Τι σας έκανε να οργανώσετε την ομάδα 4frontal πριν από κάποια χρόνια. Τα καλλιτεχνικά σας πιστεύω παραμένουν ίδια;
Πριν από έντεκα χρόνια ολοκληρώσαμε τις σπουδές μας στη δραματική σχολή του Ωδείου Αθηνών. Οι βάσεις τοποθετήθηκαν εκεί αφού εγκαθιδρύθηκε κοινός σκηνικού κώδικας και αισθητική σε συνδυασμό με κοινές εμπειρίες και βιώματα όπως στη συντριπτική πλειοψηφία των δραματικών σχολών. Ωστόσο, τα παραπάνω δεν θα μπορούσαν να αποτελέσουν μοναδικούς λόγους για να δημιουργήσουμε ένα καλλιτεχνικό σχήμα. Κοινές αξίες όπως ο σεβασμός του ενός στη διαφορετικότητα του άλλου, η μεταξύ μας φιλία, η αλληλοεκτίμηση, η επιθυμία να συνεχίσουμε να προχωράμε να περνάμε καλά, να αφηγούμαστε ιστορίες μαζί και να εξελισσόμαστε βάζοντας και δουλεύοντας με τους δικούς μας όρους αποτέλεσαν κατά τη γνώμη μου τους βασικούς λόγους για να οργανώσουμε τη 4frontal. Καλλιτεχνικά, το να δίνουμε ένα πολιτικό στίγμα με επίκεντρο τον άνθρωπο, τις δυνατότητες του και την ευθύνη του είναι ζητούμενο. Επιπλέον, μας αφορά οι παραστάσεις μας να ανοίγουν διάλογο με τον θεατή και με δούρειο ίππο το χιούμορ να τον προβληματίζουμε. Αν κάποιος ρίξει μία ματιά στις επιλογές μας τα τελευταία χρόνια θα καταλάβει ότι έχουμε σαφή προτίμηση στο αφηγηματικό θέατρο και ότι η Ελλάδα, η ιστορία της, οι παθογένειες της και τα παράδοξα που μας χαρίζει απλόχερα αποτελούν πηγή έμπνευσης για να δημιουργούμε να εκφραζόμαστε και να επικοινωνούμε.
Υιοθετήσατε ένα μοντέλο ισότιμης σχέσης των μελών όσον αφορά τη σύλληψη και τη συγγραφή του σκηνικού κειμένου. Αυτό έχει αλλάξει;
Όσο μεγαλώνουμε προσπαθούμε να μαθαίνουμε και να εξελισσόμαστε. Δεν υπάρχει κανόνας γραμμένος στην πέτρα σχετικά με τη σύλληψη, τη συγγραφή ή ακόμα και τη διασκευή και έχουμε πειραματιστεί με αρκετά μοντέλα έτσι ώστε να βρούμε τις λειτουργικότερες λύσεις και να μην χρειάζεται να "επανεφευρίσκουμε τον τροχό". Έτσι, τα τελευταία χρόνια η Νεφέλη Μαϊστράλη την οποία εκτιμώ απεριόριστα ως δραματουργό και συγγραφέα έχει αναλάβει επάξια ένα πολύ μεγάλο μέρος της συγγραφής και της διασκευής του σκηνικού κειμένου. Η ισοτιμία μπορεί να φαντάζει ουτοπική σε ορισμένα εγχειρήματα αλλά δεν παύουμε να παλεύουμε για αυτήν δίνοντας χώρο στο εκάστοτε μέλος να αρθρώνει λόγο και να πειραματίζεται. Σχετικά με τη σύλληψη, είναι ευτύχημα ότι έχουμε καταφέρει μετά από τόσα χρόνια να αποκτήσουμε τα κατάλληλα αντανακλαστικά για να αξιοποιούμε τη διαδικασία του καταιγισμού ιδεών όταν αυτός λαμβάνει χώρα.
Ποιο είναι το θέμα της τελευταίας σας παράστασης "Αριστερόχειρες" και από που άντλησε υλικό η συγγραφέας του έργου Νεφέλη Μαϊστράλη;
Η παράσταση αντλεί τη θεματολογία της από τις "παιδουπόλεις της βασίλισσας Φρειδερίκης" και από τον εμφύλιο πόλεμο που άρχισε επίσημα το 1946 και στ’ αλήθεια σφράγισε την ελληνική σύγχρονη ιστορία. Τα ιδρύματα αυτά λοιπόν, περίπου 50 στον αριθμό, δημιουργήθηκαν στον εμφύλιο για να στεγάσουν και να μεγαλώσουν τα παιδιά-θύματα του πολέμου που κατέληξαν εκεί για μία σειρά λόγων, μεταξύ των οποίων ήταν ότι οι γονείς τους είτε πολεμούσαν, είτε είχαν συλληφθεί ή εκτελεστεί. Οι αμφιλεγόμενες πρακτικές αυτών των δομών, οι παράνομες υιοθεσίες, ο ιδιότυπος ρόλος της Φρειδερίκης στην εξέλιξη της ιστορίας, τα σκοτεινά χρόνια του εμφυλίου και το αποτύπωμα που άφησαν μετέπειτα παίρνουν σάρκα και οστά μέσα από χαρακτήρες και πραγματικές ιστορίες ανθρώπων που έζησαν και επιβίωσαν ή όχι εκείνη την εποχή. Η Νεφέλη Μαϊστράλη μέσα από μαρτυρίες, ιστορικά ντοκουμέντα και πολυάριθμες πηγές έκανε μία ενδελεχή έρευνα βλέποντας την ιστορία από τη μεριά των θυμάτων του εμφυλίου από τη μεριά των "Αριστερόχειρων".
Ποιο είναι το ιδεολογικό υπόβαθρο;
Νομίζω ότι ο καλύτερος τρόπος για να απαντήσω σε αυτήν την ερώτηση είναι με μία φράση από το ίδιο το έργο την οποία λέει ένας χαρακτήρας που συστήνεται ως -Αυτός που μιλάει με ντοκουμέντα- "Αυτοί οι δύο έχουν κάθε δικαίωμα να βρίζονται καθώς διαφωνούν για ουσιώδη θέματα που έχουν να κάνουν με τον πυρήνα του κόσμου και του βίου. Πώς πρέπει να είναι ο κόσμος και πώς πρέπει να ζει ο άνθρωπος. Σε αυτή τη μάχη δεν υπάρχει μέση, υπάρχει νικητής και ηττημένος". Το έργο διερευνά σε βάθος την έννοια της νίκης και της ήττας αλλά και τη διαχείριση τους από την εκάστοτε πλευρά.
Η παράσταση σας έχει να κάνει με την αποκήρυξη του παρελθόντος;
Σε μεγάλο βαθμό. Η παράσταση σίγουρα υπονοεί ότι υπάρχει μεγάλη δυσκολία στο να κοιτάξουμε κατάματα το παρελθόν. Υπάρχει η τάση ορισμένες καταστάσεις και επιλογές να εξωραΐζονται και δεν είναι τυχαίο ότι στο σχολείο τουλάχιστον στη γενιά μας, η περίοδος 1946-1949 ήταν ταμπού. Κάτι πονάει πολύ και τα τραύματα είναι ακόμα ανοιχτά. Η μόνη περίπτωση να μπορέσουμε να τα διαχειριστούμε όμως είναι να τα αντικρύσουμε, να τα αγκαλιάσουμε, να παραδεχτούμε τα λάθη μας και να αρχίσει η διαδικασία της θεραπείας. Όχι μόνο δεν το συζητάμε και σιωπούμε αλλά κάνουμε ότι τίποτα δεν συνέβη με αποτέλεσμα να σκοντάφτουμε συνεχώς πάνω στις πληγές του παρελθόντος.
Οι θεατές φεύγοντας από την παράσταση, ίσως δουν πιο καθαρά μια γενικευμένη νοοτροπία μέσα στην οποία μεγαλώσαμε και ζούμε;
Θα ήταν χαρά μας νομίζω οι θεατές να αναλογιστούν και να δουν κάποιους από τους λόγους για τους οποίους μεγαλώσαμε και ζούμε μέσα από αυτή τη γενικευμένη νοοτροπία. Μέσα από ένα πολύ εύστοχο κατά τη γνώμη μου σκηνοθετικό τέχνασμα του Θανάση Ζερίτη, ο θεατής έχει την ευκαιρία να αντιληφθεί τη σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας με άλλο μάτι και να έρθει πιο κοντά της. Να καταλάβει γιατί ίσως επαναλαμβάνουμε τις ίδιες πρακτικές και γιατί πολλοί από εμάς μεγαλώσαμε με τη νοοτροπία της σιωπής και του "δεν μιλάμε για αυτά".
Θεωρείς ότι η τέχνη είναι παιδί ταραγμένων εποχών; Ευνοείται σε συνθήκες κρίσης;
Νομίζω ότι σε συνθήκες κρίσης δημιουργούνται συγκλονιστικά έργα τέχνης που έχουν τη δυνατότητα να αναδεικνύουν και πολλές φορές να μεταβολίζουν τις δυσκολίες που γεννά η κρίση. Συνήθως, αυτά τα έργα τέχνης με συγκινούν περισσότερο. Από την άλλη, σε συνθήκες κρίσης δύσκολα ευνοούνται οι ίδιοι καλλιτέχνες και αυτό ίσως έχει αντίκτυπο στην ίδια την τέχνη.
Ποια είναι τα επόμενα σχέδια της ομάδας;
Τα "μπλε καστόρινα παπούτσια" του Θανάση Σκρουμπέλου σε σκηνοθεσία Θανάση Ζερίτη σε πρώτη φάση και τη διεύρυνση της μέχρι τώρα δραστηριοποίησης μας στο τομέα της εκπαίδευσης μέσω προγραμμάτων για ενήλικες και για εφήβους. Το θέατρο ως μέρος ενός δημόσιου διαλόγου σε κρατάει στους 4frontal ή κάτι άλλο; Ο δημόσιος διάλογος σίγουρα με αφορά σε μεγάλο βαθμό. Άλλωστε ήταν και ο βασικός λόγος που με έσπρωξε να ασχοληθώ με το θέατρο. Επιπλέον, αισθάνομαι πολύ τυχερός που μου δίνεται χώρος να εκφράζομαι. Δεν ήταν και δεν θα είναι ποτέ κάτι δεδομένο. Επίσης το αίσθημα του ανήκειν αλλά και το ότι βρίσκομαι ανάμεσα σε ανθρώπους που εκτιμώ. Τέλος, με κρατάνε οι συνεργασίες που περνάω καλά και γελάω.
Περισσότερες πληροφορίες
Αριστερόχειρες
Ένα έργο με ισχυρό πολιτικό πρόσημο για τις παιδοπόλεις, που ίδρυσε η βασίλισσα Φρειδερίκη κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου, κι άλλα ιστορικά γεγονότα που διαμόρφωσαν τη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα. Ένας Κοινοτάρχης που κρατάει βίτσα και μιλάει με «νι» και «λι», μια απροσάρμοστη Τρόφιμος που της αρέσει να τρέχει, μια ανύπαντρη Ομαδάρχισσα που αμφιταλαντεύεται, μια κουρασμένη Μητέρα που ψάχνει ασταμάτητα με σεντόνια στα χέρια, ένας μαλλιαρός Άντρας που κάνει ισορροπία, μια Βασίλισσα με γούνα και υπαρξιακές αγωνίες, μια Ρωσίδα χορεύτρια που έπαιξε τον μαύρο κύκνο στα Μπολσόι, ένας Δημοσιογράφος που προσπαθεί να βρει την αλήθεια, ένας Χωροφύλακας που σιχαίνεται το κρύο και σέρνει τα πόδια του, αυτός που μιλάει με ντοκουμέντα, μια Ελληνοαμερικάνα που ψάχνει από πού κρατάει η σκούφια της, ένας Αριστερόχειρας που στρώνει το κρεβάτι του φάκελο και δεν μπορεί να πει το «ρ», ένας κανονικός Φαντάρος με αρβύλες και όπλο και ο Ντιμίτρι ή Δημήτρης, ένας ερωτευμένος Πολυτεχνίτης που πήγε από την Κόνιτσα στην Τασκένδη, συνομιλούν και διεκδικούν τη θέση τους στην Ιστορία.
