Ακόμη συναρπάζει και προβληματίζει η βίαιη και δύσθυμη αλληγορία του 1962, γνωστή από την ομώνυμη ταινία του Στάνλεϊ Κιούμπρικ, σε αυτήν την καθηλωτική παράσταση η οποία θυμίζει σκοτεινό κόμικς και αστράφτει από το ερμηνευτικό ρεσιτάλ του Άρη Σερβετάλη.
Σαν ένα «ζωντανό κόμικς», παιγμένο με όρους σωματικού θεάτρου, παράφορης κινησιολογίας, γκροτέσκο ύφους και σκοτεινής μπουφονερί αντιμετώπισε ο Γιάννης Κακλέας το «Κουρδιστό πορτοκάλι» (1962). Διάσημο λόγω της περίφημης ομώνυμης ταινίας του Στάνλεϊ Κιούμπρικ (1971), το έργο αφορά την αδικαιολόγητη βία, τις κλοπές και τους βιασμούς μιας συμμορίας με αρχηγό τον παρανοϊκό Άλεξ. Ύστερα από μια δολοφονία, ο Άλεξ συλλαμβάνεται και φυλακίζεται. Για να αποφυλακιστεί, συμμετέχει ως πειραματόζωο σε ένα κυβερνητικό πρόγραμμα σωφρονισμού.
Πράγματι, ο Άλεξ γίνεται «καλός». Μέχρι βέβαια τη στιγμή που το κράτος αποφασίζει πως η «κακοσύνη» του ήταν πιο συμφέρουσα… Όπως επισημαίνει ο Μπέρτζες: «Αν κάποιος κάνει μόνο το καλό ή μόνο το κακό, είναι σαν ένα κουρδιστό πορτοκάλι – μοιάζει με ζωντανό οργανισμό, αλλά στην πραγματικότητα είναι ένα κουρδιστό παιχνίδι στα χέρια του θεού, του διαβόλου ή εκείνου που έχει πια υποκαταστήσει και τους δύο – του κράτους». Με τη σκοτεινή του προφητεία ο Μπέρτζες εκθέτει το ζήτημα της ελεύθερης βούλησης και την ικανότητα του –κοινωνικού, πολιτικού, θρησκευτικού κι επιστημονικού– συστήματος να μεταστρέφεται τεχνηέντως ανάλογα με τις περιστάσεις.
Παίρνοντας τις αποστάσεις του από την κατάλευκη, «κλινική» και φουτουριστική αισθητική της ταινίας, ο Κακλέας επιλέγει μια σκοτεινή, «βρόμικη» και νεο-γοτθική εικονογραφία παρόμοια με εκείνη του –επίσης δυστοπικού– κόμικς «V for Vendetta». Το αποτέλεσμα είναι εντυπωσιακό, αλλά κάπως σχηματικό. Ειδικά οι σκηνές του σωφρονισμού πλατειάζουν λόγω της παράθεσής τους εν είδει καρτουνίστικων καρέ, αναχαιτίζοντας την άγρια ποίηση όσο και τον εσκεμμένο αποτροπιασμό του έργου. Εντυπωσιακό, μα αναξιοποίητο φαντάζει το σκηνικό με τον υπερμεγέθη ανεμιστήρα (Μανόλης Παντελιδάκης), ενώ αξιοπρόσεκτα είναι τόσο τα κοστούμια (Μαρία Καραπούλιου) όσο και τα παράλληλα βίντεο του Άκη Πολύζου.
Ο Άρης Σερβετάλης είναι ο απόλυτος πρωταγωνιστής. Ο υπόλοιπος θίασος μοιάζει να βρίσκεται επί σκηνής καθαρά για να υποστηρίξει το δικό του ρεσιτάλ. Ανά στιγμές κάποιοι ξεχωρίζουν – ο Δρόσος Σκώτης με τη χορογραφημένη του κίνηση, η Ευδοκία Ρουμελιώτη και ο Κίμων Φιορέτος ως θύματα της συμμορίας και η Αλεξάνδρα Αϊδίνη και ο Νεκτάριος Λουκιανός με τον ωμό ρεαλισμό τους. Ο ίδιος ο Σερβετάλης ερμηνεύει τον παρανοϊκό Άλεξ μέσα σε έναν γκροτέσκο παροξυσμό. Πίσω από τις γκριμάτσες, τις μούτες και τους σωματικούς εξτρεμισμούς του υπάρχει μια μελετημένη παρτιτούρα κωδικοποιημένων δράσεων. Φοβάμαι όμως πως σε κάποια σημεία αγγίζει την καρικατουρίστικη υπερβολή και το περιττό κάμωμα. Ωστόσο, καταθέτει σίγουρα ένα σόλο ερμηνευτικής, κινησιολογικής, σωματικής και φυσικής αντοχής. Εκτελώντας επίσης χρέη αφηγητή, τιθασεύει τον πυρετικό λόγο του Άλεξ και, εκφέροντάς την ιδιόρρυθμη αργκό του, παράγει καθαρή ποίηση, χάρη και στην υποδειγματική μετάφραση του Θοδωρή Πετρόπουλου. Αυτό είναι και το μεγάλο κέρδος: ένα αποκαλυπτικό έργο, το οποίο ενοχλεί, προβληματίζει κι εγείρει συζητήσεις, σε ένα από τα πιο εμπορικά θέατρα της πόλης.
ΑΠΟΘΗΚΗ Σαρρή 40, Ψυρρή, 2103253153. Διάρκεια: 90΄.
Περισσότερες πληροφορίες
Το κουρδιστό πορτοκάλι
Ο νεαρός Άλεξ, αρχηγός συμμορίας, φυλακίζεται έπειτα από μια δολοφονία. Για να αφεθεί ελεύθερος, δέχεται να συμμετάσχει σε ένα πρωτοποριακό σύστημα σωφρονισμού που μελετά η κυβέρνηση.
