Αγλαΐα Παππά: "Κάθε συνάντηση με την Εκάβη, την Κασσάνδρα, την Ελένη είναι τύχη"

Μετά τις "Μαρμαρωμένες Τρωάδες" ξανασυναντιέστε με τη Violet Louise στις "Τρωάδες" στο Tempus Verum από 6/2. Πρόκειται για μια ανανεωμένη ματιά στην παράσταση που παρουσιάσατε παλιότερα;
Με τη Λουίζα συναντηθήκαμε για πρώτη φορά το 2016 και από τότε συνεργαζόμαστε σταθερά. Η πρώτη εκδοχή της παράστασης των "Τρωάδων" ήταν μια ειδικά προσαρμοσμένη διασκευή του έργου του Ευριπίδη για τον εσωτερικό χώρο του Μουσείου της Αρχαίας Ολυμπίας, στο πλαίσιο της Αφής της ολυμπιακής φλόγας το 2016. Παρουσιάστηκε στη συνέχεια σε μουσεία και ανοιχτούς αρχαιολογικούς χώρους, στους Δελφούς, το Ρωμαϊκό Ωδείο Νικόπολης, το Αρχαιολογικό Μουσείο της Ερέτριας. Τώρα, στο θέατρο Τempus Verum - Εν Αθήναις, δημιουργείται μια καινούργια εκδοχή της παράστασης για κλειστό θεατρικό χώρο. Έγινε εξ αρχής καινούργιος σχεδιασμός στον ήχο και την εικόνα, δημιουργήθηκαν νέα οπτικά και μουσικά υλικά, εν ολίγοις  προσαρμόστηκε στις ιδιαιτερότητές του. Αυτό που είναι σταθερό και δεν αλλάζει σε καμία από τις διαφορετικές εκδοχές της παράστασης, είναι η έμφαση που δίνεται στο κείμενο, όχι μόνο με τη μορφή της   πρόσληψης του νοήματος, αλλά και με τη μορφή της ηχητικής παρτιτούρας. Σε αυτή την πολυμεσική αφήγηση, ο ήχος των λέξεων, της σιωπής, της μουσικής, των συνθέσεων δημιουργούν ένα ιδιαίτερο βιωματικό περιβάλλον για το θεατή. Ηθοποιοί και τεχνολογία αλληλεπιδρούν, αφήνοντας το κείμενο του Ευριπίδη να αναδυθεί και να αναδειχθεί.

Η παράσταση παραμένει κοντά στο αρχαίο κείμενο; Ποιος υποδύεται
ποιον;
Η δομή του αρχαίου κειμένου έχει τηρηθεί στο ακέραιο, απλώς χρησιμοποιούμε μια πιο συμπυκνωμένη εκδοχή του, σε μετάφραση του Μιχάλη Κακογιάννη. Είμαστε τρεις ηθοποιοί επί σκηνής: η Λουίζα έχει τα μέρη της Κασσάνδρας, της Ανδρομάχης και του Χορού, ο Γιάννης του Ταλθύβιου κι εγώ της Εκάβης.

Υπάρχει οδηγός για το πώς θα πρέπει να ανέβει μια παράσταση αρχαίου δράματος ώστε να είναι αυθεντική;
Αυθεντικό και αδιαπραγμάτευτο είναι το απολύτως προσωπικό. Δεν χωράει καμμιά αμφιβολία, ότι ο βαθμός ηδονής- με την αριστοτελική έννοια- είναι ευθέως ανάλογος του βαθμού εμπλοκής. Και αυτό αφορά σε κοινό και συντελεστές. Το απολύτως προσωπικό δημιουργεί σκηνική γλώσσα και ταυτότητα στους σκηνοθέτες και σαγήνη στους ηθοποιούς.

Αν το θέατρο στην αρχαιότητα νοούνταν ως διδασκαλία, τι μας διδάσκει
ο Ευριπίδης στις "Τρωάδες";
Οι "Τρωάδες" γράφονται αφενός μεν κατά τη διάρκεια του  Πελοποννησιακού πολέμου, αφετέρου λίγους μήνες μετά την κατάληψη της Μήλου όπου οι Αθηναίοι κατέσφαξαν τον πληθυσμό του νησιού. Είναι μια ευθεία καταγγελία στην ανεξέλεγκτα απάνθρωπη συμπεριφορά που μπορεί να ξυπνήσει ο πόλεμος. Μια συμπεριφορά που διατρέχει όλη την ανθρώπινη ιστορία μέχρι τις μέρες μας, η οποία συνοψίζεται σε τρεις λέξεις: homo homini lupus, ο άνθρωπος για τον άνθρωπο λύκος. Κανένα είδος στη φύση δεν φέρεται στο είδος του με τόση αγριότητα, τόση σκληρότητα και βαρβαρότητα, όση ο άνθρωπος απέναντι στον συνάνθρωπό του.

To κείμενο, ο ήχος, η εικόνα, η μουσική, όλα μαζί συμπληρώνουν την αφήγηση στην παράσταση της Violet Louise. Η χρήση των πολυμέσων με ποιο τρόπο ενισχύει την εκφραστική σας δύναμη και πόσο σας επηρεάζει στον τρόπο που αφηγείστε μια ιστορία;
Η Λουΐζα ασχολείται με την πολυμεσική αφήγηση από το 2012. Η εικόνα, ο ήχος, η μουσική δημιουργούν σκηνικές συνθέσεις που κινούνται μεταξύ θεάτρου και οπτικοακουστικής εγκατάστασης. Πριν ξεκινήσουν οι πρόβες, υπάρχει μία περίοδος έρευνας στο στούντιο, όπου επιλέγει τα τεχνολογικά μέσα που θα χρησιμοποιήσει. Οι ήχοι, η μουσική, η εικόνα δημιουργούν έναν κόσμο στον οποίον εύκολα εντάσσεται ένας ηθοποιός. Άλλωστε μετά από τόσα χρόνια συνεργασίας, γνωριζόμαστε καλά. Οι κοινοί κώδικες και η αμοιβαία εμπιστοσύνη, μας δίνουν σιγουριά και ελευθερία.

Η Εκάβη, την οποία υποδύεστε, είναι ένας ρόλος ορόσημο για εσάς;
Δεν ξέρω αν είναι ορόσημο, αλλά είναι σίγουρα τύχη, όπως κάθε συνάντηση με αυτούς τους ρόλους. Αυτά τα πρόσωπα, η Εκάβη, η Κασσάνδρα, η Ελένη δεν είναι σαν εμάς. Ανήκουν σε μια άλλη διάσταση, αυτήν του μύθου. Δεν συναντιέσαι με ένα χαρακτήρα, συναντιέσαι με την ιδέα, με τη διάνοια, με την ενέργεια του ρόλου.

Είχατε παίξεις στις "Τρωάδες" του Μιχάλη Κακογιάννη το 1996. Πόσο διαφορετική μπορεί να είναι για έναν ηθοποιό η πρόσληψη του ίδιου έργου σε βάθος χρόνου;
Έχουν περάσει τόσα χρόνια! Ήταν από τις πρώτες μου συμμετοχές σε τραγωδία και ίσως γι’ αυτό την θυμάμαι τόσο έντονα. Ήμουν στο χορό αλλά παρακολουθούσα όλες τις πρόβες, όλων των ηθοποιών. Ήξερα όλο το κείμενο απ’ έξω. Πολλές φορές ακόμα και τώρα έχω τη φωνή του Κακογιάννη στ’ αφτιά μου. Το αγαπούσε πολύ αυτό το κείμενο. Θυμάμαι ότι συγκινείτο πολύ συχνά και αυτό ήταν δείγμα ότι πάμε καλά Αναζητούσε την πραγματική, αυθόρμητη συγκίνηση. Σπουδαίο μάθημα για έναν νέο ηθοποιό. Και τώρα αυτή την συγκίνηση κυνηγάω. Τελικά μέσα στα χρόνια μπορεί να αλλάζουν πολλά, όμως η συγκίνηση που μπορεί να προκαλέσει ο ηθοποιός παραμένει η καρδιά του θεάτρου.

Έχει διαφορετικές απαιτήσεις ένας ρόλος αρχαίου δράματος από έναν επίσης απαιτητικό ρόλο σύγχρονου θεατρικού έργου;
Δεν θα έλεγα ότι είναι τόσο θέμα απαιτήσεων, όσο διαφορετικής προσέγγισης. ‘Όπως είπα και προηγουμένως, στο αρχαίο δράμα, δεν βρισκόμαστε στον χώρο του ψυχολογικού θεάτρου ή του δραματικού θεάτρου. Είμαστε σε άλλη διάσταση, θα την έλεγα οντολογική, μεταφυσική διάσταση. Η ενέργεια είναι διαφορετική, όπως και ο χρόνος είναι διαφορετικός· είναι ο χρόνος της τελετουργίας. Αν σε όλα αυτά προσθέσουμε και την τεχνική που πρέπει να έχει ένας ηθοποιός, ιδίως σε ανοιχτά θέατρα με φυσική φωνή, τότε η προσέγγιση είναι τελείως διαφορετική.

Πλούσια η καλλιτεχνική σας διαδρομή· είναι κάποια στιγμή της που ξεχωρίζετε ιδιαίτερα;
Πολύ αυθόρμητα θα έλεγα ότι είναι τρεις, και χρονολογικά οι εξής: η πρώτη μου συνάντηση με τον Λευτέρη Βογιατζή, στο "Crave" της Sarah Kane, η πρώτη μου συνάντηση με τον Θεόδωρο Τερζόπουλο στο "Alarme" και πρόσφατα στην ιταλική παραγωγή "La commedia della vanità" του Elias Canetti σε σκηνοθεσία Claudio Longhi, καλλιτεχνικού διευθυντή του θεάτρου Piccolo.

Έχετε δουλέψει πλάι σε σπουδαίους ανθρώπους, έχετε δοκιμαστεί σε ένα πολύ απαιτητικό ρεπερτόριο, πως βλέπετε τη διαδρομή που κάνατε, υπάρχουν απωθημένα;
Σπανίως κοιτάζω προς τα πίσω. Η σχέση μου με τη δουλειά είναι όπως η ζωή μου. Διαρκής και καθημερινή προσπάθεια. Υπάρχει μόνο το αύριο. Ό,τι και να συμβεί, καλό η κακό, πρέπει να πάω παρακάτω. Δεν έχω απωθημένα, αλλά ούτε και πιστεύω ότι έχω κάνει κάτι τόσο σημαντικό, ώστε να μένω προσκολλημένη σ’ αυτό. Αντιθέτως, κάθε επιτυχία δημιουργεί μεγαλύτερες προκλήσεις. Είναι σαν τα ρεκόρ. Από τη στιγμή που το έσπασες, σκέφτεσαι το επόμενο. Αν κάτι έχει ορίσει την καλλιτεχνική μου ύπαρξη είναι το όραμα για ένα καλύτερο αύριο. Τόσο απλά.

Πως κρίνετε την στάση της πολιτείας απέναντι στο θέατρο με αφορμή και την υπογραφή του Προεδρικού Διατάγματος 85;
Με δυο λέξεις, πρόχειρη και ακατανόητη. Πάρθηκε μια αυθαίρετη απόφαση, με μεγάλη ευκολία. Δεν υπήρξε διάλογος με κανέναν από τους εμπλεκόμενους φορείς. Δεν ρωτήθηκε κανείς. Το θέμα είναι και σύνθετο και πολύπλοκο και ηθικό. Απαιτούσε άλλο χειρισμό. Αυτή τη στιγμή όλος ο καλλιτεχνικός κόσμος βρίσκεται σε αναταραχή, με έντονο το αίσθημα της αδικίας και απαξίωσης από μέρους της πολιτείας. Οι σπουδαστές της Δραματικής Σχολής του Εθνικού Θεάτρου βρίσκονται σε κατάληψη, εμείς ως σύλλογος καθηγητών της σχολής αποφασίσαμε την ομαδική μας παραίτηση εάν μέχρι την 8η Φεβρουαρίου- οριακή ημερομηνία για την απώλεια του έτους των σπουδαστών μας- δεν έχουν υπάρξει έμπρακτες ενδείξεις για τροποποίηση του Π.Δ.85. Ελπίζω να βρεθεί σύντομα μια λύση…..

Αισιοδοξείτε για το μέλλον;
Είμαι φύσει αισιόδοξη και θέσει απαισιόδοξη.

Τι άλλο προγραμματίζετε για φέτος; 
Στα μέσα Φεβρουαρίου έχουμε την πρεμιέρα στη νέα παραγωγή του θεάτρου Άττις, το "Ρέκβιεμ" σε σκηνοθεσία Θεόδωρου Τερζόπουλου, με την Σοφία Χιλλ.