Η παράσταση "Όμορφη Πόλη” στην οποία συμμετέχεις και θα παιχτεί στο Παλλάς από τις 31 Ιανουαρίου τείνει να γίνει το απόλυτο sold out από την προπώληση. Ποια είναι η σχέση σου με τη μουσική και την ποίηση του Θεοδωράκη πριν ξεκινήσεις αυτή την παράσταση;
Οι μετεφηβικές μου παρέες, άνθρωποι που τότε σπούδαζαν στην Αρχιτεκτονική στο Πολυτεχνείο – ενώ εγώ σπούδαζα στο Θέατρο Τέχνης – περιλάμβαναν κάποιους πολύ καλούς φίλους μου, με τους οποίους "καταπίναμε" μουσική εκείνη την περίοδο. Υπήρχε ένα δίλημμα, το οποίο συναντούσαμε συχνά στις συζητήσεις μας και υπήρχε και σε παλαιότερες παρέες: "Μίκης ή Μάνος; Μίκης Θεοδωράκης ή Μάνος Χατζιδάκις;". Ένα δίλημμα που, φυσικά, δεν είχε πραγματική απάντηση – περισσότερο το εκφράζαμε για να πυροδοτήσουμε ερωτήσεις και συζητήσεις. Θυμάμαι πως τότε έλεγα ότι είμαι "Χατζιδακτικός". Τώρα, μεγαλώνοντας, μπορώ να πω ότι έχω έρθει πιο κοντά στον Θεοδωράκη. Όχι πως αυτό σημαίνει κάτι. Ίσως απλώς να αλλάζω. Λατρεύω και τους δύο. Η σχέση μου με το έργο του Μίκη και την ποίησή του δεν ήταν πάντα βαθιά. Ωστόσο, υπήρχαν έργα που με άγγιξαν ιδιαίτερα. Ένα από αυτά είναι "Ο ήλιος και ο χρόνος”, μια από τις αγαπημένες μου δημιουργίες του Μίκη. Επίσης, τα έργα του βασισμένα σε Έλληνες ποιητές – Σεφέρη, Ρίτσο, τα "Άξιον Εστί” – είναι μοναδικά. Αυτά τα τραγούδια, που πυροδοτούν τόσο έντονα το ελληνικό αίσθημα, είναι κομμάτια του πολιτισμού μας. Είχα την τύχη, χάρη στην παρέα μου, να ακούσω δίσκους του και να συμμετάσχω σε ατέλειωτες συζητήσεις για το έργο του.
Η μουσική του Θεοδωράκη έχει κάτι επικό;
Αν αυτός ο τόπος είχε νότες, αν η γη αυτή μπορούσε να "παράγει" μουσική, τότε οι νότες της θα ήταν αυτές του Μίκη Θεοδωράκη. Σε όλες τις περιόδους της ιστορίας μας, ο Θεοδωράκης αφουγκράστηκε τον παλμό της χώρας. Οι συνθέσεις του αντανακλούν τη γλυκύτητα, την τρυφερότητα, τη σκληρότητα και τη συναισθηματική ένταση αυτού του τόπου. Ο Θεοδωράκης είναι έντονος, "βερμπαλιστικός", επικός, αλλά έχει και απίστευτες στιγμές ευαισθησίας στο έργο του. Αυτές οι αντιθέσεις είναι που τον κάνουν τόσο μοναδικό.
Πιστεύεις ότι αυτή η παράσταση μπορεί να φέρει τη νέα γενιά πιο κοντά στο έργο του Μίκη Θεοδωράκη;
Σίγουρα, εκατό τοις εκατό. Αυτή η παράσταση καλύπτει ένα μεγάλο φάσμα τραγουδιών του Μίκη Θεοδωράκη, που μιλούν για τον έρωτα, την ξενιτιά και περιλαμβάνουν τα μεγάλα κλασικά έργα του, όπως τα θυμόμαστε. Η εμπειρία αυτή στάθηκε για μένα αφορμή να μπω πιο βαθιά στο σύμπαν του συγγραφικού έργου του. Ιδιαίτερα με άγγιξε το έργο του "Ο ήλιος και ο χρόνος” (1967), το οποίο έγραψε ουσιαστικά ενώ ήταν φυλακισμένος στην οδό Μπουμπουλίνας. Αυτό το έργο έχει κάτι το ακραίο και σουρεαλιστικό. Μέσα στην ποίησή του βρίσκεις τρυφερότητα, ανθρωπιά, αλλά και στιγμές που αγγίζουν την απλότητα, οριακά και την αφέλεια – κάτι που, κατά τη γνώμη μου, προσδίδει αυθεντικότητα.
Με τη Λυδία Κονιόρδου κρατάτε τον ρόλο του αφηγητή;
Όταν μου είπε ότι θα είμαι μαζί με τη Λυδία Κονιόρδου, η χαρά μου ήταν τεράστια. Έχουμε αναλάβει το δραματοποιημένο κομμάτι της παράστασης, που αποτελείται κυρίως από ποιήματα και σκέψεις του Μίκη Θεοδωράκη. Στην παράσταση υπάρχουν τραγούδια που μιλούν για τον έρωτα, την ξενιτιά, καθώς και διάφορα άλλα θέματα που έχει πραγματευτεί. Ο Γιώργος Βάλαρης, με πολλή τρυφερότητα, έχει κάνει μια προσεκτική επιλογή από το τεράστιο συγγραφικό έργο του Μίκη. Ο Θεοδωράκης υπήρξε ακατάπαυστος δημιουργός. Δεν σταματούσε ποτέ να γράφει, και αυτό είναι πραγματικά απίστευτο. Το έργο που έχει αφήσει πίσω του αποτελεί μια ανεκτίμητη παρακαταθήκη. Έζησε μια θυελλώδη ζωή, που αποτυπώνεται στο θεμελιώδες έργο του. Στην παράσταση περιλαμβάνονται και κάποια κείμενα του Γιώργου Βάλαρη, που λειτουργούν ως συνδετικοί κρίκοι ανάμεσα στις μουσικές σκηνές. Αυτή η προσέγγιση δένει με τρυφερότητα και σεβασμό το όλο έργο.
Πώς είναι να βρίσκεσαι στη σκηνή μαζί με σπουδαίους καλλιτέχνες όπως ο Μανώλης Μητσιάς, η Ελένη Βιτάλη, ο Δημήτρης Μπάσης, η Γιώτα Νέγκα, η Λυδία Κονιόρδου, η Τάνια Τσανακλίδου; Πώς σε εμπνέει αυτή η συνύπαρξη;
Όταν με πήρε τηλέφωνο ο Γιώργος Βάλαρης και μου είπε για το πρότζεκτ, ένιωσα μια τεράστια χαρά, καθώς είχα την ευκαιρία να ακούσω τη μουσική του Μίκη Θεοδωράκη και να έρθω σε επαφή με αυτούς τους ανθρώπους. Αυτή η ομάδα για μένα είναι κάτι ξεχωριστό, σαν ένα τεράστιο ταλέντο μαζί, και είναι υπέροχο να μοιράζομαι τη σκηνή με τον Μανώλη Μητσιά, την Ελένη Βιτάλη, την Τάνια Τσανακλίδου, τη Γιώτα Νέγκα, τον Δημήτρη Μπάση, την Λυδία. Είμαι άνθρωπος που αγαπάει πολύ την ελληνική μουσική, έχω μεγαλώσει με αυτήν και έχω θαυμάσει αυτούς τους καλλιτέχνες μέσα από τις δουλειές τους. Συμμετέχω στην παράσταση σαν "νεούδι", παρακολουθώντας τους και νιώθοντας πολύ όμορφα με αυτή τη συνύπαρξη. Η Τάνια Τσανακλίδου, εκτός από το να ερμηνεύει τραγούδια, μπαίνει και στο κομμάτι της πρόζας μαζί μας, γιατί είναι και ηθοποιός. Είναι μια φλόγα, περπατάει και φλέγεται το σύμπαν!
Ο Γιώργος Βάλαρης είναι γνωστός για τη δημιουργία παραστάσεων με έντονο συναισθηματικό αποτύπωμα. Ποια στοιχεία της σκηνοθεσίας του θεωρείς ότι έδωσαν ξεχωριστή ταυτότητα σε αυτή την παραγωγή;
Ο Γιώργος Βάλαρης, πέρα από το ότι έχει δημιουργήσει μια παράσταση άψογα φροντισμένη, έχει αφουγκραστεί το έργο του Μίκη Θεοδωράκη σε βάθος. Όταν είχε κάνει την παράσταση, ο Μίκης Θεοδωράκης ήταν εν ζωή και είχε εκφράσει τη χαρά του γι' αυτό το εγχείρημα. Χαίρομαι που με επέλεξε να αποτελώ ένα κομμάτι του παζλ που στήνει. Ο Γιώργος ξέρει πώς να αναδεικνύει πράγματα. Έχει το μεγαλείο να κάνει πίσω και να επιτρέψει σε όλη την παραγωγή να ανθίσει. Φροντίζει και σέβεται τους ανθρώπους που συμμετέχουν, τους θυμίζει τον σωστό τρόπο να αποδώσουν το έργο. Αυτό είναι ένα χάρισμα, γιατί χρειάζεται ιδιαίτερο ταλέντο για να το καταφέρεις. Δεν επιδιώκει να αναδειχτεί ο ίδιος, αλλά αναδεικνύει το έργο με τον πιο καθαρό τρόπο. Στην ουσία, είναι πάνω από όλους, αφήσει την τέχνη να μιλήσει. Ο Γιώργος συντονίζει τα πάντα αθόρυβα και ξέρει ακριβώς τι θέλει να δείξει. Για τέτοιου είδους θεάματα, αυτό είναι τεράστιο προσόν. Είναι εξαιρετικός ενορχηστρωτής και πολύ διακριτικός. Χαίρομαι πάρα πολύ που τον γνώρισα και συνεργάζομαι μαζί του σε αυτή τη δουλειά.
΄Ενας σκηνοθέτης με τον οποίο συνεργάζεσαι στενά και φαίνεται να έχετε βρει κοινές συνισταμένες είναι ο Γιώργος Νανούρης. Σε έχει σκηνοθετήσει σε έναν πρωτότυπο "Αίαντα” και στον "Συρανό”, μια παράσταση που ξεχώρισε στα Θεατρικά Βραβεία Κοινού 2024 από το "αθηνόραμα" και σου χάρισε το 2ο Βραβείο Ανδρικής Ερμηνείας. Αυτός ο χαρακτήρας κουβαλά ένα βαθύ συναίσθημα. Υπάρχουν σήμερα Συρανό;
Δυστυχώς, αυτός ο βαθύς, αυθεντικός συναισθηματισμός σπανίζει. Στο Συρανό, κάθε συναίσθημα έχει βάθος, κάθε πράξη σημασία. Αυτό είναι κάτι που ίσως έχουμε χάσει, αλλά το έργο μάς το θυμίζει με τρόπο συγκινητικό και διαχρονικό. Η απάντηση σε αυτήν την αντιρομαντική και σκληρή εποχή είναι η ποίηση. Ο Εντμόντ Ροστάν έγραψε ένα εξαιρετικό έργο, γεμάτο συναίσθημα και βάθος. Είμαι ευγνώμων που ο Γιώργος Νανούρης με εμπιστεύτηκε. Κάθε φορά που το παίζω, νιώθω ότι "βουτάω” με όλη μου την ψυχή. ΄Οσο για το αν υπάρχουν Συρανό σήμερα, πιθανότατα δεν τους γνωρίζουμε. Είναι κάτι αφανείς ήρωες, κρυμμένοι στις γειτονιές. Ίσως μοιάζουν με καλλιτέχνες σαν τον LEX – ανθρώπους εννοώ που δεν επιδιώκουν την προβολή, που κάνουν την τέχνη τους χωρίς πολλά πολλά, γιατί δεν μπορούν αλλιώς. Ο Συρανό, αν και φαινομενικά είναι βερμπαλιστής και θεατράλε τύπος, κρύβει βαθύ πόνο. Είναι πληγωμένος από την ίδια τη ζωή, αλλά, συνεχίζει να την αγκαλιάζει, ακόμα κι όταν ξέρει ότι θα πληγωθεί ξανά. Το δράμα του είναι τεράστιο, ειδικά όταν χάνει τον επιστήθιο φίλο του.Το κείμενο του Ροστάν ωστόσο είναι γραμμένο με ελαφράδα. Αυτό είναι που κάνει το έργο μοναδικό: ενώ ο Συρανό δοξάζει τη ζωή ακόμα και στις πιο σκοτεινές στιγμές, καταφέρνει να το κάνει με ένα χαμόγελο, γεμάτο ευγνωμοσύνη για όσα έζησε.
Η παράσταση, εστιάζει περισσότερο στη σχέση του Συρανό με τη Ρωξάνη, αφήνοντας τα υπόλοιπα στοιχεία λίγο στο περιθώριο;
Εστιάσαμε κυρίως στις ανθρώπινες σχέσεις και στο πώς ο Συρανό αλληλεπιδρά με τους υπόλοιπους χαρακτήρες. Ο Συρανό λειτουργεί συχνά σαν καθρέφτης για τους άλλους ήρωες. Η ερωτική του φύση, η ορμή των λέξεων και η ποίηση που ξεχειλίζει από μέσα του είναι σαρωτικές. Με κάθε χαρακτήρα που συναντά, βλέπουμε μια διαφορετική πτυχή του εαυτού του, και αυτό είναι που κάνει το ρόλο τόσο σπουδαίο. Είναι πραγματική χαρά για έναν ηθοποιό να παίξει αυτό το ρόλο. Το εύχομαι σε όλους τους συναδέλφους μου. Είναι ένας ρόλος που προσφέρει την ευκαιρία να ανακαλύψεις και να αναδείξεις όλες σου τις δυνατότητες.
Προηγουμένως ανέφερες τον LEX. Πιστεύεις ότι αυτός, καθώς και κάποιοι άλλοι εκπρόσωποι, μεταφέρουν κάτι σημαντικό μέσα από τα τραγούδια τους;
Θαυμάζω πολύ τις λέξεις τους. ΄Όπως θαυμάζω και τον Φοίβο Δεληβοριά, τον Θανάση Παπακωνσταντίνου, τον Σωκράτη Μάλαμα, τον Διονύση Σαββόπουλο, τα Καλογεράκια. Όλοι αυτοί οι καλλιτέχνες έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό: ενώ βρίσκονται στο επίκεντρο των φώτων και της προβολής, έχουν την ικανότητα να αφουγκράζονται την εποχή τους και να παίρνουν θέση κυρίως μέσω της δουλειάς τους. Όταν υποδύομαι τον Αίαντα ή τον Σιρανό και μιλάω εξ ονόματος αυτών των ηρώων, νιώθω ότι δεν χρειάζεται να πω πολλά – τα έχουν πει ήδη εκείνοι. Ο Βασίλης Παπαβασιλείου το λέει συχνά αυτό, ένας "ποταμός", ένας άλλος Συρανό. Πάνω στη σκηνή, οι λέξεις αποκτούν μια υπόσταση τόσο μεγάλη και έντονη, που μπορεί να γίνουν σχεδόν επικίνδυνες. Αν όμως δεν είσαι κατάλληλα προετοιμασμένος να τις σηκώσεις, αν δεν έχεις θέση τον εαυτό σου στη σωστή εσωτερική κατάσταση, ο κόσμος δεν θα καταλάβει τη δύναμή τους.
Τα σύγχρονα ελληνικά έργα που πραγματεύονται το θέμα της βίας, το έμφυλο ζήτημα και τον σύγχρονο τρόπο ζωής σου αρέσουν;
Μου αρέσουν πολύ και τα θεωρώ απαραίτητα. Δεν ξέρω αν αυτά τα έργα ήρθαν για να μείνουν, αλλά σίγουρα ξέρω ότι τα έχουμε ανάγκη. Τρελάθηκα, ας πούμε, με την καινούργια δουλειά του Παλούμπη και του Τσιοτσιόπουλου, τα "Ανεξάρτητα Κράτη”. Θεωρώ το έργο ήδη κλασικό και την παράσταση καταπληκτική. Ως θεατής, με ελκύει πολύ ο σκληρός ρεαλισμός. Ως ερμηνευτής, βέβαια, οφείλω να ομολογήσω ότι δεν νιώθω πάντα κοντά του. Ως ηθοποιός, έχω ανάγκη την ποίηση, την ανάγκη να ξεφεύγω από το ζόφο και να παίζω σε ένα σύμπαν εντελώς ποιητικό και μεταφυσικό. Τουλάχιστον σε αυτή τη φάση της ζωής μου
Ήταν οι επιλογές σου πάντα μελετημένες ή έτυχαν;
Και τα δύο. Επέλεξα πολλά πράγματα, αλλά και μου έτυχαν. Η ανάγκη συχνά οδηγεί στις επιλογές. Από μικρός είχα την τύχη να συνεργαστώ με εξαιρετικούς σκηνοθέτες. Η πρώτη μου δουλειά ήταν με τον Νίκο Μαστοράκη, όταν ακόμα ήμουν στη δραματική σχολή. Είχα την τύχη να συναντηθώ με τον Νίκο Καραθάνο, τον Δημήτρη Καραντζά, την Έφη Μπίρμπα, τον Άρη Σερβετάλη, τον Αιμίλιο Χειλάκη, την Κονιόρδου, τον Παπαβασιλείου. Ήταν άνθρωποι που θαύμαζα, και το σημαντικότερο, δεν τους αποκαθήλωσα ποτέ. Αυτό είναι τύχη, αλλά και σκληρή δουλειά.
Είσαι άνθρωπος των εντάσεων στη δουλειά;
Όχι, γενικά δεν είμαι άνθρωπος των εντάσεων, τουλάχιστον όχι πια. Μεγαλώνοντας, ωριμάζεις. Είχα την ατυχία να χάσω τους γονείς μου νωρίς και ταρακούνησε τόσο που αντί να με αποτρελάνει με ηρέμησε. Αναγνωρίζω τα λάθη μου, ζητώ συγγνώμη και μαθαίνω από αυτά.
Η πατρότητα σε άλλαξε;
Η πατρότητα είναι μια βαθιά ιστορία, μια τεκτονική πλάκα που πριν σε συναντήσει δεν ήξερες καν ότι την έχεις. Είμαι ο μεγαλύτερος από τέσσερα παιδιά και μεγάλωσα σε ένα σπίτι γεμάτο γέλια και φωνές. ΄Έχασα τους γονείς μου, δεν ήμουν πια παιδί κανενός και σε μικρό χρονικό διάστημα ξαφνικά, έγινα πατέρας ενός μικρού πλάσματος. Τεράστιες αλλαγές.
Η κόρη σου ήρθε ξαφνικά στη ζωή σου;
Ήρθε ξαφνικά, αλλά δεν πανικοβλήθηκα. Από την αρχή ένιωθα υπέροχα. Ήταν μια πολύ όμορφη εμπειρία και για τους δυο μας. Η εγκυμοσύνη, βέβαια, ήταν διαφορετική εμπειρία για τη Μαίρη, όπως για κάθε γυναίκα. Οι άντρες δεν μπορούμε να κατανοήσουμε ούτε στο ελάχιστο αυτό που ζουν. Παρ' όλα αυτά, για εμένα, που ήμουν δίπλα της, ήταν μια βαθιά συγκινητική διαδικασία.
Είσαι από τους μπαμπάδες που συμμετέχουν ενεργά;
Εκατό τοις εκατό. Δεν ξέρω τι σημαίνει "κανονικός μπαμπάς", προσωπικα συμμετέχω σε όλα. Πλένω το παιδί, το κοιμίζω, κάνουμε τα πάντα μαζί. Μας αρέσει ακόμα και να κοιμόμαστε μαζί, παρόλο που κάποιοι ψυχολόγοι έχουν αντίθετη άποψη. Πιστεύω, όμως, ότι τέτοιες συνήθειες διαμορφώνονται με τον χρόνο. Για μένα, η μεγαλύτερη χαρά είναι να κοιμάμαι αγκαλιά με το παιδί μου. Η αγκαλιά ενός παιδιού σε ηρεμεί· η ενέργειά του σε γεμίζει. Είμαι άνθρωπος της επαφής, και αυτή η σύνδεση με το παιδί είναι ανεκτίμητη.
Η έλευση του παιδιού άλλαξε τα δεδομένα στη δουλειά σου;
Το παιδί ήρθε σε μια κατάλληλη στιγμή. Οι προτεραιότητές μου και ανάγκες μου άλλαζαν σιγά σιγά ούτως ή άλλως. Ο εγωισμός πήγε σε δεύτερη μοίρα, γιατί ασχολείσαι πια με κάτι τόσο σημαντικό. Στη δουλειά, είχα ήδη αρχίσει να βάζω πίσω τον εγωισμό μου. Είχα θέσει ως προτεραιότητα να είμαι αψογος επαγγελματίας και να ευχαριστιέμαι πραγματικά αυτό που κάνω. ΄Όταν ήρθε η κόρη μου, όλα αυτά πήραν ακόμα μεγαλύτερη διάσταση. ΄Άρχισα να απολαμβάνω τα πράγματα περισσότερο.
