Αλέξανδρε Βάρθη, τι σημαίνει για σένα "πρόοδος";

Τι σκέφτεστε όταν ακούτε τη λέξη "πρόοδος" στην Ελλάδα του σήμερα;
Στο μυαλό μου, δυστυχώς, έρχονται όλες αυτές οι δήθεν προοδευτικές ιδέες, που υποτίθεται ότι εκπροσωπούν λάθος άνθρωποι σε λάθος θέσεις. Είναι φοβερό πώς μια λέξη με τόσο θετική έννοια σου φέρνει τόσο αρνητισμό στο μυαλό. Ζούμε στην εποχή της εικόνας. Δεν έχει σημασία το τι είσαι. Όλοι δέχονται αυτό που δηλώνεις ότι είσαι. Πρόοδος για εμένα, λοιπόν, θα ήταν να καταφέρουμε κάποτε σε αυτήν τη χώρα να έχουμε καθαρή μάτια, ώστε να διακρίνουμε ποιος είναι τι. Από τις πράξεις του και όχι από τον αυτοπροσδιορισμό του.

Τι ξεχωρίζετε στη γραφή του Ματέι Βίζνιεκ;
Ο Βίζνιεκ είναι ένας σύγχρονος συγγραφέας που έχει καταφέρει να κάνει ένα αμιγώς πολιτικό θεατρικό έργο να μην μοιάζει ως τέτοιο. Δεν εννοώ ότι το μικραίνει ή το καμουφλάρει. Σχολιάζει μέσα από τους χαρακτήρες που δημιουργεί, πράγματα που συμβαίνουν στις μέρες μας, όπως ένας πόλεμος και το αποτύπωμά του στους ανθρώπους, χωρίς να σου κουνάει δασκαλίστικα το δάχτυλο. Χωρίς να σου λέει ποιο είναι το σωστό και ποιο το λάθος. Παίζει με την ανθρώπινη ύπαρξη και τα όριά της.

"Το αν η λέξη πρόοδος είναι αυτή που θα καθορίσει την εξέλιξή μας, εξαρτάται από το στόμα που θα την αρθρώσει. Πρόοδος για τον καθένα σημαίνει άλλο πράγμα. Σήμερα τα νοήματα έχουν διαστραφεί, όπως αντίστοιχα συμβαίνει με τις έννοιες, ελευθερία, δικαίωμα, υποχρέωση".

Ποιος είναι ο πυρήνας του έργου;
Ο Βίζνιεκ γράφει για το τι συμβαίνει στους ανθρώπους ύστερα από έναν πόλεμο. Πόσο αλλάζει αυτούς και τις ανάγκες τους και μέχρι πού μπορούν να φτάσουν για να επιβιώσουν ή απλώς να ζήσουν μια ζωή που εκείνοι θεωρούν σωστή με βάση τους νέους κανόνες που επιβάλλουν ή τους επιβάλλονται. Ουσιαστικά μιλάει για την αξία της ανθρώπινης ζωής, αν υπάρχει αυτή η αξία και πόσο την αποθεώνουμε ή όχι όταν αυτή χαθεί.

Η "πρόοδος" είναι τελικά η αξία που πρέπει να καθορίζει την πολιτική, την κοινωνία, την οικονομία, ακόμα και τον ίδιο τον άνθρωπο;
Το αν η λέξη πρόοδος είναι αυτή που θα καθορίσει την εξέλιξή μας, εξαρτάται από το στόμα που θα την αρθρώσει. Πρόοδος για τον καθένα σημαίνει άλλο πράγμα. Σήμερα τα νοήματα έχουν διαστραφεί, όπως αντίστοιχα συμβαίνει με τις έννοιες, ελευθερία, δικαίωμα, υποχρέωση. Λέξεις αποχαυνωμένες, από στόματα αποχαυνωμένων ανθρώπων.

Ήταν πρόκληση για εσάς να ερμηνεύσετε περισσότερους του ενός ρόλους στην παράσταση;
Στην παράσταση ερμηνεύω επτά διαφορετικούς ρόλους. Ο Βίζνιεκ, παρόλο που τους συστήνει στο κείμενο του με τα ονόματά τους, τους "βαφτίζει" και με διαφορετικό τρόπο. Ο "συνοριοφύλακας", ο "πελάτης", ο "νέος γείτονας", ο "χαμογελαστός κύριος" κ.ά. Είναι οπωσδήποτε πρόκληση για εμένα να πρέπει να μεταμορφωθώ τόσες πολλές φορές. Θέλει ακρίβεια και πειθαρχία για να είναι σαφές και να έχει ενδιαφέρον αυτό που κάνω. Δεν έχω να αντιμετωπίσω μόνο επτά διαφορετικά πρόσωπα αλλά και επτά διαφορετικές πορείες μέσα στο ίδιο έργο. 

Τι σας κέρδισε στην ομάδα The Young Quill ώστε για να γίνετε σταθερό μέλος της;
Πραγματικά έγινα μέλος της χωρίς να το επιδιώξω συνειδητά. Όταν βρίσκεις ανθρώπους με τους οποίους μπορείς να συνεννοηθείς άμεσα γιατί έχετε κοινή αισθητική, κοινές αξίες και περνάς καλά (πράγμα καθόλου αυτονόητο), απλώς τα πράγματα συμβαίνουν. Στο δημοτικό ζητούσαμε από κάποιο κορίτσι να "τα φτιάξουμε". Όσο μεγαλώναμε καταλαβαίναμε ότι "τα έχουμε φτιάξει" χωρίς να γίνει αυτή η παιδιάστικη πρόταση. Με την Αικατερίνη Παπαγεωργίου, τον Τάσο Λέκκα την Ελίζα Σκολίδη, την Χρυσηίδα Λιατζιβίρη και τον Φάνη Μιλεούνη πάντως τα φτιάξαμε και ελπίζω για πολλά χρόνια να συνεχίσουμε να τα φτιάχνουμε.

"Ζούμε στην εποχή της εικόνας. Δεν έχει σημασία το τι είσαι. Όλοι δέχονται αυτό που δηλώνεις ότι είσαι. Πρόοδος για εμένα, λοιπόν, θα ήταν να καταφέρουμε κάποτε σε αυτήν τη χώρα να έχουμε καθαρή μάτια, ώστε να διακρίνουμε ποιος είναι τι. Από τις πράξεις του και όχι από τον αυτοπροσδιορισμό του".

Θέατρο και ομάδα είναι για εσάς έννοιες ταυτόσημες;
Δεν ξέρω πώς θα ακουστεί αυτό αλλά όχι. Έχω βρεθεί σε παραστάσεις που ο θίασος δεν ήταν ομάδα και το αποτέλεσμα ήταν εξαιρετικό. Η δουλειά του ηθοποιού είναι να δημιουργεί χαρακτήρες μέσα σε πλαίσια. Τα πλαίσια αυτά δίνονται από τον σκηνοθέτη. Άλλες φορές πιο ανοιχτά (χαοτικά ανοιχτά αρκετά συχνά), άλλες πολύ στενά και συγκεκριμένα. Αν είσαι επαγγελματίας και σέβεσαι την δουλειά σου και τους ανθρώπους που έχεις απέναντί σου, θα σεβαστείς και αυτά τα πλαίσια. Αυτός όμως ο σεβασμός δεν σε κάνει ομάδα. Σε κάνει ίσως καλό συμπαίκτη. Η ομάδα με κάποιον τρόπο συνδημιουργεί. Γεννά όλη μαζί ένα αποτέλεσμα. Αυτό είναι ίσως η ιδανική συνθήκη. Αλλά δεν είναι απόλυτα αναγκαία για να υπάρξει το θέατρο.

Πώς βιώνετε τη δύσκολη περίοδο που διανύουμε; 
Με φόβο. Και το δηλώνω ότι φοβάμαι, χωρίς φόβο ή πάθος. Νομίζω πρώτη φορά στην ζωή μου δηλώνω δημόσια ότι φοβάμαι. Και φοβάμαι κυρίως όχι για εμένα, αλλά για τον παιδί μου που πρόσφατα έκλεισε το πρώτο έτος της ζωής του. Το "σε τι κόσμο φέραμε τα παιδιά μας" νομίζω ότι τώρα αποκτά πραγματικό νόημα για εμένα. Βέβαια ίσως είναι καλός αυτός ο φόβος, γιατί με κάνει λιγότερο απερίσκεπτο και αρκετά στοχοπροσηλωμένο. Αλλά από την άλλη οι λόγοι που με κάνουν να φοβάμαι -οι πόλεμοι στην γειτονιά μας, η κατάντια του να λέει κάποιος "καλά έκαναν που τους σκότωσαν αφού είναι ζώα", ο φανατισμός για μια από τις δυο πλευρές λες και μιλάμε για καλούς και κακούς ή για Ολυμπιακό και Παναθηναϊκό- θα είναι πάντα εκεί δυστυχώς για να με τρομοκρατούν.