Ζώντας στην εποχή της γαστροταβέρνας, του γαστροκαφενείου, ακόμα και της παλιάς ψαροταβέρνας που έχει βαφτεί στα λευκά και σερβίρει σεβίτσε και μακαρονάδες θαλασσινών, η αυθεντική απλή, καθημερινή ταβέρνα της συνοικίας τείνει να ξεχαστεί ή δεν έγινε ποτέ γνωστή σε μεγάλη μερίδα των νεότερων. Πλην όμως, επιβιώνει σε κάποιες γειτονιές της πόλης, λίγο ή πολύ ξεχασμένες από τις μοδάτες αφίξεις. Μια τέτοια περίπτωση είναι αυτές του Πειραιά.
Δεν είναι απλώς το γραφικό του πράγματος, με το παλιό, κάποιες φορές επιτηδευμένα διατηρημένο περιβάλλον. Δεν είναι μόνο το φαγητό, μ’ εκείνη την αίσθηση του σπιτικού χεριού που φαίνεται σε πιάτα απλά, τα πιο κοινά που θα συναντήσεις σε μια ταβέρνα: τηγάνι, αλοιφές, μικρό ψαράκι, λίγη κατσαρόλα – χωρίς να λείπουν οι ιδιαιτερότητες και οι εκπλήξεις. Πάνω απ’ όλα αυτά, υπάρχουν οι άνθρωποι, συνήθως απόγονοι του παλιού ταβερνιάρη, που σε αγκαλιάζουν με μια ειλικρινή οικειότητα, η οποία αποτελεί παρελθόν στις μέρες μας. Υπάρχει η αυθεντική ατμόσφαιρα, η οποία οφείλεται κατά πολύ και στο κοινό που τρώει δίπλα σου: άνθρωποι της γειτονιάς, αλλά και αρκετοί που μετακινήθηκαν αρκετά χιλιόμετρα γνωρίζοντας ακριβώς πού πάνε, αλλά σε καμία περίπτωση το κοινό που κυνηγάει τα trends της εποχής. Σε κάθε περίπτωση, η επίσκεψη αξίζει όχι μόνο για την ιστορία, αλλά κυρίως για μια ξεχωριστή εμπειρία, που σίγουρα θα επαναλάβεις σε κάποια από αυτά.
Στου "Κατσόγιαννου"
Σ’ έναν όμορφο δρόμο της Δραπετσώνας, που καταλήγει σ’ ένα μακρύ "μπαλκόνι" με θέα θάλασσα, η ταβέρνα του "Κατσόγιαννου" βρίσκεται στο ίδιο σημείο όπου το 1930 ο Γρηγόρης Κατσόγιαννος άνοιξε ένα γαλακτοπωλείο, το οποίο αργότερα έδωσε τη θέση του σε ταβέρνα. Ο χώρος διατηρεί τη νοσταλγική αύρα παλιού σπιτιού, με αρκετά αυθεντικά στοιχεία. Πρωταγωνιστής και βασικός μάρτυρας της εποχής, το πανέμορφο ξύλινο ψυγείο του 1930 με τους καθρέφτες στην πρόσοψη, που εξακολουθεί να λειτουργεί! Η σημερινή ιδιοκτήτρια και μαγείρισσα Ντόρα Σταυρίδου το έχει διακοσμήσει με γούστο και αγάπη, με προσεγμένη ρετρό αισθητική: σκαλιστοί καθρέφτες, φωτιστικά εποχής και παλιές φωτογραφίες στους τοίχους, δημιουργούν έναν ζεστό, διαχρονικό χώρο. Η κουζίνα βγάζει καλοφτιαγμένα πιάτα βασισμένα σε παλιές κλασικές συνταγές, με πολλά ορεκτικά και μεζέδες, όπως το σμυρναίικο καϊσερλί, τα εξαιρετικά κεφτεδάκια, η αρνίσια συκωταριά και το μοσχαρίσιο συκώτι, αλλά και μια μεγάλη γκάμα ψητών και μαγειρευτών με επικεφαλής τα παϊδάκια, τους λαχανοντολμάδες, το αρνάκι φρικασέ, το μουσακά και πολλά ακόμα. Δεν λείπει ποτέ μια κοτόσουπα ή κρεατόσουπα, αλλά συνήθως τελειώνει το μεσημέρι, μαζί με τα περισσότερα μαγειρευτά. (Αγίου Παντελεήμονος 15, Δραπετσώνα, 2104613209)
Στο "Καπηλειό του Ζάχου"
Χαμένο κάπου στα στενά των Καμινίων, αυτό το συμπαθέστατο ταβερνάκι που ειδικεύεται στα ψαρικά έχει κρατήσει την όψη του παλιού κουτουκιού. Εξέλιξη του είδους της μπακαλοταβέρνας, που ευδοκιμούσε στην περιοχή: μπακάλικα της γειτονιάς που έβαζαν και μερικά τραπέζια για ένα κρασί κι ένα μεζέ. Αυθεντική ατμόσφαιρα, οικογενειακή οργάνωση στην κουζίνα και στο σέρβις, ψαγμένο κοινό στα τραπέζια. Η χαρά του ψαροφάγου. "Στα ψυγεία μας θα βρεις ό,τι πιο παράξενο σε ψάρι", μας λένε. Από το ξημέρωμα, στη Σκάλα στο Κερατσίνι και στην αγορά του Ρέντη, φέρνουν την ψαριά της ημέρας και μαζί ολόφρεσκα χόρτα και λαχανικά. Τηγάνι και σχάρα πάνε κι έρχονται με γαύρους και αθερίνες, σουπιές και καλαμάρια, γαρίδες, μπακαλιαράκια και κουτσομούρες και άλλα ων ουκ έστι αριθμός, ανάλογα με την εποχή. Αλλά η έκπληξη κρύβεται στα πιάτα ημέρας, όπως η πεντανόστιμη πεσκανδρίτσα αλά σπετσιώτα (με την αυθεντική συνταγή), που πετύχαμε το βράδυ που το επισκεφθήκαμε. Συνυπολογίστε στην παραγγελία σας τις μεγάλες μερίδες και κρατήστε τραπέζι καλού κακού. (Κομοτηνής 37, Καμίνια, 2104813325)
Στο "Κουτούκι του Αντώνη"
Σε άλλα στενά, της Παλαιάς Κοκκινιάς αυτήν τη φορά, το "Κουτούκι του Αντώνη" είναι μια οπτική έκπληξη: μπαίνεις σε κουτούκι αλλά βρίσκεσαι σε μια αλληλουχία χώρων και αυλών, υπερδιακοσμημένων με ό,τι (δεν) μπορείς να φανταστείς, από στιλάτα ρετρό τραπέζια και βιεννέζικες καρέκλες, παλιούς πίνακες, καθρέφτες, σπάνιες επιγραφές και αντικείμενα στους τοίχους, μέχρι χρωματιστά βαρέλια και πήλινα κιούπια. Την ίδια αλληλουχία ακολουθούν τα ρετρό πλακάκια του δαπέδου, ενώ στη μέση του κεντρικού χώρου ορθώνεται μια πανύψηλη συκιά! Στο τραπέζι, ο κύριος Αντώνης θα σου προτείνει μια σειρά ψαρικών ημέρας στο τηγάνι και στη σχάρα, μπορεί και πεσκανδρίτσα ή σαλάχι όταν υπάρχει, ενώ η λίστα περιλαμβάνει και κρεατικά, όπως μια συκωταριά που τηγανίζεται αλευρωμένη, σεφταλιές, κεφτεδάκια, πανσέτα και μπιφτέκι. Εδώ όμως θα έρθεις κυρίως για την ατμόσφαιρα. (Αργυροκάστρου 26, Πειραιάς, 2104924338)
Στον "Καπετάνιο"
Η Λεύκα είναι μια συνοικία παλιών μηχανουργείων στα Καμίνια. Σ' ένα αδιέξοδο, πλάι σε παλιές γραμμές τρένου, σε σκηνικό βγαλμένο από νεορεαλιστική ταινία, λειτουργεί πάνω από 30 χρόνια τώρα η ψαροταβέρνα του "Καπετάνιου". Όχι η πρώτη, η παλιά ταβέρνα που κάηκε την επομένη μιας επίσκεψης του Αμερικανού πρέσβη κοντά στο ’90, αλλά η δεύτερη, που στήθηκε με τα μέσα που είχε τότε η οικογένεια σ' ένα παλιό συνεργείο, εκεί ακριβώς που βρίσκεται και σήμερα. Ο "Καπετάνιος" δημιουργήθηκε από πραγματικό καπετάνιο-ψαρά μηχανότρατας, που έφτανε τότε για ψάρεμα μέχρι και την Αίγυπτο. Στα χέρια του γιου και της νύφης του σήμερα, το πρώην μηχανουργείο έχει επεκταθεί και σενιαριστεί, αλλά δεν έχει αλλάξει τίποτα από το μενού εκείνης της εποχής. Ψαρόσουπα, που πρέπει απαραίτητα να την προπαραγγείλεις, απλή, κλασική ελληνική, με ολόκληρο το ψάρι και τα λαχανικά σερβιρισμένα σε πιατέλα, γαρίδες μικρές και μεγάλες, καλαμάρια, ψάρια ημέρας για τηγανητά ή ψητά, ένα μυδοπίλαφο παλαιάς κοπής αλλά νόστιμο και σαλατικά. Δεν περιμένεις άψογα βρασμένα χόρτα ή το τέλειο τηγάνι, όμως όλα είναι φρέσκα και ζυγίζονται μπροστά σου. Ο δε λογαριασμός σε κάνει να τρίβεις τα μάτια σου. Το μαγαζί είναι μεγάλο, με τρεις χωριστές αίθουσες, που γεμίζουν τις ημέρες αιχμής. (Τενέδου 4, Πειραιάς, 2104206539)
Στο "Οινομαγειρείο ο Βασίλης"
Απέναντι ακριβώς από τα κτίρια της ιχθυόσκαλας Κερατσινίου υπάρχει το ψαροταβερνάκι του Βασίλη, που οι παλαιότεροι το αποκαλούν ακόμα "η καντίνα", καθώς εδώ, από τη δεκαετία του ’50, υπήρχε ένα πρόχειρα στημένο οινομαγειρείο για τους ψαράδες και τους εμπόρους της ιχθυόσκαλας. Εδώ και λίγα χρόνια το ανέλαβε ο Βασίλης. Το λιλιπούτειο οίκημα επεκτάθηκε ολόγυρα με σκεπαστούς χώρους, απέκτησε εξωτερική ψησταριά που σκορπάει μαυλιστικές μυρωδιές από τα χταπόδια που ψήνονται και προσφέρει καθημερινά ολόφρεσκα ταπεινά ψαράκια και τα θαλασσινά της αγοράς. Γραφικό σκηνικό παλιάς ψαροταβέρνας για να σε ταξιδέψει σε αθώες εποχές, με φόντο το λιμανάκι με τα κάθε είδους επαγγελματικά πλεούμενα που αράζουν εκεί. Στα οπωσδήποτε το λιαστό χταπόδι στα κάρβουνα, αλλά ό,τι πάρεις θα το χαρείς και λόγω περιβάλλοντος. Έχετε υπόψη ότι τα σαββατοκύριακα γίνεται χαμός, οπότε φροντίστε να πάτε νωρίς. (Ιχθυόσκαλα Κερατσινίου, 2104327213)
Στου "Ζαρκαδούλα"
Μια γειτονιά που σφύζει από ιστορία, με τα διώροφα προσφυγικά σε κάθε γωνία, τα χαμηλά σπιτάκια με τις περιποιημένες αυλές και τα ονόματα των δρόμων να θυμίζουν τη μικρασιάτικη καταγωγή των κατοίκων της. Στην οδό Βιθυνίας, το παλιό ουζερί του "Ζαρκαδούλα" απλώνει τα μπλε τραπέζια του στο πεζοδρόμιο κάτω από πρασινάδες, αλλά και απέναντι, καθώς η πελατεία περισσεύει. Στο εσωτερικό, παλιές κιθάρες και πορτρέτα τραγουδιστών του λαϊκού και του ρεμπέτικου δεν αφήνουν αμφιβολία για τις αδυναμίες του ιδιοκτήτη – μουσική δεμένη με τον τόπο άλλωστε. Σπεσιαλιτέ και ντίβα του μενού, τα καβουράκια! Έρχονται ροδοκόκκινα, σωστά κομμένα ώστε να τα απολαμβάνεις χωρίς ταλαιπωρία, και πολύ νόστιμα. Η κουζίνα προσφέρει όλα τα γνωστά και μη εξαιρετέα θαλασσινά, όπως καλαμάρια και γαρίδες, ψιλό ψαράκι, κουτσομουρίτσες και ουρές πεσκανδρίτσας στο τηγάνι, αλοιφές, χόρτα και σαλατικά. Καλό τηγάνι και αποτελεσματικό σέρβις με την οικειότητα της γειτονιάς, στα συν. (Βιθυνίας 32, Νίκαια, 2104252770)