Κατερίνα Γιαννοπούλου: "Δεν έχουμε πια τη δυνατότητα να είμαστε τόσο αθώοι"

Πώς σχολιάζετε την έξαρση περιστατικών βίας που βιώνουμε πιο έντονα μετά την πανδημία;
Η περίοδος της πανδημίας ήταν μία ιδιαίτερα αποκαλυπτική περίοδος για όλους. Θα περίμενε κανείς πως θα βγαίναμε πιο δυνατοί και με μεγαλύτερη ενσυναίσθηση, όμως η δύσκολη αυτή συνθήκη μάς έκλεισε περισσότερο στους εαυτούς μας και μας έκανε πολύ πιο απόλυτους. Γίναμε ατομιστές και μάθαμε να αδιαφορούμε για ό, τι συμβαίνει γύρω μας. Δυστυχώς αυτή η συνήθεια μας ακολουθεί ακόμη και σήμερα.

Ποια είναι τα θέματα που πραγματεύονται οι "Δίκαιοι” του Αλμπέρ Καμί;
Ο Καμί στους "Δίκαιους” πραγματεύεται τις έννοιες τις βίας και της δικαιοσύνης. Θέτει ερωτήματα γύρω από το κατά πόσο η χρήση βίας για την επίτευξη ενός θεωρητικά δίκαιου σκοπού είναι θεμιτή ή αν τελικά η δικαιοσύνη και η απόδοσή της είναι πολύ πιο περίπλοκη από όσο νομίζουμε. Οι ρομαντικοί επαναστάτες του Καμί χαρακτηρίζονται από ακραία πίστη σε έναν δίκαιο σκοπό, για τον οποίο είναι διατεθειμένοι να δώσουν και την ίδια τους την ζωή. Είναι όμως αυτό αρκετό για να είναι πραγματικά δίκαιοι; Σήμερα, δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τον κόσμο με αυτόν τον ρομαντισμό, ούτε έχουμε τη δυνατότητα να είμαστε τόσο αθώοι. Γνωρίζουμε τις συνέπειες των πράξεών μας, η ιστορία μάς τις κάνει σαφείς. Δεν μπορούμε πια να είμαστε ρομαντικοί, όπως οι "Δίκαιοι”.

Ποιοι είναι οι ήρωες του έργου;
Οι "Δίκαιοι” του Καμί είναι βασισμένοι σε πραγματικά πρόσωπα, επαναστάτες που έζησαν στη Ρωσία στις αρχές του προηγούμενου αιώνα. Το βασικό συμβάν, η αποτυχημένη απόπειρα δολοφονίας του Μεγάλου Δούκα, πάνω στο οποίο είναι γραμμένο το έργο είναι επίσης πραγματικό. Ο βασικός χαρακτήρας, ο Ιβάν Καλιάγιεφ, ήταν εκείνος που όντως δίστασε να ρίξει τη βόμβα εξαιτίας της παρουσίας παιδιών μέσα στην άμαξα του Δούκα, απόφαση η οποία πυροδότησε και τη συγγραφή του έργου από τον Καμί. Το ενδιαφέρον στους "Δίκαιους” είναι η απόφαση του συγγραφέα να εντάξει και μία γυναίκα ως βασική ηρωίδα του έργου, γεγονός για το οποίο τον κατέκριναν οι κριτικοί της εποχής του.

Πού εστιάζετε στην "Δωδέκατη νύχτα" του Ουίλιαμ Σαίξπηρ που σκηνοθετείτε με τη μορφή δραματοποιημένου αναλογίου στις "Παραβάσεις” του Κέντρου Πολιτισμού - Ίδρυμα "Σταύρος Νιάρχος”;
Κάνουμε μια ανάγνωση της "Δωδέκατης νύχτας” μέσα από το πρίσμα της ταυτότητας φύλου. Το θέμα αυτό διαπραγματεύεται και ο ίδιος ο Σαίξπηρ, με τα δεδομένα της εποχής του φυσικά, με έναν τρόπο αβίαστο, με την ελαφρότητα της κωμωδίας, αντιμετωπίζει το κοινωνικό φύλο ως επιτέλεση. Βρίσκω το γεγονός αυτό πολύ ευχάριστο και ενδιαφέρον και χρησιμοποιώντας κείμενα της Τζούντιθ Μπάτλερ προσπαθούμε να τονίσουμε την θεματική αυτή, αλλά και να την κατανοήσουμε.

"Μέσα από την κωμωδία μπορεί κανείς να μιλήσει πιο εύκολα για σοβαρά κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα. Αυτή είναι ίσως και η βασική της λειτουργία, ένας τρόπος να ξορκίσει κανείς την δύσκολη καθημερινότητα. Η κωμωδία μπορεί να ακουμπήσει με μεγαλύτερη ευκολία θέματα που αλλιώς θα ήταν πολύ πιο περίπλοκο και δύσκολο να τα φέρουμε επί σκηνής”.

Δουλέψατε από κοινού με τον Έκτορα Λυγίζο για αυτή την παράσταση;
Ο Έκτορας Λυγίζος έχει κάνει τη διασκευή του κειμένου του Σαίξπηρ και έχει την συνολική επιμέλεια των "Παραβάσεων”. Η συμβολή του ήταν πολύ βοηθητική σε αυτό το εγχείρημα. Ήταν μεγάλη χαρά να δουλέψω μαζί του, καθώς είναι ένας άνθρωπος που θαυμάζω από το ξεκίνημά μου και οι παραστάσεις του ήταν για μένα αφορμή για να ασχοληθώ με το θέατρο.

Είναι η κωμωδία ένα πρίσμα που εξυπηρετεί τη συζήτηση γύρω από σοβαρά κοινωνικά θέματα;
Μέσα από την κωμωδία μπορεί κανείς να μιλήσει πιο εύκολα για σοβαρά κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα. Αυτή είναι ίσως και η βασική της λειτουργία, ένας τρόπος να ξορκίσει κανείς την δύσκολη καθημερινότητα. Η κωμωδία μπορεί να ακουμπήσει με μεγαλύτερη ευκολία θέματα που αλλιώς θα ήταν πολύ πιο περίπλοκο και δύσκολο να τα φέρουμε επί σκηνής.

Δεν είναι η πρώτη φορά που σκηνοθετείτε ένα έργο που ανοίγει διάλογο για τα ζητήματα φύλου, όπως και άλλα σημαντικά κοινωνικά ζητήματα που βλέπουμε να αποτελούν μέρος της συζήτησης αυτή την περίοδο. Με βάση αυτό το σκεπτικό επιλέγετε κάθε επόμενη δουλειά σας;
Το σκεπτικό μου για την επιλογή ενός έργου είναι κατά πόσο η θεματική του μπορεί να συνομιλήσει με το σήμερα αλλά και κατά πόσο η φόρμα του και ο τρόπος που είναι γραμμένο μπορούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της εποχής μας. Σήμερα τα έχουμε δει σχεδόν όλα στο θέατρο, οπότε είναι πολύ πιο περίπλοκο και δύσκολο να βρούμε κάτι που θα μας συναρπάσει. Δεν θεωρώ ως δεδομένο ότι ένα κλασικό κείμενο μπορεί να σταθεί ως έχει επί σκηνής και να είναι απόλυτα επίκαιρο. Χρειάζεται πάντα να το κατανοήσουμε πλήρως και να βρούμε τρόπους για το μεταφέρουμε επί σκηνής όπως του αρμόζει.

"Σήμερα τα έχουμε δει σχεδόν όλα στο θέατρο, οπότε είναι πολύ πιο περίπλοκο και δύσκολο να βρούμε κάτι που θα μας συναρπάσει. Δεν θεωρώ ως δεδομένο ότι ένα κλασικό κείμενο μπορεί να σταθεί ως έχει επί σκηνής και να είναι απόλυτα επίκαιρο. Χρειάζεται πάντα να το κατανοήσουμε πλήρως και να βρούμε τρόπους για το μεταφέρουμε επί σκηνής όπως του αρμόζει”.

Ποιες από τις συνεργασίες που έχετε κάνει μέχρι σήμερα σας έχουν διαμορφώσει ως καλλιτέχνη και σκηνοθέτιδα;
Οι συνεργασίες μου με τον Κρίστοφ Μάρταλερ και τον Ρενέ Πόλλες στο Schauspielhaus Hamburg σίγουρα με έχουν διαμορφώσει τόσο καλλιτεχνικά, καθώς είναι και οι δύο άνθρωποι τους οποίους εκτιμώ βαθιά, αλλά και στον τρόπο δουλειάς. Ήταν για εμένα μία εξαιρετικά ευχάριστη εμπειρία να δουλέψω μαζί τους και να δω με πόση αγάπη και σεβασμό αντιμετωπίζουν τους συνεργάτες τους.

Πώς σχολιάζετε το Προεδρικό Διάταγμα 85;
Η υποβάθμιση των καλλιτεχνικών σπουδών υποβιβάζει τον σύγχρονο πολιτισμό μιας χώρας. Στην Ελλάδα δεν έχουμε σε ιδιαίτερη εκτίμηση τους καλλιτέχνες και την σύγχρονη τέχνη γενικότερα. Αρεσκόμαστε στη λατρεία και τη νοσταλγία του παρελθόντος αδιαφορώντας για το παρόν, ενώ σε αυτό ακριβώς είναι που θα πρέπει να επενδύσουμε. Συγκριτικά με τις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ, οι καλλιτέχνες στη χώρα μας βρίσκονται σε πολύ δυσμενή θέση και αυτό θα πρέπει να αλλάξει άμεσα.