Ντάνιελ Μέγιερ: "Ο άνθρωπος είναι πολύ πιο σημαντικός από τις προκαταλήψεις μας"

Λίγο πριν επισκεφθεί το Θέατρο του Νέου Κόσμου για μία συζήτηση με το κοινό με αφορμή το ανέβασμα του έργου του "Α.Κ.Α. (Also Known As)” στις 5 Μαρτίου (μετά την παράσταση), που παρουσιάζεται πρώτη φορά στην Ελλάδα, σε μετάφραση Μαρίας Χατζηεμμανουήλ, σκηνοθεσία Μαριτίνας Πάσσαρη και ερμηνεία του Μιχάλη Πανάδη, ο Αργεντίνος συγγραφέας Ντάνιελ Μέγιερ μίλησε στο "α” σε μια "γεμάτη” συνέντευξη. Ξεκινώντας από το πολυβραβευμένο "Α.Κ.Α. (Also Known As)” που τον απογείωσε διεθνώς, ο ηθοποιός, σκηνοθέτης και δραματουργός που γεννήθηκε στο Μπουένος Άιρες το 1982, μένει μόνιμα στη Βαρκελώνη της Ισπανίας από 20 ετών, και όπως έχει πει ό,τι και να κάνει πάντα δουλεύει ακούραστα μέχρι να το πετύχει, μάς λέει τι πιστεύει ότι κέρδισε το κοινό στον εκρηκτικό αυτό μονόλογο του έφηβου Κάρλος, που ψάχνει τον εαυτό του. Το θέμα της ταυτότητας τον απασχολεί ιδιαιτέρως στα έργα του (δώδεκα συνολικά στον αριθμό), όπως και οι κοινωνικές διακρίσεις. Μοιράζεται επίσης τι τον οδήγησε στο δρόμο της τέχνης (ολοκλήρωσε πτυχίο θεατρικής υποκριτικής και σκηνοθεσίας και μεταπτυχιακό στην παραγωγή ζωντανών εκπομπών και έχει δουλέψει στο θέατρο από πολλά διαφορετικά πόστα), στοιχεία για την καταγωγή και το μεγάλωμά του και πώς αυτά τον διαμόρφωσαν, αν και κατά πόσο πιστεύει ότι το θέατρο είναι μια δυναμική κοινωνική παρέμβαση ικανή να φέρει την αλλαγή, και πολλά ακόμη.

Ισχύει ότι γράψατε το "Α.Κ.Α. (Also Known As)” μέσα σε ένα μόνο βράδυ; Αντλήσατε από τα προσωπικά σας βιώματα αλλά και από πραγματικά γεγονότα για τη δημιουργία του έργου;
Ναι, είναι αλήθεια ότι έγραψα το "Α.Κ.Α. (Also Known As)” σε μια νύχτα. Δεν αναφέρεται σε κάποια προσωπική μου εμπειρία ούτε σε πραγματικά γεγονότα που έχω διαβάσει στις ειδήσεις. Υπήρχαν πάντα κάποια θέματα που με απασχολούσαν: η κοινωνική αδικία, η αντίσταση, οι προκαταλήψεις με τις οποίες κοιτάμε τους υιοθετημένους ανθρώπους. Πάντα λέω ότι για μένα το θέατρο είναι ένας χώρος όπου πρέπει να εκφράζουμε κάποιες σκέψεις συλλογικά ως κοινότητα και γι' αυτό ξεκίνησα να γράφω αυτό το έργο. Κάθισα ένα βράδυ, δεν ήξερα καν το όνομα του χαρακτήρα, ούτε καν αυτή την ιστορία. Έγραψα το "Κάρλος, με λένε Κάρλος" και μετά συνέχισα με αυτή τη ροή και προέκυψε αυτό το έργο, μάλλον επειδή το είχα μέσα μου. Γνωρίζω ότι ήταν σημαντικό να πούμε αυτά τα πράγματα και να πολεμήσουμε με αυτόν τον τρόπο ενάντια στην προκατάληψη που είναι πάντα παρούσα στην κοινωνία μας.

"Είμαστε έτοιμοι να αρχίσουμε να συμπεριφερόμαστε ο ένας στον άλλο με φροντίδα και αγάπη; Σήμερα βάζουμε πάντα ταμπέλες στους άλλους ανθρώπους, χωρίς καν να ακούσουμε τις ιστορίες τους ή να κοιτάξουμε ο ένας τον άλλον στα μάτια”.

Τι πιστεύετε ότι είναι αυτό που κέρδισε το κοινό στο έργο σας;
Αυτό που νομίζω ότι άγγιξε περισσότερο το κοινό είναι ότι στο πρώτο μισό του έργου σκέφτονται ότι αυτός ο χαρακτήρας είναι ένας από εμάς, ένας απλός άνθρωπος με μια κανονική ζωή κι ένα κανονικό όνομα (στην Ισπανία τουλάχιστον) και όσο προχωράει η ιστορία συμβαίνει κάτι που σου αλλάζει γνώμη και καταλαβαίνεις ότι η κοινωνία μπορεί να καταστρέψει τη ζωή κάποιων ανθρώπων. Το γεγονός αυτό μάς κάνει να σκεφτόμαστε το τι κάνουμε ως κοινωνία αλλά και μεμονωμένα. Αν φροντίζουμε ο ένας τον άλλον ή όχι και πώς οι προκαταλήψεις μας μάς κάνουν να ενεργούμε με κατηγορηματικό τρόπο. Είμαστε έτοιμοι να αρχίσουμε να συμπεριφερόμαστε ο ένας στον άλλο με φροντίδα και αγάπη; Είμαστε έτοιμοι να δεχτούμε ότι ο άνθρωπος είναι πολύ πιο σημαντικός από τις προκαταλήψεις μας; Για μένα αυτό το έργο έχει να κάνει με την ταυτότητα, με το αν είναι σημαντικό τι πιστεύουμε εμείς για τον εαυτό μας και τι πιστεύουν οι άλλοι. Σήμερα βάζουμε πάντα ταμπέλες στους άλλους ανθρώπους, χωρίς καν να ακούσουμε τις ιστορίες τους ή να κοιτάξουμε ο ένας τον άλλον στα μάτια. Κι όταν βάζουμε ταμπέλες δεν σκεφτόμαστε όλα εκείνα τα μικρά πράγματα που μπορούν να αλλάξουν τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τους άλλους.

Ποιο είναι το πλαίσιο μέσα στο οποίο μεγαλώσατε στην Αργεντινή και πώς αυτό σας επηρέασε για να ακολουθήσετε το δρόμο της τέχνης;
Έζησα στην Αργεντινή είκοσι χρόνια. Κατάγομαι από μια εβραϊκή οικογένεια (όχι από θρησκευτικής άποψης αλλά από άποψη κουλτούρας), που προέρχεται από τη Γερμανία, την Πολωνία, την Ουκρανία, τη Ρωσία και τη Μολδαβία, επομένως μέσα από την κληρονομιά μου συνδυάζονται διαφορετικοί πολιτισμοί. Ζω εδώ και εικοσιένα χρόνια στη Βαρκελώνη, η οποία είναι κομμάτι της Καταλονίας (άλλος πολιτισμός), που είναι μέσα στην Ισπανία, και κατ’ επέκταση στην Ευρώπη. Αυτό είναι που εξηγούσα για την ταυτότητα. Για μένα, η ταυτότητα έχει να κάνει με αυτό που πιστεύουμε εμείς ότι είμαστε, όχι αυτό που πιστεύουν οι άλλοι για εμάς, και σίγουρα, δεν έχει να κάνει με ταμπέλες. Για κάποιους ανθρώπους ίσως είμαι Αργεντινός, αλλά για μένα, η ζωή μου είναι στη Βαρκελώνη, οπότε θεωρώ ότι είμαι από τη Βαρκελώνη. Από την άλλη, όμως, σε κάποια πράγματα νιώθω την αργεντίνικη πλευρά μου, ή τις εβραϊκές μου ρίζες ή την ομοφυλοφιλία μου ή το συναίσθημά μου ως μετανάστης παντού και πουθενά. Είμαι ένας συνδυασμός πραγμάτων, αλλά μερικές φορές οι άνθρωποι ή η κοινωνία μας βάζουν μια ετικέτα, σαν να είμαστε μόνο ένα πράγμα. Αυτό είναι ανόητο και απλοϊκό γιατί η ταυτότητά μας είναι πολύπλοκη και έχει πολλές πλευρές. Εξαρτάται από το πού βρισκόμαστε, και με ποιο άτομο μιλάμε ή μοιραζόμαστε στιγμές, πώς νιώθουμε ή ποιον ρόλο παίζουμε (φίλος, εραστής, εργαζόμενος κ.λπ.).

Έχετε επισκεφθεί ξανά την Ελλάδα;
Όχι, είναι η πρώτη φορά που επισκέπτομαι την Ελλάδα. Είμαι πραγματικά πολύ χαρούμενος που το έργο είναι στα χέρια της μεταφράστριας Μαρίας Χατζηεμμανουήλ, η οποία είναι σαν μια πρέσβειρα της Ισπανίας. Είναι ένα πραγματικά σημαντικό άτομο, που μας έχει βοηθήσει να φέρουμε την τέχνη μας στην υπόλοιπη Ευρώπη. Είμαι πραγματικά ενθουσιασμένος που θα γνωρίσω όλη την καλλιτεχνική ομάδα του "Α.Κ.Α." στην Ελλάδα, τη Μαριτίνα Πάσσαρη και τον Μιχάλη Πανάδη, και θα δω αυτή την εκδοχή του, και φυσικά που θα επισκεφτώ την Αθήνα και θα έχω την ευκαιρία να γνωρίσω την ελληνική Ιστορία και τον πολιτισμό.

"Για μένα, η ταυτότητα έχει να κάνει με αυτό που πιστεύουμε εμείς ότι είμαστε, και σίγουρα, δεν έχει να κάνει με ταμπέλες. Για κάποιους είμαι Αργεντινός, αλλά για μένα, η ζωή μου είναι στη Βαρκελώνη. Σε κάποια πράγματα νιώθω περισσότερο την αργεντίνικη πλευρά μου, ή τις εβραϊκές μου ρίζες ή την ομοφυλοφιλία μου ή το συναίσθημά μου ως μετανάστης παντού και πουθενά. Είμαι ένας συνδυασμός πραγμάτων, αλλά μερικές φορές οι άνθρωποι ή η κοινωνία μας βάζουν μια ετικέτα, σαν να είμαστε μόνο ένα πράγμα".

Τι σας εμπνέει να γράψετε ένα νέο έργο; Ποιες είναι οι θεματικές που σας απασχολούν;
Δεν ξέρω τι με εμπνέει. Στην πραγματικότητα, συνήθως όταν αρχίζω να γράφω μερικές φορές προέρχεται από τις ειδήσεις ή από ένα θέμα που είναι σε συζήτηση εκείνη την εποχή. Συνήθως, γράφω ό,τι βγαίνει από μέσα μου και μετά αρχίζω να του δίνω μορφή. Συνήθως είναι κάτι που με ανησυχεί και η πίεση που νιώθω μέσα μου μεγαλώνει μέχρι τη στιγμή που θα εκραγεί. Το γράψιμο είναι η τελευταία φάση αυτής της διαδικασίας. Τα θέματα που με απασχολούν είναι κυρίως κοινωνικά. Ένα από αυτά είναι η κοινωνική αδικία. Ίσως γιατί, όπως εξήγησα προηγουμένως, το θέατρο είναι ψυχαγωγία και φυσικά έχει μια συναισθηματική και μια πνευματική πλευρά. Είμαι όμως όλα μπερδεμένα και για μένα αποτελεί έναν τρόπο να πολεμήσεις, μια εκδοχή ακτιβισμού, ένας τρόπος να αλλάξουμε τον κόσμο. Ξέρω ότι ακούγεται πολύ κλισέ, αλλά μάλλον είναι το πώς αντιλαμβάνομαι εγώ ότι θα έπρεπε να κινούμαστε και να εργαζόμαστε εμείς οι καλλιτέχνες σε αυτήν την κοινωνία. Ακόμα κι αν διασκεδάζουμε τον κόσμο, αυτή είναι η κοινωνική μας δέσμευση και αυτό προσπαθώ να κάνω. Πρέπει να πιστεύω στο έργο, να είμαι ειλικρινής και να αφήσω την ψυχή μου μέσα σε αυτό. Κάτι που κάνω με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Άλλοτε είναι κωμωδία, άλλοτε δράμα, άλλοτε μονόλογος ή οτιδήποτε άλλο. Αλλά είναι πάντα ειλικρινές.

"Στην περίπτωση του θεάτρου, το να μοιράζεσαι έναν χώρο, έναν χρόνο και ένα συγκεκριμένο συναίσθημα, ζώντας την ίδια ιστορία μαζί με άλλους ανθρώπους, είναι αυτό που το κάνει τόσο ξεχωριστό".

Οπότε πιστεύετε ότι το θέατρο είναι μια δυναμική κοινωνική παρέμβαση ικανή να κάνει τη διαφορά στη συλλογική μας συνείδηση;
Ναι φυσικά το πιστεύω. Και είναι σίγουρο ότι μπορούμε να αλλάξουμε πολλά πράγματα. Σήμερα ζούμε σε μια κοινωνία όπου κοιτάμε τις οθόνες μας και τα κινητά μας τηλέφωνα, μοιραζόμαστε πολλά πράγματα και έχουμε πολλά social media και οτιδήποτε άλλο, αλλά νιώθουμε πραγματικά μόνοι. Το θέατρο, κάτι που συναντάς και στις συναυλίες, έχει κάτι πολύ ιδιαίτερο, και αυτό είναι να μοιράζεσαι έναν χώρο και έναν χρόνο με άλλους ανθρώπους. Στην περίπτωση του θεάτρου, το να μοιράζεσαι έναν χώρο, έναν χρόνο και ένα συγκεκριμένο συναίσθημα, ζώντας την ίδια ιστορία μαζί με άλλους ανθρώπους, είναι αυτό που το κάνει τόσο ξεχωριστό. Μερικές φορές, λοιπόν, και με το "Α.Κ.Α. (Also Known As)” συμβαίνει πολύ, το θέατρο δίνει την αφορμή να αρχίσουμε να μιλάμε για κάτι που δεν νιώθουμε ικανοί να κάνουμε. Στην Ισπανία, όπου το έργο παίζεται για έκτη συνεχή χρονιά, έχει συμβεί πολλές φορές. Μερικοί γονείς και γιοι/κόρες μας λένε ότι ήρθαν μαζί στο θέατρο και αφού είδαν αυτό το έργο, μπόρεσαν να μιλήσουν για διάφορα ταμπού. Για παράδειγμα: το τι κάνουν οι έφηβοι όλη μέρα στα δωμάτιά τους όταν είναι μόνοι. Οπότε αυτή η αίσθηση της κοινότητας που έχουμε στο θέατρο, αυτή η αίσθηση της συνάντησης για να μοιραστούμε κάτι μαζί είναι μια πραγματικά σημαντική κοινωνική παρέμβαση στις μέρες μας, που, επιμένω, είμαστε μόνοι και αποσυνδεδεμένοι, κοιτώντας τις οθόνες μας.

Ποια πιστεύετε ότι είναι η μεγαλύτερη πρόκληση της εποχής μας και γιατί;
Αυτό είναι μεγάλη συζήτηση. Δεν ήξερα γιατί, αλλά μερικές φορές σε κάποιες συνεντεύξεις με ρωτούν γιατί γράφω μονολόγους. Πρόκειται για μια πολιτική απόφαση. Όταν γράφεις έναν μονόλογο δεν έχεις τη δυνατότητα να αποσπάσεις την προσοχή του κοινού με "πυροτεχνήματα". Πρέπει να κοιτάξεις τον ηθοποιό στα μάτια και να ακούσεις την ιστορία του/της. Και αυτή είναι μια πραγματικά ανατρεπτική απόφαση σε αυτόν τον κόσμο που ζούμε. Μας κάνει να σταματήσουμε για μερικά λεπτά ή για μερικές ώρες, να μοιραστούμε τον χώρο μαζί με άλλους ανθρώπους, να ακούσουμε μόνο μια ιστορία και να επικεντρωθούμε σε ένα μόνο άτομο. Για μένα αυτό είναι μια μεγάλη πρόκληση σήμερα που κατακλυζόμαστε από πληροφορίες, fake news, ειδήσεις που πολλές φορές εξηγούν ένα μέρος της ιστορίας ειδικά όσον αφορά στους πολέμους, αλλά δεν την λένε ολόκληρη. Μερικές φορές ξεχνάμε ότι αυτές οι μεγάλες ιστορίες είναι στην πραγματικότητα πολλές μικρότερες ιστορίες ανθρώπων. Αυτό προσπαθώ να κάνω μέσα από τα έργα μου. Στο "Α.Κ.Α. (Also Known As)” παλεύουμε ενάντια στον ρατσισμό, στον σεξισμό και σε πολλά άλλα πράγματα. Για την ακρίβεια όμως παλεύουμε ενάντια σε ένα: την αδικία. Μπορείτε να το ονομάσετε σεξισμό, ρατσισμό, ομοφοβία ή όπως αλλιώς θέλετε. Το θέμα είναι πάντα το ίδιο: αν πιστεύουμε ή όχι στα ανθρώπινα δικαιώματα. Πρέπει να καταλάβουμε ότι, όσο διαφορετικοί κι αν είμαστε, έχουμε όλοι τα ίδια δικαιώματα. Αυτή είναι, λοιπόν, η μεγάλη πρόκληση για εμένα ως καλλιτέχνη και ως άνθρωπο: να κάνω θέατρο σε αυτόν τον κόσμο που όλα τρέχουν σε απίστευτες ταχύτητες, ζητώντας από όλους να σταματήσουν και να ακούσουν αυτήν την ιστορία, και μετά να σκεφτούν πώς μπορούμε να αλλάξουμε αυτόν τον αιματοβαμένο και άδικο κόσμο.

"Μπορείτε να το ονομάσετε σεξισμό, ρατσισμό, ομοφοβία ή όπως αλλιώς θέλετε. Το θέμα είναι πάντα το ίδιο: αν πιστεύουμε ή όχι στα ανθρώπινα δικαιώματα".

Το ελληνικό κοινό έχει δείξει την αγάπη του στην ισπανόφωνη δραματουργία. Εσείς τι πιστεύετε ότι συνδέει τις κουλτούρες μας;
Νομίζω ότι αυτό που μας συνδέει είναι μάλλον η Μεσόγειος Θάλασσα. Εννοώ ότι υπάρχει ένας τρόπος ζωής στη Μεσόγειο που είναι πολύ συγκεκριμένος. Ισπανία, Ιταλία, Ελλάδα ή ακόμα κι αν πάτε στο Λίβανο, το Ισραήλ ή την Αλγερία. Έχουμε κάποιες διαφορές μεταξύ της ανατολικής ή της δυτικής Μεσογείου, αλλά υπάρχει ένα πάθος, έχουμε κοινούς τρόπους να περνάμε το χρόνο μας και να μοιραζόμαστε στιγμές μέσω του φαγητού, μέσω του κρασιού. Υπάρχει μια συγκεκριμένη γλώσσα του σώματος, για το πώς αγγίζουμε ο ένας τον άλλον. Τέτοιου είδους λεπτομέρειες στον τρόπο ζωής αλλά και σε κοινωνικό επίπεδο είναι που συνδέουν τις περιοχές της Μεσογείου, αλλά και ορισμένες χώρες της Λατινικής Αμερικής. Είναι ένας τρόπος ζωής που αγαπώ.