Επόμενη Στάση Πειραιάς: Τα ιστορικά στέκια γίνονται νέα φαβορί

Σάββατο πρωί στην πλατεία Κοραή και το ανέβασμα του ήλιου έχει αρχίσει να χαρίζει τη λάμψη του στις ασημένιες κουπ των κυριών του Πειραιά, στο καθιερωμένο ραντεβού τους στα τραπεζάκια της "Στάνης Κουντούρα". Τα ίδια τραπεζάκια γύρω απ’ τα οποία πέρασαν πιθανότατα τα παιδικάτα τους, απολαμβάνοντας την ίδια ανάλαφρη, βελούδινη κι αρωματική κρέμα βανίλια που ευχαριστιούνται και σήμερα. Με ιστορία που κρατά απ’ το 1933, η "Στάνη" σερβίρει τα γαλακτοκομικά της κοντά 90 χρόνια στην πόλη, ενώ απ’ το 1937, εδώ κι 86 χρόνια, δηλαδή, το κάνει απ’ αυτό ακριβώς το σημείο: απέναντι από το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, με θέα την ίσως εμβληματικότερη πλατεία της πόλης. "Είχαμε, βέβαια, κοντά μια δεκαετία να τη δούμε την πλατεία", λέει γελώντας ο Γιώργος Μπάνος, που μας υποδέχεται εκπροσωπώντας την τρίτη γενιά των ιδιοκτητών του μαγαζιού.

Τελευταίο απ’ τα εμβληματικά στέκια της πόλης, εκτός από κρέμες βανίλια ή κακάο, γιαούρτι στραγγιστό με μέλι ή γλυκό του κουταλιού, αλλά και αυθεντικό (και φαμόζο) παγωτό καϊμάκι, όλα δικής τους παραγωγής, η "Στάνη" σερβίρει και περίφημα σιροπιαστά, σαν τα αφράτα γαλακτομπούρεκα που ξελογιάζουν τους περαστικούς με τη μυρωδιά τους, που ξεχύνεται απαράλλακτη για χρόνια στην πλατεία. Μαζί με τις γεύσεις και τις μυρωδιές, απαράλλακτα μοιάζουν και όλα τα υπόλοιπα: οι ξύλινες βιτρίνες, τα μαρμάρινα τραπέζια, τα παγωμένα νερά που φέρνει ο σερβιτόρος τραγουδώντας κάποιο αδιευκρίνιστο λαϊκό σουξέ κάποιας αδιευκρίνιστης εποχής. Όλα μοιάζουν όπως παλιά, εκτός από κάτι πολύ, πολύ καινούργιο: τη νέα στάση του Μετρό, που έχει φέρει στην πόρτα της "Στάνης", πλέον, όλη την Αθήνα. "Κι αυτό είναι κάτι το αληθινά σπουδαίο", συμπληρώνει ο οικοδεσπότης μας.

Μια πλατεία ξαναγεννιέται

Ομολογουμένως, η τελευταία δεκαετία ήταν μια δοκιμασία όχι μόνο για τη "Στάνη", αλλά για όλα τα καταστήματα καφεστίασης πέριξ της πλατείας Κοραή. Σήμερα, η μεγάλη της ανοιχτωσιά, οι κάθε λογής προτάσεις εξόδου, αλλά και η ζωηρή εμπορική πιάτσα των τριγύρω πεζόδρομων, που κατηφορίζουν προς το Πασαλιμάνι, τη Μαρίνα Ζέας και την Ακτή Μιαούλη, έχουν κάνει το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά τον πιο ζωηρό από τους νέους σταθμούς της γραμμής 3 του Μετρό.

Για να φτάσουμε ως εδώ, όμως, μεσούσης της οικονομικής κρίσης το σημείο υποδέχτηκε ένα εργοτάξιο που περιόρισε σημαντικά έναν εξωτερικό χώρο που στις δόξες του μετρούσε περισσότερα από 1.000 τραπεζοκαθίσματα. Στη δε περίοδο της πανδημίας, όπου το al fresco καθιστικό ήταν μονόδρομος για την εστίαση, τα έργα του μετρό λειτούργησαν σαν μέγγενη για τις τοπικές επιχειρήσεις. "Τα δύο τρίτα της πλατείας ήταν κατειλημμένα από τα έργα του μετρό, περικυκλωμένα από λαμαρίνες διακοσμημένες με πράσινο δίχτυ και ζαρντινιέρες", θυμάται ο κύριος Γιώργος, που τώρα με τα εγκαίνια του νέου σταθμού αισθάνθηκε σαν κάποιος να του έλυσε έναν πολύ στενό κορσέ. 

"Τώρα, πίσω από τις λαμαρίνες αποκαλύφθηκε μια πολύ όμορφη πλατεία, ένα πραγματικό στολίδι", επισημαίνει ο Λευτέρης Γιοβανίδης, καλλιτεχνικός διευθυντής του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά, στην κουβέντα με τον οποίο ανασύρουμε ένα ενδιαφέρον τρίβια: ο σταθμός του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά είναι ο μόλις δεύτερος μετά το Μέγαρο Μουσικής που παίρνει το όνομά του από ένα κέντρο πολιτισμού, στα 20 χρόνια λειτουργίας ενός μέσου μεταφοράς με ιδιαίτερη αδυναμία στα θρησκευτικά τοπόσημα. "Αυτό για εμάς είναι κάτι το πολύ τιμητικό", συνεχίζει ο ίδιος, εκφράζοντας την αυξημένη αισιοδοξία του για το ποδαρικό της νέας σκηνής του ΔΘΠ. "Πρόκειται για τη σκηνή Ω, μια σκηνή 100 θέσεων που ήταν απαραίτητο να υπάρχει όχι μόνο στο ΔΘΠ αλλά στον Πειραιά γενικότερα, για πιο εναλλακτικά θεάματα και πιο μικρές παραγωγές απ’ αυτές που γίνονται στην κεντρική σκηνή. Είναι σπουδαίο λοιπόν ότι η σκηνή αυτή θα έχει το μετρό ακριβώς μπρος στην πόρτα της", σημειώνει.

"Είναι σαν επιτέλους να ενωθήκαμε!", μας λέει περιχαρής και η Δώρα Γεωργαντοπούλου λίγο πιο δίπλα, στο φουαγιέ του δημοτικού κινηματογράφου Σινεάκ, που φωτίζει τις νύχτες των Πειραιωτών από το 1974. Υπεύθυνη δημοσίων σχέσεων και social media της αίθουσας, συμπυκνώνει τη γενικότερη αίσθηση για τη νέα σύνδεση σε δυο λόγια: "Είναι πιο εύκολο τώρα, Δώρα, τώρα θα κατεβαίνουμε εμείς σ’ εσένα", της λένε φίλοι, συγγενείς και συνεργάτες. "Και βλέπουμε ήδη σ’ αυτές τις πρώτες λίγες μέρες, νέα πρόσωπα στα ταμεία μας", σημειώνει για το πολιτιστικό σημείο αναφοράς της περιοχής, που ιδρύθηκε επί δημαρχίας Σκυλίτση ως "ένας κινηματογράφος για τα Πειραιωτόπουλα". 

Αποκλειστικά παιδικός κινηματογράφος μέχρι το 1983, με θεατρικές παραστάσεις και Καραγκιόζη να εμπλουτίζουν τις προβολές κινουμένων σχεδίων από την Ιαπωνία έως τη Σοβιετική Ένωση, και μεγάλων σουξέ από τον Τσάρλι Τσάπλιν έως τον Τζέρι Λιούις, σήμερα το Σινεάκ είναι ο ένας από τους μόλις δύο κινηματογράφους που έχουν απομείνει στον Πειραιά. Έχοντας ενηλικιωθεί ως προς το πρόγραμμά του, λειτουργεί πια ως ένα ιδιότυπο multiplex, ή μάλλον καλύτερα σαν ένα καθημερινό κινηματογραφικό φεστιβάλ, με κυλιόμενες προβολές πολλαπλών ταινιών από το art house κύκλωμα και τη διεθνή mainstream παραγωγή. "Το περιμέναμε πώς και πώς, τόσο καθένας μας ως δημότης Πειραιά όσο κι εμείς ως Σινεάκ", επισημαίνει, για την άφιξη του μετρό. "Και βλέπουμε πια τη διαφορά μπροστά μας: περνάει καινούργιος κόσμος, σταματάει, κοιτάει, μπαίνει, ρωτάει", λέει, μιλώντας για μια εξέλιξη που θα δώσει νέα ζωή σε έναν από τους όλο και λιγότερους θύλακες κινηματογραφικής κουλτούρας του λεκανοπεδίου. 

Ο κοσμοπολιτισμός είναι μεταδοτικός

"Βέβαια, ίσως το σημαντικότερο πράγμα που φέρνει το μετρό, είναι η επαναφορά μιας έννοιας μητροπολιτισμού στον Πειραιά", υπογραμμίζει ο Γιώργος Καϋμενάκης, ιδιοκτήτης του wine bar "Paleo", μια στάση του μετρό πιο κάτω, στη γειτονιά του Αγίου Διονυσίου, μόλις δύο βήματα από το λιμάνι του Πειραιά. "Η πλατεία του Δημοτικού Θεάτρου είχε μιαν άλλη σημασία για όλους εμάς που μεγαλώσαμε στον Πειραιά και στα πέριξ: ήταν το σημείο όπου δίναμε τα ραντεβού μας, ήταν το μητροπολιτικό μας κέντρο. Το ότι τώρα εκεί έχει γίνει κάτι το πολύ όμορφο, είναι καλό όχι μόνο για την προσβασιμότητα, αλλά και για τη συνολική εικόνα της πόλης". 

Η γειτονιά του Αγίου Διονυσίου, απ’ την άλλη, με επίκεντρο ενδιαφέροντος την οδό Πολυδεύκους και αστέρι της τον ανανεωμένο Παπαστράτο μεταξύ άλλων επενδύσεων, έχει εδώ και χρόνια διαμορφώσει τη δική της ταυτότητα και το δικό της κοινό. Το "Paleo" είναι ένας αυτόνομος προορισμός, που "συνομιλεί" γόνιμα τόσο με τον πολυχώρο "Pirée" του πρωτοπόρου της γειτονιάς, Κοσμά Καραβά, όσο και με τις γκαλερί "Rodeo" και "The Intermission", που έχουν φέρει αύρα από art district στην περιοχή. "Παρ’ όλα αυτά, το ότι βρισκόμαστε πια δίπλα σε έναν κόμβο, είναι κάτι που λειτουργεί προσθετικά: εμένα έχει ξεπεράσει κάθε μου προσδοκία, λόγου χάρη, το ότι παίρνουμε κρατήσεις από ανθρώπους που πριν φύγουν με κάποιο βραδινό πλοίο, ή που φτάνουν εδώ με ένα απογευματινό, θέλουν να συνδυάσουν το ταξίδι τους με μια έξοδο", προσθέτει. "Αυτό είναι κάτι που, όσο αισιόδοξος κι αν ήμουν όταν άνοιγα, δεν θα το είχα στις προσδοκίες μου για το "Paleo” και με κάνει να σκέφτομαι ότι ο κοσμοπολιτισμός που θα προσθέσει στον Πειραιά το μετρό, διαχέοντάς τον μάλιστα σε όλη την πόλη, θα βοηθήσει ακόμη περισσότερο", καταλήγει.

Το βαγόνι του εξευγενισμού

Δεν είναι μυστικό, βέβαια, ότι στις γειτονιές που επισκέπτεται το μετρό δεν φέρνει ως επιβάτη του μόνο τον κοσμοπολιτισμό, αλλά και τον εξευγενισμό. Μαζί με τους νέους επισκέπτες μιας περιοχής, φτάνουν και οι ανάγκες (ή ευκαιρίες) για νέες χρήσεις, που με τη σειρά τους προκαλούν ανόδους ενοικίων και απότομες αλλαγές στη φυσιογνωμία των γειτονιών. "Πράγματι, πολύ προτού τεθούν σε λειτουργία οι νέοι σταθμοί, οι τιμές των ακινήτων και των ενοικίων έχουν αυξηθεί κατακόρυφα και υπάρχει έντονο ενδιαφέρον στον τομέα του real estate", σημειώνει σχετικά ο δήμαρχος Πειραιά Γιάννης Μώραλης. "Έχουμε νέα ξενοδοχεία στην πόλη, υπάρχει αυξημένη ζήτηση για νέες κατοικίες και διαμερίσματα, καθώς μεγάλες εταιρίες, με δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενους έχουν μεταφερθεί στον Πειραιά και αναζητούν χώρους για να στεγαστούν οι υπάλληλοί τους", συμπληρώνει.

"Αυτό είναι πάντα ένα μεγάλο στοίχημα, να μη γίνει η όποια γειτονιά ένα Ψυρρή, ή ένα Γκάζι, μια Disneyland με μπαρ κι εστιατόρια", προσθέτει ο Γιάννης Καϋμενάκης, τονίζοντας όμως μια σημαντική διαφορά: το Γκάζι και του Ψυρρή ήταν δυο γειτονιές που, όταν το μετρό άρχισε να σχεδιάζει την επέλασή του, βρίσκονταν εν υπνώσει. "Εμείς δεν έχουμε τέτοιο φόβο εδώ", επισημαίνει, υπενθυμίζοντας ότι αφενός οι όποιες αλλαγές έχουν ήδη συντελεστεί με την ανάπλαση της Dimand και τη νέα χρήση του Παπαστράτου, αφετέρου η γειτονιά είναι τόσο ζωντανή από τη φυσική της χρήση (μηχανουργεία που έχουν περάσει πια σε τρίτη ή και τέταρτη γενιά), που "το πρωί δεν χωράει να παρκάρει ούτε μηχανάκι".

Ανοσία στο gentrification φαίνεται να έχουν και τα Μανιάτικα, ο μόνος μη εμπορικού ενδιαφέροντος από τους τρεις νέους σταθμός του μετρό, ο οποίος και εξυπηρετεί μάλλον αποκλειστικά τους κατοίκους τόσο της ομώνυμης γειτονιάς όσο και τριγύρω περιοχών, όπως τα Ταμπούρια ή η Κοκκινιά. "Είναι μια πυκνοδομημένη οικιστική συνοικία, η οποία δεν προσφέρεται για άλλες χρήσεις", επιβεβαιώνει και ο κύριος Μώραλης, μιλώντας για μια φελινικής γοητείας περιοχή με μεγάλη ιστορία, αλλά μικρά περιθώρια ανάπλασης.

Η πλατεία Κοραή, όμως, είναι μια άλλη ιστορία. "Πιστεύω θα αλλάξει το pH όλης της περιοχής", σημειώνει ο κύριος Γιοβανίδης. "Όλοι τώρα θέλουν να επενδύσουνεδώ, σύντομα θα ζωντανέψει ξανά κι ο Πύργος Πειραιά, ένα φάντασμα της περιοχής, ενώ είμαι σίγουρος ότι η πλατεία θα βομβαρδιστεί με νέες επιχειρήσεις", προβλέπει, προσθέτοντας μια ευχή για "κάποια πρόνοια ώστε η περιοχή να μη χάσει την ταυτότητα και τον χαρακτήρα της, γιατί κανείς δεν μπορεί στα αλήθεια να φανταστεί το βαθμό των αλλαγών που θα επέλθουν".

Κάποιες απ’ αυτές είναι ήδη προγραμματισμένες. "Δυστυχώς, η αρχική σύμβαση με την Αττικό Μετρό δεν προέβλεπε την ανάπλαση της πλατείας, οπότε καλούμαστε ως δήμος να προχωρήσουμε με άλλους πόρους, κάτι το οποίο ήδη δρομολογείται", σημειώνει ο δήμαρχος Πειραιά. "Αυτήν τη στιγμή η περιοχή είναι χωρισμένη στη μέση", προσθέτει. "Από τη μία πλευρά είναι το εμβληματικό Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, η ολοκαίνουργια πλατεία και ο σταθμός-κόσμημα του μετρό και στην άλλη πλευρά στέκει ένα κτίριο φάντασμα, η παλιά Ράλλειος σχολή και μια παλιά και ταλαιπωρημένη από τα έργα πλατεία. Αυτό πρέπει να αλλάξει και είναι κάτι που ίσως επιφέρει και αλλαγές στις χρήσεις", καταλήγει, ενώ παραδέχεται ότι υπάρχουν και άλλα σχέδια για την περιοχή, μεταξύ των οποίων η δημιουργία ενός νέου δημαρχιακού μεγάρου.

"Είναι πρόωρο να συζητάμε κάτι τέτοιο, για το οποίο απαιτούνται οι αποφάσεις των αρμόδιων οργάνων του δήμου", σημειώνει, όταν ρωτάμε αν υπάρχει κάποιο σχέδιο για την προστασία ιστορικών επιχειρήσεων, όπως το Σινεάκ, ο μόνος δημοτικός κινηματογράφος της πόλης δηλαδή, ή η "Στάνη", που στεγάζεται σε δημοτικό ακίνητο. Οι ίδιοι οι επιχειρηματίες, πάντως, είναι αισιόδοξοι: "Το τρέχον μισθωτήριό μας μας δίνει ένα περιθώριο ασφαλείας μέχρι το 2028", επισημαίνει ο κύριος Γιώργος, χαζεύοντας τη βιτρίνα της "Στάνης". "Ελπίζουμε ότι από εκεί και πέρα θα μας προστατεύσει ο δήμος με κάποιον τρόπο, αναγνωρίζοντας ότι είμαστε το μόνο ιστορικό και παραδοσιακό μαγαζί του είδους στον Πειραιά", συνεχίζει, για να καταλήξει ότι "άλλωστε είναι ήδη πολλά τα μαγαζιά εδώ και για όλες τις ανάγκες". Για την ιστορία, πάντως, στη δίπλα πλευρά της πλατείας, το κτίριο που κάποτε άστραφτε απ’ τα φώτα του ιστορικού κινηματογράφου "Χάι Λάιφ", προτού στεγάσει τα γραφεία του ΚΚΕ και τις σκηνές του "PassPort" αρχικά και του "Kremlino" αργότερα, πλέον προγραμματίζεται να φιλοξενήσει κατάστημα γνωστής διεθνούς fast fashion αλυσίδας… 

Γιάννης Μώραλης: "Επόμενος στόχος η νέα Πειραϊκή"

Την ανάπλαση του παραλιακού μετώπου της Πειραϊκής θέτει ως επόμενο μεγάλο στόχο ο δήμαρχος Πειραιά, Γιάννης Μώραλης. "Στην Καστέλλα έχει ολοκληρωθεί η ανάπλαση στο παραλιακό μέτωπο, κάτι το οποίο προφανώς και συνέβαλε στο να επενδύσει ο Όμιλος Hilton στη συγκεκριμένη περιοχή, ενώ το Μικρολίμανο προσελκύει καθημερινά Πειραιώτες και επισκέπτες από όλη την Αττική, που έρχονται για να απολαύσουν τη βόλτα, τον καφέ και το φαγητό τους σε ένα όμορφο και περιποιημένο περιβάλλον, δίπλα στη θάλασσα", τονίζει.

"Η Πειραϊκή έχει χαρακτηριστεί ως το ομορφότερο "μπαλκόνι” της Αττικής. Είναι μια ιδιαίτερη περιοχή, στην οποία πρέπει να συγκεράσουμε, με τον απαραίτητο σεβασμό, τον σπουδαίο αρχαιολογικό χώρο του Κονώνειου Τείχους, τις ανάγκες των κατοίκων της περιοχής, αλλά και την εύρυθμη λειτουργία των καταστημάτων εστίασης", συνεχίζει. "Αναφέρομαι στις περίφημες ψαροταβέρνες της περιοχής που προσελκύουν χιλιάδες κόσμου απ’ όλο το Λεκανοπέδιο, επομένως η ανάπλαση του παραλιακού αυτού μετώπου, ένα έργο το οποίο καταφέραμε να ενταχθεί στο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας με 25 εκατομμύρια ευρώ, είναι ζωτικής σημασίας για τον Πειραιά". 

Ο σχεδιασμός περιλαμβάνει έναν αναβαθμισμένο, ελεύθερο, δημόσιο χώρο, με ποδηλατική διαδρομή κατά μήκος της ακτής, διάδρομο στην ακτή για θέαση του Κονώνειου Τείχους από τη θάλασσα και ειδικό φωτισμό ανάδειξης του Τείχους, δημιουργία ραμπών για την εξασφάλιση της πρόσβασης ΑμεΑ και φυσικά κατάλληλες υποδομές, οι οποίες θα εξυπηρετούν τη λειτουργία των καταστημάτων. "Κατά την κατάρτιση της μελέτης θα υπάρξει και διαβούλευση με τους κατοίκους και τους επιχειρηματίες της περιοχής", τονίζει ο δήμαρχος, συμπληρώνοντας ότι "η ανάγκη ανάπλασης της Πειραϊκής συζητείται εδώ και δεκαετίες και είμαστε πολύ χαρούμενοι και ικανοποιημένοι που καταφέραμε το έργο αυτό επιτέλους να γίνει πραγματικότητα, ανοίγοντας μια νέα σελίδα ανάπτυξης για τον Πειραιά".