Η Πηνελόπη Φλουρή γοητεύεται από καλλιτέχνες που κρατήθηκαν στη ζωή από την τέχνη τους

Ο Φραντς Κάφκα ανήκει στη χορεία των λογοτεχνών που το επίθετό τους έγινε νέα λέξη, καθώς σφράγισε με το έργο του μια πτυχή της ανθρώπινης ύπαρξης. Εκατό χρόνια μετά τον θάνατό του, εξακολουθεί να είναι ο κόσμος μας "καφκικός", δηλαδή ένας εφιάλτης, ένας γραφειοκρατικό χάος; Θετικά θα μας απαντήσει η Πηνελόπη Φλουρή, η ηθοποιός, σκηνοθέτρια και ιδρύτρια της ομάδας Abnormal, η οποία ανεβάζει στον χώρο της, το H.ug, την παράσταση "Γράμμα στον πατέρα" (έως 10/6). Η 103 σελίδων επιστολή του Κάφκα (Φοίβου Παπακώστα), η οποία δεν εστάλη ποτέ, συνδυάζεται με τα ημερολόγιά του, τις υπερμεγέθεις βιντεοπροβολές του πατέρα του (Δημήτρης Καταλειφός) και τη μουσική του The Boy ώστε να αποτυπώσει τον λαβύρινθο ενός ιδιοφυούς μυαλού. Ας αφήσουμε, όμως, την Πηνελόπη Φλουρή να μας τα εξηγήσει καλύτερα.

Γιατί επιλέξατε να ασχοληθείτε με τον συγκεκριμένο συγγραφέα και αυτό το έργο του;
Επιλέγω πολύ ενστικτωδώς κι αυθόρμητα έργα (και συνεργασίες). Η διαδικασία της παράστασης μου δίνει την ευκαιρία να ψάξω και να εμβαθύνω σε κάτι που ενδιαφέρει πρώτα εμένα. Κάτι θέλω να σκάψω μέσω αυτής. 

Από τη στιγμή που διάβασα το "Γράμμα στον πατέρα" του Φραντς Κάφκα γέμισα ερωτηματικά. Γιατί δε δίνει ποτέ αυτό το γράμμα; Τι διεκδικεί μέσω αυτής της επιστολής; Πόσο έχει καθορίσει την καλλιτεχνική του ταυτότητα η σχέση που είχε με τον πατέρα του; Γράφει επί 9 ολόκληρες μέρες ένα γράμμα για τον Πατέρα του, μετά τον καβγά τους, για να μείνει στο συρτάρι του. Φαίνεται πως ο συγγραφέας και παραλήπτης αυτού του γράμματος είναι ο ίδιος ο Φραντς, το πληγωμένο παιδί. Αυτό με ταρακούνησε και θέλησα να το μοιραστώ με άλλους. Συνεργάτες και θεατές. 

Περιγράψτε μας με δικά σας λόγια τη σκηνοθετική σας πρόταση για το "Γράμμα στον πατέρα”.
Στη παράσταση υπάρχει επιπλέον υλικό από τα όνειρα και τα ημερολόγια του Κάφκα που ερευνήσαμε μαζί με την Στέλλα Ράπτη (σύμβουλος δραματουργίας) για να φτάσουμε σε μια παραστατική δομή όπου είμαστε "Στο μυαλό του Φραντς Κάφκα", σε αυτό το ιδιοφυές, γεμάτο λαβυρίνθους και αδιέξοδα μυαλό. Φτιάξαμε μια "αποθήκη" μέσα στην οποία υπάρχουν κι ανασύρονται όνειρα, σκέψεις, αισθήσεις, ήχοι, αναμνήσεις. Το H.ug είναι ένας υπόγειος χώρος και αυτό διευκόλυνε την σύμβαση μας ώστε να δομηθεί αυτή η "αποθήκη". Η εσωτερική φυγή, όπως γράφει ο Κάφκα.

Σε αυτή τη δουλειά, είχα την ανάγκη μιας άμεσης εγγραφής κι απεύθυνσης στην μεταφορά του "Γράμματος" κι έτσι χρησιμοποιήσαμε το στοιχείο της κάμερας. Το οπτικοακουστικό υλικό αποτελεί δομικό στοιχείο της παράστασης κι ενισχύει αυτό το σκοτεινό, εφιαλτικό και γεμάτο εμμονές σύμπαν. Μέσα σε αυτή τη λογική, όπου βρισκόμαστε στο μυαλό του Κάφκα, με ενδιέφερε να υπάρχει η μεγεθυμένη η εικόνα του Πατέρα (μέσω βιντεοπροβολών). Όλα τα υλικά, το φως, η μουσική, η εικόνα, ο ήχος συνθέτουν ένα περιβάλλον σκοτεινό κι ομιχλώδες που φωτίζει τον ψυχισμό του.

Πάντα θα είναι επίκαιρος ο Κάφκα και πάντοτε καφκικός ο κόσμος μας.

Τι συναισθήματα σας γέννησε η επαφή με το κείμενο του Κάφκα;
Με συγκινεί πολύ η ευθραυστότητά του, η ιδιοφυΐα του, ο τρόπος σκέψης του, τα εσωτερικά του τοπία, τα φαντάσματα του, οι εμμονές του, όλα όσα διαθέτει και κυρίως η αλήθεια που απαιτεί να φτάσει. Όσο πιο βαθιά βουτούσα σε αυτό το σύμπαν τόσο πιο απάτητα νερά αισθανόμουν από κάτω. Τα όνειρα μου έγιναν πεδίο έρευνας προτού το καταλάβω. Ο ύπνος άρχισε να παίρνει άλλες διαστάσεις. Σκέφτομαι τελευταία πως είναι πολύ πυκνό το σύμπαν του Καφκα. Σε βυθίζει. Νιώθω ευγνωμοσύνη για όλους τους συνεργάτες που είχα την τύχη να γνωρίσω σε αυτήν την δουλειά. Ο καθένας έφερε γενναιόδωρα τον δικό του κόσμο μέσα σε αυτήν.

Έχει περάσει ακριβώς ένας αιώνας από τον θάνατο του συγγραφέα. Πόσο καφκικός πιστεύετε ότι είναι ο σύγχρονος κόσμος;
Πάντα θα είναι επίκαιρος ο Κάφκα και πάντοτε καφκικός ο κόσμος μας. 'Ένας κόσμος στον οποίο αισθανόμαστε μικροί κι ανυπεράσπιστοι, γεμάτοι ενοχές, φόβο και ντροπή από παιδιά. Ο καθένας μας με τα προσωπικά του αδιέξοδα, τις εμμονές και τους εφιάλτες του, τα δικά του αναπάντητα. Ο Κάφκα, όπως κάθε μεγάλος καλλιτέχνης, μας αφορά γιατί θέτει πανανθρώπινα και διαχρονικά ζητήματα. Μας αποκαλύπτει το παράλογο της ύπαρξης. Από πολύ νωρίς αντιλήφθηκε προς τα πού θα κινηθεί ο κόσμος. Υπήρξε προφήτης. Κατέγραψε έναν κόσμο τερατώδους γραφειοκρατίας κι αναρωτιέμαι συχνά πώς θα άντεχε ο ίδιος σήμερα, αν ζούσε μέσα σε αυτόν.

Πώς δένει με την παράσταση η μουσική του The Boy (του κατά κόσμον Αλέξανδρου Βούλγαρη);
Ο Αλέξανδρος είναι ιδιοσυγκρασιακός καλλιτέχνης με μεγάλη ευαισθησία. Βρίσκω να έχει κάτι πολύ καφκικό ο ήχος του, φέρει εντός του αυτην την εσωτερική φυγή. Η μουσική του ανασύρει κάτι βαθύ, χωρίς επιτήδευση. Στην παράσταση θυμίζει ένα εφιαλτικό, παράδοξο νανούρισμα, μέσα στο οποίο ακούγεται η εξομολόγηση του επί σκηνής Φραντς. Η μουσική του μας παρασύρει να βουτήξουμε στην θάλασσα του Κάφκα.

Γιατί επιλέξατε ο Πατέρας (που ερμηνεύεται από τον Δημήτρη Καταλειφό) να παρουσιάζεται μέσα από βίντεο;
Είχα την ανάγκη να αποτυπωθεί ο μικρός Φραντς δίπλα στον πελώριο άνδρα, τον Πατέρα του, τον οποίο κουβαλά πάντοτε εντός του. Αναζητούσα τον πάντοτε παρόντα Πατέρα ακόμα κι όταν αυτός απουσιάζει. Ο Δημήτρης Καταλειφός ήταν ο ιδανικός, όχι ως μια προφανής τυραννική μορφή, αλλά ακριβώς το αντίθετο. Ένας πολύ οικείος και γλυκός άνθρωπος, που οι μεγεθυμένες εκφράσεις του και το πολύ κοντινό βλέμμα (με την κινηματογράφηση του Γρηγόρη Πανόπουλου) συνθέτουν κάτι εφιαλτικό, το οποίο ενισχύεται ακόμη περισσότερο με την χρήση βιντεοπροβολής. Με την αποκάλυψη του Πατέρα-Δικαστή ταυτιζόμαστε με το παιδί-Φραντς που συνθλίβεται από το απορριπτικό του βλέμμα. Με την ανάγκη του για λίγη αποδοχή κι ενθάρρυνση. 

Ως Abnormal φαίνεται να σας ασκεί κάποια γοητεία το παράλογο, αφού έχετε ασχοληθεί με τον Βαν Γκογκ και το Χαλεπά αλλά και κείμενα του Μπέκετ, του Καμί. Τι είναι αυτό που θα λέγατε ότι σας ελκύει;
Μα δεν είναι τυχαίο το Abnormal! Με γοητεύουν οι καλλιτέχνες που φέρουν τον χαοτικό, εσώτερο κόσμο τους στην τέχνη τους. Με γοητεύουν εκείνοι που βρίσκουν την ταυτότητα τους μέσω της δημιουργίας. Εκείνοι που πολλές φορές κρατήθηκαν στην ζωή μέσω αυτής. Η βιογραφία τους δε μπορεί να διαβαστεί χωρίς το έργο τους κι αντίθετα το έργο τέχνης δε μπορεί να "διαβαστεί" χωρίς την βιογραφία. Με ενδιαφέρει πολύ η αγωνία τους στο αναπάντητο ερώτημα: τι έχω να προσθέσω εγώ στο ακατανόητο αυτού του κόσμου (;). "Εμένα πάντοτε με ενδιέφερε το βάθος. Το βάθος όλων των πραγμάτων" είχε πει κάποτε ο Κάφκα.

Πώς αποτιμάτε τη μέχρι τώρα πορεία του H.ug; Για πού βάζετε πλώρη;
Το H.ug είναι ένας χώρος που άνοιξε στο ευρύ κοινό φέτος, μέσω παραστάσεων, μαθημάτων, εργαστηρίων, εκθέσεων. Έχουν περάσει από τον χώρο μέχρι στιγμής πολύ σπουδαίοι δάσκαλοι, καλλιτέχνες, σπουδαίες ομάδες. Συμβαίνουν όμορφα πράγματα. Ωστόσο το H.ug είναι κι αυτό ένα σύμπαν από μόνο του. Έχουμε την ανάγκη μαζί με την πολύτιμη συνεργάτιδα Κορίνα (Κοτσίρη), να καθίσουμε ήσυχα, να πιούμε έναν πολύωρο καφέ και να κάνουμε τον απολογισμό μας. Να οργανώσουμε το πλάνο για το ταξίδι μας και να δούμε τι κρατάμε στις αποσκευές μας. Θα ανασυνταχθούμε, θα βάλουμε κάτω τις δυνάμεις μας και θα σαλπάρουμε. Το βέβαιο είναι ότι θα παραμείνει ένας ανοιχτός χώρος για εμπνευσμένους ανθρώπους. Μια αγκαλιά.