Λέξεις, προτάσεις, χαρές, λύπες, σάτιρα και τραγικός λόγος, φωτίζουν τον Μέγα μικρόκοσμο και τα Πάθη των ''απλών ανθρώπων'' του Σκιαθίτη συγγραφέα Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, αποκαλύπτοντας παράλληλα και τον δικό μας κόσμο. Ο Παπαδιαμάντης, σε νεαρή ηλικία έφυγε από τη Σκιάθο για να σπουδάσει στο Γυμνάσιο στη Χαλκίδα και αργότερα στο Βαρβάκειο στην Αθήνα. Στην Αθήνα, όπου εργάστηκε ως δημοσιογράφος και μεταφραστής, αλλά ποτέ δεν προσαρμόστηκε πλήρως στη ζωή της πόλης, έζησε λιτή ζωή και αναζήτησε την πνευματική ανακούφιση στον ποιητικό πεζό του λόγο. Το 1908 επέστρεψε στη Σκιάθο με τη βοήθεια φίλων, αφήνοντας πίσω την πόλη "της δουλοπαροικίας και των πλουτοκρατών", όπου και πέθανε τον Ιανουάριο του 1911. Στο έργο του ζουν τα βουνά, οι παραλίες, η φύση της Σκιάθου, μαζί με τα βιώματά του, διαποτισμένα από θρησκευτικότητα και τα βάσανα των βιοπαλαιστών. Οι ήρωές του – ψαράδες, αγρότες, ιερωμένοι, χήρες και ορφανά – συνδέονται με τον ανθρώπινο θίασο των φωτογειτονιών της Αθήνας. "Μόνο ο Παπαδιαμάντης κι ο Σολωμός μας έδωσαν έργα με συνολική σύλληψη ζωής, λυτρωμένα από το τυχαίο και το επεισοδιακό", έχει δηλώσει ο Φώτος Πολίτης.
Τα έργα του Παπαδιαμάντη εξετάζουν κοινωνικά, θρησκευτικά και υπαρξιακά ζητήματα, όπως η φτώχεια, η ανθρώπινη αδυναμία, η πίστη και η αμαρτία και η μεταφορά της πεζογραφίας του στη θεατρική σκηνή προσφέρει δίνει το χώρο στους δημιουργούς σκηνοθέτες, ηθοποιούς, μουσικούς να δώσουν νέα πνοή στα κείμενα, διατηρώντας ωστόσο την ουσία τους. Τα έργα "Ο ξεπεσμένος δερβίσης" και "Όνειρο στο κύμα/Ήρως και έρως" παίζονται αυτή την περίοδο στην Αθήνα. Είναι από τα πιο γνωστά του Παπαδιαμάντη, έχουν ιδιαίτερη λογοτεχνική, πολιτιστική και συμβολική αξία και παρόλο που έχουν διαφορετικά κεντρικά θέματα, μοιράζονται ορισμένα κοινά στοιχεία που αναδεικνύουν την ουσία της γραφής του.
"Ο ξεπεσμένος δερβίσης" (1895) μιλά για τη μοναξιά και την παρακμή μέσα από τη συνάντηση του αφηγητή με έναν πρώην δερβίση, ο οποίος έχει ξεπέσει σε κατάσταση φτώχειας και περιπλάνησης. Ο δερβίσης είναι ένας ξένος, ένας άνθρωπος διαφορετικής κουλτούρας που εκπροσωπεί έναν άλλο κόσμο, και μέσα από αυτόν προβάλλεται η οικουμενική διάσταση της ανθρώπινης μοίρας. Η σκηνοθέτιδα, ηθοποιός, μουσικός Φένια Παπαδόδημα μαζί τους μουσικούς Γιώργο Παλαμιώτη (μπάσο) και Παναγιώτη Κωστόπουλο (τύμπανα) επιχειρούν μια δική τους ανάγνωση πάνω στη βαθιά υπαρξιακή σκέψη του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη πάνω στην αποξένωση, τη φθορά και τη θρησκευτική διάσταση της ζωής. "Η Φένια Παπαδόδημα χειρίζεται τη φωνή σαν ένα μουσικό όργανο — πότε σαν πνευστό, πότε σαν κρουστό — και ταξιδεύει μέσα από λέξεις και μελωδίες στην καρδιά του κειμένου. Η μουσική και τα τραγούδια που συνθέτει αντανακλούν τη μαγευτική ατμόσφαιρα του έργου του Παπαδιαμάντη και "πλάθουν" έναν παράλληλο και πρωτότυπο μουσικό κόσμο”. Η παράσταση τους "Ο Ξεπεσμένος Δερβίσης" παίζεται στο Θέατρο "Μπέλλος”.
Το "Όνειρο στο κύμα/Ήρως και Έρως” (1900) εξετάζει τη σχέση του ανθρώπου με τη φύση, τον έρωτα και την ηθική. Το "Όνειρο στο κύμα" αφηγείται τη μνήμη ενός πρώιμου ερωτικού ξυπνήματος, μέσα από τη φύση και την ομορφιά μιας γυναίκας, ενώ το "Ήρως και Έρως" επικεντρώνεται στη σύγκρουση έρωτα και καθήκοντος, με έναν νεαρό βοσκό που διακινδυνεύει τη ζωή του για να σώσει την κοπέλα που αγαπά. Ο Δήμος Αβδελιώδης αναλαμβάνοντας τη Δραματουργία, Διδασκαλία Ερμηνείας, Σκηνική Όψη και Σκηνοθεσία αναδεικνύει τον εσωτερικό κόσμο του ανθρώπου και τη διαχρονική σύγκρουση πάθους και ηθικής. Μέσα από τη δραματοποίηση αυτών των διηγημάτων με ερμηνευτή τον Θεμιστοκλή Καρποδίνη δίνει τη δυνατότητα να προβληματιστεί το κοινό πάνω σε διαχρονικά ζητήματα, φωτίζοντας τη σκέψη και τα συναισθήματα του συγγραφέα. "Αυτή την αυθεντική, σπάνια ποιητική τέχνη του προσπαθεί να αποδώσει η παράσταση με έντεχνο τρόπο απαγγελίας, για να αναδείξει με ακρίβεια το πνεύμα του, που μας διδάσκει αθόρυβα ότι κανένας έρωτας δεν μπορεί να ευτυχήσει, εάν δεν υπάρχει σεβασμός προς τον εαυτό μας και προς τον άλλο, αφού η πραγματική απόλαυση ως αγαθό δεν εξαρτάται από την ικανοποίηση ενός πόθου, αλλά από την ψυχική και την ηθική μας πληρότητα” υπογραμμίζει στο σημείωμα του ο Δήμος Αβδελιώδης. Η παράσταση "Όνειρο στο κύμα" - "Έρως Ήρως" παίζεται στο θέατρο Αθηνών.
Προπωλήσεις εισιτηρίων για το έργο "Ο ξεπεσμένος δερβίσης" από more.com
Διαβάστε Επίσης
Περισσότερες πληροφορίες
Ο ξεπεσμένος δερβίσης
Το αριστουργηματικό αφήγημα για την κοινωνική απομόνωση και την πολιτισμική διαφορετικότητα εμποτίζεται με μουσική και τραγούδια, έναν παράλληλο μουσικό κόσμο εμπνευσμένο από τα προσωπικά βιώματα των ερμηνευτών και ψηφιακή ζωγραφική του Γ. Κόρδη. Ο αινιγματικός ήρωας του «Ξεπεσμένου Δερβίση» τριγυρίζει σαν αερικό στα σοκάκια της Ακρόπολης το φθινόπωρο του 1896, πίνοντας καμιά φορά τη μαστίχα του στο καφενείο «έμπροσθεν του Θησείου», αν κάποιος τον κεράσει. «Άστεγος, ανέστιος, φερέοικος, διωγμένος, εξωρισμένος», ο Δερβίσης είναι ο διαχρονικός ξένος. Κεντρικό σκηνικό της αφήγησης, το βουητό των θαμώνων που μπαινοβγαίνουν στο καφενείο μέχρι που αυτό κλείνει όταν έρχεται «η πεπρωμένη νυξ». Αυτή την κρύα και μοιραία νύχτα ο δερβίσης θα βρεθεί ολομόναχος στον δρόμο, μετά την αστυνομική διαταγή να κλείσει το καφενείο. Μην έχοντας που να κοιμηθεί, κατεβαίνει στην τότε ακόμα υπό κατασκευή σήραγγα του Θησείου.
Όνειρο στο κύμα / Έρως ήρως
Με τα δύο αυτά έργα ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, αποδίδει δύο από τις όψεις του Έρωτα, με δικά του βιώματα, από το δέος, τη μέθεξη, το πάθος, τη συντριβή, έως το μεγαλείο και τον ηρωισμό της ψυχής του. Στο πρώτο, μας μεταφέρει στα χρόνια της εφηβείας του σ’ ένα παραδείσιο τοπίο εικόνων, χρωμάτων και ήχων. Μια νύχτα αντικρίζει με δέος την νεαρή συνομήλική του Μοσχούλα, καθώς κολυμπώντας γυμνή μες τη θάλασσα, κινδυνεύει. Η ευχαρίστηση ότι της σώζει τη ζωή αποκτά πολύ μεγαλύτερη αξία από την ερωτική επιθυμία. Στο δεύτερο, που θα μπορούσε να ήταν η φυσική εξέλιξη του προηγούμενου, ο Έρωτας του Γιώργη για την αγαπημένη του γίνεται πάθος, όταν κινδυνεύει να την χάσει από έναν πολύ μεγαλύτερό του και ευκατάστατο άνδρα. Είναι μάλλον πιο εύκολο να κατανοήσουμε μιαν αλήθεια μέσα από ένα καλλιτεχνικό έργο, παρά μέσα από μια ενδελεχή ανάλυση, κι ο Παπαδιαμάντης μάς πείθει, λέγοντας απλά και ταπεινά πως κανένας έρωτας δεν μπορεί να ευτυχήσει, εάν δεν υπάρχει σεβασμός προς τον εαυτό μας και προς τον άλλο, αφού η πραγματική απόλαυση ως αγαθό δεν εξαρτάται από την ικανοποίηση, αλλά από την ψυχική και την ηθική μας πληρότητα.
