Μπέττυ Αρβανίτη: "Για να παίξεις τον Ληρ, πρέπει να έχεις μυριστεί λίγο τα γηρατειά και το θάνατο"

Ετοιμάζεστε για την πρεμιέρα ενός κορυφαίου έργου και ενός ρόλου-πρόκληση. Ήταν δική σας ιδέα να ερμηνεύετε τον Ληρ;

Δική μου ήταν ουσιαστικά η απόφαση. Το είχαμε αναφέρει παλαιότερα με τον Στάθη [Λιβαθινό], αλλά ως ένα φοβερό όνειρο, πάνω σε μια κουβέντα, πόσο ωραίο θα ήταν να κάναμε αυτό το έργο. Η επιθυμία προϋπήρχε, αλλά δεν είχε έρθει η στιγμή. Τώρα συσσωρεύτηκαν μέσα μου πολλοί ρόλοι, που κάπου με πήγαιναν. Ήθελα να κάνω ένα βήμα παραπέρα κι είπα αν δεν το ρισκάρω τώρα, πότε; Έτυχε να έχω και τη δυνατότητα της ηλικίας, που είναι πολύ βασικός παράγοντας. Δεν μπορείς να παίξεις νέος αυτόν το ρόλο, πρέπει να έχεις μυριστεί λίγο τα γηρατειά και το θάνατο. Έτσι, μέσα από αυτήν τη διαδικασία, και μέσα από αυτήν τη φιλοδοξία –όχι ματαιοδοξία– θέλησα να προσεγγίσω το ρόλο. Εξάλλου, τα γηρατειά δεν έχουν φύλο, το θέμα του έργου είναι ο θάνατος, το γάντζωμα στη ζωή. Επομένως, δεν με τρόμαξε τρομερά το γεγονός του άλλου φύλου, ούτε θα προσπαθήσω να παραστήσω κάτι που δεν είμαι. Μέσα από μένα θα βγει ο ρόλος.

Όπως και η εξουσία και οι συνέπειές της δεν έχουν φύλο.

Βεβαίως, ναι… δεν αναφέρθηκα στην εξουσία, γιατί αυτό είναι πια προφανές. Γενικά, πάντως, αυτόν το ρόλο και μόνο να τον αγγίξεις φτάνει. Δεν ξέρω πόσο βαθιά θα μπορέσω να τον αποδώσω, όμως η διαδρομή αξίζει τον κόπο. Τρέμω, βέβαια, δεν μπορώ να πω.

Η εκδοχή του Στρατή Πασχάλη πού εστιάζει;

Πρόκειται για μια συμπυκνωμένη διασκευή εννέα προσώπων, πολύ ενδιαφέρουσα. Τη θαυμάζω γιατί εστιάζει στην ουσία των προσώπων, των θεμάτων και τα αγγίζει όλα.

Συνεργάζεστε ξανά με τον Στάθη Λιβαθινό.

Ναι, έχουμε κάνει πολλά ωραία πράγματα μαζί και έχουμε μια συγγένεια, και σε εισαγωγικά και εκτός, μιας που έχω βαφτίσει την κόρη του. Έχει τη σημασία του αυτό, είναι καλό δηλαδή που υπάρχει η προϊστορία μεταξύ μας, η παράλληλη ωρίμανσή μας.

Νιώθετε δηλαδή μια ασφάλεια με την παρουσία του σε αυτήν τη νέα πρόκληση;

Στη ζωή μου δεν έχω επιλέξει ποτέ την κατεύθυνση της ασφάλειας, συνήθως την ανασφάλεια κυνηγάω και το ρίσκο. Οπότε, όχι, δεν είναι τόσο η ασφάλεια, είναι κυρίως η ουσία της συνεργασίας.

Δουλεύετε πάντως με τακτικούς συνεργάτες, παλαιότερα με τον Βολανάκη, αργότερα με τον Νίκο Μαστοράκη, τον Στάθη Λιβαθινό. Και με τον Δημήτρη Καραντζά, πρόσφατα, έχετε κάνει δύο δουλειές.

Πράγματι, γιατί δεν με ενδιαφέρει να παίξω ένα ρόλο˙ μου είναι τελείως αδιάφορο. Οι συναντήσεις με ενδιαφέρουν και αισθάνομαι πολύ τυχερή με τις συναντήσεις που είχα. Για τον Βολανάκη δεν το συζητώ, ήταν για μένα "θεός", αλλά και ο Μαστοράκης, ο Στάθης, όπως σας είπα, είναι πλέον αδερφός. Όσον αφορά στον Δημήτρη, με ενδιαφέρει η συνύπαρξη με τη νέα γενιά. Όλοι κερδίζουμε από αυτή, υπάρχει ένα πάρε-δώσε πολύ ενδιαφέρον.

Τις επιλογές σας δηλαδή τις καθορίζουν περισσότερο οι συνεργάτες παρά τα έργα;

Ναι, αν και, όταν λέμε συνεργάτες, εννοούμε ακόμα και το έργο· κι αυτό συνεργάτης είναι. Από εκεί και πέρα με ενδιαφέρουν πολύ τα νέα παιδιά, η συνδιαλλαγή μαζί τους με αφορά βαθύτατα. Είναι πολύ σημαντική, προκειμένου να παραμείνεις στο εδώ και τώρα.

Τους παρακολουθείτε, δηλαδή. Προλαβαίνετε να δείτε παραστάσεις;

Όχι όσο θα ήθελα και λυπάμαι, γιατί υπάρχουν πολλοί που δεν έχω δει. Αλλά υπάρχουν άλλοι που είδα και τρελάθηκα από ευτυχία, όπως ο Μπανούσι και το "Goodbye, Lindita". Έπαθα σοκ, ήταν εμπειρία. Όπως και οι δουλειές του Κουτλή μου αρέσουν.

Φέτος, θα παιχτεί κι ένας ακόμη "Βασιλιάς Ληρ", πάντως. Έργο που είχε χρόνια να παιχτεί.

Πράγματι. Μερικές φορές συμβαίνει, είναι και δεν είναι περίεργο. Φαίνεται, μέσα σε αυτόν το χώρο σκεφτόμαστε και λίγο ίδια; Δεν ξέρω. Ίσως έχει να κάνει και με το ότι δεν υπάρχει θέμα που δεν αγγίζει, όλη την περιπέτεια, τη διαδρομή του ανθρώπου.

Αλήθεια, υπάρχουν ρόλοι που θέλατε να παίξετε αλλά δεν συνέβη;

Βεβαίως, υπάρχουν ρόλοι που τους έχασα λόγω ηλικίας. Η Έντα Γκάμπλερ, η Τζούλια. Όμως, όταν μπορούσα, για κάποιο λόγο έγιναν άλλα πράγματα. Δεν αισθάνομαι στερημένη πάντως.

Δεν έχετε απωθημένα, δηλαδή.

Θα ήταν ντροπή μου, αλίμονο. Από εκεί και πέρα, ψάχνομαι συνέχεια, είναι μια ανάγκη που έχω ακόμη και όσο τρέχουν οι παραστάσεις. Ποτέ δεν είμαι καλά στην αρχή των παραστάσεων, έχω ανάγκη την τριβή. Οταν αρχίζω και χαλαρώνω, ανακαλύπτω πολλά άλλα πράγματα για το ρόλο. Σαν να μη μου έχει φυγει ποτεέ το τρακ της πρεμιέρας, δεν ξέρω.

Είστε πολλά χρόνια στο θέατρο...

Εξήντα!

Δώσατε πολλά, συνεισφέρατε στην άνθιση του ελεύθερου θεάτρου. Νιώθετε γεμάτη;

Κάνω κάτι που το γουστάρω πάρα πολύ και το νοιάζομαι, οπότε ναι. Έτσι κι αλλιώς, κερδισμένη νιώθω. Γιατί και χάνοντας, κερδίζεις˙ και οι ήττες είναι ενδιαφέρουσες. Ξέρετε, εμένα με χαρακτηρίζει μια μεγάλη περιέργεια για τα πάντα. Κι αυτό δεν τελειώνει. Στο θέατρο, με κάθε νέο έργο ανοίγεις ένα θέμα και έχεις τόσα να ανακαλύψεις! Αν δεν σκύψεις, δεν δουλέψεις, δεν ψάξεις, δεν θα βρεις. Και αυτή η διαδικασία προσωπικά με ααφορά παρα πολύ. Αυτή η διαδικασία προσωπικά με αφορά πάρα πολύ, περί αυτού πρόκειται. Από εκεί και πέρα, οικονομικά δεν κερδίσαμε, και είμαστε τυχεροί που δεν ζούμε από το θέατρο. Όχι ότι δεν θέλουμε να πηγαίνουμε καλά, καθώς είναι πολυέξοδο σπορ, ειδικά αν δεν κάνεις σκόντο όπως εμείς. Όμως δεν ζούμε από αυτό και είναι μια πολυτέλεια που μας επιτρέπει να ρισκάρουμε.

Αναρωτιόμουν αν υπάρχει ένα αίσθημα ματαίωσης, μια που το θέατρο φαίνεται να αφήνει κυρίως ηθικά κέρδη.

Ναι ισχύει, αλλά τα πάντα καθορίζονται από την επιθυμία του καθενός. Αν είναι μεγαλύτερη, δεν σταματάς. Ευτυχώς ο Βασίλης [Πουλαντζάς] ενδιαφέρεται ακόμη για το σπορ. (γελάει) Δεν θα μπορούσα να το κάνω μόνη μου εξάλλου, να αναλάβω την ευθύνη ενός θεάτρου. Δεν έχω καμία σχέση με τα πρακτικά ζητήματα, είναι μια ικανότητα που δεν διαθέτω.

Αλήθεια, έχετε ελεύθερο χρόνο; Πώς τον εκμεταλλεύεστε;

Τα καλοκαίρια προτιμώ να μη δουλεύω, ακριβώς για να γεμίζω μπαταρίες.

Μια που αναφέρατε τα καλοκαίρια, στην Επίδαυρο παρακολουθείτε παραστάσεις; Πώς σας φαίνεται όλη αυτή η συζήτηση που έχει ανοίξει για το πώς "πρέπει" να ανεβαίνει το αρχαίο δράμα;

Κοιτάξτε, θεωρώ ότι οι παραστάσεις είναι ή καλές ή κακές. Ούτε άγιες ούτε ελεεινές. Και αλίμονο αν δεν ρισκάρει κανείς, δεν καταλαβαίνω τον συντηρητισμό. Βεβαίως, μια παράσταση αν είναι κακή είναι κακή, αλλά αυτό ανεξαρτήτως από το πού παίζεται.  Από κει και πέρα, όσον αφορά στον ελεύθερο χρόνο, είμαι σε μεγάλο έρωτα με τον εγγονό μου. Βλέπετε, έγινα μαμά πολύ νέα και δεν βίωσα αυτό το καταπληκτικό πράγμα που βιώνω τώρα, να παρακολουθώ πώς ανακαλύπτει τη ζωή ένα πλάσμα.

Προσωπικά, αισθάνομαι ότι τα εγγόνια έρχονται στη ζωή των παππούδων και των γιαγιάδων για να κάνουν ό,τι δεν κατάφεραν να κάνουν με τα παιδιά τους.

Έτσι ακριβώς! Εγώ ως γιαγιά, πάντως, το λέω, οφείλω να με εκμεταλλεύεται ο Ερμής. Αυτός είναι ο ρόλος μου και τον απολαμβάνω. (γελάει) Είναι μια εμπειρία μοναδική. Κι έρχεται σωστά, όταν πρέπει. Το μόνο που με στενοχωρεί είναι που δεν θα μάθω τι θα γίνει όταν μεγαλώσει… Αν υπήρχε ένα τηλεφωνάκι, ένα μήνυμα, κάπως να το μάθαινα… Τέλος πάντων, σημασία έχει το τώρα, και το τώρα είναι υπέροχο, πολύ συγκινητικό. Και όπως συνιστώ να γίνει κάποια μαμά, γιατί η μητρότητα είναι κέρδος, παρά τις πολλές, πάρα πολλές δυσκολίες, έτσι συνιστώ να γίνεσαι και γιαγιά! 

Ο "Βασιλιάς Ληρ" κάνει πρεμιέρα στο Θέατρο Οδού Κεφαλληνίας στις 23 Νοεμβρίου. Η απόδοση & διασκευή είναι του  Στρατή Πασχάλη, η σκηνοθεσία του  Στάθη Λιβαθινού, τα σκηνικά & κοστούμια της Ελένης Μανωλοπούλου, η μουσική του Τηλέμαχου Μούσα, ο σχεδιασμός φωτισμών του  Αλέκου Αναστασίου, τα video του  Χρήστου Δήμα. Παίζουν ακόμη οι: Nίκος Αλεξίου, Αντώνης Γιαννακός, Νέστορας Κοψιδάς, Ερατώ Πίσση, Γκαλ Ρομπίσα, Εύα Σιμάτου, Βιργινία Ταμπαροπούλου.