Δεν θέλουμε να χάσουμε καμία από τις παραστάσεις που παρουσιάζονται αυτό το καλοκαίρι στην Αθήνα, αλλά ακόμη και το "αθηνόραμα" νιώθει την ανάγκη "να προδώσει" την πόλη του, αν υπάρχει μια καλή αφορμή. Πετάγεται μέχρι την Άνδρο, για παράδειγμα, να δοκιμάσει την εμπειρία μιας παράστασης, στο καταπράσινο κτήμα Ηλίανθος που μοιάζει να ξεπήδησε μέσα από λογοτεχνικό κείμενο της Ιωάννας Καρυστιάνη. "Θα ακολουθήσουμε τη διαδρομή του νερού για να φτάσουμε" μου είπε η Τώνια, η οποία ανέλαβε να μου δείξει το δρόμο για το κτήμα κοντά στη Χώρα και ακολουθώντας ένα δασωμένο μονοπάτι φτάσαμε στον Ηλίανθο, στον οποίο στεγάζεται η ΆΫΛΑ, το Κέντρο Παραστατικών Τεχνών & Δικτύου Συνεργασιών, που ίδρυσαν η ηθοποιός Ειρήνη Δράκου, ο σκηνοθέτης Δημήτρης Μπίτος και ο Ηλεκτρολόγος-Μηχανικός Ευάγγελος Παπαδάκης. Εκεί, στο πίσω μέρος του κτήματος, σε μια ξύλινη σκηνή που μοιάζει με σπίτι, κάτω από τη δροσιά των δέντρων είδαμε, μαζί με θεατρόφιλους που αγκαλιάζουν το θέατρο παντού, την site specific παράσταση "Συνάντησέ με στην έξοδο" με πρωταγωνίστρια την Ειρήνη Δράκου και συνοδοιπόρο, επί σκηνής, τον Ευάγγελο Παπαδάκη.
Η Ειρήνη Δράκου, μέλος της ομάδας Ασίπκα διαθέτει σπάνιες αρετές. Πρώτα απ' όλα γνησιότητα και συγκίνηση στην έκφραση. Δεν υπάρχει τίποτε κούφιο. Στην συγκεκριμένη παράσταση, που έχει και κάποια βιογραφικά στοιχεία, τοποθετεί τον εαυτό της στο κέντρο, μα και σε απόσταση από αυτόν. Χάρη στην απόσταση, που κάποιες στιγμές μας παραπέμπει στην αρχαία τραγωδία, η ένταση και οι ιδέες που εμφορούνται στο έργο μεταδίδονται με απόλυτη αμεσότητα. Και τα μικρά ή μεγάλα περιστατικά, που αφηγείται, συναρμολογούν, το ένα πλάι στο άλλο, μια εποχή, ένα τόπο σαν την Ευρώπη όπου συναντιούνται η Ηλέκτρα και ο Άμλετ…Η ιδέα για τη δημιουργία της παράστασης ξεκίνησε από το ερευνητικό πρόγραμμα "Ο Άμλετ συναντά την Ηλέκτρα", το οποίο δημιούργησε ένα διάλογο ανάμεσα στην Ειρήνη Δράκου και τον Πολωνό ηθοποιό/σκηνοθέτη Przemysław Błaszczak και πραγματοποιήθηκε, υπό την αιγίδα και σε συνεργασία της ΆΫΛΑ με το Ινστιτούτο Γκροτόφσκι. Λόγω κορονοϊού υπήρξαν δυσκολίες στην υλοποίηση της παράστασης, αλλά η Ειρήνη δεν το έβαλε κάτω. Ένα ανέκδοτο ποίημα του Θεόδωρου Αγγελόπουλου ενεργοποίησε κάτι μέσα της και την όπλισε με αποφασιστικότητα.
"Είναι πολύ περίεργο αλλά αυτό το ποίημα για μένα είναι μια ζωντανή και συνεχώς νέα ανάγνωση μιας και όταν το διάβασα βρήκα περισσότερο, διαισθητικά, ένα καταφύγιο, μια οικεία αίσθηση σαν να με είχε διαβάσει το ποίημα κι όχι εγώ αυτό" μας είπε η ίδια. "Τώρα που το διαβάζω ξανά, μετά από όλο αυτό το ταξίδι μέχρι την παράσταση, αισθάνομαι ότι εκεί μέσα κρυβόταν μια προφητεία που καταφέρνω να ξεκλειδώσω τώρα, που το έργο ολοκληρώθηκε και η παράσταση μόλις αρθρώνει τη φωνή της. Το όνομα, που κληρονομούμε από την αρχή της ζωής μας, αυτή η αδιαμφισβήτητη κληρονομιά, είναι ένα δυσβάστακτο και τραγικό φορτίο με το οποίο όλοι παλεύουμε από την αρχή μέχρι το τέλος της ζωής μας. Η ανάγκη ν’ απαλλαγώ από αυτό το φορτίο περικλείνεται στη φράση του Γκροτόφσκι: "Όλοι είστε γιοι Κάποιου" και ίσως, είναι ο λόγος που παίζουμε ή είμαστε ότι είμαστε στη ζωή…Ίσως να ‘ναι κι ο ίδιος λόγος που με οδήγησε τελικά και σ’ αυτά τα αρχέτυπα, αυτές τις δύο φωνές του Άμλετ και της Ηλέκτρας, δύο προσωπεία ενός προσώπου που σε όλη τη διαδρομή τους τάχτηκαν να μην είναι. "Δεν είμαι" λέει με όλους τους τρόπους η Ηλέκτρα των Τραγικών. "Δεν παίζω άλλο" καταλήγει η ίδια φωνή στη "Μηχανή Άμλετ" του Χάϊνερ Μίλερ. Στο ποίημα του Θ. Αγγελόπουλου αρθρώνεται το ίδιο απαλά και ήσυχα σαν ένα γράμμα που αφήνει κάποιος πίσω του, ο οποίος λυτρώθηκε επιτέλους. Έχει μια δροσιά αυτό το ποίημα, που προσωπικά την είχα πολύ ανάγκη μέσα σ’ αυτό το υλικό. "Είμαι επισκέπτης" λέει και λίγο παρακάτω "Εγώ δεν έχω τίποτε δικό μου, είχα πει κάποτε με υπεροψία. Τώρα καταλαβαίνω πως το τίποτε είναι τίποτε. Ότι δεν έχω, καν, όνομα. Και πρέπει να γυρεύω ένα κάθε τόσο. Δώστε μου ένα μέρος να κοιτάζω. Ξεχάστε με στη θάλασσα". Το αγαπώ πολύ αυτό το ποίημα".
Το νήμα της παράστασης σου διατρέχει το συνειδητό και το υποσυνείδητο, συνδέει το προσωπικό με το παγκόσμιο;
Νομίζω αναπόφευκτα ναι, μιας και τα πόδια που ακολουθούν ή τα χέρια που τυλίγουν αυτό το νήμα είναι πάντα ενός ανθρώπου. Άλλωστε το ‘χει πει κάποιος άλλος μαγικός, ο Ταρκόφσκι. Δεν θυμάμαι με ποιο τρόπο, αλλά είπε ότι η τέχνη είναι πάντα προσωπική και επίσης ο δικός μας Χατζιδάκις, έχει δηλώσει: "Πώς μπορεί κανείς να είναι παγκόσμιος χωρίς πρώτα να είναι βαθιά τοπικός;". Νομίζω πως είναι η διαδρομή που διανύουμε όλοι όταν κινούμαστε με φυσικό τρόπο, "από μέσα προς τα έξω".
Τι συμβολίζουν για σένα ο Άμλετ και η Ηλέκτρα;
Πολλά, πολλά. Αλλά καταλήγω ότι για μένα είναι μόνο δύο παρηγορητικοί φίλοι. Οικείοι. Δικοί μου. Σαν τα παιδάκια που κλείνονται σε μια ντουλάπα, ζωγραφίζουν το εσωτερικό της, κρατούν λίγο με το πόδι ανοικτό το φύλο της ντουλάπας για να μπει λίγο αέρας και φως, και μέσα εκεί προσπαθούν να διασώσουν ότι εύθραυστό ζωντανό και αθώο απομένει ακόμη σ’ αυτή τη ζωή.
Ποιες ήταν οι δυσκολίες που συνάντησες κατά την προσπάθεια αποτύπωσης των ιδεών που είχες;
Ίσως αυτό που είπα παραπάνω. Ότι ενώ ήξερα ότι ο δρόμος είναι ένας και μπορείς να τον περπατήσεις μόνο με τα δικά σου πόδια και το έκανα. Ταυτόχρονα θέλησα να φορέσω και παπούτσια άλλων που ήταν είτε πολύ μεγάλα για μένα, είτε πολύ βαριά, είτε πολύ επίσημα, είτε πολύ στενά. Ακόμη κι αυτό όμως, οι φωνές των ανθρώπων που με έχουν επηρεάσει σε όλη τη διαδρομή μου από τότε που ανακάλυψα το θέατρο, οι φίλοι, οι δάσκαλοι, οι συνοδοιπόροι, η σοφία τους, το ταλέντο τους ή οι θεωρίες, ο ακαδημαϊκός κόσμος ακόμη και το φάντασμα του Μίλερ, ο οποίος με γοητεύει πάντα. Είχα την ανάγκη και μάλλον το θράσος να του απευθύνω ένα ερώτημα εκεί που τελειώνει το δικό του έργο στο τέλος της "Μηχανής Άμλετ" ξεκινώντας ένα δικό μου έργο…όλες αυτές οι φωνές μες στο κεφάλι που έπρεπε ν’ απαντώ, ήταν οι δυσκολίες και τελικά το μεγαλύτερο δώρο και μαθητεία που μπορούσα να έχω σ’ αυτό το πολύ κατά τ’ άλλα μοναχικό μονοπάτι.
Θέατρο στην περιφέρεια, μια πράξη γενναιότητας
Η Άνδρος είναι ένα νησί αλλιώτικο, πολύ όμορφο, μοναδικό. Η ναυτοσύνη όρισε τη μοίρα της διαχρονικά και από τουριστικής άποψης, μοιάζει με αγαθό εσωτερικής κατανάλωσης: γι’ αυτούς που ήδη ξέρουν, γι’ αυτούς που κατάγονται από εδώ, γι’ αυτούς που επιμένουν, ίσως. Σ’ αυτό το καταπράσινο νησί μια θεατρική ομάδα ερασιτεχνών επιμένει, χωρίς στήριξη, να ζει το δικό της όνειρο κάνοντας πρόβες και οργανώνοντας παραστάσεις βασιζόμενη στο οικονομικό "τσοντάρισμα" των μελών της. Είναι ο μόνος δυνατός τρόπος για να αναπτυχθεί και να διασωθεί το θέατρο στο νησί και σ’ αυτήν την αποκεντρωμένη προσπάθεια έρχεται να προστεθεί η πρωτοβουλία της ΑΫΛΑ. Η Ειρήνη Δράκου και ο Ευάγγελος Παπαδάκης με τη διάθεση να ακολουθήσουν τα όνειρα τους και να ενισχύσουν την πολιτιστική φυσιογνωμία του νησιού, θέλουν να ανοίξουν δρόμο στην έκφραση, να δώσουν την ευκαιρία σε καλλιτέχνες να εκφράσουν τις καλλιτεχνικές τους ανησυχίες, να τονώσουν την πολιτιστική ζωή, να ενισχύσουν τη συστηματική εξέλιξη της έρευνας πάνω στις Παραστατικές Τέχνες, την Αρχιτεκτονική και το Περιβάλλον και γενικότερα να δώσουν ευκαιρίες και δυνατότητες για γενικότερη πολιτιστική άνθηση.
Ποιο είδος θεάτρου σε ενδιαφέρει να αναπτύξεις και με ποιο τρόπο σκέφτεσαι να το κάνεις στην Άνδρο ρωτήσαμε την Ειρήνη Δράκου: "Δεν έχω άλλη επιλογή, εδώ που είμαι στο νησί, από το να επιχειρήσω κάτι νέο και αποκεντρωμένο. Αμήχανο ίσως, αλλά πως αλλιώς; Όταν ήμουν έφηβη και ζούσα στην Άνδρο πίστευα ότι η ζωή ήταν πάντα κάπου αλλού. Τώρα βλέπω το νησί σαν άλλο ένα λιμάνι από το οποίο μπορείς να φεύγεις και να επιστρέφεις. Το σίγουρο είναι πως θα ήθελα να κάνω μια πρόσκληση για μια πιο αποκεντρωμένη τέχνη. Και δεν εννοώ μόνο γεωγραφικά. Αυτό που με ενδιαφέρει πολύ τώρα, περισσότερο από ποτέ, είναι ένα θέατρο που ταξιδεύει εκεί που οι άνθρωποι το έχουν ανάγκη. Θα ήθελα να ανακαλύψω το μπουλούκι να βρω νέα περάσματα, να γνωρίσω νέες πόλεις και χωριά με τη δουλειά μου και επίσης, να δημιουργήσουμε μια γωνιά εδώ που είμαστε, σ’ αυτή την τόσο δημιουργική και αποκεντρωμένη συνθήκη, που να φιλοξενεί καλλιτέχνες από παντού, να δημιουργεί καλλιτεχνικά σχολεία και εργαστήρια και να συνδιαλέγεται με την κοινωνία. Με ενδιαφέρει πάντα μια τέχνη που θέτει ερωτήματα, που αμφισβητεί και μια νέα γλώσσα που μέσα σ’ αυτή να συνυπάρχουν να συνδιαλέγονται ή να αναδεικνύονται διαφορετικά είδη θεάτρου και τέχνης γενικότερα. Με ενδιαφέρει πάντα ο δρόμος του Σώματος αλλά ταυτόχρονα ο δρόμος που μου επιτρέπει να διατηρώ παράλληλα με την αγωνία μου, μια ελευθερία, μια παιδικότητα και μια ελαφρότητα που μου επιτρέπει ν΄ ανακαλύπτω τα βήματα μου".
