Χρήστος Λούλης: "Η ζωή έχει αξία επειδή κάποια στιγμή τελειώνει"

Χρήστο, πρωτοσυναντηθήκαμε πριν από είκοσι τρία χρόνια και από τότε έχουν υπάρξει αρκετοί σταθμοί στην καριέρα σου ως ηθοποιός. Σκέφτεσαι πώς θα ήταν η ζωή σου αν δεν είχες κάνει συγκεκριμένες επιλογές;
Η αλήθεια είναι πως όταν το σκέφτομαι μπαίνω σε ένα σκοτεινό δωμάτιο και δεν μου αρέσει αυτό, οπότε σταματάω να το σκέφτομαι. Οι επιλογές καθορίζουν τη ζωή μας. Το θέμα είναι τι θεωρεί κανείς σωστή επιλογή. 

Πιστεύω ότι σκέφτεσαι πολύ τα πράγματα πριν πράξεις στη δουλειά σου. Δεν θα έλεγα πως σε χαρακτηρίζει ο αυθορμητισμός, αντίθετα κινείσαι προσεκτικά, μπαίνεις πάντα σε ρόλους που σου ταιριάζουν.
Υπάρχουν στιγμές που το σκέφτομαι πολύ, αλλά υπάρχουν και στιγμές που κινούμαι αυθόρμητα. Το θέμα με τις επιλογές εξαρτάται από το αν τις κάνεις με το μυαλό ή την καρδιά ή, καμιά φορά, και με τα δύο. Το να επιλέξεις με βάση το μυαλό σημαίνει πως πας σε κάτι που για τους άλλους φαίνεται ιδανικό, αλλά μπορεί να μην συγχρονίζεται με το μέσα σου τη δεδομένη στιγμή. Το να αποφασίζεις με την καρδιά σου είναι κάτι εντελώς διαφορετικό. Η ίδια η ζωή μου έχει δείξει ότι ένας συνδυασμός και των δύο είναι ο καλύτερος τρόπος για να παίρνεις αποφάσεις. Δεν υπάρχει μόνο η τετράγωνη λογική. Πολλές φορές νιώθεις πράγματα που δεν μπορείς να τα εξηγήσεις. Αν σε ρωτήσω ποιο είναι το αγαπημένο σου χρώμα και μου πεις το πράσινο δεν θα μπορείς να μου το εξηγήσεις απαραίτητα. Όταν μιλάω για καλές επιλογές δεν το εννοώ μαρκετινίστικα. Αναφέρομαι στις επιλογές που είναι καλές για μένα, για τη ζωή μου, για το κορμί μου, για τη φάση στην οποία βρίσκομαι εκείνη τη στιγμή. Το αν μια επιλογή έχει μεγαλύτερο πρεστίζ, μεγαλύτερη λάμψη προς τα έξω, έρχεται σε δεύτερη μοίρα. Κοιτάζω πάντα να κάνω επιλογές που είναι καλύτερες για μένα.

Με τα λάθη πώς συμφιλιώνεσαι; Τι κάνεις όταν κάποια στιγμή συνειδητοποιείς πως έχεις μπει σε λάθος δουλειά;
Δεν υπάρχει βιβλίο οδηγιών για το πώς χτίζεται μία καριέρα, τα λάθη είναι πάντα μέσα στο παιχνίδι και έχουν κόστος μέσα μας. Δεν θεωρώ λάθος το να μπω σε μια δουλειά γιατί στην πραγματικότητα ποτέ δεν ξέρεις, εκ των προτέρων, πώς θα είναι. Παίρνω ένα δρόμο που δεν ξέρω που θα με βγάλει, ακόμα κι αν τον έχω ξαναπάρει. Ακόμα κι αν έχω ξανασυνεργαστεί με κάποιους ανθρώπους και πήγε καλά την πρώτη φορά δεν ξέρω πώς θα είναι η δεύτερη συνεργασία, όντας σε άλλη φάση προσωπική και έχοντας μεγαλώσει. Κάθε φορά ξεκινώ έναν άλλο δρόμο και δεν δίνω και πολύ σημασία σε όσα με απογοήτευσαν. 

Έμαθες καλύτερα τον εαυτό σου μέσα από το θέατρο;
Όλα είναι αναμέτρηση με τον εαυτό σου γιατί ξέρεις πως η ζωή είναι ωραία εφόσον υπάρχει η πρόκληση και η δυσκολία. Αν δεν υπήρχε η πρόκληση πόσο ωραία θα ήταν η ζωή; Κάποια στιγμή προκύπτει ένα πρόβλημα και οι άνθρωποι κρίνονται από τον τρόπο με τον οποίο το αντιμετωπίζουν. Τότε γνωρίζεις τον εαυτό σου καλύτερα, αλλά και την ίδια τη ζωή. Μέσα από το θέατρο δεν ξέρω να σου πω αν έμαθα καλύτερα τον εαυτό μου. Ξέρω ότι πρέπει να πιστέψω στον εαυτό μου για να πάρω σωστές αποφάσεις. Αν είμαι ευτυχισμένος και ευχαριστημένος για κάτι, είναι το γεγονός ότι η λήψη των αποφάσεων και των κινήσεων μου στη ζωή και στη δουλειά είναι ολοδικές μου. Δεν είμαι αποκομμένος από τον υπόλοιπο κόσμο, ούτε κάνω πάντα ότι γουστάρω. Πάντα λαμβάνω υπόψιν τις συνθήκες της ζωής μου, τον περίγυρό μου, την αισθητική μου. Δεν λέω ότι είμαι ανεξάρτητος, αυτόνομος, αυτάρκης αλλά σε ένα μεγάλο βαθμό έχω συνείδηση των συμβιβασμών που κάνω.

Οι διασταυρούμενοι δρόμοι του θεάτρου σε ξαναέφεραν κοντά με τον Άγγελο Τριανταφύλλου, ο οποίος σκηνοθετεί και γράφει μουσική για το μιούζικαλ "Ευαγγελισμός" σε λιμπρέτο του Γιάννη Αστερή, μια παράσταση του Εθνικού Θεάτρου. Πώς είναι η συνεργασία σας;
Γνωριζόμαστε πάρα πολλά χρόνια και μέσα από την παράσταση αυτή μας δίνεται η ευκαιρία να γνωριστούμε καλύτερα. Ας πούμε ότι κερδίζουμε χρόνο για να μάθουμε ο ένας τον άλλον και να δοκιμάσουμε ο ένας τα όρια του άλλου. Επειδή ο Άγγελος με γνωρίζει καλά μου δείχνει πολύ μεγάλη εμπιστοσύνη στη παράσταση, όπως και οι στενοί συνεργάτες του Δημήτρης και Ορέστης Σταυρόπουλος, δυο σκηνοθέτες που ξεπήδησαν από τη σχολή σκηνοθεσία του Εθνικού Θεάτρου. Μαζί του υπάρχει μία ηρεμία και όλοι οι συντελεστές ξέρουμε ότι θα δώσουμε το εκατό τοις εκατό μας μέχρι την τελευταία στιγμή.

Είναι ένα έργο που μπαίνει σε δύσκολα υπαρξιακά μονοπάτια. Δώσε μας μία εικόνα για αυτό που θα δούμε από 10 Νοεμβρίου στο Θέατρο "Rex".
Το έργο διαδραματίζεται στον "Ευαγγελισμό", το κεντρικό νοσοκομείο της Αθήνας κι εκεί, με κάποιο τρόπο αναστέλλεται η λειτουργία του θανάτου. Μέσα από τις ιστορίες ανθρώπων βλέπεις πως μέσα σε αυτό το χρονικό πλαίσιο της αναστολής, μέσα σε αυτή τη μικρή παράταση ζωής, όλοι προσπαθούν να αντιληφθούν τι έχουν κάνει και τι δεν έχουν κάνει μέχρι εκείνη την ώρα. Το μεγαλύτερο πρόβλημα του ανθρώπου εξακολουθεί να είναι το τέλος της ζωής. Ο θάνατος είναι ένα τραύμα που δεν μπορείς να το αντιμετωπίσεις. Δεν εκτιμάς τη ζωή αν δεν έρθει πραγματικά η στιγμή του τέλους.

"Είναι στη φύση μας να γαντζωνόμαστε με νύχια και με δόντια στη ζωή. Αλλά ξέρεις, η ζωή έχει ομορφιά και αξία επειδή κάποια στιγμή τελειώνει και όταν έρθει αυτή τη στιγμή καλό θα είναι να είμαστε εξοικειωμένοι με αυτό ως άτομα, αλλά και ως κοινωνία."

Υπάρχει το φαντασιακό στοιχείο στην παράσταση;
Ναι, βέβαια. Διαστέλλεται η τελευταία στιγμή, η στιγμή του αποχωρισμού ανάμεσα στον άνθρωπο που φεύγει και σ’ εκείνον που μένει πίσω και αποχαιρετάει. Όλοι θα ήθελαν ένα λεπτό παραπάνω, μία ώρα παραπάνω, μία μέρα παραπάνω. Είναι στη φύση μας να γαντζωνόμαστε με νύχια και με δόντια στη ζωή. Αλλά ξέρεις, η ζωή έχει ομορφιά και αξία επειδή κάποια στιγμή τελειώνει και όταν έρθει αυτή τη στιγμή καλό θα είναι να είμαστε εξοικειωμένοι με αυτό ως άτομα, αλλά και ως κοινωνία. Είναι και, πολιτισμικό θέμα. Δεν μπορεί η ανθρωπότητα να μην έχει κατά νου ό,τι όλα τελειώνουν. Δεν μπορούμε να κινούμαστε πιστεύοντας ό,τι ο άνθρωπος πρόκειται να ζήσει για πάντα. Είναι πολύ πιο βαθύ και ουσιαστικό το να ζεις τη ζωή σου ξέροντας ότι αποτελείται από στιγμές. Η στιγμή είναι σαν το στενό κομμάτι της κλεψύδρας όπου περνάει κάθε φορά ένας κόκκος άμμου και μέχρι να τον δεις έχει φύγει.

Γιατί δυσκολευόμαστε να αποδεχτούμε το θάνατο;
Υπήρχαν πολιτισμοί και εποχές που οι άνθρωποι ήταν πιο συμφιλιωμένοι με το θάνατο και ως εκ τούτου, ζούσαν τη ζωή τους πιο απλά, πιο ουσιαστικά, λιγότερο άπληστα. Δεν ξέρω τι γίνεται, αλλά κυριαρχεί ένα μοντέλο ζωής που μας ωθεί όχι μόνο στο να μην αγγίζουμε το θέμα του θανάτου αλλά έχουμε φτάσει στο σημείο να χάνουμε τεράστια ενέργεια για να βρισκόμαστε τρόπους αποφυγής και του πόνου. Αν υπάρχει κάτι πραγματικό σε αυτή τη ζωή, αυτό είναι ο πόνος και η αλήθεια. Για να αντέξεις την αλήθεια πρέπει να έχεις μέσα σου την έννοια της αγάπης νομίζω ότι πια υπάρχει έλλειψη αγάπης για τον εαυτό μας και για τον συνάνθρωπο. 

Η αγάπη είναι μία επιλογή που προϋποθέτει και μία ευθύνη.
Ίσως αυτό τρομάζει τον άνθρωπο και οδηγείται σε άλλες επιλογές. Σε ένα έργο που έχει μεταφράσει ο Μίνως Βολανάκης, νομίζω τη "Μήδεια", έλεγε πως "πρέπει να παραδεχτούμε πως ο σατανάς έχει κερδίσει στην εποχή μας γιατί μας έχει πείσει όλους ότι δεν υπάρχει". Όλοι ακολουθούμε ή λέμε ότι ακολουθούμε τους κανόνες μιας θρησκείας, μιας κοινωνικής συνύπαρξης και νομίζουμε ότι είμαστε καλοί. Έχουμε ξεχάσει ότι είμαστε και κακοί, γι’ αυτό έλεγε ο Βολανάκης ότι έχει νικήσει ο σατανάς: θέλουμε να λέμε πως η ανθρώπινη φύση είναι μόνο καλή, ενώ ισχύει κάτι τελείως διαφορετικό.

Η αναφορά σου με πάει στην ταινία "Man of God" όπου ο Άρης Σερβετάλης ενσάρκωνε τον Άγιο Νεκτάριο κι εσύ έναν διευθυντή ιερατικής σχολής. Στην ταινία της Γελένα Πόποβιτς βλέπουν το παράδειγμα ενός ανθρώπου που ουσιαστικά λέει ότι η αγάπη είναι ο Θεός, οπότε ο άνθρωπος μπορεί να επιβιώσει μόνο μετέχοντας στη χάρη του. Η ταινία έγινε η αφορμή να αναπτύξεις σκέψεις γύρω από την αγάπη τον Θεό, τον άνθρωπο;
Είδα κάτι το οποίο υποψιαζόμουν θεωρητικά, αλλά το είδα πολύ ωραία γραμμένο κι αυτό είναι η έννοια της ταπεινότητας και της αλλαγής. Πάντα μπορείς να μετακινήσεις τον εαυτό σου σε έναν άλλο δρόμο, ο οποίος εμπεριέχει και την έννοια της ταπεινότητας. Δεν είναι ποτέ αργά να το κάνεις αυτό. Ποτέ δεν είναι αργά να πεις πως υπάρχει κάτι που δεν ξέρω, πως ένας άλλος άνθρωπος μπορεί να μου δείξει κάτι που δεν το έχω σκεφτεί. Την έννοια της δημιουργικής περιέργειας θα έπρεπε να την έχουμε όλοι όταν βλέπουμε κάτι ξένο. Αντί να το φοβόμαστε θα έπρεπε να είμαστε περίεργοι να το εξετάζουμε και ίσως μας δείξει μια τελείως διαφορετική ζωή. Αυτό μου έδειξε η ταινία, ότι αν υπήρχε η περιέργεια για τον άνθρωπό, για τον εαυτό μας, για τον κόσμο, για τους ανθρώπους  για τα πιο μεγάλα και τα πιο μικρά, η ζωή μας θα ήταν καλύτερη. Κάποια στιγμή αποφασίσαμε ότι τα ξέρουμε όλα και αυτό βολεύει. Το να τα ξέρεις όλα είναι πολύ βολικό γιατί τεμπελιάζεις, δεν κάνεις τίποτα… Έχει κόπο η περιέργεια.

"Το θέμα της πίστης δεν είναι διανοητικό. Όπως είσαι σίγουρη ότι σε αγαπάει η μαμά σου, έτσι είναι σίγουρος ο πιστός για την πίστη του. Η πίστη είναι βίωμα."

Μέσα από την ταινία προκύπτει και το θέμα της πίστης. Η πίστη είναι μία διανοητική διαδικασία ή είναι μία σχέση;
Το θέμα της πίστης δεν είναι διανοητικό. Όπως είσαι σίγουρη ότι σε αγαπάει η μαμά σου, έτσι είναι σίγουρος ο πιστός για την πίστη του. Η πίστη είναι βίωμα. Έλεγε ο Καρλ Γιουνγκ όταν τον ρώτησαν: "Πιστεύετε στο Θεό τώρα που μεγαλώσατε;". Κι εκείνος απάντησε: "Τώρα που μεγάλωσα δεν πιστεύω γιατί ξέρω". Εννοούσε πως τώρα που το βίωσε έμαθε το ότι υπάρχει ο Θεός κι αυτή η θέση εκφράζει ένα βίωμα εντελώς προσωπικό.

Προσωπικός είναι και ο τρόπος που βλέπουμε τον έρωτα και την αγάπη. Ερωτευόμαστε αυτόν που μας καθρεφτίζει περισσότερο από όλους τους άλλους;
Τείνω να πιστέψω πώς ερωτευόμαστε τον άνθρωπο που μας καθρεφτίζει με τέτοιο τρόπο, που βλέπουμε τον εαυτό μας και μας αρέσει. Δεν ξέρω αν αυτό είναι καλό ή κακό, αλλά σίγουρα είναι ανθρώπινο. Είναι ωραίο να βλέπεις μέσα από τα μάτια του άλλου τον εαυτό σου όπως δεν τον έχεις ξαναδεί.

Είναι δύσκολο να μείνει ζωντανό αυτό που περιγράφεις;
Είναι αδύνατό να μείνει ζωντανό χωρίς περαιτέρω δουλειά. Ο έρωτας τελειώνει οπότε το θέμα είναι τι θα κάνεις μετά. Το επόμενο βήμα θα είναι να εξελίξεις τον έρωτα σε μία σχέση συντροφικότητας ή θα πήγαινες από έρωτα σε έρωτα για να διατηρήσεις αυτό το φιξάρισμα που σου δίνει;

Θεατρικά πάντως βρίσκεσαι μέσα στον κλοιό της αγάπης, φέτος, καθώς η παράσταση "Ευαγγελισμός" χαρακτηρίζεται ως ένα ονειρόδραμα για την αγάπη. Σε αντίθεση με τις σειρές "Όρκος" και "Famagusta", στις οποίες οι πρωταγωνιστείς και η ατμόσφαιρα είναι εντελώς διαφορετική.
Ναι, στην παράσταση υπάρχει η αγάπη και δυναμιτίζεται σε μεγάλο βαθμό από τις στιγμές που μοιράζονται οι άνθρωποι σε ένα νοσοκομείο. Αποχαιρετώντας κάποιον που αγάπησες, στην ουσία αποχαιρετάς και κομμάτια της σάρκας σου. Υπάρχει και μια ελαφράδα στην παράσταση-ύμνο στην αληθινή αγάπη μέσα από τις αυτοτελείς ιστορίες που κάνουν τη διαδρομή τους. Μερικές μάλιστα αλληλοεπιδρούν μεταξύ τους. Ο "Ευαγγελισμός" είναι η μόνη θεατρική δουλειά στην οποία θα συμμετέχω αυτή τη σεζόν. Τηλεοπτικά στον δραματικό "Όρκο" που προβάλλεται στην ΕΡΤ ερμηνεύω έναν χειρουργό που η ζωή του ανατρέπεται και ξεκινά ένας ατελείωτος αγώνας… Τη νέα χρονιά θα προβληθεί και η νέα σειρά του Mega "Famagusta", που έχει το όνομα της Αμμοχώστου και αφηγείται τις σπαρακτικές ιστορίες των αγνοουμένων της τραγωδίας της Κύπρου. Είναι Κυπριακή παραγωγή με αφορμή τα 50 χρόνια από τη μαύρη επέτειο της τουρκικής εισβολής.

Η ελληνική τηλεόραση είναι σε ανοδική φάση και υπάρχει η άποψη πως τηλεοπτικές παραγωγές προσελκύουν ολοένα και περισσότερο αναγνωρισμένους ηθοποιούς του θεάτρου, στερώντας το δυναμικό από τις θεατρικές σκηνές. Τίθεται λοιπόν το ερώτημα: μόνο θέατρο ή τηλεόραση;
Γίνονται πολλά πράγματα στην τηλεόραση. Κάποια γίνονται για να γεμίζει το καθημερινό πρόγραμμα και κάποια είναι πολύ ενδιαφέροντα και συνιστούν πρόταση από τη στιγμή μάλιστα που το στοιχείο της μυθοπλασίας μπήκε δυναμικά σε σχέση με το παρελθόν. Είναι αλήθεια πως οι ηθοποιοί του θεάτρου παίζουν στην τηλεόραση και βγάζουν ένα μεροκάματο παραπάνω. Τίθεται θέμα βιοπορισμού και αυτό μόνο κακό δεν είναι. Είναι όλα θέμα προσωπικών επιλογών και όχι διαχωρισμών. Άλλωστε δεν υπάρχει πλέον ο διαχωρισμός εμπορικό και μη εμπορικό. Είναι σαν να συνεχίσουμε να μιλάμε για Αριστερά και Δεξιά...