Κατερίνα Τσατσάνη ©
Αν και προδίδει την ηλικία του, το έργο του Αμερικανού συγγραφέα παραμένει ακμαίο: η ιστορία του πλανόδιου πωλητή που, που στο τέλος της καριέρας του συντρίβεται από τις εποχές που αλλάζουν και τον ξεπερνούν, συγκλονίζει ακόμη. Σχεδόν εβδομήντα πέντε χρόνια πριν, ο Μίλερ συνέθεσε μια ακτινογραφία του συστήματος πωλήσεων της Αμερικής των 50s, εξέθεσε τη σκοτεινή πλευρά του "αμερικανικού ονείρου", πλέκοντας παράλληλα σε μια δραματική οικογενειακή ιστορία το ψυχογράφημα ενός –όχι απόλυτα θετικού– ήρωα, που βρίσκεται σε αποδρομή.
Ο Γιώργος Νανούρης αφουγκράστηκε το έργο και το ανέβασε στη σκηνή με πλήρη καθαρότητα: πέτυχε έναν δυναμικό ρυθμό που εξυπηρέτησε την ακμαιότητά του, φώτισε τις αποχρώσεις του, μετέδωσε συναισθήματα υψηλής θερμοκρασίας στην πλατεία, που μόνο σε κάποια σημεία ολίσθησαν από το δραματικό προς το μελοδραματικό. Η δράση τοποθετήθηκε σε έναν αφαιρετικό χώρο – κάτι που ο Νανούρης επιλέγει συχνά και εδώ λειτούργησε εξαιρετικά. Το σκηνικό του Γιώργου Γαβαλά αποτελούν λίγοι ψηλοί τσιμεντένιοι γεωμετρικοί όγκοι, που σχηματίζουν ένα λαβύρινθο: μια ωραία συμβολική αποτύπωση της δίνης των συναισθημάτων, των καταστάσεων και των γεγονότων που σαρώνουν το έργο. Λειτουργική η περιστρεφόμενη σκηνή, συμπλήρωσε τη χρήση του σκηνικού, ενώ ωραίο στοιχείο ήταν και η ψηλή σκάλα που οδηγούσε στο γραφείο του Χάουαρντ, σ’ ένα αθέατο "αλλού", το οποίο κατοικείται από ανθρώπους που έχουν αναρριχηθεί στην ιεραρχία.
Σε μια παράσταση (και ένα έργο) που έχει για κεντρικό πυρήνα τα πρόσωπα και τις ερμηνείες, ο Βλαδίμηρος Κυριακίδης βρίσκεται σε μια αξιομνημόνευτη στιγμή: ο Ουίλι Λόμαν του είναι ένας κλονισμένος και μαζί "σαλεμένος" άνδρας, ένας άνθρωπος που εκτίθεται μπροστά μας σαν διάφανο γυαλί: παθιασμένος αλλά και με αδυναμίες, φιλόδοξος, εγωιστής, στενόμυαλος, άδικος με τους γιους και τη γυναίκα του, αλλά και τρωτός, ευάλωτος, απόκληρος από ένα σύστημα που υπηρετούσε όλη του τη ζωή. Δίπλα στη σαρωτική παρουσία του, στέκονται πολύ ωραία ο Ρένος Ρώτας (Χάπι) και ο Κωνσταντίνος Γώγουλος (Μπιφ), στους ρόλους των δύο γιων του, που αντιμετωπίζουν με διαφορετικό τρόπο τη νέα εποχή. Ιδίως ο δεύτερος επιφυλάσσει μια δυναμική ερμηνεία στο "μαύρο πρόβατο" της οικογένειας, αν και οι πολύ υψηλοί τόνοι στους οποίους αποδίδονται οι σκηνές γιου-πατέρα θα μπορούσαν να μαλακώσουν από άποψη έντασης.
Και τα υπόλοιπα πρόσωπα που πλαισιώνουν τον Λόμαν, εξυπηρετώντας τη συγγραφική πρόθεση να φωτιστεί ο δικός του χαρακτήρας, βρίσκουν ωραίες ερμηνείες, κυρίως από την Έφη Μουρίκη στο ρόλο της συζύγου του (Λίντα) και τον Δημήτρη Γεροδήμο (Τσάρλι), ενώ η Κατερίνα Μάντζιου (Γυναίκα) και ο Γιάννης Βαρβαρέσος (Χάουαρντ), στους ρόλους της ερωμένης και του αφεντικού, έχουν οδηγηθεί σε πιο στερεοτυπικές ερμηνείες. Τη διανομή συμπληρώνει ο Θεοδόσης Τανής στον μικρό ρόλο του Σερβιτόρου. Η Αμερική των 50s εισβάλλει ωραία μέσα από τα κοστούμια της Ντένης Βαχλιώτη, χωρίς να επιβάλλεται ή να περιορίζει τις διαχρονικές δυναμικές του έργου.
Περισσότερες πληροφορίες
Ο θάνατος του εμποράκου
Γραμμένο το 1949, το έργο αυτό θεωρείται το κορυφαίο του Άρθουρ Μίλερ. Πραγματεύεται τη ζωή του Γουίλι Λόμαν, ο οποίος είναι ένας πλανόδιος πωλητής, που ζει μπερδεμένος ανάμεσα στο παρόν και το παρελθόν. Ο Γουίλι αισθάνεται εγκλωβισμένος στις επιταγές του ᾱπατηλού αμερικανικού ονείρου, το οποίο υπόσχεται την επιτυχία. Το κυνήγι της επιβίωσης είναι για αυτόν δυσβάσταχτο, καθώς τον αναγκάζει να ζει και να προσπαθεί συνεχώς να εκπληρώνει τα πρότυπα τα οποία του επιτάσσει η άκρως καπιταλιστική κοινωνία της εποχής του. Η κατάσταση αυτή τον οδηγεί σταδιακά και με έναν παραληρηματικό τρόπο προς την πλήρη διάλυση ολόκληρης της ζωής του. Το έργο του Αμερικανού συγγραφέα ανεβαίνει σε μία ατμοσφαιρική παράσταση με δυναμικό ρυθμό που φωτίζει τις αποχρώσεις του και μεταδίδει συναισθήματα υψηλής θερμοκρασίας στην πλατεία.
