Άννα Βαγενά: Με τη "Λουλού" αυτοβιογραφούμαι πάνω στη σκηνή, σαν να έχω καλέσει αγαπημένους φίλους στο σαλόνι μου

Φέτος είναι μια κομβική χρονιά για την Άννα Βαγενά αλλά και για το θέατρο Μεταξουργείο που ίδρυσε πριν από 25 χρόνια μαζί με τον Λουκιανό Κηλαηδόνη. Στη σκηνή του θα μεταφέρει το βιβλίο της με τίτλο "Λουλού", ένα πολύ προσωπικό και εξομολογητικό έργο που θέλει να μοιραστεί με το κοινό σε χαλαρή διάθεση με ένα ποτήρι σαγκρία, σε δική της σκηνοθεσία και ερμηνεία, λέγοντας πράγματα που δεν θα έλεγε ίσως ποτέ δημόσια (από 30/1). Μιλήσαμε μαζί της σε μια συνέντευξη εφ όλης της ύλης για τη συνάντησή της με τη σκυλίτσα της τη Λουλού, τι την ενέπνευσε να γράψει ένα έργο - φόρος τιμής στην ανιδιοτελή αγάπη που μπορεί να γεννηθεί ανάμεσα σε έναν άνθρωπο και το κατοικίδιό του, πώς οφείλουμε να στεκόμαστε δίπλα στα ζώα συντροφιάς και πώς είδε το θέατρο να αλλάζει μετά το μιλένιουμ.

Πώς και πότε ήρθε η Λουλού η σκυλίτσα σας στη ζωή σας;
Η συνάντηση μου με την Λουλού ήταν μοιραία. Βρισκόμουνα σε ένα καφενείο μιας φίλης στο χωριό Μύρα της Θεσσαλίας. Σηκώθηκα και ετοιμαζόμουνα να φύγω. Και ξαφνικά, αντί να φύγω από την κανονική έξοδο, αποφάσισα να περάσω από την αυλή του καφενείου. Και εκεί συνάντησα την Λουλού, δεμένη με αλυσίδα, κάτω από ένα διακοσμητικό ξύλινο κάρο. Την κοίταξα, με κοίταξε κι εκείνη και όλα άρχισαν εκείνη τη στιγμή. Το βλέμμα της μου είπε τόσα πράγματα, τα οποία σπάνια μου έχει πει ένα ανθρώπινο βλέμμα. 

"Τα ζώα συντροφιάς, όπως και οι άνθρωποι, δεν είναι μιας χρήσεως. Στεκόμαστε δίπλα τους και στα καλά και στα άσχημα. Σε χαρές και σε λύπες, σε αρρώστιες και στον θάνατο. Και αυτά μας ανταμείβουν με την πιο αγνή και άδολη αγάπη που υπάρχει".

Γιατί επιλέξατε να γράψετε ένα βιβλίο για τη Λουλού;
Το βιβλίο σκέφτηκα να το γράψω μετά από πολλά χρόνια από την πρώτη μας συνάντηση και την κοινή μας ζωή, 13 χρόνια για την ακρίβεια. Και αποφάσισα να το γράψω γιατί η ζωή της Λουλούς παρουσιάζει τόσο ενδιαφέρον, που μόνο στα περιπετειώδη μυθιστορήματα μπορεί να το βρει κανείς. Και ακόμα, γιατί ήθελα με αυτό το βιβλίο να πω στους ανθρώπους κάποια πράγματα για τα ζώα συντροφιάς. Όπως, ότι αν αποφασίσουν να πάρουν ένα ζώο συντροφιάς, πρέπει να είναι απέναντί του υπεύθυνοι και σοβαροί, όπως και στις ανθρώπινες σχέσεις. Τα ζώα συντροφιάς, όπως και οι άνθρωποι, δεν είναι μιας χρήσεως. Στεκόμαστε δίπλα τους και στα καλά και στα άσχημα. Σε χαρές και σε λύπες, σε αρρώστιες και στον θάνατο. Και αυτά μας ανταμείβουν με την πιο αγνή και άδολη αγάπη που υπάρχει.

Από την αρχή είχατε αποφασίσει ότι θα μεταφέρετε τη "Λουλού" στο θέατρο;
Όταν τελείωσα το βιβλίο και το διάβασα σε κάποιους φίλους, όπως και στην εκδότρια κα Πατάκη, και είδα πόσο άρεσε και πόσο συγκίνησε, σκέφτηκα να το μεταφέρω και στο θέατρο. Είναι ένα πολύ τρυφερό βιβλίο με πολύ χιούμορ και συγκίνηση.

Επιλέξατε μια πολύ ιδιαίτερη χρονιά που το θέατρο Μεταξουργείο κλείνει 25 χρόνια για να ανεβάσετε πάνω στη σκηνή ένα πολύ προσωπικό σας κείμενο. Ποιες είναι οι πιο έντονες στιγμές που περιγράφει και πώς εκτυλίσσεται μέσα από το έργο η παράλληλη ιστορία της οικογένειάς σας με τον Λουκιανό Κηλαηδόνη;
Όπως ανέφερα και πιο πάνω η ιστορία της ζωής της Λουλούς είναι πολύ ενδιαφέρουσα. Ήταν ένα κακοποιημένο ζώο που βρήκε και έσωσε μία τρανς, η Βίκυ, και που στην συνέχεια υιοθετήθηκε από εμένα και την οικογένειά μου. Και εδώ και τέσσερα χρόνια είναι παράλυτη από τα πίσω πόδια της. Όλα αυτά τα 13 χρόνια, που έχουμε ζήσει μαζί ήταν πολύ ιδιαίτερα και ενδιαφέροντα και για την δική μου ζωή. Αρρώστησε ο Λουκιανός από σοβαρή ασθένεια και έφυγε από κοντά μας. Εκλέχτηκα και διετέλεσα βουλευτής επί 8 χρόνια. Απέκτησα τα τρία εγγόνια μου και έκανα πολλές και ενδιαφέρουσες θεατρικές δουλειές. Όλα αυτά τα χρόνια, η Λουλού δεν έφυγε από δίπλα μου. Έκλαψα πολλές φορές πάνω στο κεφαλάκι της και χάρηκα άλλες τόσες με τα παιχνίδια της και την συντροφιά της. Αποφάσισα όλα αυτά να τα μεταφέρω στη σκηνή, γιατί μιλώντας μέσα από την Λουλού, μιλάω για πράγματα που δεν θα τα έλεγα ποτέ σαν Άννα Βαγενά. Είναι ένα εξομολογητικό κείμενο και μια εξομολογητική παράσταση. Θα έλεγε κανείς, ότι είναι ένα ιδιαίτερο είδος θεάτρου που ο ηθοποιός αυτοβιογραφείται πάνω στην σκηνή. Γι’ αυτό τον λόγο θα δημιουργήσω στο θέατρο μας μια πολύ απλή φιλική ατμόσφαιρα. Θα προσφέρουμε στους θεατές σαγκρία που θα μπορούν να πίνουν την ώρα της παράστασης. Εκτός από την αφήγηση θα υπάρχουν πολλές φωτογραφίες και ντοκουμέντα από την κοινή μας ζωή με την Λουλού. Θα ήθελα να υπάρχει η αίσθηση ότι έχω καλέσει φίλους στο σαλόνι του σπιτιού μου και τους μιλάω για πολύ προσωπικά μου θέματα. 

Η "Λουλού" θέτει παράλληλα το σοβαρό κοινωνικό ζήτημα της κακοποίησης των ζώων. Πιστεύετε ότι η κρατική μέριμνα είναι απαραίτητη για την ευαισθητοποίηση και την προτροπή του κόσμου να δράσει όταν συναντά τέτοια περιστατικά;
Πιστεύω ότι τα πάντα είναι θέμα παιδείας και ευαισθησίας. Παιδεία, που ξεκινά από το οικογενειακό περιβάλλον και ολοκληρώνεται στο σχολείο. Όταν τα παιδιά από μικρά βλέπουν στο σπίτι τους σεβασμό και αγάπη προς τα ζώα, σίγουρα θα το κρατήσουν σε όλη τους τη ζωή. Όταν δε, αυτό το μάθημα συνεχιστεί και στο σχολείο σίγουρα θα τους γίνει συνείδηση. Η πολιτεία, λοιπόν, πρέπει να φροντίσει για τη σωστή εκπαίδευση και βεβαίως οι νόμοι, που αφορούν την κακοποίηση των ζώων θα πρέπει να είναι το ίδιο αυστηροί με τους αντίστοιχους που αφορούν τους ανθρώπους. 

Το όραμα σας για τη δημιουργία ενός θεάτρου και χώρου τέχνης εξελίχθηκε όπως το φανταζόσασταν; Ποιο ήταν το μεγαλύτερο καλλιτεχνικό ρίσκο που έχετε πάρει και πώς το βιώσατε;
Το όραμα μου αυτό έχει εξελιχθεί όπως το φανταζόμασταν και εγώ και ο Λουκιανός. Νομίζω ότι όλα αυτά τα 25 χρόνια, το θέατρο Μεταξουργείο έδωσε το στίγμα ενός χώρου, όπως το περιγράφαμε στο σημείωμα του προγράμματος της πρώτης μας παράστασης. "Ελπίζουμε στον χώρο αυτό να περνάμε όλοι μας καλά. Και εμείς που δουλεύουμε εδώ, και εσείς οι θεατές - φίλοι μας. Να είμαστε ευτυχισμένοι εδώ όταν βλέπουμε ή παίζουμε θέατρο, όταν ακούμε ή παίζουμε μουσική, όταν κουβεντιάζουμε και κάνουμε συντροφιά, συντροφιά που τόσο μας έχει λείψει. Μακάρι να βρείτε στο "Μεταξουργείο" όλη την ζεστασιά και την οικειότητα που αισθανόμαστε για σας. Μακάρι να γίνει και δικός σας χώρος, όσο είναι και δικός μας". Το μεγαλύτερο ρίσκο που έχω πάρει όλα αυτά τα χρόνια, είναι όταν αποφάσισα το 2008 να ανεβάσω σε δική μου σκηνοθεσία το "Γάλα" του Βασίλη Κατσικονούρη. Είχε προηγηθεί η πολύ ενδιαφέρουσα παράσταση του ίδιου έργου, σε σκηνοθεσία του Νίκου Μαστοράκη, ένα μόλις χρόνο πριν στο Εθνικό Θέατρο. Ήταν, λοιπόν, τεράστιο ρίσκο να το επαναλάβω αμέσως μετά εγώ. Αυτή την απόφαση μου την βίωσα σαν μια τεράστια επιτυχία. Το "Γάλα" παίχτηκε από εμένα επί έξι συνεχή χρόνια και το παρακολούθησαν, πάνω από μισό εκατομμύριο θεατές. 

"Πρώτος σταθμός ήταν το ξεκίνημα με τα "Μικροαστικά" του Λουκιανού Κηλαηδόνη και του Γιάννη Νεγρεπόντη, μια εμβληματική παράσταση στηριγμένη στον ομώνυμο δίσκο του Λουκιανού, που τα τραγούδια του κυκλοφόρησαν παράνομα στην διάρκεια της δικτατορίας".

Θα θέλατε να μοιραστείτε μαζί μας 9 σταθμούς από την ιστορία του θεάτρου Μεταξουργείο που διαμόρφωσαν την πορεία του και τη δική σας;
Πρώτος σταθμός ήταν το ξεκίνημα με τα "Μικροαστικά" του Λουκιανού Κηλαηδόνη και του Γιάννη Νεγρεπόντη, μια εμβληματική παράσταση στηριγμένη στον ομώνυμο δίσκο του Λουκιανού, που τα τραγούδια του κυκλοφόρησαν παράνομα στην διάρκεια της δικτατορίας. Την ίδια σεζόν 1999-2000 ανεβάσαμε την πολύ σημαντική παράσταση ο "Γάμος" της Βάσας Σολωμού-Ξανθάκη, σε θεατρική διασκευή και σκηνοθεσία του Κώστα Τσιάνου. Η επόμενη παράσταση, που έγραψε ιστορία και παίζεται ανελλιπώς στο θέατρό μας μέχρι σήμερα, επί 25 χρόνια, είναι η "Αγγέλα Παπάζογλου". Ύστερα το "Μαράν Αθά" του Θωμά Ψύρρα σε σκηνοθεσία Δήμου Αβδελιώδη, με την Γιασεμί Κηλαηδόνη, ένας συγκλονιστικός μονόλογος διάρκειας δυόμισι ωρών. Άλλη παράσταση, που αγαπήσαμε πολύ και που είχε επίσης πολύ μεγάλη επιτυχία ήταν ο "Γυάλινος Κόσμος" του Τενεσί Ουίλιαμς, με εμένα, τη Γιασεμί Κηλαηδόνη, τον Αλμπέρτο Φάις και τον Γιώργο Χρυσοστόμου, σε μια από τις πρώτες εμφανίσεις του στο θέατρο. Σε αυτή την παράσταση είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον το σκηνικό, που είχε κάνει ο Λουκιανός Κηλαηδόνης. Προσωπικά αγάπησα πάρα πολύ και την "Λωξάντρα" της Μαρίας Ιορδανίδου, σε δική μου διασκευή, σκηνοθεσία και ερμηνεία. Έναν μονόλογο διάρκειας επίσης δυόμισι ωρών. Δεν μπορώ να μην αναφέρω την παράσταση "Φοβάμαι ταυρομάχε" του Χιλιανού συγγραφέα Πέδρο Λεμεμπέλ. Ένα πολυσέλιδο βιβλίο για την περίοδο δικτατορίας Πινοσέτ στην Χιλή. Αυτό ήταν ένα τολμηρό εγχείρημα, γιατί ανέλαβα την πολύ δύσκολη διασκευή για το θέατρο καθώς και την σκηνοθεσία. Λάτρεψα αυτή την παράσταση και τις ερμηνείες του Νίκου Αρβανίτη, του Ανδρέα Κωνσταντινίδη και του Σταμάτη Μπάκνη. Το "Γάλα", που σας ανέφερα προηγουμένως. Την "Αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα" της Άλκης Ζέη, που παίζεται από πέρσι με τεράστια επιτυχία με την Γιασεμί Κηλαηδόνη, σε σκηνοθεσία Φώτη Μακρή.

Παράλληλα πώς είδατε το θέατρο να αλλάζει τα τελευταία 25 χρόνια σε γενικότερο πλαίσιο;
Οι αλλαγές σε αυτά τα 25 χρόνια στο ελληνικό θέατρο είναι πάρα πολλές. Και στην δομή και στο περιεχόμενο. Καταρχάς αυξήθηκε ο αριθμός, με καταπληκτικό τρόπο, των θεατρικών χώρων και των παραστάσεων. Το 1999 που εμείς ανοίξαμε το θέατρο "Μεταξουργείο" ήταν πολύ πρωτοπόρο ένα μικρό θέατρο σε μια υποβαθμισμένη περιοχή της Αθήνας. Σήμερα πάρα πολλά μικρά και μεγαλύτερα θέατρα λειτουργούν και σε αυτή την γειτονιά αλλά και σε άλλες περιοχές εκτός του κέντρου. Θα έλεγα ότι έχει γίνει μόδα. Δεν το αναφέρω ούτε ως κακό ούτε ως καλό. Απλώς το καταγράφω ως γεγονός. Συγχρόνως έχουν εμφανιστεί πολλοί μεγάλοι θεατρικοί παραγωγοί, εκ των οποίων κάποιοι διαθέτουν πάνω από 10 μεγάλες θεατρικές σκηνές. Αυτό είναι ένα γεγονός, που δημιουργεί εκ των πραγμάτων αθέμιτο ανταγωνισμό ανάμεσα στα μεγάλα και τα μικρά θέατρα. Όταν ένας μεγάλος παραγωγός διαθέτει για διαφήμιση εκατομμύρια σε μία σεζόν, πώς μπορεί να ανταγωνιστεί τις παραστάσεις του ένα μικρό θέατρο σαν το δικό μας, που τα αντίστοιχα ποσά που διαθέτει είναι ελάχιστα; Τώρα, όσον αφορά αυτές καθαυτές τις παραστάσεις, σίγουρα αυτά τα χρόνια έχουν γίνει πάρα πολλά ενδιαφέροντα βήματα και πολύ καλές παραστάσεις. Εγώ προσωπικά, επειδή δεν κάνω και δεν αγαπώ το φορμαλιστικό θέατρο, εκτιμώ πιο πολύ την εσωτερικότητα παρά την φόρμα.

"Το 1999 που εμείς ανοίξαμε το θέατρο "Μεταξουργείο" ήταν πολύ πρωτοπόρο ένα μικρό θέατρο σε μια υποβαθμισμένη περιοχή της Αθήνας".

Υπάρχει κάποια ιδιαιτέρως επιδραστική παράσταση που είδατε και τη θυμάστε μέχρι σήμερα;
Μια παράσταση που με επηρέασε. Είναι ο "Ηλίθιος" του Ντοστογιέφσκι στην Πειραματική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου σε σκηνοθεσία του Στάθη Λιβαθινού.

Τι άλλο περιμένουμε φέτος στο θέατρο Μεταξουργείο;
Μια παράσταση που θα ανέβει μετά το Πάσχα με τίτλο "Μνήμη θολή". Εδώ και χρόνια με απασχολεί το θέμα της απώλειας της μνήμης και το τί σημαίνει αυτό, όχι μόνο για τον άνθρωπο που σταδιακά χάνει την μνήμη του, αλλά και για τους ανθρώπους γύρω του. Τι μπορεί να συνδέσει έναν άνθρωπο που έχει χάσει την μνήμη μου με έναν άλλον άνθρωπο; Ποια είναι τα συναισθήματα, που σε αυτή την περίπτωση αντικαθιστούν τον έρωτα, την φιλία, την μητρική αγάπη;  Έγραψα, λοιπόν, ένα έργο για μια γυναίκα που χάνει την μνήμη της και για την σχέση της με τον άντρα της, αλλά και με έναν άλλον άγνωστο άντρα. Στην παράσταση θα παίζουν εκτός από εμένα ο Νίκος Χατζηπαπάς, η Μαριάννα Μαυριανού και ένα όνομα έκπληξη που δεν μπορώ αυτή την στιγμή να σας αποκαλύψω.