Στον Γκι Κασίερς, η σύγχρονη Αθήνα θυμίζει Νέα Υόρκη των 80s και Βερολίνο μετά την πτώση του τείχους

Ο Λιν, εξαιτίας του πολέμου στην πατρίδα του, καταφεύγει μαζί με τη μικρή του εγγονή, τη Σανγκ Ντιου, σε μια ξένη χώρα. Κάπως έτσι ξεκινά η νουβέλα "Η αγαπημένη του κυρίου Λιν" του Φιλίπ Κλοντέλ, η οποία, μετά το ΚΘΒΕ, έρχεται στην Πειραιώς 260 (Χώρος Η') από τις 21 Ιουνίου σε απόδοση και ερμηνεία Κωνσταντίνου Μαρκουλάκη. Λίγο πριν την πρεμιέρα, διαβάστε όσα είπαμε –κατά την περίοδο ακόμη των προβών– με το σκηνοθέτη της παράστασης, τον σημαντικό καλλιτέχνη Γκι Κασίερς, σχετικά με τη συνεργασία του με τον Κωνσταντίνο Μαρκουλάκη, την ενσωμάτωση της τεχνολογίας στην παράσταση, αλλά και την άνοδο της ακροδεξιάς στην Ευρώπη.

"Αυτό που με παρακίνησε να ασχοληθώ εξ αρχής με την "Αγαπημένη του κυρίου Λιν” είναι το θέμα της: οι πρόσφυγες που καταφθάνουν σε μια νέα χώρα, χωρίς να μιλούν τη γλώσσα, και προσπαθούν να προσαρμοστούν. Η ομορφιά του κειμένου δεν έγκειται μόνο στο ότι ακολουθεί την ιστορία ενός ανθρώπου, αλλά και στο ότι ακολουθεί και εκείνους που προσπαθούν να τον βοηθήσουν. Η χώρα στην οποία φτάνει μπορεί να είναι αρκετά γενναιόδωρη, εξακολουθούμε όμως να βλέπουμε πόσο δυσκολεύεται να αντέξει ζώντας με την απώλεια και τα τραύματά του. Αυτό με άγγιξε πολύ όταν διάβασα το βιβλίο. Ταυτόχρονα, παρόλο που το θέμα του είναι πολύ συγκινητικό, υπάρχει κάτι το ελπιδοφόρο στην ιστορία του Κλοντέλ: δείχνει πόσο δυνατός μπορεί να γίνει ένας άνθρωπος, χρησιμοποιώντας τη φαντασία του".

"Κατά κάποιον τρόπο, η παράσταση μιλά εμμέσως και για το ίδιο το θέατρο. Όλα όσα παρουσιάζονται στη σκηνή είναι ένα ψέμα. Αλλά οργανώνοντας τα ψέματα αυτά μπορούμε να φτάσουμε κοντά στην αλήθεια. Οι φανταστικοί κόσμοι που στήνει ο κύριος Λιν φανερώνουν τον ψυχισμό του κι εμείς προσπαθήσαμε να βρούμε διαφορετικούς τρόπους ώστε ο Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης να οδηγήσει τους θεατές μέσα σε αυτήν. Έτσι, μπορούμε να συναισθανθούμε πόσο δύσκολα περνά ο κύριος Λιν και να βρούμε κοινά σημεία μαζί του, αν και δεν του μοιάζουμε. Στην παράστασή μας δεν είναι μόνο ερμηνευτής, αλλά και στέιτζ μάνατζερ και σκηνοθέτης. Είναι υπεύθυνος για τη μουσική, το ηχοτοπίο, τις εικόνες που παίζονται στο ζωντανό βίντεο. Κατασκευάζει το περιβάλλον και μέσα του βάζει την ιστορία".

"Όσο περισσότερο οι ιδέες των ακροδεξιών γίνονται κομμάτι του δημόσιου λόγου, τόσο ισχυροποιούνται"

"Δεν θέλαμε να μιμηθούμε την πραγματικότητα, αφού όλα σε αυτό το έργο έχουν να κάνουν με το τι βλέπει το μυαλό. Γι’ αυτό επιλέξαμε τη μορφή του μονολόγου. Προσπαθήσαμε να μείνουμε κοντά στην αφήγηση της ιστορίας, όμως οι χαρακτήρες με τους οποίους ο κύριος Λιν δεν έχει στενή επαφή δεν παρουσιάζονται. Τα λόγια τους φαίνονται σε προβολές. Οι θεατές θα πρέπει να φανταστούν, λοιπόν, πώς μοιάζουν με βάση το πώς προβάλλονται όσα λένε. Έτσι δείχνουμε και την απόσταση ανάμεσα σε έναν άνθρωπο και στο περιβάλλον του, όταν υπάρχει το φράγμα της γλώσσας".

"Ο χαρακτήρας που είναι πιο κοντά στον κύριο Λιν είναι ο κύριος Μπαρκ. Οι δυο τους αρχίζουν να γίνονται φίλοι μιλώντας χωρίς να καταλαβαίνουν ο ένας τον άλλον, λόγω του γλωσσικού χάσματος. Κι αυτή είναι η ομορφιά της ιστορίας, ότι δείχνει πως υπάρχουν πολλά περισσότερα, πέρα από τη γλώσσα, που μπορούν να συνδέσουν τους ανθρώπους και να δημιουργήσουν φιλίες. Οι άνθρωποι, άλλωστε, μπορούν να βρίσκουν το καλό ακόμα και στη δυσκολία".

"Είναι μεγάλη μου ευχαρίστηση να δουλεύω με τον Κωνσταντίνο Μαρκουλάκη, κι αυτό για τρεις λόγους. Πρώτον, επειδή είναι καταπληκτικός ηθοποιός, δεύτερον επειδή έχει περάσει από τη θέση του σκηνοθέτη και, τέλος, χάρη στην εμπειρία του στον κινηματογράφο. Ο Μαρκουλάκης καταλαβαίνει τι είναι συνολικά σημαντικό για την παράσταση και αναλαμβάνει μια μεγάλη ευθύνη. Ερμηνεύει ένα κείμενο βαρύ και την ίδια στιγμή πρέπει να προσέξει πολλές τεχνικές λεπτομέρειες. Παίζει, επίσης, και στην κάμερα, πράγμα πολύ διαφορετικό από την υποκριτική μπροστά στο κοινό. Αν και δεν μιλώ ελληνικά, καταλαβαινόμαστε γρήγορα και επιτυγχάνουμε αυτό που θέλουμε".

"Χρησιμοποιώ συχνά την τεχνολογία στις παραστάσεις που σκηνοθετώ – όπως και εδώ που έχουμε όπως είπα αρκετές προβολές. Εκτός από αυτές, όμως, υπάρχουν και άλλα στοιχεία που τα επιλέξαμε γιατί θέλαμε όλα να παρουσιάζονται ζωντανά στον θεατή. Συγκεκριμένα, ο Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης θα δημιουργεί λάιβ μια λούπα, η οποία θα βιντεοσκοπείται και ύστερα θα προβάλλεται πίσω του. Δίπλα στην προβολή της λούπας θα βλέπουμε τη ζωντανή βιντεοσκόπηση του ηθοποιού από άλλη κάμερα. Έτσι, ο Μαρκουλάκης, παίζοντας και τους δύο χαρακτήρες, θα μιλά με τη λούπα του εαυτού του. Αν και αναφερόμαστε σε μια κατάσταση ρεαλιστική, η συνθήκη που φτιάξαμε κάνει προφανές ότι δεν μιλάμε για πραγματικότητα, αλλά για μια αφήγηση. Ο ερμηνευτής δεν "γίνεται” ο χαρακτήρας του, αλλά προσπαθεί να καταλάβει τους ήρωες της ιστορίας".

"Και η μουσική θα παίξει σημαντικό ρόλο – βλέπεις άλλωστε πόσα όργανα έχουμε εδώ. Παίζοντάς τα, ο κύριος Λιν φτιάχνει τον δικό του κόσμο. Μάλιστα, έχει μια μελωδία που κουβαλάει μαζί του, από τα ακούσματα της πατρίδας του, η οποία μεταμορφώνεται καθ’ όλη τη διάρκεια της παράστασης. Μέσα από λούπες και overdubbing [σ.σ.: προσθήκη ήχου πάνω σε υπάρχουσα ηχογράφηση], ο επί σκηνής κύριος Λιν δημιουργεί την ατμόσφαιρα που τον περιβάλλει. Κάποιες φορές, η μουσική λειτουργεί ως τρόπος επιβίωσης, καθώς είναι ένα από τα λίγα πράγματα που έχει από το παρελθόν του. Συνολικά, μιλάμε για ένα χαρακτήρα με πολύ θετική ιδιοσυγκρασία, την οποία διατηρεί παρά τη δεινή κατάσταση στην οποία βρίσκεται. Βέβαια, στο μυαλό του υπάρχουν και πολλές σκοτούρες και η μουσική έρχεται για να φανερώσει την αντίθεση ανάμεσα στην εξωτερική προσηνή του συμπεριφορά και τον ταραγμένο, μπερδεμένο εσωτερικό του κόσμο".

"Σε πολλές χώρες της Ευρώπης, και σίγουρα στο Βέλγιο, υπάρχει άνοδος της ακροδεξιάς σκέψης. Πολλά ζητήματα αποδίδονται στο μεταναστευτικό και προσφυγικό ζήτημα, όμως δεν είναι αυτό το πραγματικό πρόβλημα. Εντούτοις, τα δεξιά κόμματα ρίχνουν το φταίξιμο σε κάποιον που έρχεται απ’ έξω. Αυτό είναι πολύ εύκολο όταν τα πράγματα στον οικονομικό τομέα δεν πάνε πολύ καλά – και δεν λέω άσχημα, επειδή το Βέλγιο έχει τη μεγάλη τύχη να είναι μια πλούσια χώρα. Αυτό το τελευταίο κάνει μάλιστα αυτήν τη συμπεριφορά ακόμα πιο υποκριτική. Η Ελλάδα, από την άλλη μεριά, υπέφερε στον οικονομικό και κοινωνικό τομέα πριν από κάποιο διάστημα και πιθανότατα υποφέρει ακόμη. Εδώ, όπως και στην Ιταλία, υπάρχει όντως πρόβλημα, χρειάζεται άμεση αντιμετώπιση. Δεν παρέχεται, όμως, αρκετή βοήθεια από την υπόλοιπη Ευρώπη, η οποία δεν έχει τη δύναμη να αντιμετωπίσει την κατάσταση με ευρωπαϊκό τρόπο. Οι μόνοι που κερδίζουν από όλο αυτό είναι τα ακροδεξιά κόμματα, που κυριαρχούν στον δημόσιο διάλογο με απλοϊκές σκέψεις του τύπου "αν λυθεί το τάδε πράγμα, όλα θα είναι πάλι εντάξει”. Υπάρχουν άλλα, πολύ σημαντικότερα ζητήματα, για τα οποία θα έπρεπε να μιλούν οι πολιτικοί".

"Το γεγονός ότι ο κύριος Μπαρκ πολέμησε στη χώρα του κυρίου Λιν μπορεί όντως να θεωρηθεί νύξη για το αποικιοκρατικό παρελθόν της Ευρώπης. Και οι δύο χαρακτήρες έχουν πληγωθεί, ο Λιν ως θύμα και ο Μπαρκ ως υπαίτιος για ό,τι συνέβη στην πατρίδα του πρώτου. Βέβαια, ο κύριος Μπαρκ τα έκανε αυτά σε νεαρή ηλικία. Ως στρατιώτης, ποιες ήταν οι ευθύνες του; Είναι δύσκολο να το πούμε. Ενήργησε χωρίς να καταλαβαίνει τι έκανε. Το στοιχείο της ενοχής παίζει σημαντικό ρόλο σε αυτόν το χαρακτήρα".

"Αισθάνομαι μεγάλη τιμή που ήμουν καλλιτεχνικός διευθυντής του σημαντικού δημοτικού θεάτρου στην Αμβέρσα Toneelhuis για δεκαέξι χρόνια. Πέρασα πολύ όμορφα εκεί. Φυσικά, όταν είσαι καλλιτεχνικός διευθυντής, ο μισός σου χρόνος δεν αφιερώνεται σε καλλιτεχνικά θέματα, αλλά σε διαπραγματεύσεις με την κυβέρνηση, στη συμπλήρωση εγγράφων, στην επίλυση κάποιας κρίσης που ξεσπά εδώ κι εκεί. [γέλια] Είναι λογικό κάτι τέτοιο σε ένα σύνολο ογδόντα ανθρώπων και, φυσικά, όλα αυτά είναι απαραίτητα για τη λειτουργία του θεάτρου. Επίσης, είμαι πολύ χαρούμενος που μπόρεσα να ανοίξω ένα διάλογο μέσα από το θέατρο με την πόλη της Αμβέρσας σχετικά με ό,τι συνέβαινε στην τοπική κοινωνία. Το ίδιο ισχύει και για τον παγκόσμιο διάλογο που μπόρεσε να χτιστεί μέσα από περιοδείες. Τώρα πια είμαι χαρούμενος που παραδίδω τη σκυτάλη στη νεότερη γενιά και μπορώ να κάνω δουλειές χωρίς να έχω την ευθύνη να βρω χρηματοδότηση" [γέλια].

"Δυστυχώς, σχεδόν 18 χρόνια μετά την πρώτη παράσταση στο Toneelhuis, που είχε να κάνει με την άκρα δεξιά, δεν έχουν αλλάξει πολλά στην Αμβέρσα. Φοβάμαι τα αποτελέσματα στις επόμενες εκλογές όσον αφορά τα κόμματα αυτού του τόξου. Τα υπόλοιπα κόμματα, μάλιστα, αναμασούν θέματα των ακροδεξιών παρατάξεων, σε μια προσπάθεια να κερδίσουν μερικούς ψηφοφόρους. Όμως, όσο περισσότερο οι ιδέες τους γίνονται κομμάτι του δημόσιου λόγου, τόσο ισχυροποιούνται".

"Ας είμαστε ειλικρινείς: στο θέατρο "κηρύττεις” μπροστά σε αυτούς που έχουν ήδη πειστεί. Υπό αυτή την έννοια, το θέατρο δεν είναι ένα μέσο για να αλλάξεις τη γνώμη ανθρώπων που δεν συμφωνούν μαζί σου. Εκείνοι, πολύ απλά, δεν θα έρθουν. Το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι να βοηθήσεις τους ανθρώπους που σκέφτονται παρόμοια με εσένα να προχωρήσουν τις σκέψεις τους, δίνοντάς τους τις σωστές ερωτήσεις. Στο θέατρο, έχω πολιτική ευθύνη, αλλά δεν είμαι πολιτικός. Η χρησιμότητά του έγκειται στο να καλλιεργεί τους ανθρώπους, ώστε να οικοδομήσουν ένα μέλλον όπου οι σκέψεις που κάποτε τους πρόσφερες θα φανούν χρήσιμες".

"Είναι υπέροχο να περιοδεύεις και να βλέπεις πώς διαφορετικά κοινά αντιδρούν στην παράστασή σου. Μου αρέσει το γεγονός ότι κάθε κουλτούρα της Ευρώπης είναι τόσο διαφορετική – και θα πρέπει να παραμείνει έτσι. Βέβαια, πρέπει να αναλογιστούμε τα οικολογικά ζητήματα που προκύπτουν και να αναθεωρήσουμε τον τρόπο με τον οποία κάνουμε τέτοιες παραγωγές. Το πώς ταξιδεύουμε στην Ευρώπη είναι άλλο ένα πράγμα που πρέπει να αλλάξει".

"Αυτή είναι η τρίτη φορά που έρχομαι στην Ελλάδα. Έχω παρατηρήσει ότι το ελληνικό κοινό λαχταρά να δει κάτι καινούργιο και συμπεριφέρεται πολύ γενναιόδωρα. Είναι ένα κοινό που εκτιμά τη θεατρική δημιουργία και έχει ενσωματώσει το θέατρο στη ζωή του. Ωστόσο, πρέπει να πω ότι οι δημιουργοί στην Ελλάδα δεν έχουν προσκληθεί σε αρκετές χώρες του κόσμου ώστε να γνωρίσουν (και μαζί κι εγώ) την εγχώρια θεατρική παραγωγή".

"Μένοντας κάποιο διάστημα στην Αθήνα για πρόβες, μπορώ να πω ότι η πόλη μού θυμίζει δύο πράγματα: τη Νέα Υόρκη στα 80s αλλά και το Βερολίνο μετά την πτώση του τείχους, όπου νέοι, χωρίς πολλά λεφτά, αξιοποίησαν την ελευθερία που προέκυψε ξαφνικά. Άλλες πόλεις της Ευρώπης, όπως το Παρίσι και το Άμστερνταμ, αρχίζουν να φαίνονται όλες ίδιες και χάνουν τη μοναδικότητά τους".