αχιλλέας), ο Νίκος Ψαρράς (Αγαμέμνονας), ο Νικόλας Παπαγιάννης (Μενέλαος) και ο Δημήτρης Παπανικολάου (Πρεσβύτης) θα ερμηνεύσουν τους ρόλους μιας τραγωδίας ειρωνικής σε σημεία και ανοιχτής σε αναγνώσεις. Για τον Ρώσο σκηνοθέτη, που πλέον ζει στη Γερμανία, η θυσία της νεαρής κόρης του αρχιστράτηγου των Ελλήνων προκειμένου να ξεκινήσει η εκστρατεία για την Τροία δεν είναι παρά μια διαρκής υπενθύμιση της "κανονικότητας" του πολέμου. Όπως δήλωσε ο ίδιος, στο επίκεντρο του έργου βρίσκεται "ένας επικείμενος πόλεμος που, για ν’ αρχίσει, χρειάζεται ήδη θύματα". Έτσι, στην παράσταση, η οποία αναμένεται να έχει μια γλαφυρή οπτική γλώσσα με σύγχρονες συνδηλώσεις και αναφορές –όχι όμως σε συγκεκριμένες εποχές ή τόπους–, δεν θα επιχειρήσει τόσο μια φιλοσοφική ερμηνεία της έννοιας της θυσίας, όσο να καταδείξει το μηχανισμό, την "τεχνολογία" του πολέμου, καθώς και το πόσο αυτονόητος, φυσιολογικό κομμάτι της ζωής είναι. Για τον Κουλιάμπιν, η παράσταση ενός έργου της αρχαιοελληνικής γραμματείας –και ειδικά της "Ιφιγένειας" που αποτελεί προσωπικό αγαπημένο του– συνιστά εκτός από καλλιτεχνική πρόκληση κι ένα μάθημα για τις σημερινές κοινωνίες, ένα μικροσκοπικό λιθαράκι, ίσως, στη συγκρότηση ενός πολιτισμού όπου ο πόλεμος θα είναι ανεπίτρεπτος.
Στο πλαίσιο της σύγχρονης –όχι απαραίτητα επικαιρικής– ανάγνωσης προχώρησε, προφανώς, στην αφαίρεση του γυναικείου Χορού του πρωτότυπου και στην αντικατάστασή του από έναν Χορό ανδρών (Δημήτρης Γεωργιάδης, Χρήστος Διαμαντούδης, Μάριος Κρητικόπουλος, Βασίλης Μπούτσικος, Αλέξανδρος Πιεχόβιακ), στερώντας από την κεντρική ηρωίδα τις βασικότερες συμμάχους της, αφήνοντάς τη μόνη μέσα σε ένα ανδρικό, πολεμικό περιβάλλον. Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσεται και η "έκπληξη" που περιμένει τους θεατές όσον αφορά την εμφάνιση της θεάς Άρτεμης, ενός καθοριστικού προσώπου, καθώς με δική της εντολή γίνεται η θυσία. Καθώς πλέον δεν υπάρχουν θεοί, για τον Κουλιάμπιν "η Άρτεμη θα μπορούσε να είναι μια κυρίαρχη δύναμη, μια μορφή εξουσίας, μια κυβέρνηση που ρυθμίζει τα πάντα και κανείς δεν μπορεί να της εναντιωθεί".
Το ίδιο διήμερο, συνεχίζεται στο μικρό θέατρο της αρχαίας Επιδαύρου, ο θεσμός που ξεκίνησε με πρωτοβουλία της Κατερίνας Ευαγγελάτου, οι "Σύγχρονοι αρχαίοι", στον οποίο Έλληνες συγγραφείς καλούνται να γράψουν νέα έργα που εμπνέονται από αυτά της αρχαιοελληνικής τραγωδίας ή κωμωδίας. Φέτος, θα δοθεί μια παράσταση σπονδυλωτής μορφής που περιλαμβάνει δύο μονολόγους από τη Βίβιαν Στεργίου και τον Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη: σε έμμεση συνομιλία με δύο από τις τραγωδίες του προγράμματος της μεγάλης Επιδαύρου, η Στεργίου γράφει την "Ιφιγένεια/Βορά" και ο Χατζηγιαννίδης το "Εγώ, μια δούλα". Ο πρώτος μονόλογος δίνει φωνή στο παραληρηματικό ξέσπασμα μιας σύγχρονης γυναίκας λίγο πριν την εκούσια/ακούσια αυτοθυσία της και συνενώνει τρεις ταλαντούχες εκπροσώπους της νεότερης γενιάς, καθώς τη σκηνοθεσία αναλαμβάνει η Αικατερίνη Παπαγεωργίου και την ερμηνεία η Ελίζα Σκολίδη. Ο μονόλογος του Χατζηγιαννίδη εμπνέεται από την ευριπίδεια "Εκάβη", έχει όμως για ηρωίδα μια ανώνυμη δούλα, την οποία ερμηνεύει η Φιλαρέτη Κομνηνού. Σε σκηνοθεσία του Νίκου Χατζόπουλου, μεταφέρει με λοξό, σκωπτικό τρόπο τα παθήματα της βασίλισσας της Τροίας που μόλις έχει χάσει οικογένεια και βασίλειο.
Διαβάστε Επίσης
Διαβάστε Επίσης
Περισσότερες πληροφορίες
Ιφιγένεια η εν Αυλίδι
Ο διεθνώς αναγνωρισμένος για την ποιητική σκηνοθετική ματιά του δημιουργός που άνοιξε τα φετινά Επιδαύρια με την παγκόσμια πρεμιέρα μιας σύγχρονης, τολμηρής εκδοχής του έργου. Η παράσταση εστιάζει στο θέμα του πολέμου, των ιμπεριαλιστικών πολιτικών αλλά και της θυσίας της κόρης του Αγαμέμνονα, η οποία γίνεται προκειμένου να σταματήσει η άπνοια που εμποδίζει τα πλοία των Αχαιών να πάνε στην Τροία από την Αυλίδα. Αναφερόμενος στην επιλογή του να αναμετρηθεί με το έργο του Ευριπίδη, ο Κουλιάμπιν τονίζει: «Όταν μου έγινε η πρόταση να σκηνοθετήσω στην Επίδαυρο, δεν δίστασα. Η “Ιφιγένεια” είναι ένα από τα πιο σύνθετα και ταυτόχρονα συναρπαστικά κείμενα της αρχαίας δραματουργίας. Η βασική συνθήκη του έργου είναι ο πόλεμος. Δεν βλέπουμε μάχες, αισθανόμαστε όμως τη μυρωδιά του πολέμου που επίκειται. Όλα είναι έτοιμα: τα στρατεύματα, τα όπλα. Χρειάζεται μόνο μια μικρή ώθηση για να πάρει μπρος. Είναι ενδιαφέρον να δούμε πώς αυτό μεταφέρεται στο σήμερα. Στο έργο δεν υπάρχει το ερώτημα αν θα γίνει ο πόλεμος αλλά πότε”.
Εγώ, μια δούλα
Το έργο είναι το δεύτερο μέρος της σπονδυλωτής παράστασης ογδόντα λεπτών που παρουσιάζεται στο πλαίσιο του κύκλου Contemporary Ancients. Το πρώτο μέρος είναι ο μονόλογος “Ιφιγένεια / Βορά”. Πρόκειται για έναν κωμικό μονόλογο με αφορμή την Εκάβη, με πρωταγωνίστρια όχι την ίδια τη βασίλισσα της Τροίας, αλλά μια έμπιστη δούλα της. Η ανώνυμη αυτή Τρωαδίτισσα έχει σταθεί μάρτυρας όλων των συμφορών τόσο της ίδιας της Εκάβης όσο και της πατρίδας της, που τώρα πια, μετά τον πόλεμο, είναι σκέτες στάχτες. Ένα κείμενο διασκεδαστικό και ευφρόσυνο που απομυθοποιεί το απόλυτο σύμβολο θρήνου και απόγνωσης, την Εκάβη, μέσα από τη ματιά ενός προσώπου το οποίο την έζησε από κοντά και αντιλήφθηκε πράγματα που δεν αποτυπώθηκαν ποτέ στα έργα των μεγάλων ποιητών. Η κοινή ανθρώπινη ματιά, το μικρό ανθρώπινο μέτρο, απέναντι στον μεγάλο μύθο. Η πορεία της τραγικής Εκάβης μέσα από ένα λοξό, απρόσμενο κοίταγμα.
Ιφιγένεια / Βορά
Το έργο είναι το πρώτο μέρος της σπονδυλωτής παράστασης ογδόντα λεπτών που παρουσιάζεται στο πλαίσιο του κύκλου Contemporary Ancients. Το δεύτερο μέρος είναι ο μονόλογος “Εγώ, μια δούλα”. Σύμφωνα με τα λόγια της συγγραφέα (που είναι γνωστή για τα βιβλία "Το μπλε υγρό" και "Δέρμα"): “Ο μονόλογος εμπνέεται από την “Ιφιγένεια εν Αυλίδι” του Ευριπίδη. Εστιάζει στη στιγμή πριν τη θυσία της Ιφιγένειας, όταν αυτή αποδέχεται τη μοίρα της. Αφού το θέλει η Ελλάδα και το κορίτσι εμποδίζει, ας κοπεί σαν ζώο να αποπλεύσουν τα καράβια. “Δεν πειράζει να πεθάνω, όμως πρώτα θ’ ακουστώ”, λέει, φτύνοντας τις λέξεις – μοναδικό της όπλο. Κι όσο μονολογεί υπάρχει εδώ και τώρα. Μόλις πάψει πεθαίνει από χίλιες μεριές, σ’ όλα τα μέρη. Παντού και πάντα θριαμβεύει ο χρησμός. Η θυσία της είναι κωμική, ελάχιστα τραγική. Σκάβει τον λάκκο της και μπαίνει μέσα. Θυσία για το τίποτα. Κρέας για φάγωμα”.
