Αθηνά Χαϊκάλη©
Το Σαββατοκύριακο 6 και 7 Απριλίου πραγματοποιήθηκε το Μυστήριο 97 Φεστιβάλ Πανεπιστημιακού Θεάτρου, μια πρωτοβουλία της 2023 Ελευσίς Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης σε συνεργασία με το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Το Σινέ Ελευσίς φιλοξένησε επί ένα διήμερο μια γιορτή των θεωρητικών και πρακτικών κατευθύνσεων που περιλαμβάνουν οι παραστατικές τέχνες, όπου συνενώνονται κάτω από μια κοινή συνισταμένη, την τέχνη της σκηνοθεσίας, η υποκριτική, η δραματουργία, η σκηνογραφία, η ενδυματολογία, οι φωτισμοί και η δραματολογία.
Στο φεστιβάλ παρουσιάστηκαν τέσσερα έργα φοιτητριών και φοιτητών της κατεύθυνσης Σκηνοθεσίας του Τμήματος Θεάτρου του ΑΠΘ που δημιουργήθηκαν την ακαδημαϊκή περίοδο 2022-23: "Όλοι όσοι γίναν δρόμοι" σε σκηνοθεσία της Αριάδνης Ζούπινα, "Μάθημα ανατομίας" σε σκηνοθεσία της Ειρήνης Σεβαστοπούλου, "Λάμψη οπαλίου" σε σκηνοθεσία της Γεωργίας Διάκου και "Πάτι & Ρόμπερτ" σε σκηνοθεσία της Αλεξίας Παραμύθα. Στις παραστάσεις συμμετείχαν, επίσης, φοιτήτριες και φοιτητές από τις υπόλοιπες κατευθύνσεις του Τμήματος Θεάτρου, δηλαδή της υποκριτικής, της σκηνογραφίας και της δραματουργίας. Η πρώτη παρουσίαση των έργων έγινε στη Θεσσαλονίκη το 2023, στο πλαίσιο του μαθήματος Σκηνοθεσία IV υπό την εποπτεία του καθηγητή Μιχαήλ Μαρμαρινού.
Στόχος του Φεστιβάλ είναι η παροχή δυνατότητας σε νέους και νέες καλλιτέχνες και καλλιτέχνιδες –σε αυτό που ονομάζεται "μέλλον του θεάτρου"– να βρουν τον χώρο, ένα βήμα και εφαλτήριο για δημιουργία, ανταλλαγή και δικτύωση. Έτσι, μέσω της φιλοξενίας σημαντικών παραγωγών από όλα τα πανεπιστημιακά τμήματα παραστατικής εκπαίδευσης της ελληνικής επικράτειας, η πατρίδα του Αισχύλου φιλοδοξεί να γίνει σημείο συνάντησης αυτών των τμημάτων και εστία του μέλλοντος αυτής της μοναδικής ζωντανής Τέχνης.
Η αρχή έγινε με αυτή την πιλοτική πρώτη διοργάνωση και αποτιμήθηκε θετικά ως εμπειρία από όλες τις συμμετέχουσες. Η Αριάδνη Ζούπινα μας μίλησε για το στοίχημα της παρουσίασης της δουλειά τους για πρώτη φορά εκτός ακαδημαϊκού πλαισίου, κάτι που αποτέλεσε "ένα από τα στοιχήματα της ομάδας, καθώς ήρθαμε αντιμέτωποι με νέο περιβάλλον, νέες συνθήκες και νέο κοινό. Καταφέραμε να ανταπεξέλθουμε στις συνθήκες και να παρουσιάσουμε την παράστασή μας στο νέο κοινό του Σινέ Ελευσίς. Ελπίζουμε αυτή η αρχή να δώσει τις βάσεις για τους επόμενους νέους καλλιτέχνες".
Η Γεωργία Διάκου χαρακτήρισε το Φεστιβάλ ως "ένα παράθυρο μοιράσματος της δουλειάς που γίνεται στο Τμήμα Θεάτρου του ΑΠΘ, ένα τμήμα με κατευθύνσεις υποκριτικής, σκηνοθεσίας, σκηνογραφίας και δραματουργίας, στο οποίο μαθαίνουμε να δημιουργούμε συλλογικά. Ήταν το Μυστήριο 97 ενός πιλοτικού φοιτητικού φεστιβάλ, στο οποίο ελπίζω να δόθηκαν οι βάσεις, ώστε να συνεχιστεί τα ερχόμενα έτη ως ένα νήμα σύνδεσης νέων καλλιτεχνών του θεάτρου με το κοινό", ενώ η Ειρήνη Σεβαστοπούλου εξέφρασε την ευχή ώστε "η αρχή που έγινε με την πιλοτική έκδοση να συνεχιστεί, ώστε στο μέλλον να καθιερωθεί ένα Φεστιβάλ ευρωπαϊκού ή και διεθνούς πανεπιστημιακού θεάτρου στην πόλη του Αισχύλου".
Μάλιστα, η Ειρήνη Σεβαστοπούλου επεσήμανε πως η παράστασή της, "Μάθημα ανατομίας", βρήκε στην Ελευσίνα τον ιδανικό τόπο παρουσίασης. Η παράσταση προέκυψε με αφορμή το μυθιστόρημα του Ζοζέ Σαραμάγκου, που πραγματεύεται τα ζητήματα του έρωτα και του θανάτου. "Στην Ελευσίνα το ζήτημα του έρωτα και του θανάτου είναι κυρίαρχο. Πανάρχαιο. Η ερωτική ένωση της Περσεφόνης με τον Άδη, η απώλεια της Περσεφόνης, το πένθος της Δήμητρας, η αναζήτηση, η επανένωση, η αναγέννηση. Τα Ελευσίνια Μυστήρια. Τα μυστήρια στη θνητή ζωή μας. Η παράσταση αυτή, λοιπόν, στην Ελευσίνα βρήκε τον τόπο της. Εκτός της ασφάλειας που μας παρέχει το Πανεπιστήμιο, παρουσιάστηκε σε ένα διαφορετικό κοινό, πεντακόσια χιλιόμετρα μακριά, και ως το Μυστήριο 97 από τα Μυστήρια Μετάβασης μετατράπηκε σε δημόσιο και πολιτικό γεγονός", μας είπε.
Σε αντίστοιχο ύφος, η Αλεξία Παραμύθα μοιράστηκε την εμπειρία που τους χάρισε το ταξίδι στην Ελευσίνα: "Καθώς ταξιδεύαμε από τη Θεσσαλονίκη για την Ελευσίνα για να συμμετέχουμε στην 'τέλεση' του Μυστηρίου 97, παίζοντας την παράσταση μας για πρώτη φορά μακριά από το προστατευμένο ακαδημαϊκό περιβάλλον μέσα στο οποίο δημιουργήθηκε, ήρθε στη σκέψη μας το τελευταίο γράμμα της Πάτι Σμιθ προς τον Ρόμπερτ Μέιπλθορπ στο οποίο μεταξύ άλλων του έγραφε τα εξής: 'Αγαπητέ Ρόμπερτ (...) μοιράστηκες μαζί μου το ιερό Μυστήριο του τι σημαίνει να είσαι καλλιτέχνης, (...) μου μίλησες για το πώς είναι να κρατιέσαι χέρι με χέρι με το Θεό'. Νιώσαμε αμέσως ότι η Ελευσίνα ήταν ο καταλληλότερος τόπος να μιλήσουμε για το ιδιότυπο 'μυστήριο' στο οποίο αναφέρεται η Σμιθ, για τις τελετουργίες της καλλιτεχνικής διαδικασίας, για την ιερή έξαψη του δημιουργού, για την σχέση του με το θείο και το επίγειο. Η εμπειρία μας στην πόλη του Αισχύλου επιβεβαίωσε το ένστικτό μας. Η ισχυρή ενέργεια του τόπου κατέκλυσε την εμπειρία μας αυτή. Οι άνθρωποι της διοργάνωσης δημιούργησαν για εμάς ένα περιβάλλον ασφαλές και γόνιμο και οφείλουμε ένα μεγάλο ευχαριστώ σ’ αυτούς και φυσικά στον Μιχαήλ Μαρμαρινό για την τιμητική πρόσκληση".
Διαβάστε Επίσης
Οι σκηνοθέτριες μιλούν για τις παραστάσεις τους
Γεωργία Διάκου
Η "Λάμψη οπαλίου" βασίστηκε στο βιβλίο "Η ώρα του αστεριού" της Κλαρίσε Λισπέκτορ και είναι μια παράσταση που μιλά για το ελάχιστο γεγονός της ύπαρξης. Την προσπάθεια να ειπωθεί μία ιστορία ασήμαντη για ένα πλάσμα που ισορροπεί ανάμεσα στο αρχαίο, στο αγγελικό, στη δυστυχία και στην απόλυτη αυτονομία της ύπαρξης. Γράφει η Κλαρίσε "και να μην ξεχνάμε πως η δομή του ατόμου δεν είναι ορατή, μα τη γνωρίζουμε". Με αυτή την αρχή ξεκινάμε κι εμείς να παίζουμε με το κείμενο, να φέρνουμε τις λέξεις στο σώμα και το σώμα στη σκηνή. Αυτό που δημιουργείται είναι ένα τοπίο, μια πραγματικότητα μέσα στον χρόνο ή αλλιώς μια παράσταση. Και τώρα θα μου πείτε ποιο είναι το ανάφορο, τι πραγματεύεστε; Εμείς θα πούμε μια ιστορία για μια γυναίκα. Η Κλαρίσε γράφει μια ιστορία για μια γυναίκα που είναι μικρή, αδιάφορη και απλή, απλή όπως το χορτάρι και συνεχώς παρούσα, ολόκληρη στην ύπαρξή της, μέσα στον εαυτό της. Η Κλαρίσε μιλά στον δημοσιογράφο για το έργο που γράφει και μιλώντας συνθέτει τις λεπτομέρειες που κάνουν τον χαρακτήρα της να εμφανίζεται. Εμφανίζεται μέσα από εκείνη, γεννάται στο σώμα της και το σώμα της γίνεται δημιουργικό. Μέσα από μια συνομιλία που έχει συμβεί πολύ παλιά και συμβαίνει ακόμα, η Κλαρίσε δημιουργεί αυτό το αλλόκοτο πλάσμα που ονομάζεται Μακκαμπέα και από τη Μακκαμπέα συντίθεται η ανοίκεια όψη της Κλαρίσε, της γυναίκας που επιχειρεί να φτιάξει τον κόσμο της με λέξεις. Για τη συγγραφέα ο κόσμος είναι έξω από εκείνη και εκείνη είναι έξω από τον κόσμο. Συνδέεται με την αρχαία μορφή μιας κοπέλας από το βορειοανατολικό τμήμα της Βραζιλίας, όπου η τάξη και το φύλο της την κλείνουν στην αχανή υποκειμενικότητά της, βιώνοντας την ομορφιά της πνοής που παράγει το ανθρώπινο.
Αριάδνη Ζούπινα
Η παράσταση είναι εμπνευσμένη από τέσσερα διηγήματα της Λένας Κιτσοπούλου από τις συλλογές "Το μάτι του ψαριού" και "Μεγάλοι δρόμοι", τα οποία ρωτούν πως μπορεί ένας άνθρωπος να ζήσει χωρίς έρωτα.
Αν είχα εκείνη την ώρα τη δυνατότητα να ψωνίσω κάτι για μένα, το μόνο που θα ήθελα θα ήταν ένα μεγαλύτερο νούμερο δέρματος. Με στένευε το δέρμα μου. Παντού. Γίνεται να ζήσει ένας άνθρωπος χωρίς έρωτα; Και αν γινόταν, ποιος θα ήθελε να ζήσει έτσι; Και τι κάνουν αυτοί οι άνθρωποι; Τι τρώνε, τι πίνουν, πού κοιμούνται και τι σκέφτονται όταν ακούν μουσική; Σ’ αυτούς τους ανθρώπους δεν αξίζει ένα δρομάκι; Έτσι, για να μην είναι μόνοι σε μια παραλία, ή σε ένα οικογενειακό τραπέζι, ή στο καινούριο τους σπίτι, ή σε ένα παγκάκι κάπου εκεί κοντά. Έστω, να έχουν παρέα όλους τους άλλους που έγιναν δρόμοι και μαζεύονταν στα μπριζολάκια του Τέλη που είχε γλέντι με μουσική. Ωραία δεν θα ’ταν; Χωρίς στεναχώριες, χωρίς τύψεις και θυμό, χωρίς παπάδες και κοντές, χωρίς δορυφορικά πιάτα, χωρίς παπούτσια μπαλαντέζες και χάπια. Να υπήρχαν μόνο κάπελα για τον ήλιο, πολύ ποτό και άφθονες βετζετέριαν τροφές· μόνο μπλακεντέκερ, ακορντεόν και να έπαιζε και Μπαχ. Για όλους αυτούς που γίναν δρόμοι πολύ πριν γίνουν δρόμοι.
Αλεξία Παραμύθα
Είναι το καλοκαίρι του ’67, το καλοκαίρι της αγάπης και των ταραχών. Το καλοκαίρι που η Πάτι γνωρίζει στο Μπρούκλιν τον Ρόμπερτ και μπαίνουν χέρι χέρι στο μονοπάτι της τέχνης, της αφοσίωσης, της πείνας και της μύησης. Ψηλαφίζουν μαζί "το ιερό μυστήριο του τι σημαίνει να είσαι καλλιτέχνης" και βρίσκουν έναν δρόμο προς την καλλιτεχνική ουτοπία. Εκεί που άλλοτε νικάς και άλλοτε νικιέσαι από την τέχνη. Το "Πάτι & Ρόμπερτ" είναι μια παράσταση για την ιδιότυπη σχέση ανάμεσα στην "ιέρεια της punk" Πάτι Σμιθ και τον προκλητικό φωτογράφο Ρόμπερτ Μέιπλθορπ. Μια σκηνική διερώτηση για τη γέννηση του καλλιτέχνη, μια παλλόμενη συλλογική αφήγηση που ξεσπά σε ένα ηλεκτρισμένο πανκ ροκ live. Συνθέτει θραύσματα από τη ζωή και το έργο τους και διατρέχει την πορεία των δύο καλλιτεχνών από την παιδική τους ηλικία και τα πρώιμα καλλιτεχνικά τους σκιρτήματα, τη γνωριμία τους στη Νέα Υόρκη στα τέλη των ‘60s, τη διαμονή τους στο περιβόητο Chelsea Hotel -το καταφύγιο των καταραμένων καλλιτεχνών-, την αναμέτρησή τους με την οικονομική ανέχεια, τη σεξουαλική αναζήτηση και την καλλιτεχνική αβεβαιότητα και, τέλος, την εκτόξευσή τους στη δόξα τη δεκαετία των ‘70s.
Ειρήνη Σεβαστοπούλου
Έμπνευση και αφορμή για την παράσταση "Μάθημα ανατομίας" ήταν το μυθιστόρημα του νομπελίστα συγγραφέα Ζοζέ Σαραμάγκου, που πραγματεύεται το ζήτημα του θανάτου και του έρωτα. Ή του θανάτου μέσω του έρωτα. Ή του έρωτα μέσω του θανάτου. Περί έρωτος και θανάτου. Τα δύο μεγάλα ζητήματα που απασχολούν τον άνθρωπο, το θέατρο, την τέχνη, τη ζωή μας.
"Οι πρώτες λέξεις του ανθρώπου ήταν τα επιφωνήματα ‘Αχ’ και ‘Ω’. Ή μήπως ένα απλό βογγητό;", λέει ο Άγγελος στα "Φτερά του έρωτα". Ίσως και με αυτά να πεθαίνει. Τον θάνατο δεν τον συναντάμε, παρά μόνο την ύστατη στιγμή. Δεν τον βλέπουμε, αλλά τον νιώθουμε. Υπάρχει δίπλα μας. Κάθε στιγμή. Πώς παλεύεται ο θάνατος; Ποια είναι τα όπλα του; Ποιες οι αδυναμίες του; Ποια η αχίλλειος πτέρνα του στην πανίσχυρη πανοπλία του; Ο έρωτας μπορεί να τον νικήσει; Ο θνησιγενής έρωτας, αυτή η μαγική στιγμή της συνάντησης με το ζωντανό άλλο σώμα, αυτό το "τώρα" που γίνεται "για πάντα"; Στον έρωτα μπαίνουμε άοπλοι. Ευάλωτοι. Εξ ορισμού εύθραυστοι. Κι αυτή η ευθραυστότητα είναι που μας οπλίζει απέναντι στον θάνατο. Μας κάνει αθάνατους. Έστω για λίγο. Για πόσο λίγο; Για όσο κρατάει μια ιστορία… που τελειώνει και ξαναρχίζει από την αρχή.
φωτό εξωφύλλου: "Όλοι όσοι γίναν δρόμοι", Αθηνά Χαϊκάλη©
