© Αρχείο Σωματείου Διάζωμα
*Update: Αλλαγές στο πρόγραμμα της περιοδείας της παράστασης.
Το Εθνικό Θέατρο, σε συνέντευξη τύπου που παραχώρησε πρόσφατα στον χώρο του Αρχαιολογικού Μουσείο Πειραιά, ανακοίνωσε ότι θα πραγματοποίησει από τις 18 Ιουλίου και έως τον Σεπτέμβριο του 2024 το πρόγραμμα "Γνωριμία με Αρχαία Θέατρα της Ελλάδας". Η καινοτόμος δράση, που γίνεται σε συνεργασία με το Σωματείο Διάζωμα και με την υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού (το οποίο θα παράσχει επιχορήγηση άνω των 100.000€) θα αναδείξει λιγότερα γνωστά αρχαία θέατρα της Ελλάδας μέσα από την περιοδεία μιας αριστοφανικής κωμωδίας.
"Όταν ακούμε τη φράση "αρχαίο θέατρο”, μας έρχεται συνήθως στο μυαλό η Επίδαυρος, το Ηρώδειο, το θέατρο Δωδώνης. Κάθε πόλη-κράτος του αρχαίου κόσμου, όμως, είχε το δικό της θέατρο, ήταν κομμάτι της δημοκρατίας” σημείωσε στην αρχή της ομιλίας της η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, εισάγοντάς μας στο πνεύμα αυτής της νέας πρωτοβουλίας. Ο σκοπός της, όπως μας εξήγησε, ήταν διττός. Από τη μία πλευρά η κοινωνικοποίηση των μνημείων και από την άλλη η ώσμωση της πολιτιστικής κληρονομιάς με τη σύγχρονη τέχνη. Άλλωστε, "το μνημειακό απόθεμα της χώρας δεν είναι μόνο τουριστικό προϊόν”, είπε η Υπουργός, εξηγώντας τη σημασία της ένταξης αυτών των χώρων στην καθημερινή ζωή των πολιτών και των τοπικών κοινοτήτων. "Είναι βαθιά μου πεποίθηση ότι αυτή η επαφή θα συντελέσει στην καλύτερη προστασία των μνημείων”, συμπλήρωσε η κυρία Μενδώνη, η οποία μας πληροφόρησε ότι δεν θα επιβληθούν τέλη παραχώρησης των θεάτρων από τις εφορείες αρχαιοτήτων ούτε και θα υπάρξει εισιτήριο (πλην ορισμένων εξαιρέσεων).
Το όλο εγχείρημα πυροδοτήθηκε από μια ιδέα του Σταύρου Μπένου, προέδρου του σωματείου Διάζωμα, το οποίο φροντίζει για την προστασία και την ανάδειξη των αρχαίων χώρων θέασης. Μιλώντας στο πόντιουμ, ο πρόεδρος χαρακτήρισε το πρόγραμμα ως "θρίαμβο των συνεργειών”, ενώ μίλησε και για τη στήριξη του οργανωτικού μέρος του φεστιβάλ η οποία θα γίνει από τους εκάστοτε δήμους. Κατόπιν, τον λόγο πήρε και ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου. "Είναι όμορφο που το Εθνικό θα ανοιχτεί σε κοινότητες που δεν έχουν ξαναδεί παραγωγές του” μας είπε ο Γιάννης Μόσχος, ο οποίος επικεντρώθηκε στο έργο που πρόκειται να δώσει ζωή σε λιγότερα γνωστά αρχαία θέατρα. Ο λόγος είναι για τον "Πλούτο” του Αριστοφάνη, που θα παρουσιαστεί, μάλιστα, με φυσικό φωτισμό και ήχο. Ο θίασος της παράστασης θα αποτελείται από τους φρέσκους και ταλαντούχους Νίκο Γιαλελή, Κατερίνα Παπανδρέου, Κατερίνα Πατσιάνη, Ελίνα Ρίζου, Βασίλη Σαφό.
Σκηνοθέτης της παράστασης είναι ο Μάνος Βαβαδάκης, ο οποίος μας διηγήθηκε, σε πιο προσωπικό τόνο, τις καλοκαιρινές του αναμνήσεις από το αρχαίο θέατρο της Αιγείρας στο Αίγιο. Τώρα, είχε φτάσει ώρα να επιστρέψει εκεί ως ενήλικας και καλλιτέχνης, προκειμένου να παρουσιάσει την τελευταία σωζόμενη κωμωδία του αρχαίου κωμικού. Οι μόλις σαράντα στίχοι που αφιερώνει ο Αριστοφάνης στον χορό, δείγμα της παρακμής της δημοκρατίας στην Αθήνα, καθόρισε τις ευχές με τις οποίες ο σκηνοθέτης έκλεισε την ομιλία του: "ας ξανακερδίσουμε αυτό που ήταν ο χορός και ας χαράξουμε νέους ορίζοντες για τη δημοκρατία και τα ιδανικά της”.
Λίγα λόγια για τον "Πλούτο"
Ο γέρος Χρεμύλος πηγαίνει στο μαντείο των Δελφών για να ρωτήσει τον Απόλλωνα, αν πρέπει να αναθρέψει τον γιο του διδάσκοντάς του την αξία της αδικίας, που θα εξασφαλίσει τη μελλοντική του ευμάρεια. Ο Θεός δεν απαντά ευθέως, αλλά τον παροτρύνει να ακολουθήσει τον πρώτο άνθρωπο που θα αντικρίσει βγαίνοντας από το μαντείο. Ο Χρεμύλος ακολουθεί τη συμβουλή του Απόλλωνα και παίρνει στο κατόπι έναν γέρο τυφλό άνδρα. Με τη βοήθεια του δούλου του Καρίωνα, ανακαλύπτει πως ακολουθούσε τον Πλούτο. Το σχέδιο του Χρεμύλου είναι να θεραπεύσει την τυφλότητα του Πλούτου με τη βοήθεια του Ασκληπιού, ώστε εκείνος να μοιράσει δίκαια τα δώρα του στους ενάρετους πολίτες. Η Πενία (Φτώχεια), που διαφέντευε την πόλη έως τώρα, προσπαθεί να τους σταματήσει, θυμίζοντας στον Χρεμύλο -αλλά και στο κοινό- την ανάγκη και την αξία του μετρημένου βίου. Σ’ αυτόν τον αγώνα λόγου, όμως, η Πενία θα χάσει κατά κράτος.
Ο Ασκληπιός κάνει το θαύμα του και ο Πλούτος ανακτά την όρασή του και μαζί τη σοφία του. Στο σπίτι του Χρεμύλου γίνεται το αδιαχώρητο από τις επισκέψεις που δέχεται ο Πλούτος. Η νέα κατάσταση δεν άλλαξε μόνο τις κοινωνικές ισορροπίες αλλά έφερε αναστάτωση και στον Όλυμπο. Ο Ερμής, ο αγγελιαφόρος των θεών, έχει μείνει άνεργος και ζητάει βοήθεια από τον Πλούτο, ενώ ο Ιερέας στον ναό του Δία λιμοκτονεί, γιατί οι Αθηναίοι έχουν σταματήσει τις θυσίες. Τελικά, πρυτανεύει η σύνεση και ο Πλούτος, συνοδεία του Χορού, οδηγείται στο παλιό του σπίτι, στο πίσω μέρος του ναού της Αθηνάς στον Παρθενώνα, όπου φυλάσσονταν τα χρήματα του Δημοσίου.
Με τον "Πλούτο" (338 π.Χ.), την τελευταία απ’ τις σωζόμενες κωμωδίες του Αριστοφάνη, αφήνουμε πίσω μας τη δομή και τα μοτίβα της Παλαιάς Κωμωδίας και περνάμε στη Νέα Κωμωδία. Ο Αριστοφάνης στον "Πλούτο" αφαιρεί τα χορικά, την παράβαση και το κεντρί του περιπαικτικού αστεϊσμού από τον στίχο του, για να στρέψει το ενδιαφέρον του στα προβλήματα του καθημερινού βίου.
Με τα λόγια του σκηνοθέτη
Ο τυφλός θεός Πλούτος ξαναβρίσκει το φως του και μοιράζει ισότιμα τα αγαθά στην κοινωνία. Πρώιμος "σοσιαλιστής" ή απλά νοσταλγικός μιας "χρυσής εποχής" που χάθηκε; Το έργο γραμμένο το 388 π.Χ., μετά την ήττα της αθηναϊκής δημοκρατίας στον Πελοποννησιακό πόλεμο, προτείνει μια άλλη αριστοφανική ουτοπία. Όμως μια κοινωνία, οι υλικές ανάγκες της οποίας θα έχουν καλυφθεί πλήρως, είναι μια ευτυχισμένη κοινωνία; Η ατομική ευδαιμονία προηγείται της κοινωνικής ευημερίας; Πότε είναι κανείς πραγματικά ελεύθερος; Πότε σπάνε τα δεσμά της ευτυχίας;
Σε αυτή την μετα-εποχή του έργου, η παρουσία του χορού είναι μηδαμινή, απλός παρατηρητής των εξελίξεων. Ένας χορός που απουσιάζει, σύμβολο μιας πόλης που αδιαφορεί. Ένας μικρός θίασος ηθοποιών γυρίζει την Ελλάδα, προσκαλώντας τους θεατές σε μια νέα συνάθροιση σε χώρους που κάποτε η κοινωνία διασκέδαζε, συζητούσε, έπαιρνε αποφάσεις. Μας καλεί να αφουγκραστούμε μαζί, να γελάσουμε μαζί και εν τέλει να επιστρέψουμε στη συνύπαρξη, εγκαταλείποντας την τεχνολογική και κάθε λογής μοναξιά.
Ο "Πλούτος" από το Εθνικό Θέατρο
1965 σε μετάφραση Κώστα Βάρναλη και σκηνοθεσία Λεωνίδα Τριβιζά στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού και στο Expo Theatre στο Μόντρεαλ του Καναδά.
1982 σε μετάφραση Κώστα Βάρναλη και σκηνοθεσία Κανέλλου Αποστόλου στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου και στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού.
1985 σε μετάφραση Κώστα Βάρναλη και σκηνοθεσία Λούκα Ρονκόνι στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου.
1994 σε μετάφραση Κώστα Γεωργουσόπουλου και σκηνοθεσία Σταμάτη Φασουλή στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού, στον Αρχαιολογικό Χώρο Ελευσίνας και στο Αρχαίο Θέατρο Οινιαδών.
Τα αρχαία θέατρα της περιοδείας
1. Αρχαίο Θέατρο Καβειρίου | Θήβα | 18/7 | 7.30 μ.μ.
2. Αρχαίο Θέατρο Δημητριάδος | Βόλος | 19/7 | 7.30 μ.μ.
3. Αρχαίο Θέατρο Μαρώνειας | Έβρος | 21/7 | 7.30 μ.μ.
4. Αρχαίο Θέατρο Μίεζας | Νάουσα | 24/7 | 7.30 μ.μ.
5. Αρχαίο Θέατρο Γιτάνων | Φιλιάτες Θεσπρωτίας* | 26/7 | 7.30 μ.μ.
6. Αρχαίο Θέατρο Κασσώπης | Πρέβεζα* | 27/7 | 7.30 μ.μ.
7. Αρχαίο Θέατρο Πλευρώνας | Μεσολόγγι* | 30/07 | 7.30 μ.μ.
8. Αρχαίο Θέατρο Αιγείρας | Αίγιο | 31/7 | 7.30 μ.μ.
9. Εκκλησιαστήριο Μεσσήνης* | 1/8 | 7.30 μ.μ.
10. Αρχαίο Θέατρο Γυθείου | 2/8 | 7.30 μ.μ.
11. Αρχαίο Θέατρο Αρκαδικού Ορχομενού | Τρίπολη | 3/8 | 7.30 μ.μ.
12. Αρχαίο Θέατρο Ερέτριας | 30 και 31/8 | 7 μ.μ.
13. Αρχαίο Θέατρο Ορχομενού Βοιωτίας* | 5/9 | 7 μ.μ.
14. Αρχαίο Θέατρο Ζέας | Πειραιάς* | 11/9 | 7 μ.μ.
15. Αρχαίο Θέατρο Θορικού | Λαύριο | 13/9 | 7 μ.μ.
Περισσότερες πληροφορίες για τις ημερομηνίες των παραστάσεων θα ανακοινωθούν σύντομα. Επισκεφθείτε το n-t.gr.
Σημείωση: Η είσοδος θα είναι δωρεάν με δελτία εισόδου, που θα διανέμονται μια ώρα πριν την έναρξη των παραστάσεων. Μόνο στους χώρους που σημειώνονται με αστερίσκο (*) θα καταβάλλεται το αντίτιμο του αρχαιολογικού χώρου (6€, μειωμένο 3€.). Τέλος, σημειώνεται ότι καθόλη τη διάρκεια του προγράμματος θα τηρηθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα ασφαλείας, με τα θέατρα να είναι ήδη σε διαδικασία αναστήλωσης.
Οι συντελεστές
Τη μετάφραση και τη διασκευή του έργου υπογράφει ο Δημοσθένης Παπαμάρκος. Τα σκηνικά και τα κοστούμια επιμελήθηκαν η Τζίνα Ηλιοπούλου και η Λίνα Σταυροπούλου, ενώ την κίνηση η Μυρτώ Γράψα. Την πρωτότυπη μουσική συνέθεσε ο Δημήτρης Τάσαινας. Βοηθός σκηνοθέτη ο Άρης Λάσκος και βοηθός σκηνογράφου-ενδυματολόγου η Αλεξάνδρα Φτούλη.
Διαβάστε Επίσης
