Μαρία Κίτσου, Φάνη Μουρατίδη, τι έκανε τη "Μήδεια" από θύμα θύτη;

Πώς θα περιγράφατε αυτό το νέο ανέβασμα της "Μήδειας";

Φάνης Μουρατίδης: Πρόκειται για μια ευαίσθητη προσέγγιση, φτιαγμένη με αγάπη, φροντίδα και μεγάλο σεβασμό. Είμαστε μια παρέα με "εκρηκτική" χημεία. Είμαστε τόσο αφοσιωμένοι, που πιστεύω θα γεννηθούν πολύ ενδιαφέροντα πράγματα ερήμην μας. Παράλληλα, ακριβώς επειδή η παράσταση αυτή φτιάχνεται με τέτοιο μεράκι και διάθεση προς τον κόσμο, δεν πρέπει κανείς να τη χάσει, γιατί λίγες είναι οι στιγμές στη ζωή μας, που κάποιος έρχεται να συναντήσει έναν άλλον με τέτοιες προθέσεις.

Μιλήστε μας για το πώς η παράσταση "διαβάζει" τον επώνυμο χαρακτήρα.

Μαρία Κίτσου: Η Μήδεια είναι μια γυναίκα πρόσφυγας, προδομένη, ένα άτομο που ο Ιάσονας εκμεταλλεύτηκε για να αποκτήσει το χρυσόμαλλο δέρας και να πάρει την εξουσία. Η δική μας ανάγνωση, ωστόσο, έχει και κοινωνικοπολιτικό χαρακτήρα. Στον πρώτο μονόλογό της, η ηρωίδα δεν θρηνεί για τον έρωτα που έχασε, αλλά ξεσπά σε ένα κατηγορητήριο για τη νομική και κοινωνική θέση της γυναίκας της εποχής της, που ήταν χειρότερη από σκλάβου. 

"Αν και ένοχη για το βαρύτερο έγκλημα που υπάρχει, η Μήδεια παρουσιάζεται μπροστά μας ως θύμα μιας κοινωνίας μεγάλων έμφυλων ανισοτήτων"

Μαρία Κίτσου

Στόχος του Ευριπίδη ήταν να παρουσιάσει τις πράξεις της ως αποτέλεσμα ενός προβληματικού συστήματος, που μετατρέπει τον καταπιεσμένο σε εγκληματία, το θύμα σε θύτη, τη μητρότητα σε αδιέξοδο και τη συζυγική ζωή σε κόλαση. Αυτές είναι οι ολέθριες συνέπειες της περιθωριοποίησης και του αποκλεισμού. Παράλληλα, ο ποιητής, όπως κι εμείς, προσπαθούσε να αφυπνίσει το κοινό του, δείχνοντας ότι η επεκτατική πολιτική της Αθήνας, της πόλης που, ως άλλη Μήδεια, σκότωνε τα "παιδιά" της, μόνο σε στυγερά εγκλήματα μπορεί να οδηγήσει. 

Και η παιδοκτονία πώς εντάσσεται σ’ αυτή την ανάγνωση;

Μ.Κ.: Στο δικό μας ανέβασμα, η Μήδεια δεν εγκληματεί απλώς για εκδίκηση. Υποφέρει, ταλαντεύεται, και μόνο ως έσχατη λύση αποφασίζει να σκοτώσει τα παιδιά της. Με τη δολοφονία τους σκοτώνει και το μητρικό της ένστικτο, ακρωτηριάζεται συναισθηματικά. Είναι πέρα από κάθε λογική και νόμο η πίστη της στους ιερούς όρκους που είχε δώσει με τον Ιάσονα. Είχε ήδη χύσει πολύ αίμα για να δεθεί μαζί του, άρα η αδικία που υπέστη μόνο με αίμα μπορούσε να ξεπληρωθεί. Στο τέλος, βέβαια, μένει ατιμώρητη, υπενθυμίζοντάς μας ότι ποτέ δεν πρέπει να παρασυρθούμε από την αλαζονεία της ισχύος, όπως ο Ιάσονας. Και ότι ποτέ δεν μπορεί να πει κανείς οριστικά πότε έχει πράγματι εξαντλήσει το πεδίο δράσης του εκείνος ή εκείνη που βρίσκεται σε θέση στέρησης. 

Ο έρωτας παρεισφρέει κάπως στο έργο;

Φ.Μ.: Φυσικά, αφού μιλάμε για μια σπουδαία ερωτική ιστορία. Απλώς είναι τόσο ιδιοφυής ο συγγραφέας της, που έχει βάλει στο… μείγμα του αυτά τα υλικά που κάνουν κάθε πιρουνιά εκρηκτική. Σίγουρα, μπορεί να μη φαίνεται το πάθος εκείνη τη στιγμή, δεν σημαίνει όμως ότι δεν έχει προϋπάρξει, αφού στη συγκεκριμένη φάση βλέπουμε το θυμό που έχει προκύψει από αυτό. Όλα τα υλικά της παράστασης –η εξουσία, η προδοσία, οι κοινωνικές επιταγές, η διαπάλη συναισθήματος και λογικής– μπαίνουν στο παιχνίδι μιας ερωτικής ιστορίας και καθορίζουν τις θερμοκρασίες που βλέπουμε συνήθως σε σχέσεις υψηλών προδιαγραφών, όπως αυτή.

Έλεν, Αγαύη και Μαρία Πολυδούρη πριν από κάποια χρόνια, πιο πρόσφατα, Ελένη Σταμίρη και τώρα Μήδεια. Φαίνεται να σας "κυνηγούν" οι δυναμικές ηρωίδες με τραγική μοίρα. Τι προκλήσεις θέτει η κατάδυση σε τέτοιους ρόλους και πόσο εύκολα απεμπλέκεστε από αυτούς;

Μ.Κ.: Το προσωπικό κόστος είναι μεγάλο. Η αλήθεια είναι ότι για όσο καιρό ασχολούμαι με τέτοιους ρόλους δεν ησυχάζω, είμαι σε μια ψυχική αναταραχή, μην μπορώντας να βρω εύκολα γαλήνη. Προφανώς, όμως, υπάρχει κάτι από τη δική μου ψυχοσύνθεση, κάποιες απαντήσεις για εμένα που ψάχνω να βρω μέσα σε τόσο τραγικούς ρόλους. Η απεμπλοκή από αυτούς, βέβαια, δεν είναι κάτι εύκολο. Μου παίρνει χρόνο να ηρεμήσω, αλλά το ότι μπαίνω σε περίεργα μονοπάτια και περιπέτειες του μυαλού με κάνει να νιώθω ζωντανή. Θα βαριόμουν να ασχοληθώ με μια ήσυχη κοπελίτσα χωρίς προβλήματα.

Στον αντίποδα, για εσάς που τα τελευταία χρόνια υπηρετήσατε συχνά την κωμωδία –αν και στο σαρωτικό "Maestro" υποδύεστε έναν δραματικό ρόλο– πώς είναι να ενσαρκώνετε τον Ιάσονα;

Φ.Μ.: Δεν είμαι φύσει κωμικός, αλλά ένας άνθρωπος που είναι ηθοποιός και μπορεί να στηρίξει και αυτό το είδος. Έτσι τα έφερε η ζωή, οι συνθήκες και ίσως στην κωμωδία να ήταν οι πιο ενδιαφέρουσες επιλογές που θα μπορούσα να κάνω. Άρα σε ό,τι αφορά αυτό το κομμάτι, αυτοπροσδιορίζομαι ως ηθοποιός που πάντα παίρνει μια αποστολή στα χέρια του και προσπαθεί να καταθέσει το καλύτερο που μπορεί, όπως το αισθάνεται και με τα εργαλεία που έχει.

Τελικά, τι είναι για εσάς τραγωδία;

Μ.Κ.: Μεγάλη ερώτηση! Είναι κάτι τεράστιο και ταυτόχρονα πολύ κοντινό. Κάτι που θα έπρεπε να μιλά στο θεατή του σήμερα, χωρίς στόμφο ούτε "τραγικότητα". Σχετίζεται με μεγέθη αξεπέραστα, με προβληματικές που θα ταλανίζουν τον άνθρωπο αιώνια. Είναι κάτι που μιλά στο υποσυνείδητό όλων μας, κάτι που λάτρευα πάντα.

Ποια είναι η σχέση σας με τη "Μήδεια"; Εσείς, κυρία Κίτσου, μάλιστα, έχετε δηλώσει ότι η "Μήδεια" είναι η πιο αγαπημένη σας τραγωδία. Γιατί την ξεχωρίζετε;

Μ.Κ.: Η "Μήδεια" είναι ξεχωριστή γενικώς, καθώς θεωρείται από τις καλύτερες τραγωδίες. Για μένα, ναι, ίσως, είναι η καλύτερη, καθώς έχει ένα τρομερό ερμηνευτικό πεδίο. Η ηρωίδα δοκιμάζεται ξανά και ξανά, γεγονός που αποτελεί πραγματική πρόκληση για έναν ερμηνευτή, αλλά εμένα μου αρέσουν τέτοιες προκλήσεις. Επίσης, το αδιανόητο έγκλημά της με ιντριγκάρει πολύ ως ερμηνεύτρια, καθώς με παρακινεί να εξερευνήσω έναν περίπλοκο, σκοτεινό ψυχισμό, ενδεικτικό του πώς μπορεί να φτάσει στα άκρα ένας άνθρωπος.

Φ.Μ.: Σε ό,τι αφορά τη δουλειά μου, δεν κάνω διαχωρισμούς. Για μένα ο συντελεστής δυσκολίας είναι πάντα ο ίδιος. Κάποια κείμενα της τραγωδίας με γοητεύουν, διότι εμπεριέχουν μια σοφία που, μέσα από τον ποιητικό χαρακτήρα του λόγου, ακουμπά σε όλες τις διαστάσεις της ανθρώπινης φύσης και συμπεριφοράς: επιθυμίες, ορμές, πάθη – όλα εκφρασμένα μέσα από τις αρχετυπικές μορφές των τραγικών ηρώων. Η "Μήδεια", ειδικότερα, είναι ένα από τα αγαπημένα μου έργα. Βέβαια, συνήθως, όταν αγαπάς ένα έργο, είναι δύσκολη η θέση σου, γιατί ο σεβασμός σε περιορίζει πολύ.

Και τι είναι αυτό που μπορεί να προσελκύει το σύγχρονο κοινό σε μια παράσταση αρχαίου δράματος;

Μ.Κ.: Νομίζω το γεγονός ότι το αρχαία δράμα μιλά σε κάτι πολύ πρωτόγονο και αρχετυπικό μέσα μας. Γι’ αυτό και, ως θεατές, δεν σκεφτόμαστε τα χρόνια που μας χωρίζουν από αυτό. Ίσα ίσα, με ένα πετυχημένο ανέβασμα, βλέπουμε πόσο διαχρονικό αλλά μαζί και επίκαιρο είναι το μήνυμά του, όπως για παράδειγμα συμβαίνει στη "Μήδεια" που μιλά για την προσφυγιά, τη θέση της γυναίκας, τις οριακές ανθρώπινες καταστάσεις. Για το έργο αυτό, το κοινό ενδιαφέρεται ηδονοβλεπτικά, δηλαδή με τον ίδιο τρόπο που φαίνεται να προσεγγίζει και τα μεγάλα αληθινά εγκλήματα. Νομίζω είναι στην ανθρώπινη φύση να μας συνταράσσουν τέτοια πράγματα και να θέλουμε να μπούμε στο λαβύρινθο του μυαλού ώστε να καταλάβουμε τις αιτίες. Είναι κάτι γοητευτικό και ταυτόχρονα αποτρόπαιο. 

Φ.Μ.: Εμείς, χωρίς κάποια κρυφή συνταγή επιτυχίας, διεκδικούμε για λίγες ώρες τη δημιουργία μιας ζωντανής σχέσης με τους θεατές. Ἀλλωστε, κάθε φορά προσπαθούμε να χτίσουμε μια γέφυρα ώστε το κοινό να γίνεται συμπαίκτης μας σε αυτό το δρώμενο, που χωρίς αυτό δεν έχει αξία. Ταυτόχρονα, το ίδιο το έργο, σπουδαίο καθώς είναι, φέρνει το θεατή απέναντι σε έντονες καταστάσεις της ζωής, παρακινώντας τον σε μια προσωπική αναζήτηση.

Πώς είναι να συνεργάζεστε για πρώτη φορά μεταξύ σας, αλλά και με τη σκηνοθέτριά σας, Λέα Μαλένη;

Μ.Κ.: Η Λέα είναι μια εξαιρετική σκηνοθέτρια, με τρομερό όραμα και μέθοδο. Μας έχει δέσει όλους σαν ομάδα. Είναι ίσως η ωραιότερη εμπειρία που είχα ποτέ σκηνοθετικά, γιατί δουλεύουμε με διαφορετικούς τρόπους κι έτσι μου έχουν βγει πράγματα που δεν ήξερα ότι έχω. Για μένα είναι πολύ μεγάλο δώρο αυτή η συνεργασία και την ήθελα καιρό απλώς δεν είχε βρεθεί ευκαιρία. Όσον αφορά τον Φάνη, εκείνος είναι πάνω απ’ όλα ένας εξαιρετικός άνθρωπος και ηθοποιός, που φέρνει τη χαρά στην πρόβα. Ασχολούμαστε με ένα τόσο βαρύ θέμα κι όμως καταφέρνει με τον τρόπο του να μας κάνει όλους χαρούμενους με έναν ανεξήγητο τρόπο. Είναι ένας πολύ σπάνιος άνθρωπος. 

Φ.Μ.: Πράγματι, η συνεργασία μας είναι υπέροχη και χαίρομαι κι εγώ πολύ γι’ αυτή. Ανακαλύπτω στη Μαρία μια σπουδαία ηθοποιό και έναν ευαίσθητο, διαθέσιμο και πραγματικά καλό άνθρωπο. Είναι ωραίο να δουλεύεις με άτομα που έχουν το δικό της ταλέντο και τη δική της διάθεση για τα πράγματα. Πρώτη φορά συνεργάζομαι και με τη Λέα Μαλένη και πραγματικά εντυπωσιάζομαι από την αγάπη της για το αντικείμενο και το νοιάξιμό της για όλους τους συνεργάτες. Έχει μια ευγένεια και ένα ήθος σπάνιο. Την ίδια στιγμή, αισιοδοξώ και για το μέλλον. Εύχομαι το ελληνικό θέατρο να συγκεντρώσει τέτοιου τύπου δυνάμεις, ώστε στη σκυταλοδρομία αυτής της τέχνης να έχει μια δυναμική που θα μας κάνει περήφανους για τους μελλοντικούς καλλιτέχνες αυτής της χώρας.

Μιας και μιλάμε για το μέλλον, ποια είναι τα σχέδιά σας για την επόμενη σεζόν;

Φ.Μ.: Τον Σεπτέμβριο συνεχίζω τη δεύτερη σεζόν του "Maestro". Παράλληλα, είμαι στο Ant1 Media Lab, όπου φτιάχνω ένα τμήμα υποκριτικής στην κάμερα, το οποίο θα ξεκινήσει τον ίδιο μήνα. Επιπλέον, διδάσκω στη σχολή σκηνοθεσία και σενάριο. Το χειμώνα θα κάνουμε στο θέατρο "Βέμπο" με τη Σοφία Σπυράτου ένα γαλλικό θεατρικό έργο του Φλοριάν Ζελέρ, που έχει γίνει και ταινία με τον τίτλο "Μην ενοχλείτε, παρακαλώ!" [σ.σ. "Une heure de tranquillité"] σε παραγωγή των αδερφών Τάγαρη.

Μ.Κ.: Από τέλος Οκτωβρίου εγώ θα είμαι στο θέατρο Πόρτα με τη "Γέρμα" του Σάιμον Στόουν. Πρόκειται για μια τραγική, αλλά τόσο επίκαιρη ιστορία, που αφορά την προσπάθεια ενός ζευγαριού να κάνει παιδιά, αλλά και τη ρήξη, την απελπισία και τα αδιέξοδα που φέρνει αυτή η συνθήκη. Είναι ένα συγκλονιστικό έργο μεγάλων συναισθηματικών διακυμάνσεων, που είχε ανέβει και στο Εθνικό Θέατρο της Αγγλίας. Επίσης, αν και δεν μπορώ να πω ακόμη λεπτομέρειες, από το δεύτερο μισό της σεζόν είναι πιθανό να είμαι στην τηλεόραση.

Για εισιτήρια, επισκεφθείτε το viva.gr με ένα κλικ εδώ.