Σχετικά άρθρα είχαν αρχίσει να εμφανίζονται ήδη από τις αρχές Αυγούστου, είναι όμως πια κι επίσημο: η Apple, o αμερικανικός τεχνολογικός κολοσσός που δικαίως "όλοι αγαπάμε να μισούμε" (και το αντίθετο αν τυγχάνουμε και χρήστες προϊόντων της), ξεπέρασε σε χρηματιστηριακή αξία τα δύο τρισεκατομμύρια δολάρια. Είναι όχι μόνο η πρώτη τεχνολογική εταιρεία που κατορθώνει κάτι τέτοιο, όχι μόνο η πρώτη αμερικανική, αλλά η δεύτερη οποιουδήποτε είδους στην ιστορία. Και ναι μεν ο όρος "χρηματιστηριακή αξία" να είναι απ' όλες τις απόψεις ανούσιος - τόσο όσον αφορά στο τί σημαίνει πρακτικά όσο και στο πώς δημιουργείται - όμως σκιαγραφεί γλαφυρά ένα από τα μεγαλύτερα οικονομικά ζητήματα και παράδοξα των τελευταίων δεκαετιών: αυτό της απίστευτης έως παράλογης άνθησης πολυεθνικών εις βάρος, ουσιαστικά, των καταναλωτικών κοινωνιών στις οποίες στηρίζουν τον λόγο ύπαρξής τους.
Ούτε η Apple, ούτε η Google, ούτε η Microsoft, ούτε η Facebook ούτε καμία άλλη εταιρεία, τεχνολογίας ή όχι, δεν αξίζει στην πραγματικότητα δύο τρισεκατομμύρια δολάρια. Πρόκειται για έναν ανόητο αριθμό που προκύπτει από... θεωρητικούς μόνο πολλαπλασιασμούς και δεν αντικαθρεπτίζεται σε κανένα επίπεδο στον πραγματικό κόσμο, αλλά μόνο στον εικονικό του χρηματιστηρίου. Αν σε λίγες ημέρες η αξία της μετοχής της Apple μειωθεί - χωρίς να έχει αλλάξει κάτι στις πωλήσεις, τα προϊόντα ή τα πλάνα της - τότε... δεν θα "αξίζει" πια $2 τρις. Η χρηματιστηριακή αξία χρήσιμη μόνο για τις... οικονομικές αναφορές τριμήνων, κοινώς. Το αληθινό πρόβλημα είναι πως πρόκειται για μία "οικονομική εντύπωση" που δημιουργείται βάσει δεδομένων πραγματικών - τα οποία όμως διόλου κολακεύουν εν τέλει τον αμερικανικό κολοσσό. Και τα οποία δεν είναι δύσκολο ν' απαριθμήσει κανείς.
Ναι, η Apple είναι σταθερά επικερδής στις πιο πολλές κατηγορίες προϊόντων ή υπηρεσιών όπου δραστηριοποιείται. Ναι, κινείται με μεγάλα περιθώρια κέρδους, κάτι που αρέσει στους επενδυτές. Ναι, έχει μεγάλα αποθεματικά κεφαλαίων και ίδιο πλούτο. Αλλά αυτά είναι εφικτά γιατί η Apple κατασκευάζει τα προϊόντα της σε χώρες όπου οι μισθοί των εργοστασίων είναι πείνας, γιατί η Apple υπερχρεώνει ακόμη και την τελευταία βίδα στα προϊόντα αυτά, γιατί η Apple αξιοποιεί κάθε θεμιτό κι αθέμιτο μοχλό πίεσης για να αποσπά τις τιμές που θέλει από τις συνεργάτιδές της στην κατασκευή των προϊόντων της, γιατί η Apple συστηματικά φοροδιαφεύγει σε παγκόσμιο επίπεδο εκμεταλλευόμενη τις βολικές "τρύπες" του χρηματοκοινομικού συστήματος.
Ο καπιταλισμός, φυσικά, με αυτόν τον τρόπο λειτουργεί και το αντιλαμβανόμαστε πλήρως. Δεν υπάρχει περιθώριο ψευδαίσθησης στο γεγονός ότι η Apple... επιβραβεύεται στην ουσία από το χρηματιστήριο για τις ανήθικες επιλογές και πρακτικές της ως παράδειγμα εταιρείας με αυτή τη φιλοσοφία. Όμως εξίσου αληθινό είναι το γεγονός ότι η Apple ουσιαστικά συσσωρεύει πλούτο χωρίς να επιστρέφει παρά ένα ελάχιστο ποσοστό του στις κοινωνίες απ' όπου τον αντλεί, κάτι που θα έπρεπε να είχε αλλάξει εδώ και χρόνια. Οι όποιες φιλανθρωπίες γίνονται με χρήματα της Apple ωχριούν μπροστά στα αμύθητα ποσά που ο αμερικανικός κολοσσός συγκεντρώνει κάθε χρόνο και κρατά ανέγγιχτα σε φορολογικούς παραδείσους.
Η συγκυρία της προαναφερθείσας χρηματιστηριακής αξίας, δε, συμπίπτει με μία περίοδο... περίεργη: η Apple βρίσκεται στο κέντρο ερευνών για μονοπωλιακές πρακτικές σε Αμερική και Ευρώπη, δέχεται τα πυρά του ειδικού Τύπου και πολλών άλλων για τους κανόνες που επιβάλλει στο App Store, ενώ άλλες τεχνολογικές εταιρείες όπως η Epic, Facebook, Spotify και Microsoft τίθενται ανοιχτά εναντίον της. Ο αμερικανικός κολοσσός συνεχίζει ωστόσο στο ίδιο μοτίβο σαν να μην επικρατεί στον πλανήτη μία σαρωτική πανδημία, σαν να μην έχουν αλλάξει δεδομένα στην αγορά και στην κοινωνία, σαν να... μην συμβαίνει τίποτε απ' όλα αυτά. Γεγονός σαφέστατα ενδεικτικό.
Πριν από τους... πανηγυρισμούς, λοιπόν, που διαβάζουμε δεξιά κι αριστερά αναφορικά με την "πρώτη τεχνολογική εταιρεία στον κόσμο που αξίζει 2 τρις δολάρια", ίσως θα είχε νόημα να προσδιορίσει κανείς τί ακριβώς σημαίνει το "αξίζει". Γιατί αν "αξίζει" μόνο για τους ανθρώπους που θησαυρίζουν από εικονικά περιβάλλοντα όπως το χρηματιστήριο, τότε στην πραγματικότητα δεν αξίζει τίποτε. Και ίσως έχει νόημα να σκεφτεί κανείς πόσο μεγαλύτερη θα ήταν η δημοτικότητα της Apple ως εταιρείας αν δεν επέλεγε να ενεργεί σε όλα τα επίπεδα με τον τρόπο που το κάνει, αλλά με διάθεση να προσφέρει τα προϊόντα της σε πιο πολύ κόσμο καθιστώντας τα περισσότερο προσιτά ή να μοιραστεί μεγαλύτερο τμήμα του πλούτου που παράγει με τους συνεργάτες, το εργατικό δυναμικό και τις κοινωνίες που την στηρίζουν.
Μέχρις ότου συμβεί κάτι τέτοιο η Apple θα είναι περισσότερο ένα αξιοθαύμαστο παράσιτο παγκοσμίου βεληνεκούς, παρά η εταιρεία-θαύμα που θα ήθελε να θεωρείται - εικόνα που, ειρωνικά έως τραγελαφικά, η ίδια καλλιεργεί επί δεκαετίες ακριβώς επειδή είναι... εισπράξιμη. Γιατί αν αυτή η εικόνα είναι εισπράξιμη μόνο από στελέχη και μετόχους, Tim Cook, τότε δεν έχει καμία αξία ουσιαστική και ευρύτερη. Μόνο εικονική. Τόσο εικονική, όσο και η αξία των 2 τρις δολαρίων του χρηματιστηρίου που "κατέκτησε" η εταιρεία σου πρόσφατα. Όσο συντομότερα το συνειδητοποιήσεις εσύ και οι συνεργάτες σου, τόσο το καλύτερο για όλους μας.
