Δήμητρα Νικητέα: "Η κωμωδία είναι ένα λούνα παρκ σκέψης"

Βγαίνοντας από το θέατρο Αλκμήνη και την πρεμιέρα της πρώτης σόλο παράστασης της Δήμητρας Νικητέας με τίτλο "Πνίγομαι", ένιωσα ότι είδα κάτι το διαφορετικό. Μία αίσθηση ανανέωσης της stand-up κωμωδίας στην Ελλάδα (όχι ότι έχει επέλθει κορεσμός στη σκηνή, το αντίθετο, πάντα κάτι νέο σε γεμίζει με έξτρα αισιοδοξία) και μία κωμικό που στα 23 της χρόνια καταθέτει ψυχή επί σκηνής, τσαλακώνεται, αγχώνεται, πειραματίζεται με φόρμες και μέσα επικοινωνίας, αλλά στο τέλος προσφέρει γέλιο και ανακούφιση.

Από τα 10-20λεπτα που την έχω δει σε πολλά comedy gigs, μία σόλο παράσταση είναι το μεγάλο επόμενο βήμα, εκτίθεσαι εσύ και μόνο εσύ. Όλα τα φώτα και τα μάτια πέφτουν πάνω σου. Ελπίζω να μην την αγχώσαμε περισσότερο με αυτά τα λόγια.

 

Πώς αποφασίζει κάποια σχετικά νέα στην stand-up κωμωδία, να πει "τώρα είναι η ώρα για την πρώτη μου σόλο παράσταση";
Ενώ υπάρχουν οι αντικειμενικές προϋποθέσεις για να κάνεις έναν μονόλογο, ας πούμε να έχεις παρουσιάσιμο υλικό πάνω από 50-60 λεπτά, το σόλο θέλει και να το θες. Η ιδέα του σόλο μου άρεσε εξ αρχής γιατί στους μεγαλύτερους χρόνους αναδεικνύεται καλύτερα ο κωμικός χαρακτήρας, όλες οι αποχρώσεις μου. Δηλαδή ποιοτικά, και ποσοτικά, λιγότερα πράγματα θα μάθεις σε μια συνέντευξη που απαντάω μονολεκτικά, και προφανώς, πολύ περισσότερα όταν απαντώ με "σεντόνια" (καλή ώρα…).
Περισσότερη πληροφορία ίσον περισσότερη αποκάλυψη. Αφετέρου μπορώ να έχω όλο αυτό το toolbox (βίντεο, λουπιέρα) που δεν θα μπορούσα να έχω σε ένα μπαρ παίζοντας 20 λεπτά. Στήνω και δημιουργώ κάτι με παρονομαστή την δική μου κωμωδία και τη Δήμητρα. Και μια παράσταση πάντα αποκτά μεγαλύτερο νόημα όταν κάτι εκτυλίσσεται με αρχή, μέση και τέλος.  Έχεις άλλη δυναμική, πολύ πιο ολιστική απεικόνιση του εαυτού σου, σε σχέση με μια mix line up παράσταση, που είναι πολύ πιο αφηρημένη. Όταν παίζω σε μια mix line up παράσταση νιώθω απλά πως είμαι ένα joke machine, ένα αντικείμενο που σύλλεξε τα 5 καλύτερα του αστεία, τα λέει, και μετά χαιρετά.
Τώρα πως το αποφάσισα…Όπως αποφάσισα και να κάνω κωμωδία, δεν υπήρχε ιδιαίτερη σκέψη πίσω από αυτό. Όπως αποφασίζεις να περάσεις μια δοκιμασία. Νομίζω με ελαφρότητα, χωρίς TO DO λίστα. Μου προτάθηκε και είπα "Ναι, ας το κάνω, για να δούμε που θα μας πάει αυτό". Χωρίς σχέδιο.

Τι έχουμε να ακούσουμε και να μάθουμε στην παράσταση "Πνίγομαι"; Όντως, χρησιμοποιείς και διαγράμματα Βεν σε κάποια σημεία;
Ελπίζω να μην χρειαστεί να μάθει, κανείς, τίποτα. Ούτε διδακτική είναι η κωμωδία μου, ούτε θεωρούμαι woke κωμικός. Η κωμωδία είναι ένα λούνα παρκ σκέψης. Ανοίγεις πύλες συναισθημάτων, κάνεις συνάψεις. Πολλά από αυτά που μεταφέρεις σαν κωμικός σε έναν θεατή δεν τα είχες προβλέψει καν. Έτσι λειτουργεί η τέχνη. Εσύ λες Α, ο θεατής προσλαμβάνει μια δική του ερμηνεία του Α. Το πάρε-δώσε συναισθημάτων έχει σημασία.
Ναι, θα έχω και διαγράμματα Βεν. Και κάποια σκίτσα. Και κάποια βίντεο. Θα προσθέσω και άλλα, όμως, με το διάβα του χρόνου. Αυτές οι μικρές προσθήκες, κάνουν πολύ πιο ενδιαφέρουσα την παράσταση, ιδίως όταν απευθύνεται σε άτομα που έχουν Tik Tok, που βαριούνται στα 6 δεύτερα. Ο κόσμος θέλει ερεθίσματα, αλλαγή ρυθμού, αλλαγή εικόνας, ρεαλιστικές περιγραφές. Όλα αυτά δυστυχώς, δεν μπορώ να τα προσφέρω με την φυσική μου παρουσία. Το οπτικοποιημένο αστείο είναι συνήθως και το καλύτερο, το πιο δυνατό.

 

Τι είναι αυτό που σε "πνίγει" στην καθημερινότητα ή θα πρέπει να έρθουμε στην παράσταση για να μάθουμε;
Στην παράσταση, με πνίγει η αντίφαση, ο μικροηρωισμός και σίγουρα η αδικία. Αυτά με "πνίγουν"υπό την έννοια ότι με θυμώνουν. Κάνοντας μια δεύτερη ανάγνωση των κειμένων, θα διακρίνει κανείς πως επιλέγω να φωτίζω έναν χαρακτήρα που δεν είναι ποτέ σε θέση ισχύος. Αυτός ο χαρακτήρας μπορεί να είναι ο παιδικός μου εαυτός, ένα άλογο που δεν παίρνει ποτέ το βραβείο στην ιππασία, ο αυτιστικός μου αδελφός. Παθητικοί χαρακτήρες. Πολλές φορές τη φαινομενική αδυναμία του χαρακτήρα, την κάνω υπεροχή. Για παράδειγμα η αναπηρία του αδελφού μου, ενώ στην αρχή την εισάγω ως πρόβλημα, στο τέλος βγαίνει το συμπέρασμα πως είναι κατόρθωμα να είσαι ανάπηρος, όσο μεγαλύτερο ποσοστό αναπηρίας έχεις τόσο πιο κουλ είσαι.
Και αντίστροφα, άλλες φορές, διαμορφώνω έναν, "κακό" και επιβλητικό χαρακτήρα, να καταλήγει πιο πονεμένος από εμάς. Για παράδειγμα ο πατέρας μου. Με το που λέω ότι είναι συνταγματάρχης, ακαριαία, οι περισσότεροι έχουν την προκατάληψη πως είναι συντηρητικός, δεξιός,  ενδεχομένως, αυστηρός πατέρας, και στο τέλος τον λυπόμαστε, καθώς παρουσιάζεται ως ένα παιδάκι που δουλεύει σε προσομοίωση. 
Εκτός παράστασης, με "πνίγει" η ίδια παράσταση. Και εννοώ ότι με αγχώνει απίστευτα πολύ. Θέλω να αρέσει αυτό που προσφέρω στον κόσμο χωρίς να κάνω υπερβολικές  εκπτώσεις, υποχωρήσεις και χάσω τον πυρήνα μου, που είναι η έξυπνη βλακεία. Πολλά πράγματα με τα οποία γελάει η Ελλάδα, δε μου αρέσουν. Και δυστυχώς αναγκάζομαι να τα κάνω, γιατί φαίνεται να είναι υποχρεωτικό μονοπάτι για να αποδεχτούν μετέπειτα, τις δικές μου, χαρακτηριστικές "καμενιές".
Στην αρχή, κάνω ένα βήμα πίσω, και μετά δέκα βήματα μπροστά. Όλη η παράσταση είναι ένα διάγραμμα Βεν που ενώνει αυτά που θέλει ο κόσμος, και αυτά που θέλω εγώ. Προσπαθώ να βρω τη χρυσή τομή. Αν κάποια στιγμή αποκτήσω το δικό μου κοινό, που αγαπά τη Δήμητρα έτσι, ακριβώς όπως είναι, τότε δεν θα χρειαστεί να κάνω ούτε ένα βήμα πίσω. Αυτά που θα θέλω εγώ, θα είναι ο ίδιος κύκλος με αυτά που θα θέλει ο κόσμος. Προς το παρόν δεν με παίρνει.

Πηγαίνοντας πίσω, τι σε τράβηξε στην stand-up κωμωδία και πώς θυμάσαι τις πρώτες σου απόπειρες στη σκηνή;
Από πολύ μικρή είχα την ανάγκη να επικοινωνήσω, γραπτώς, τα αστεία μου. Με ξένο κόσμο, με μεγαλύτερους μου, με εξωσχολικούς. Τονίζω το "γραπτώς"  γιατί είχα προβληματικά μεγάλο κοινωνικό άγχος. Δεν ήθελα να φαίνομαι πουθενά, παρά μόνο να αφήνω το αποτύπωμα με τα αστεία.
Το Facebook λοιπόν συντήρησε την ανάγκη αυτή, γιατί στα 15 μου έφτιαξα ένα fake account στο οποίο είχα κάνει φίλους όλη την κοινότητα του stand-up comedy, και εκεί έγραφα κάθε μέρα 5-6 σύντομα αστεία. Κάποια στιγμή μάζεψα όλο το θάρρος και συναντήθηκα με κάποιους από αυτούς σε παραστάσεις, και όταν αποκαλύφθηκα κάποιοι είπαν πολύ ενθαρρυντικά λόγια για το χιούμορ μου, εκ των οποίων, ένας από αυτούς, μου πρότεινε να δοκιμάσω ένα πεντάλεπτο σε κάποιο open mic. Στα 16 μου έπαιξα πρώτη φορά στο "Magritte". Είχα αγχωθεί πάρα πολύ γιατί θα έπαιζα δίπλα σε πολύ δυνατά ονόματα. Δεν υπήρχε πιο όμορφο βράδυ. Βρήκα νόημα ζωής πεθαίνοντας για κάτι. 
Το stand-up comedy ήταν ο πιο low budget τρόπος να κάνω κωμωδία και να δουλεύω για την κωμωδία. Και όταν λέω low budget, εννοώ ότι δεν είχε προϋποθέσεις ή μορφωτικά, ταξικά, κριτήρια για να το κάνεις. Χωρίς να έχω σπουδάσει τίποτα, χωρίς να έχω τελειώσει ούτε το λύκειο, χωρίς να έχω εργαλεία, χωρίς να πληρώνω συνδρομή-σεμινάρια, χωρίς να έχω διασυνδέσεις, χωρίς προϋπηρεσία, χωρίς αμάξι, χωρίς γλουτένη, φορώντας φόρμες, κατάφερα να δουλέψω. Ποια άλλη δουλειά έχει τέτοια προσβασιμότητα και τέτοια αποδοχή άνευ όρων; Και εργάτης να γινόμουν σε φάμπρικα, θα μου ζητούσαν κάτι, να έχω δικό μου μεταφορικό μέσο, το δικό μου κατσαβίδι, δεν ξέρω.
Συνήθως κάνουμε κανονικές δουλειές, για να μπορέσουμε κάποια στιγμή να κάνουμε την τέχνη που αγαπάμε. Εδώ έγινε το αντίστροφο. Με την κωμωδία κατάφερα να βγάλω το πτυχίο της "κανονικής δουλειάς", της γραφιστικής. Πλήρωσε δίδακτρα, τα εργαλεία μου. 
Θα ήθελα κάποια στιγμή να σταματήσω το stand-up comedy, γιατί δεν μου κάνει καλό τόσο άγχος, φοβάμαι ότι θα αρρωστήσω. Αλλά όχι την κωμωδία. Θα ήθελα να κάνω βίντεο. Μακάρι να μαζέψω λεφτά για να κάνω παραγωγές. Τίποτα άλλο.

Υπάρχει στην οικογένειά σου κάποιος με πολύ χιούμορ που στη συνέχεια το μετέδωσε σε εσένα;
Ο σκύλος μας. Και όταν εννοώ σκύλος μας, εννοώ κανείς. Δεν θεωρώ πως στην οικογένεια μου υπάρχει κάποιος που ασκεί χιούμορ, γιατί κανείς δεν μπορεί να δει τα πράγματα με ελαφρότητα. Νομίζω οι γονείς μου έχουν εγκαταλείψει το παιδί που έχουν μέσα τους καιρό τώρα. Το οποίο βγάζει νόημα γιατί γίναν γονείς στα 20 τους. Στην ηλικία μου η μητέρα μου είχε ήδη δύο παιδιά. Το μητρικό ένστικτο νίκησε την ελαφρότητα. 
Όταν υπάρχει ένα πρόβλημα στην οικογένεια, το αντιμετωπίζουν συνήθως με μετωπιαία σύγκρουση, άγχος, άρνηση, υπερβολικές αντιδράσεις και φωνές.  Και με σοβαροφάνεια. Ο απόλυτος εχθρός του χιούμορ. Για μένα όλα αυτά είναι αστεία όμως. Οι παραπάνω συμπεριφορές, μου βγάζουν τρομερό γέλιο. Δεν υπάρχει καλύτερο θέαμα από το να βλέπεις κάποιον συνέχεια να αρνείται να παραδεχτεί και να επιμένει στην άποψη του, γιατί κάποια στιγμή πέφτει πάντα σε αντιφάσεις ή λογικά σφάλματα. Σαν να βλέπω το συλλογισμό του να τρώει τούμπα από μπανανόφλουδα που έριξε ο ίδιος. Στήνει ένα jenga ψεμάτων και ηλίθιων επιχειρημάτων, μέχρι που κάποιο, προς το τέλος, το ρίχνει όλο. 
Εγώ αυτές τις συμπεριφορές τις ειρωνευόμουν. Σε κάθε οικογενειακή διένεξη ήμουν το άτομο που μιλούσα πιο χαμηλόφωνα και προκαλούσε τόση ένταση, προφανώς, γιατί τα παίρναν όλα τόσο σοβαρά. Ασκούσα το χιούμορ μόνο ως αντίδραση. Ας πούμε ότι έκανα "σάτιρα" με ένα πολύ κλειστό inner σύστημα ατόμων. Δεν χρησιμοποίησα πουθενά αλλού το χιούμορ μέσα στην οικογένεια. Κυρίως γιατί δεν το καταλαβαίνουν, η μητέρα μου μου το έχει πει κιόλας "Σε είδα σε ένα βίντεο. Γιατί κάνεις τη χαζή, παιδί μου;"
Βέβαια και χιούμορ να είχαν οι γονείς μου, δεν θα μπορούσαν να μου το μεταδώσουν. Θα μπορούσαν να μου ανοίξουν κάποιες διαδρομές στο κεφάλι μου, ας πούμε να μην τα παίρνω όλα τόσο σοβαρά, τη ματαιότητα της ζωής. Το χιούμορ για μένα ούτε μεταδίδεται ούτε διδάσκεται. Είναι προσωπική ανάγκη μετάφρασης της πραγματικότητας. Βλέπεις τον κόσμο σαν χαζό και λες τις μεγαλύτερες εξυπνάδες.

Μεγάλωσες και σε μία εποχή -και γενιά- που δεν της χαρίστηκε κάτι, εν μέσω οικονομικής κρίσης και στη συνέχεια πανδημία και lockdown. Ήταν η κωμωδία και τα κείμενα μία διέξοδος;
Συνήθως όταν λέμε διέξοδο εννοούμε απόσπαση. Η κωμωδία θα μπορούσε να είναι απόσπαση όπως είναι απόσπαση για κάθε άνθρωπο που βλέπει τη δουλειά σαν αποθεραπεία από τα προβλήματα της καθημερινότητας. Όπως ένας λογιστής που γίνεται εργασιομανής, για να ξεχάσει τον χωρισμό.
Τα στατιστικά, όμως, δείχνουν ότι το κεφάλι μου εστιάζει στα προβλήματα, παρά στην κωμωδία. Λειτουργούν δηλαδή τα άλλα ως απόσπαση της δουλειάς μου. Οδοφράγματα για να προχωρήσω. Όσο πιο ιδανικές είναι οι συνθήκες (οικονομικά, ψυχολογικά) τόσο πιο πολύ μπορώ να αφιερωθώ στην κωμωδία. Δηλαδή, αν δεν ζούσα στην εποχή της οικονομικής κρίσης, αλλά στα 80s με λούσα και βλαχομπαρόκ, θα έκανα κωμωδία με μεγαλύτερη άνεση γιατί δεν θα έπρεπε να σκέφτομαι το πως θα φάω. Γενικά τα λεφτά είναι μεγάλος λόγος που δεν μπορούμε κάποιοι να κάνουμε τη δουλειά μας, όπως θέλουμε. Ακόμα και μία μέρα την πρεμιέρα πήγαινα και αγόραζα hdmi, τρίποδα και αντάπτορες γιατί δεν τα είχα πριν, και έκανα υπολογισμούς πόσα έχω χαλάσει και πόσα θα μου μείνουν για το ενοίκιο… Είναι τραγικό να ασχολείσαι με αυτά αντί της τέχνης, της δημιουργίας επί του αντικειμένου μου. Αν είχα πιο ήρεμο το κεφάλι μου, μακριά από προβλήματα καθημερινότητας, θα έκανα με βεβαιότητα πολύ καλύτερη κωμωδία.
Δυστυχώς, για μένα η κωμωδία δεν είναι διέξοδος σαν ένα χόμπι που στόχος του είναι η χαλάρωση και η διασκέδαση. Αν ζωγραφίζεις τελίτσες ως επάγγελμα δεν είναι πλέον τρόπος χαλάρωσης. Συγκρίνεσαι με τους άλλους που κάνουν τελίτσες, θες να τις κάνεις καλύτερες τις τελίτσες, θες να γίνεις ο λόρδος των τελιτσών. Θες να κάνεις τις ΤΕΛΕΙΕΣ τελείες. Έτσι είναι η δουλειά.

Πέραν της κωμωδίας, με τι άλλο ασχολείσαι;
Ασχολούμαι με τη γραφιστική και τα εικαστικά. Στα social media ανεβάζω πάρα πολλά σκίτσα που έχουν σχέση με την επικαιρότητα, ή άλλοτε ψηφιακά illustration, με αφηρημένα θέματα. Επίσης, άλλη μια παραφυάδα της κωμωδίας που έχουμε ανακαλύψει μαζί με την αγαπημένη συνάδελφο, την Ήρα Κατσούδα, είναι το Podcast. Είμαι συνδημιουργός ενός πολύ αξιοπρεπούς και όμορφου πρότζεκτ που λέγεται "ΜΠΡΑΗΤ ΣΑΗΝΤ”. Σε αυτό το Podcast μιλάμε με έναν καλεσμένο που έχει μια χρόνια πάθηση ή αναπηρία, με ίσους όρους και χιούμορ.

Πού θα ήθελες να ταξιδέψει η παράσταση "Πνίγομαι" τη νέα χρονιά που μόλις μπήκε;
Στο υποσυνείδητο των ανθρώπων! Δεν έχω κάποια ιδιαίτερη επιθυμία. Καταλαβαίνω πως όλοι οι stand-up comedians κάνουν περιοδεία πριν και μετά παίζουν Αθήνα το solo τους, για να στρώσουν το κείμενο τους. Εγώ δεν νομίζω πως έχω ιδιαίτερη ζήτηση σε άλλες πόλεις. Και θα είναι κρίμα, και για μένα, να κουβαλάω όλα αυτά τα καλώδια, τους πρότζεκτορες, για να παίζω σε 10 άτομα Θα πρέπει να μιλάω με χώρους που μπορούν να το υποστηρίξουν αυτό. Το πιο αισιόδοξο πλάνο είναι Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Κρήτη. 
Ο πραγματικός μου στόχος είναι να βρεθεί στις οθόνες των κινητών. Εκεί πρέπει να καταλήγει η κωμωδία. Προσιτή και καταναλώσιμη για όλους. Και να εμπνέει νεότερους να ξεκινήσουν κωμωδία. Όπως εμπνεύστηκα και εγώ. Όλα για την κωμωδία!