Ρένια Λουιζίδου: "Η εσωτερική αλλαγή που φέρνει ο χρόνος είναι πιο σκληρή"

Συναντιέστε για πρώτη φορά θεατρικά με τον Σπύρο Παπαδόπουλο;
Τα χρόνια των "Απαράδεκτων” είχαμε δουλέψει μαζί και στο θέατρο, αλλά έχουμε να βρεθούμε θεατρικά από τότε, από τις αρχές της δεκαετίας του 90’. 

Πως είναι αυτή  η συνάντηση;
Είναι σαν να συναντάς έναν παλιό φίλο. Γνωριστήκαμε στα πρώτα μας χρόνια στη δουλειά, που ήταν κρίσιμα και σημαντικά και για τους δύο. Τα πρώτα χρόνια πάντα σε καθορίζουν και οι άνθρωποι με τους οποίους τα έχεις μοιραστεί έχουν μια άλλη σημασία για σένα. Έχει πολύ πλάκα που βρισκόμαστε με αφορμή το "Sexy laundry”, γιατί πρόκειται ακριβώς για ένα ζευγάρι που βάζει κάτω, αναλύει και διαπραγματεύεται τα 25 χρόνια της σχέσης του, όσα περίπου έχουμε να βρεθούμε και με τον Σπύρο. 

Υπάρχει διαφορά στον τρόπο με τον οποίο σκέφτονται και αντιλαμβάνονται τη σχέση τους αυτοί οι δύο άνθρωποι;
Μόνο διαφορά. Είναι ένα ζευγάρι που όπως έχει γραφτεί από την συγγραφέα, Μισέλ Ριμλ, δεν αντιμετωπίζει προβλήματα απιστίας, οικονομικά, κλπ. Η βιτρίνα του ζευγαριού προς τα έξω είναι πάρα πολύ καλή. Έχουν και οι δύο λόγους να είναι ευτυχισμένοι, τα έχουν καταφέρει. Το διακύβευμα είναι ο χρόνος που έχει περάσει και τι σημάδια έχει αφήσει στον καθένα. Ο άντρας και η γυναίκα αντιλαμβάνονται πολύ διαφορετικά το πέρασμα του χρόνου και από τη φύση τους και γιατί έτσι είναι τα κοινωνικά δεδομένα. Άλλες πιέσεις ασκούνται κοινωνικά σε μια γυναίκα για το χρόνο που περνάει και άλλες σε έναν άντρα. 

Κάτι με το οποίο μπορούν να ταυτιστούν πολλοί άνθρωποι.
Αποκλείεται ένα ζευγάρι και σε οποιαδήποτε ηλικία, μάλιστα, να δει την παράσταση και να μην νιώσει σε κάποιο σημείο ότι ταυτίζεται. 

Η ηρωίδα που ερμηνεύετε, η Άλις, εκφράζει το βάρος που νιώθει;
Η Άλις είναι αποφασισμένη να το παλέψει, γι’ αυτό και οργανώνει ένα σαββατοκύριακο με ένα εγχειρίδιο για σεξ ανά χείρας. Το γεγονός ότι ο άνδρας της, ο Λάρυ, είναι σε τελείως διαφορετικό μήκος κύματος, βολεμένος σε αυτήν την παραιτημένη κατάσταση, χωρίς να έχει πάρει χαμπάρι ότι εκείνη έχει φρικάρει και ότι κάτι δεν πάει καλά, την εξοργίζει και ταυτόχρονα την απογοητεύει. Εκφράζει το πρόβλημα σε όλη του την κλίμακα. Τα διεκδικεί όλα, ακόμα και τον χωρισμό αν κάτι δεν αλλάξει, γιατί πραγματικά ασφυκτιά. Η -γυναικεία κατά βάση- αίσθηση ότι ο χρόνος που περνάει σε βγάζει στο περιθώριο της ζωής είναι αυτό που η Άλις δεν αντέχει. Θέλει να νιώθει ότι είναι στο κέντρο και ότι ζει πραγματικά. 

Υπάρχει κάποια στιγμή στο έργο που σας αγγίζει περισσότερο;
Πολλές στιγμές του έργου με αγγίζουν, καθώς τυχαίνει να είμαι ακριβώς στην ίδια ηλικία με την ηρωίδα. Καταλαβαίνω απόλυτα και με κάθε τρόπο αυτά που λέει. Είμαστε σε μια δύσκολη εποχή για τις γυναίκες αλλά με ένα διαφορετικό τρόπο απ’ ότι παλαιότερα. Τώρα είμαστε εργαζόμενες και εντός και εκτός σπιτιού, με μια κοινωνία κατά πόδας η οποία ζητάει τα πάντα. Μια γυναίκα δεν ξέρει που να δώσει και τι, και πρέπει να απολογείται κιόλας για το χρόνο που περνάει λες και είναι προσωπική της ήττα και όχι η φυσική ροή των πραγμάτων. Για αυτούς τους λόγους καταλαβαίνω τόσο πολύ την ηρωίδα που ερμηνεύω. 

 

"Η συντροφικότητα και το βάθος σε μια σχέση νομίζω ότι μέσα στο πέρασμα του χρόνου αποδεικνύονται πολύ πιο ισχυρά απ’ ότι μας αρέσει να σκεφτόμαστε όταν φανταζόμαστε τη ζωή περιπετειώδη και μυθιστορηματική. Εγώ πάντα συγκινούμαι όταν βλέπω δύο γερόντια στο πάρκο να κάθονται μαζί στο παγκάκι και να κάνουν παρέα, κρατώντας ο ένας το χέρι του άλλου”.

 

Εσείς πως βιώνετε αυτή την τρελή ισορροπία του χρόνου που περνά;
Σαν τρελή ισορροπία, όπως όλες οι γυναίκες. Με απασχόλησε αυτό το ζήτημα σε πολύ μικρότερη ηλικία και πολύ πριν έρθει. Προσπάθησα να το διαχειριστώ εγκαίρως με μια σχετική ψυχραιμία. Για κανέναν δεν είναι ευχάριστος ο χρόνος που περνάει και αυτό δεν έχει να κάνει μόνο με την εξωτερική εμφάνιση. Νομίζω ότι το μεγάλο τραύμα του χρόνου έχει να κάνει κυρίως με το μέσα μας. Τα πράγματα, δηλαδή, που συνειδητοποιείς ότι δεν μπορείς να κάνεις πια όπως πριν, κάτι κόκκαλα που αρχίζουν και πονάνε το πρωί, η εμμηνόπαυση, κ.ά. Βλέπεις βέβαια και τους γονείς σου να μεγαλώνουν και να φεύγουν, μπαίνει και η ασθένεια μέσα στο τοπίο. Πράγματα πιο εσωτερικά στα οποία δεν δίνει κανένας ιδιαίτερη σημασία γιατί είμαστε απασχολημένοι με την ρυτίδα και το μπότοξ. Η εσωτερική αλλαγή όμως είναι πιο σκληρή. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος εκτός από την όσο το δυνατόν πιο αρμονική συμφιλίωση με αυτό που συμβαίνει, αποδεχόμενοι την κοινή μοίρα των ανθρώπων. Αξίζει να εστιάζεις περισσότερο στα καλά και ουσιαστικά, γιατί δεν είναι μόνο κακά τα πράγματα που φέρνει ο χρόνος. Γνωρίζεις πια καλά τον εαυτό σου, η εμπειρία γράφει υπέρ σου, ξέρεις τι είναι αυτό που θέλεις, ξέρεις που στέκεσαι. Υπάρχει μια άλλη γαλήνη και ισορροπία. Όταν ρωτάω πολλές φορές τον εαυτό μου αν θα προτιμούσα στο συναισθηματικό κομμάτι την αντάρα και τη θύελλα των 25 μου χρόνων ή αυτό που έχω σήμερα, προτιμώ το δεύτερο. Είμαι πολύ πιο ήρεμη και κατασταλαγμένη τώρα. Όπως όλα τα πράγματα στη ζωή δεν έρχονται μόνο με ένα πρόσημο -θετικό ή αρνητικό- αλλά υπάρχουν και οι δύο όψεις του νομίσματος. Οι μόνες μας λύσεις είναι η ψυχραιμία, η συμφιλίωση και η προσπάθεια να βλέπεις και την καλή πλευρά. Έχει αλήθεια αυτό, δεν είναι μόνο για παρηγοριά. Είναι διαφορετική η επαφή που έχεις με τον εαυτό σου μεγαλώνοντας. 

Μπορεί κατά τη γνώμη σας να παλέψει κανείς τη συνήθεια σε μια σχέση;
Πιστεύω ότι μπορεί. Είμαι μέσα σε μια σχέση 27 χρόνια. Ανταλλάσσεις κάτι με κάτι άλλο. Δεν γίνεται η σχέση να είναι τόσο θυελλώδης και παθιασμένη όσο στους δύο πρώτους μήνες. Κερδίζεις, όμως, γιατί ξέρεις ποιον έχεις απέναντί σου και ξέρεις πώς να πάρεις τα καλά πράγματα από αυτόν. Θέλει πολύ προσπάθεια και μπορεί να μην είναι για όλους τους ανθρώπους. Η συντροφικότητα και το βάθος σε μια σχέση νομίζω ότι μέσα στο πέρασμα του χρόνου αποδεικνύονται πολύ πιο ισχυρά απ’ ότι μας αρέσει να σκεφτόμαστε όταν φανταζόμαστε τη ζωή περιπετειώδη και μυθιστορηματική. Δεν ξέρω, μπορεί να είναι και θέμα χαρακτήρα. Εγώ πάντα συγκινούμαι όταν βλέπω δύο γερόντια στο πάρκο να κάθονται μαζί στο παγκάκι και να κάνουν παρέα, κρατώντας ο ένας το χέρι του άλλου. Μου φαίνεται μια τρομερά συγκινητική εικόνα. 

 

"Στα social media μπορεί μια μονάδα να βρεθεί απέναντι σε ένα ανελέητο ομαδικό κυνηγητό και να συντριβεί. Από την άλλη δεν μπορεί κανένας να αρνηθεί ότι όσο επικίνδυνη είναι η δύναμη των social media, είναι ό, τι πιο κοντινό μπορούμε να έχουμε σε δημοκρατικό λόγο. Μέσα από αυτή μπορούν να ξεκινήσουν φρικτά και υπέροχα πράγματα ταυτόχρονα. Προς το ποια κατεύθυνση θα πάμε δηλώνει ποιοι είμαστε επί της ουσίας”. 

 

Ποια είναι η άποψη σας για τα φαινόμενα ακραίου φανατισμού που παρατηρούμε σήμερα; 
Αυτό συμβαίνει σε κάθε εποχή με διαφορετικά εργαλεία και μέσα. Παλαιότερα ήταν ένας θρησκευτικός φανατισμός, σήμερα είναι τα social media που θα φέρουν την υστερία. Μπορεί πολύ εύκολα ένας άνθρωπος να αποκαθηλωθεί και κάποιος άλλος να αποθεωθεί. Μπορεί να βρεθεί μια μονάδα απέναντι σε ένα ανελέητο ομαδικό κυνηγητό και μπορεί η μονάδα αυτή να συντριβεί. Από την άλλη δεν μπορεί κανένας να αρνηθεί ότι όσο επικίνδυνη είναι η δύναμη των social media, είναι ό, τι πιο κοντινό μπορούμε να έχουμε σε δημοκρατικό λόγο. Εγώ δεν έχω social media γι’ αυτούς τους συγκεκριμένους λόγους. Κατά τη γνώμη μου αξίζει να τα χρησιμοποιούμε, αλλά να μπορούμε υπεύθυνα να κάνουμε μια σοβαρή διαχείριση τούς προς όφελος μας, κι όχι εναντίον μας. Γιατί πραγματικά είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα δύναμη και μπορούν μέσα από αυτή τη δύναμη να ξεκινήσουν φρικτά και υπέροχα πράγματα ταυτόχρονα. Προς το ποια κατεύθυνση θα πάμε δηλώνει ποιοι είμαστε επί της ουσίας. 

Από τότε που ξεκίνησε η έξαρση του κινήματος του #MeToo βλέπετε κάποια αλλαγή στο χώρο του θεάτρου;
Για μένα το ιδανικό θα ήταν να απλωνόταν σε όλο το φάσμα της κοινωνίας και σε όλους τους εργασιακούς χώρους. Έχουμε περάσει πάρα πολλά χρόνια με μια άτυπη ομερτά ότι δεν τα λέμε αυτά τα πράγματα. Σε ένα βιασμό δεν μπορείς να είσαι αυτόπτης μάρτυρας. Είναι κάτι που θα συμβεί πίσω από μια κλειστή πόρτα. Όμως, μάρτυρες τάσεων κάποιων ανθρώπων και κακοποιητικών συμπεριφορών υπήρξαμε όλοι κατά καιρούς. Υπήρχε, παρόλα αυτά, μια σιωπή και λόγου φόβου σε μεγάλο βαθμό -επειδή μιλάμε για πρόσωπα που είχαν εξουσία στα χέρια τους- και προσπάθεια προστασίας από τα γίνουν αυτά τα πράγματα δημόσια για να μην απαξιωθεί ο χώρος. Πολύ σωστά ανοίξανε τα στόματα. Νομίζω ότι βλέπουμε ήδη έστω και μικρή διαφορά με την έννοια ότι κάποιος θα το σκεφτεί περισσότερο να λειτουργήσει με μια κακοποιητική συμπεριφορά. Δεν θα το ρισκάρει τόσο εύκολα. Τα μάτια είναι στραμμένα πολύ περισσότερο πάνω στις συμπεριφορές και η αντίδραση ακαριαία. Θεωρώ ότι χρωστάμε μεγάλη χάρη στα κορίτσια και στα αγόρια που το πήραν στις πλάτες τους και εκτέθηκαν προσωπικά. Αυτοί οι άνθρωποι ακόμη βρίσκονται στα δικαστήρια και περνάνε από πολύ δύσκολες καταστάσεις και πρέπει να τους το αναγνωρίζουμε και να τους στηρίζουμε σε κάθε περίπτωση. Από εδώ και πέρα πρέπει να προσέξουμε πολύ πώς θα το διαχειριστούμε όλο αυτό οι υπόλοιποι που δεν είμαστε ούτε στην κατηγορία των θυμάτων ούτε στην κατηγορία των θυτών, γιατί ασφαλώς υπάρχει ο κίνδυνος να ειπωθούν άδικα πράγματα για ανθρώπους. Είναι ένας ορατός κίνδυνος και υπαρκτός, όχι όμως αρκετός για να με κάνει να πω ότι δεν έπρεπε να συμβεί. Αντιθέτως, τώρα πρέπει να δείξουμε ωριμότητα και σοβαρότητα και να μην επιτρέψουμε τη διάβρωση του #MeToo και το να χάσει το κίνημα τη δυναμική του με υπερβολικές ή ψευδείς περιπτώσεις. Έγινε ένα πάρα πολύ μεγάλο βήμα, γιατί είναι πράγματα που κυκλοφορούσαν ανάμεσά μας πολλά χρόνια σκεπασμένα από τη σιωπή. Τώρα πρέπει να το διαχειριστούμε με τη δέουσα σοβαρότητα και να μην το αφήσουμε να ξεφτιλιστεί και να ξεφτίσει. 

Σε κοινωνικό επίπεδο τι παρατηρείτε;
Έχω χάσει πια τον αριθμό των γυναικοκτονιών τα τελευταία δύο χρόνια. Αυτά τα πράγματα συνέβαιναν και πριν προφανώς αλλά δεν έβγαιναν στο φως. Δεν μπορεί ξαφνικά να διπλασιάστηκε ή να τριπλασιάστηκε ο αριθμός των γυναικοκτονιών. Ο αριθμός ενδεχομένως είναι ο ίδιος απλώς ποτέ δεν θα το μαθαίναμε στην άλλη περίπτωση. Αυτό μπορεί να είναι ένα αποτέλεσμα του #MeToo. Ότι, δηλαδή, οι γυναίκες αυτές αποφάσισαν να το εκθέσουν προς τα έξω και να κάνουν κάτι γι’ αυτό. Κάποιοι άνθρωποι πήραν κουράγιο, πήραν δύναμη. Επίσης, οι δημοσιογράφοι, οι εκπομπές και η κοινωνία η ίδια άρχισε να κοιτάει το θέμα και αντί να περνάει στα ψιλά γράμματα το θάνατο μιας γυναίκας από τα χέρια του άντρα της, δίνει χώρο σε αυτή την είδηση να βγει προς τα έξω. Όλα αυτά νομίζω ότι είναι κέρδη από το #MeToo. Αρκεί η συνέχεια να είναι ουσιαστική και όχι "κίτρινη” ή "ροζ”. Αυτή δυναμική που έχει δημιουργηθεί να μας οδηγήσει σε κάτι ωφέλιμο και ουσιαστικό μακροπρόθεσμα γιατί όλοι παιδιά μεγαλώνουμε και σε αυτά θα βγει το όποιο αποτέλεσμα. 

Αλλάζοντας κλίμα, υπάρχει κάτι που δεν έχετε δοκιμάσει ακόμη στο θέατρο και θα το θέλατε;
Όταν άρχισα να πιάνω το νόημα των πραγμάτων γύρω από αυτή τη δουλειά, ακριβώς επειδή κατάλαβα ότι έχει περισσότερο να κάνει με τους ανθρώπους, με τους συνεργάτες, με τις συγκυρίες, σταμάτησα να φαντάζομαι συγκεκριμένα πράγματα, όπως ένας ρόλος, που έχουν να κάνουν μόνο με μένα. Δηλαδή τα διάφορα όνειρα που έχουμε οι ηθοποιοί όταν είμαστε ακόμα στη δραματική σχολή. Στην πορεία κατάλαβα ότι είναι χάσιμο χρόνου να σπαταλάς την ενέργεια και τις επιθυμίες σου σε φανταστικά σενάρια. Αξίζει περισσότερο από αυτά που η ζωή φέρει στη ροή της, να βρεις ανθρώπους που να μιλάς την ίδια γλώσσα, να αφήσεις τον εαυτό σου λίγο πιο χαλαρό και ανοιχτό σε κάτι που μπορεί να μην το έχεις φανταστεί. Επέλεξα περισσότερο να αφήνομαι σε αυτό που συμβαίνει. Στα 35 χρόνια που κάνω αυτή τη δουλειά έχει αλλάξει πολλές φορές το τοπίο γύρω μου. Όταν βγήκα στη δουλειά δεν υπήρχε ιδιωτική τηλεόραση. Όταν έγινε αυτό άλλαξε εντελώς τα δεδομένα. Μετά δημιουργήθηκαν διάφορες ομάδες στο θέατρο ξεκινώντας από το Θέατρο Αμόρε που άλλαξε πάρα πολύ τη γεωγραφία του θεάτρου. ΌΛα αυτα΄δεν ήταν στο μυαλό μου πριν συμβούν. Άρα μπορεί να θέτεις στόχους αλλά η πραγματικότητα να κινείται προς μια άλλη κατεύθυνση. Άλλωστε είναι μια τέχνη το θέατρο που διαδραματίζονται τα πράγματα σε παρόντα χρόνο. Δεν θα μείνει τίποτα πίσω εκτός από την ανάμνηση των θεατών που την είδαν και μπορεί να μετακινήθηκαν ένα εκατοστό μέσα τους βγαίνοντας από την αίθουσα. Είναι νομίζω το πιο σκληρό κομμάτι της δουλειάς μας και το πιο γοητευτικό ταυτόχρονα.

Ποια είναι η επαφή σας με νεότερους καλλιτέχνες;
Την εύχομαι και την επιδιώκω στο βαθμό που μπορώ. Βγαίνουν παιδιά σήμερα από τις σοβαρές σχολές τόσο ψαγμένα, τόσο πιο μπροστά από εμάς, με γνώσεις στη μουσική, στο χορό. Γεγονός το οποίο είναι πραγματικά ένεση ενέργειας και σε κάνει να αγαπήσεις ξανά τη δουλειά το να συναναστρέφεσαι τη φόρα, την επιθυμία και τις ικανότητες της νεότητας. Νομίζω ότι όπου συναντιούνται οι διαφορετικές γενιές προκύπτει ένα πολύ ενδιαφέρον αποτέλεσμα.

Προπώληση μέσω viva.gr