Από όλους τους ξένους συγγραφείς που έχουν παιχτεί στην Ελλάδα μόνο ο Λόρκα απέκτησε σχεδόν ταυτότητα ιθαγενούς και έφτασε να θεωρείται κομμάτι του ελληνικού θεάτρου. Ο Ισπανός συγγραφέας (και ποιητής) με την ανδαλουσιανή φλόγα άγγιξε ιδιαιτέρως ένα κομμάτι της μεσογειακής ψυχής του Έλληνα, ενώ σ’ αυτό συνέβαλαν κατά πολύ οι παραστάσεις που τον σύστησαν εδώ, στην καθιέρωσή του δηλαδή από το Θέατρο Τέχνης. Την παράσταση του "Ματωμένου γάμου" το 1947, την πρώτη στην Ελλάδα, υπέγραφε ένα "μαγικό" επιτελείο συντελεστών, δίπλα στον σκηνοθέτη Κάρολο Κουν: Νίκος Γκάτσος στη μετάφραση και τους στίχους, Γιάννης Τσαρούχης στα σκηνικά, Μάνος Χατζιδάκις στη μουσική. Στους ρόλους, ο Βασίλης Διαμαντόπουλος, η Έλλη Λαμπέτη, ο Λυκούργος Καλλέργης, κ.ά. Μάλιστα, η –θρυλική πλέον– μουσική του Χατζιδάκι για την παράσταση διέγραψε αυτόνομη πορεία, συμβάλλοντας στην ελληνική μυθολογία του Λόρκα, όπως έγινε και χάρη στη μελοποίηση της ποίησής του από τον Μίκη Θεοδωράκη, τον Χρήστο Λεοντή, τον Σταύρο Ξαρχάκο, ενώ ο "πολιτικός" Λόρκα –που δολοφονήθηκε από το καθεστώς του Φράνκο, το 1936–, ενέπνευσε το ομώνυμο ποίημα του Νίκου Καββαδία, το οποίο μελοποίησε σε μία εξίσου εμβληματική στιγμή για την ελληνική δισκογραφία ο Θάνος Μικρούτσικος.
Έκτοτε, τα έργα του έχουν σταθερή παρουσία στο ελληνικό ρεπερτόριο, στα κρατικά θέατρα, τα ΔΗΠΕΘΕ, το ελεύθερο θέατρο, σε μικρές σκηνές ακόμη και σε πειραματικές ομάδες, ενώ είναι από τα λίγα που έχουν σπάσει το στάτους του διαχωρισμού σε "κατάλληλα" για τη χειμερινή ή τη θερινή σεζόν και ανεβαίνουν όλο το χρόνο. Παρόλο που, αναμφίβολα, παίζονται συχνότερα τα τρία μεγάλα και, γνωστότερα, δράματά του, ο "Ματωμένος γάμος", η "Γέρμα", το "Σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα", τροφή σε παραστάσεις δίνουν συχνά και τα μικρότερα διαμάντια του ("Δον Περλιμπλίν και Μπελίσα", "Τα μάγια της πεταλούδας", "Δόνια Ροζίτα" κ.ά.).
Γεννημένος το 1898 σε ένα μικρό χωριό της Γρανάδας, ο Λόρκα σφράγισε το παγκόσμιο θέατρο με το απολύτως δικό του ύφος, γήινο και ονειρικό μαζί, που παντρεύει σε ένα υψηλής ευαισθησίας κράμα το ανθρώπινο και ρεαλιστικό στοιχείο με τον υπερρεαλισμό, την αφαίρεση και το συμβολισμό. Ο ίδιος υπήρξε, άλλωστε, γέννημα του πρώτου μισού του 20ού αι. και συναναστράφηκε τους πρωτοπόρους των νέων ριζοσπαστικών καλλιτεχνικών κινημάτων, τον (κινηματογραφιστή) Λουίς Μπουνιουέλ και τον (ζωγράφο) Σαλβαντόρ Νταλί. Οι ιστορίες του αναδύονται από τη γη και από τα ήθη της γενέτειράς του, ενίοτε εμπνέονται και από πραγματικά γεγονότα, όπως αυτά του "Ματωμένου γάμου", όμως ενώ διατηρούν έντονα την επίφαση ενός ηθογραφικού επιχρίσματος, στην πραγματικότητα διαμορφώνουν ένα νέο είδος, αυτό του ποιητικού ρεαλισμού.
Η θεματική των έργων του, ιδιαιτέρως δυναμική, στρέφεται γύρω από τα ζητήματα του έρωτα, του θανάτου και της καταπίεσης που ασκούν στους ήρωες οι δομές της κλειστής –πότε πατριαρχικής, πότε μητριαρχικής– κοινωνίας. Αυτά, σε συνδυασμό με το ηθογραφικό επίχρισμα και τη γοητεία ενός ισπανίζοντος φολκλόρ, έχουν, ενίοτε, αποδειχθεί παγίδες παρερμηνείας του λορκικού έργου, που στον πυρήνα του αφορά τη λαχτάρα του ανθρώπου για ελευθερία (ένας επιπλέον λόγος που τα στοιχεία της φύσης κατέχουν ιδιαίτερη θέση σ’ αυτό). Γι’ αυτό άλλωστε έχουν απασχολήσει, εκτός των καθιερωμένων ανεβασμάτων τους, και ερευνητές σκηνοθέτες: το 1981, ο Θόδωρος Τερζόπουλος ανέβαζε στο ΚΘΒΕ μια αφαιρετική "Γέρμα" με όρους ιεροτελεστικού θεάτρου, ενώ δέκα χρόνια αργότερα η Μαριέττα Ριάλδη παρουσίαζε με το Πειραματικό Θέατρο τον "Ματωμένο γάμο".
Μπαίνοντας στον 21ο αι. η παρουσία του Λόρκα στο ελληνικό θέατρο είναι φθίνουσα, αν και δεν εκλείπει (έχουμε δει έργα του από τους Στάθη Λιβαθινό, Γιάννη Κακλέα, Κωνσταντίνο Ντέλλα, Λένα Κιτσοπούλου, Θανάση Σαράντο). Το αγροτικό περιβάλλον όπου τοποθετούνται και το λαϊκό ύφος τους τα κάνει ίσως να φαντάζουν αναχρονιστικά, όμως ο Λόρκα είναι διαχρονικός, όχι παλιός συγγραφέας: μιλάει για το ατομικό και το κοινωνικό και μάλιστα με μια αστείρευτα ποιητική, ευαίσθητη, βαθιά ανθρώπινη φωνή. Η παράσταση με την υπογραφή της Μαρίας Μαγκανάρη (σκηνικά Κλειώς Μπομπότη, κοστούμια Άγγελου Μέντη, μουσική Μάρθας Μαυροειδή) είναι μια καλή ευκαιρία να την ξανακούσουμε (Εθνικό, Σκηνή "Νίκος Κούρκουλος", από 11/2).
