Υρώ Μανέ: "Όσο μικρή, ταπεινή ή αόρατη κι αν φαίνεται μια γυναίκα, μπορεί να βρει τη δύναμη να σταθεί μπροστά"

Ποια είναι η ζωή της Ραραού την οποία ερμηνεύεις στη "Μητέρα του σκύλου" του Παύλου Μάτεσι;
Η Ραραού είναι μια ηθοποιός μπουλουκιού που μεγαλώνει την εποχή του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου σε μια επαρχιακή πόλη. Ο πατέρας της φεύγει για το μέτωπο και εκείνη μένει πίσω με τα δύο της αδέρφια. Μέσα από την αφήγηση, μαθαίνουμε για την πείνα, τη δυστυχία και την ανέχεια της Κατοχής. Η μητέρα της, προκειμένου να μεγαλώσει τα παιδιά της, συνάπτει σχέσεις πρώτα με έναν Ιταλό και στη συνέχεια με έναν άλλον άντρα. Είναι μια συγκλονιστική ιστορία που αποτυπώνει με μοναδικό τρόπο τη σκληρή πραγματικότητα εκείνης της εποχής και απαιτεί μια λεπτή ισορροπία. Από τη μία, υπάρχει ο απόλυτος ρεαλισμός· από την άλλη, μια ποίηση που σε παρασύρει.

Τι είναι αυτό που σε συγκλόνισε όταν διάβασες το βιβλίο;
Το βιβλίο, μου προκάλεσε τεράστια συγκίνηση. Ο Μάτεσις παίρνει χαρακτήρες με πληγές που καθόρισαν τη ζωή και την ύπαρξή τους και τους δίνει υπόσταση, τους κάνει ορατούς. Και μέσα από αυτή τη διαδικασία, καταφέρνει να δημιουργήσει μια σπουδαία ηρωίδα, με ψυχισμό μοναδικό και αληθινά μαγικό. Αυτό που με σημάδεψε βαθιά – και από τότε ήθελα να υποδυθώ αυτόν τον ρόλο, ήταν η σκηνή της διαπόμπευσης της μητέρας της. Η Ραραού κουβαλάει ένα πολύ βαθύ τραύμα, που μένει ανεπούλωτο σε όλη τη διάρκεια της ζωής της. Αυτό την καθόρισε, και από εκεί και πέρα τα πράγματα πήραν τη δική τους πορεία. Ένα συγκλονιστικό σημείο είναι όταν λέει: "Εμένα τελικά η καριέρα μου δεν ευδοκίμησε. Τελικά, έχω μόνο δύο τάφους: τον δικό σου και της πουλακίδας μου", αναφερόμενη στη μητέρα της. Όλα αυτά είναι δοσμένα με τον μοναδικό, μαγικό, ποιητικό αλλά ταυτόχρονα ρεαλιστικό τρόπο του Παύλου Μάτεσι. Εκεί που σου σπαράζει η καρδιά, εκεί μπορεί να γράψει κάτι που θα σε κάνει να γελάσεις. 

Τι κάνει επίκαιρο ένα μυθιστόρημα του 1990;
Είναι επίκαιρο για έναν πολύ ουσιαστικό λόγο, τη σχέση της Ραραού με τη μητέρα της. Η κόρη μπαίνει μπροστά, υπερασπίζεται τη μητέρα της και από ένα αδύναμο πλάσμα μεταμορφώνεται σε κάτι τρομερά δυνατό. Θέλει να προστατεύσει τη μητέρα της, να την κρατήσει σαν ιερό φυλακτό. Σήμερα, που οι γυναίκες βρίσκονται στο επίκεντρο της επικαιρότητας, συχνά για αρνητικούς λόγους και αντιμέτωπες με δύσκολες καταστάσεις, η Ραραού υψώνει ανάστημα και αποδεικνύει ότι, όσο μικρή, ταπεινή ή αόρατη κι αν φαίνεται μια γυναίκα, μπορεί να βρει τη δύναμη να βγει μπροστά, να υπερασπιστεί τις αξίες της και να πετύχει το ακατόρθωτο.

Η Ραραού μοιάζει να κινείται συνεχώς ανάμεσα στο δράμα και το γέλιο, αλλά και τις αντιφάσεις;
Με συναρπάζει ο τρόπος που ισορροπεί ανάμεσα στο δραματικό, το κωμικό, το φαντασιακό στοιχείο και τις αντιφάσεις, ως ηρωίδα αυτού του έργου με πολιτική χροιά. Ο Παύλος Μάτεσις χειριζόταν με ιδιαίτερο τρόπο την πολιτική θεματική, και η Ραραού είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα. Δηλώνει βασιλόφρων, αγαπά τον βασιλιά, αλλά ταυτόχρονα λέει με αφοπλιστική αφέλεια: "Εγώ είμαι εθνικόφρων κοπέλα και βασιλόφρων… τώρα, για να πω την αλήθεια, είμαι δημοκρατικιά! Εγώ ψηφίζω βασιλείς. Παίρνω ένα ψηφοδέλτιο οποιουδήποτε κόμματος, γράφω πάνω του "ψηφίζω βασιλείς" και το ρίχνω!". Η στάση της είναι απόλυτα σαφής μέσα στην αμφισημία της: δεν πιστεύει σε τίποτα, δεν υπερασπίζεται τίποτα, εν ολίγοις ρίχνει άκυρο στην κάλπη. Σαν μια παραλογισμένη γυναίκα, που βλέπει φαντάσματα την προσεγγίσαμε στη διασκευή που κάναμε με την Κατερίνα Γιαννάκου, ενώ για μένα, η σχέση της με το φαντασιακό ήταν ένα στοίχημα στην ερμηνεία μου. Το ίδιο ισχύει και για τον σκηνοθέτη, Κώστα Γάκη, και για όλη την ομάδα. Ελπίζω να το έχουμε αποδώσει σωστά. Ο Μάτεσις παρουσιάζει τη Ραραού με μοναδικό τρόπο: μια φαινομενικά αφελή, σχεδόν ελαφρόμυαλη και ταπεινή ύπαρξη, που όμως έχει βάθος και εκφράζει τη δική της αλήθεια. Δεν έχει γνώση ή καλλιέργεια, νομίζει ότι έχει εμπειρίες, αλλά δεν έχει. Είναι ένα πληγωμένο πλάσμα, που κουβαλά τις μνήμες και τις εικόνες της ζωής της.  Θα έλεγα ότι αγγίζει το συλλογικό τραύμα αυτής της χώρας. Ο εμφύλιος, ο διχασμός, οι βασιλικοί και οι δημοκρατικοί… Όλα αυτά έχουν σημαδέψει την Ελλάδα. Ένας διχασμός που βασάνισε τον τόπο για δεκαετίες. Και η Ραραού θα μπορούσε να είναι η προσωποποίηση αυτού του τραύματος: ο μέσος, αφελής άνθρωπος, που ταλαιπωρήθηκε, γέμισε πληγές, αλλά κατάφερε να σταθεί όρθιος.

Μίλησέ μας για τη διασκευή του έργου και τη συνεργασία σας με την Κατερίνα Γιαννάκου.
Έβλεπα τη Ραραού ως μια γυναίκα που δεν έγινε ποτέ πρωταγωνίστρια, αλλά στη φαντασίωσή της έχει υπάρξει σπουδαία και τρανή. Στα μπουλούκια, στα περιοδεύοντα θέατρα, εκεί όπου έπαιζε, πίστευε πως ήταν το κέντρο του κόσμου. Έτσι, πήρα την ιστορία της και την τοποθέτησα μέσα σε έναν περιοδεύοντα θίασο. Στη δική μου εκδοχή, τη βρίσκουμε να εξομολογείται τα πάντα σε έναν ψυχίατρο-συγγραφέα, ο οποίος, στη φαντασία μου, δεν είναι άλλος από τον ίδιο τον Παύλο Μάτεσι. Καθώς αφηγείται τη ζωή της, οι εικόνες ζωντανεύουν πάνω στη σκηνή, και εκεί –στο παλκοσένικο– γίνεται η απόλυτη πρωταγωνίστρια. Βέβαια, η παράσταση δεν είναι μόνο η δική μου οπτική. Έχει τα τραγούδια του Σταμάτη Κραουνάκη, τη σκηνοθετική ματιά του Κώστα Γάκη και τη συμβολή της Κατερίνας Γιαννάκου, μιας πολύ σημαντικής σεναριογράφου. Συνεργαστήκαμε υπέροχα, πίστεψε και η ίδια στο έργο, το αγάπησε και το ευχαριστήθηκε όσο εγώ.

Εκτός αυτών, σε αγκαλιάζει ένας πολυπρόσωπος θίασος. Εσύ τον επέλεξες;
Βρίσκομαι μέσα σε ένα κλίμα αγάπης και αλληλεγγύης. Πρόκειται για έναν μεγάλο και απαιτητικό θίασο και νιώθω απέραντη ευγνωμοσύνη για τα παιδιά που ήρθαν με απόλυτη εμπιστοσύνη και δοτικότητα, πριν καν διαβάσουν τη διασκευή. Με συγκινεί βαθιά αυτή η αφοσίωση. Η επιλογή του θιάσου έγινε μαζί με το σκηνοθέτη της παράστασης. Ο Κώστας Γάκης είναι ένας άνθρωπος με σεβασμό προς το έργο και τους συνεργάτες του. Σπάνια βλέπει κανείς σκηνοθέτη με τόση αφοσίωση και χωρίς εγωισμό. Για μένα, αυτό είναι ευλογία. Το θέατρο είναι δύσκολος και συχνά ανταγωνιστικός χώρος, αλλά εδώ βρήκα έναν συνοδοιπόρο. Ο Κώστας ισορροπεί ανάμεσα στο ρεαλισμό και την ποίηση, και έτσι βρήκαμε έναν κοινό δρόμο να περπατήσουμε μαζί σε αυτή την παράσταση. Και, φυσικά, η παρουσία του Σταμάτη Κραουνάκη είναι καθοριστική. Η μουσική και οι στίχοι του έχουν τη δική τους δυναμική – μιλούν από μόνα τους. Το να μπορείς να τραγουδήσεις τα πρωτότυπα τραγούδια του σε αυτή την παράσταση είναι ένα δώρο ανεκτίμητο.

Σύστησέ μας τους συμπρωταγωνιστές σου και τους ρόλους που ερμηνεύουν.
Ο Λεωνίδας Κακούρης ερμηνεύει τον ψυχολόγο, που στην παράσταση είναι ο Παύλος Μάτεσις. Στο δεύτερο μέρος, υποδύεται τον πατέρα της Ρουμπίνης (Ραραού), ο οποίος εμφανίζεται ύστερα από πολλά χρόνια απουσίας για να τη συναντήσει. Η Φωτεινή Ντεμίρη υποδύεται μια αντιστασιακή. Είμαι πολύ χαρούμενη που έχει αναλάβει αυτόν το ρόλο και νομίζω πως και εκείνη τον απολαμβάνει. Ο Νίκος Ορφανός παίζει τον Ανάπηρο, έναν πολύ απαιτητικό και ενδιαφέροντα χαρακτήρα, κωμικοτραγικό, που εμφανίζεται στο δεύτερο μέρος της παράστασης. Και η συμμετοχή του Σπύρου Μπιμπίλα είναι πολύ συγκινητική για μένα. Η παράσταση έχει έντονο χορικό στοιχείο, με τα "φαντάσματα" της Ραραού να αποκτούν σχεδόν αρχαιοελληνική λειτουργία. Ο Σπύρος, όταν του μίλησα γι’ αυτήν τη χορικότητα, αγκάλιασε αμέσως την ιδέα και συμμετέχει με τρομερή δοτικότητα, πράγμα σπάνιο. Γιατί το λέω αυτό; Συχνά βλέπεις νέους ηθοποιούς που, αν δεν έχουν πρωταγωνιστικούς ρόλους, νιώθουν μια αρνητικότητα. Αντίθετα, ο Σπύρος, με τόσα χρόνια στο χώρο, μπαίνει παντού με τον ίδιο ενθουσιασμό σαν να είναι πρωτοεμφανιζόμενος. Αυτή η αυταπάρνησή του είναι πολύ συγκινητική, όπως και των νέων παιδιών της παράστασης, του Κωνσταντίνου Αρνόκουρου, του Γιάννη Βασιλώτου, της Νικόλ Δημητρακοπούλου, της Ειρήνης Θεοδωράκη, της Στεφανίας Καλομοίρη, της Σύνθιας Μπατσή, του Γιώργη Παρταλίδη – όλοι τους είναι διαμάντια! Δεν μπορώ να μην αναφέρω τη Νατάσα-Φαίη Κοσμίδου, τη βοηθό σκηνοθέτη, ένα πλάσμα που από την πρώτη στιγμή που μπαίνει στην πρόβα σκορπίζει αισιοδοξία και φως.

Υπάρχει συνταγή για την επιτυχία;
Ανεξάρτητα από το αν μια δουλειά θα πετύχει ή όχι, ένα είναι το βασικό συστατικό: να προσπαθήσεις για το καλύτερο αποτέλεσμα με αγάπη και φως. Αυτό πρέπει να αναδεικνύουμε σε κάθε δουλειά. Έχοντας περάσει και, από τοξικά εργασιακά περιβάλλοντα, πιστεύω πως το θέατρο πρέπει να απομακρύνει τους ανθρώπους που το δηλητηριάζουν με τη συμπεριφορά τους. Όταν μιλάμε για το #MeToo, όταν έχουμε καταδικάσει την κακοποίηση, δεν μπορούμε να επιτρέπουμε σε άτομα που φέρουν τοξικότητα να παραμένουν στο χώρο. Η επίφαση της "κουλτούρας" και της "δήθεν αυθεντίας" δεν αρκεί. Πρέπει να μιλάμε. Να υπάρχει ορατότητα. Να προστατεύουμε τους νεότερους. Το θέατρο πρέπει να είναι λαμπερό, φωτεινό – όπως του αξίζει. Οι γενιές μας έχουν μια άλλη οπτική, μια άλλη ιδεολογία, και πρέπει να ανοίξουμε δρόμο. Ξεκίνησα από μικρή και αντιμετώπισα τέτοια ζητήματα από τα πρώτα μου βήματα. Είχα τη δύναμη και το ψυχικό σθένος να σταθώ απέναντι στις δυσκολίες και να βγω πιο δυνατή. Θα έλεγα στα νέα παιδιά είναι να μην σιωπούν. Να καταγγέλλουν τις άσχημες συμπεριφορές. Να μη φοβούνται. Το φως πρέπει να κυριαρχήσει. Οι άνθρωποι πρέπει να μπορούν να εκφράζονται ελεύθερα. Οι νεότερες γενιές πρέπει να σηκώσουν το κεφάλι ψηλά και να μην επιτρέπουν σε κανέναν να τους καταπιέζει.

Η κόρη σου ΦαίδραΝταϊόγλου είναι χορεύτρια και έχει αναλάβει την κινησιολογία στην παράσταση. Ποια συμβουλή της έχεις δώσει μπαίνοντας στο χώρο;
Δεν μου αρέσει να δίνω συμβουλές. Με τις πράξεις μου προσπαθώ να δείξω πράγματα. Αν έχω καταφέρει να της δείξω έναν δρόμο προς το φωτεινό κομμάτι της ζωής, τότε είμαι ευχαριστημένη. Αυτό επιδιώκω και στο περιβάλλον μου, στους νεότερους συναδέλφους. Θέλω να ρέουν όμορφα συναισθήματα. Έχω κάνει μια πορεία που με κάνει ευτυχισμένη. Είμαι τυχερή που συνεχίζω να κάνω αυτό που αγαπώ και που υπάρχουν παραγωγοί – όπως η ομάδα του Ακροπόλ, οι Αδελφοί Δεμέστιχα και Αδελφοί Γεώργα – που πιστεύουν σε μένα και το όραμά μου. Αυτό είναι μεγάλη τιμή. Όλα τα άλλα μου φαίνονται μίζερα και αταίριαστα για τον ψυχισμό μου. Ελπίζω ο τρόπος που ζω να αποτελέσει παράδειγμα για το παιδί μου. Η Φαίδρα είναι ένα δυναμικό και προικισμένο παιδί. Από μικρή τραγουδούσε και χόρευε, και επειδή και ο πατέρας της αγαπούσε τον χορό, αποφασίσαμε να δοκιμάσει. Τελικά, της άρεσε πολύ. Παρόλο που σπούδασε στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, ο χορός την κέρδισε. Σήμερα, κάνει πολύ δυναμικά βήματα στον χώρο. Εκτός από την κινησιολογία στη δική μας παράσταση, συνεργάζεται και με τον Άρη Μπινιάρη στο "Φάουστ”, ενώ  είχε συνεργαστεί με τον Νικορέστη Χανιωτάκη στον "Πουπουλένιο”.  Μάλιστα, είχε επιλεγεί και από τον Ρομέο Καστελούτσι για μια παράσταση. Χαίρομαι να βλέπω νέα παιδιά να μπαίνουν δυναμικά στον χώρο, να διψούν για τη δουλειά τους. Όταν βλέπεις νέους ανθρώπους με τέτοια αυταπάρνηση, νιώθεις πως αφήνεις πίσω σου ένα φωτεινό αποτύπωμα.

Προπώληση εισιτηρίων: more.com