Ανδρέας Σιμόπουλος©
Με την Αμαλία Μουτούση, τον Άρη Μπαλή και τον Γιάννη Νιάρρο συμπράττει ο Έκτορας Λυγίζος, καθώς πορεύεται σε έναν νέο δρόμο, αυτόν του μουσικού θεάτρου. Ο πάντα καλλιτεχνικά ανήσυχος ηθοποιός, σκηνοθέτης και κινηματογραφιστής ανεβάζει τον Απρίλιο την παράσταση "Ο αποτυχημένος" στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, αντλώντας έμπνευση από το ομώνυμο μυθιστόρημα του κορυφαίου Αυστριακού συγγραφέα Τόμας Μπέρνχαρντ, που παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα και μάλιστα σε μουσικοθεατρική εκδοχή για τέσσερις φωνές και ένα πιάνο.
Από τις 11 έως τις 26 Απριλίου και για έντεκα παραστάσεις (με αγγλικούς υπέρτιτλους) θα παρουσιαστεί ο "Αποτυχημένος". Το βιτριολικό έργο του Τόμας Μπέρνχαρντ για τη φιλοδοξία, τη φήμη, τη ματαίωση και την ιδιοφυΐα που ζωντανεύει μια επινοημένη ιστορία γύρω από έναν από τους σημαντικότερους πιανίστες του 20ού αιώνα, τον Γκλεν Γκουλντ.
Γραμμένο το 1983 στο γνωστό παραληρηματικό ύφος του συγγραφέα, το μυθιστόρημα "Ο αποτυχημένος" σφράγισε τη γερμανόφωνη λογοτεχνία κατά το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα. Η θεατρική διασκευή, βασισμένη στη μετάφραση του Βασίλη Τομανά, μετασχηματίζει τη μονολογική αφήγηση του πρωτοτύπου σε μουσικοθεατρικό έργο για τέσσερις φωνές και ένα πιάνο.
Ο θρυλικός Καναδός πιανίστας Γκλεν Γκουλντ, δύο πρώην συμμαθητές του που έζησαν τη ζωή τους ως αποτυχημένοι πιανίστες, οι "Παραλλαγές Γκόλντμπεργκ" του Μπαχ, το φουαγιέ ενός παρατημένου κεντροευρωπαϊκού ξενοδοχείου και η ιδιοκτήτριά του συνθέτουν ένα ιδιότυπο "προφορικό μιούζικαλ" για την ιδιοφυΐα, την εμμονή και τη ματαίωση.
Ένας μεσήλικας μπαίνει σε ένα παρηκμασμένο ξενοδοχείο κάπου στην αυστριακή επαρχία. Λίγες μέρες πριν, έχει λάβει ένα τηλεγράφημα που τον ειδοποιεί ότι ο φίλος του, Βέρτχαϊμερ, εγκατέλειψε την κοντινή εξοχική κατοικία του και αυτοκτόνησε. Περιμένοντας την ξενοδόχο να εμφανιστεί, ο ανώνυμος αφηγητής πλημμυρίζεται από σκέψεις καθώς αναθυμάται γεγονότα και συνομιλίες της σημαδιακής φιλίας ανάμεσα στον ίδιο, τον Βέρτχαϊμερ και τον Γκλεν Γκουλντ, έναν από τους σημαντικότερους πιανίστες του 20ού αιώνα.
Πριν από 28 χρόνια, επίδοξοι δεξιοτέχνες πιανίστες και οι τρεις τους, παρακολούθησαν έναν κύκλο μαθημάτων του διάσημου Ρώσου πιανίστα Βλαντιμίρ Χόροβιτς. Η συνάντηση του αφηγητή και του Βέρτχαϊμερ με τον Γκουλντ ήταν συντριπτική. Ακούγοντάς τον να παίζει σε ένα μάθημα τις "Παραλλαγές Γκόλντμπεργκ" του Μπαχ –το έργο που τον εκτίναξε–, αποφασίζουν να παρατήσουν το πιάνο. Ο μεν αφηγητής καταπιάνεται με τη συγγραφή μιας πραγματείας για τον Γκλεν Γκουλντ, την οποία μια ζωή σκίζει και ξαναγράφει, ο δε Βέρτχαϊμερ κρατάει επί δεκαετίες σημειώσεις για ένα δοκίμιο με τον τίτλο "Ο αποτυχημένος", τον χαρακτηρισμό που του κόλλησε ο Γκουλντ από την αρχή της γνωριμίας τους. Τώρα, σχεδόν ένα χρόνο μετά τον θάνατο του (μυθοπλαστικού) Γκουλντ στα 51 του από συγκοπή, ενώ έπαιζε τις "Παραλλαγές Γκόλντμπεργκ", και λίγες μόλις μέρες μετά την αυτοκτονία του Βέρτχαϊμερ, ο αφηγητής, στοιχειωμένος από την παρουσία των νεκρών συμμαθητών του, θα συναντήσει την ξενοδόχο, πρώην ερωμένη του Βέρτχαϊμερ, που θα του αφηγηθεί τις τελευταίες μέρες του φίλου του πριν από την αυτοχειρία.
Πάνω σ’ αυτόν τον περίπλοκο καμβά αυτής της επινοημένης φιλίας ανάμεσα σε έναν μυθικό Καναδό κλειδοκυμβαλιστή (όπως αποκαλούσε ο ίδιος τον εαυτό του) και δύο χολωμένους Αυστριακούς που έζησαν τη ζωή τους ως αποτυχημένοι πιανίστες, ο Μπέρνχαρντ γράφει ένα σύντομο μυθιστόρημα που λειτουργεί συγχρόνως ως μια βιτριολική πραγματεία πάνω στον φθόνο, τη φιλοδοξία, τη φήμη, την ιδιοφυΐα, την τελειοθηρία, την εμμονή και τη ματαίωση. Αφηγούμενος την απόγνωση με αδιάκοπο καυστικό χιούμορ αλλά και με βαθιά αγάπη για τους σακατεμένους του ήρωες, ο συγγραφέας μοιάζει να οργανώνει όλη την ιστορία πάνω στην επαναληπτική, κυκλική δομή των "Παραλλαγών Γκόλντμπεργκ" (που αποτελούνται από ένα σύντομο μουσικό θέμα και τριάντα παραλλαγές του) αποδίδοντας βασανιστικά και την ίδια στιγμή απολαυστικά τον εγωκεντρισμό, τις έμμονες ιδέες, τους ψυχαναγκασμούς και την καθήλωση των προσώπων στα ανυπέρβλητα αδιέξοδά τους. Όπως και σε κάθε έργο του, όμως, δεν ξεχνά να καυτηριάσει ανελέητα την ηθική παρακμή της μεταπολεμικής Αυστρίας, που, δεκαετίες μετά την πτώση του ναζισμού, ποτισμένη ακόμα με κυνισμό και σκληρότητα, εξακολουθεί να λειτουργεί με τον νόμο του απόλυτου νικητή και των απεγνωσμένων ηττημένων.
Στην παράσταση συμμετέχει ένα καστ διακεκριμένων ηθοποιών: o Άρης Μπαλής ερμηνεύει τον "αποτυχημένο" Βέρτχαϊμερ, ο Γιάννης Νιάρρος τον Γκλεν Γκουλντ, η Αμαλία Μουτούση την ξενοδόχο και ο Έκτορας Λυγίζος τον αφηγητή.
Χώρος δράσης της παράστασης, όπως και στο αφηγηματικό παρόν του μυθιστορήματος, είναι το φουαγιέ ενός παρατημένου κεντροευρωπαϊκού ξενοδοχείου, όπου ο ανώνυμος αφηγητής ξετυλίγει τις επαναλαμβανόμενες σκέψεις του καθώς οι δύο νεκροί φίλοι του υπάρχουν συνεχώς γύρω του σαν φαντάσματα, αναπαράγοντας συζητήσεις, αφορισμούς και συμβάντα του κοινού τους παρελθόντος. Η φαντασιακή αυτή συνθήκη συνυπάρχει με τη ρεαλιστική αναπαράσταση της συνάντησης και των συνομιλιών του αφηγητή με την ξενοδόχο, ενώ ο ηθοποιός που ερμηνεύει τον Γκουλντ παίζει διαρκώς αποσπάσματα από τις "Παραλλαγές Γκόλντμπεργκ".
Βασικό εργαλείο της παράστασης είναι η συνεχής συνομιλία του εκφερόμενου λόγου με τη μουσική: σε μια συνθήκη όπου η χρήση του πιάνου μοιάζει με τη μουσική συνοδεία σε μάθημα χορού, τα μοτίβα του Μπαχ μπλέκονται με την ομιλία, αναδεικνύοντας τις μουσικές της ιδιότητες. Αξιοποιώντας, άλλωστε, τη συνήθεια του ίδιου του Γκουλντ να σιγομουρμουρίζει τις νότες ενώ έπαιζε πιάνο, οι ηθοποιοί χρησιμοποιούν το περιστασιακό σιγοτραγούδισμα ως μια επιπλέον μουσική γραμμή στη συνολική παρτιτούρα της παράστασης, η οποία κινείται στον ενδιάμεσο χώρο ανάμεσα στην πρόζα και το μουσικό θέατρο, συνθέτοντας έτσι ένα ιδιότυπο "προφορικό μιούζικαλ".
Μουσικός σύμβουλος της παράστασης είναι ο Χαράλαμπος Γωγιός. Το σκηνικό υπογράφει η Μυρτώ Λάμπρου, τα κοστούμια η Άλκηστη Μάμαλη, ενώ συνεργάτης στην κίνηση είναι ο Δημήτρης Μυτιληναίος. Τον σχεδιασμό φωτισμών έχει αναλάβει ο Δημήτρης Κασιμάτης, τον σχεδιασμό μακιγιάζ και κομμώσεων η Ιωάννα Λυγίζου και τον σχεδιασμό του ήχου ο Μπράιαν Κουν.
Διαβάστε Επίσης
