Tracey Moffatt, Fourth (No 2), 2001, © Rebecca Camhi Gallery
Παρακολουθώντας τον απόηχο του αγώνα του Απόστολου Χρήστου που τερμάτισε τέταρτος, "για μια χεριά", για δύο εκατοστά του δευτερολέπτου, κατακτώντας την τέταρτη θέση στον τελικό των 100μ. ύπτιο στο Παρίσι, πραγματοποιώντας την καλύτερη εμφάνιση Έλληνα κολυμβητή στην ιστορία των Ολυμπιακών Αγώνων, θυμήθηκα, όπως πάντα σε τέτοιες περιπτώσεις, την εμβληματική σειρά φωτογραφιών της Αυστραλέζας εικαστικού Tracey Moffatt "Fourth" (Τέταρτος) που είχαμε δει πριν χρόνια στη γκαλερί της Ρεβέκκας Καμχή.
Εστιάζοντας στους.ις τέταρτους.ες των Ολυμπιακών Αγώνων έτσι όπως κατάφερε να τους.ις απαθανατίσει μέσω των τηλεοπτικών μεταδόσεων όπου συνήθως δεν διακρίνονται τόσο καθαρά όσο οι τρεις πρώτοι η Moffatt μας παρέδωσε μια ευφυή και συναισθηματική σειρά πορτρέτων που ξαναβλέπουν όχι μόνο το προφανές, δηλαδή το συναίσθημα του φτάνω στην πηγή χωρίς να πιω νερό, αλλά και έννοιες όπως το θέαμα, το μπανάλ, η αντιπροσώπευση.
Φωτογραφίζοντας τους χαμένους των Ολυμπιακών Αγώνων
"Φαντάστηκα ότι αν πράγματι ήμουν "η επίσημη φωτογράφος" στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Σίδνεϊ 2000 θα φωτογράφιζα τα αθλητικά γεγονότα με τη δική μου άποψη - θα φωτογράφιζα τους χαμένους”.
Η φωτογράφος που έργα της παρουσιάζονται στην έκθεση "Γυναίκες μαζί” στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνη από τη δωρεά της Συλλογής του Δημήτρη Δασκαλόπουλου είχε αρχίσει να σκέφτεται πως θα φωτογράφιζε τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Σίδνεϊ 2000 ήδη από το 1997 όταν της είχαν πει ότι σκέφτονταν να την καλέσουν να γίνει η επίσημη φωτογράφος των Αγώνων εξετάζοντας τη διαθέσιμότητά της. Όπως έχει περιγράψει η ίδια στα συνοδευτικά κείμενα των εκθέσεων της σειράς, το ότι τελικά δεν είχε νέα από την επιτροπή των αγώνων δεν την απογοήτευσε- απλώς της κινητοποίησε τη φαντασία. "Φαντάστηκα ότι αν πράγματι ήμουν "η επίσημη φωτογράφος" στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Σίδνεϊ 2000 θα φωτογράφιζα τα αθλητικά γεγονότα με τη δική μου άποψη - θα φωτογράφιζα τους χαμένους”.
"Φανταζόμουν τον εαυτό μου να μπαίνω στα γραφεία της επιτροπής των Ολυμπιακών Αγώνων του Σίδνεϊ 2000, να βάζω μια στοίβα φωτογραφίες στο γραφείο τους και να λέω: "Αυτό είδα!". Θα έβλεπαν τις εικόνες κάθε αθλητή που τερμάτισε τελευταίος. Σκέφτηκα ότι μεγάλο μέρος του Τύπου θα ήταν γεμάτο από υπέροχους νικητές, που θα φιγουράριζαν στις πρώτες σελίδες των εφημερίδων σε όλο τον κόσμο. Δεν θα ήταν πιο υπέροχο αντ' αυτού να δούμε εικόνες από τους λαμπρούς αθλητές που δεν τα κατάφεραν; Φυσικά τίποτα από αυτά δεν συνέβη. Κατ' αρχάς, με δυσκολία μπορώ να χρησιμοποιήσω μια φωτογραφική μηχανή με τηλεφακό, πόσο μάλλον να διεκδικήσω μια θέση στο press pit μαζί με χιλιάδες αθλητικούς φωτογράφους από όλο τον κόσμο που συνωστίζονται για να φωτογραφίσουν το δράμα των Ολυμπιακών Αγώνων.
Η απαίσια, όμορφη μάσκα του.ης τέταρτου.ης
Μένοντας σπίτι μόνη με την τηλεοπτική κάλυψη των Αγώνων, περιόρισε το ενδιαφέρον της στη θέση του.ης τέταρτου.ης. "Τι θα μπορούσε να είναι πιο τραγικό από το να είσαι τέταρτος στον τελικό μιας κούρσας Ολυμπιακών αγώνων; Είναι πιο θλιβερό από το να έρθεις τελευταίος, γιατί όταν έρχεσαι Τέταρτος έχεις μόλις χάσει ένα μετάλλιο. Παραλίγο να τα καταφέρεις, αλλά μόλις έχασες. Η τέταρτη θέση σημαίνει ότι είσαι σχεδόν καλός. Όχι ο χειρότερος (που έχει τη δική του διεστραμμένη αίγλη), αλλά σχεδόν. Σχεδόν αστέρι! Οι περισσότερες από τις στιγμές-κλειδιά που αποτυπώνονται στις είκοσι έξι εικόνες που συνθέτουν το Fourth είναι η στιγμή που ο αθλητής ή η αθλήτρια έχει μόλις τελειώσει τον τελικό του.η, γυρίζει ή κοιτάζει για να δει το αποτέλεσμα και μαθαίνει το αποτέλεσμα... ότι ήρθε τέταρτος.ης! "Τις περισσότερες φορές η έκφραση είναι ανέκφραστη, ένα προκαθορισμένο βλέμμα που διατρέχει το πρόσωπο, μια απαίσια, όμορφη, γεμάτη γνώση μάσκα, η οποία λέει "Ω σ...τ!".”
"Νομίζω ότι προσπαθώ να πω κάτι σπουδαίο για τον ανταγωνισμό γενικά. Ότι είναι όμορφο να προσπαθείς. Ότι το να φτάνεις σε έναν τελικό σε Ολυμπιακούς Αγώνες είναι ένα μεγάλο επίτευγμα".
Φυσικά, δεν ήταν εύκολο να βρει αυτές τις στιγμές, αφού το μεγαλύτερο μέρος της δημοσιογραφικής κάλυψης δεν θα μπορούσε να ενδιαφερθεί λιγότερο για κάποιον που βρίσκεται στην Τέταρτη θέση μετά από έναν αγώνα. "Η κάμερα πάντα τους προσπερνάει και κοιτάζει τον νικητή. Έπρεπε να συγκεντρωθώ και να πιάσω αυτές τις στιγμές”. "Η σειρά φωτογραφιών Τέταρτoς δεν είναι ένα σπουδαίο ντοκουμέντο των Ολυμπιακών Αγώνων του Σίδνεϊ 2000. Νομίζω ότι προσπαθώ να πω κάτι σπουδαίο για τον ανταγωνισμό γενικά. Ότι είναι όμορφο να προσπαθείς. Ότι το να φτάνεις σε έναν τελικό σε Ολυμπιακούς Αγώνες είναι ένα μεγάλο επίτευγμα. Ότι ακόμη και το να προσκληθείς να συμμετάσχεις στους Ολυμπιακούς Αγώνες είναι ένα μεγάλο επίτευγμα. Το να είσαι αθλητής γενικά είναι ένα μεγάλο επίτευγμα. Το να σηκώνεσαι και να περπατάς στο δρόμο είναι μεγάλο επίτευγμα. Το να ξυπνάς και να αντιμετωπίζεις άλλη μια απαίσια μέρα είναι μεγάλο επίτευγμα. Το να σκέφτεσαι ακόμη και τι θα κάνεις την επόμενη ώρα είναι μεγάλο επίτευγμα. Θα μπορούσα να συνεχίσω και να συνεχίσω. Όπως είπα, έχω μια διαφορετική άποψη για όλα αυτά".
Φωτογράφος και κινηματογραφίστρια που "φτιάχνει" αντί να "τραβάει" φωτογραφίες η Moffatt στο έργο της αντλεί από ένα πλούσιο μείγμα παιδικών αναμνήσεων, προσωπικών εμπειριών, λαϊκής κουλτούρας, ιστορίας, κινηματογράφου, τηλεόρασης και λογοτεχνίας. "Δεν με απασχολεί η αληθοφάνεια... Δεν με απασχολεί η αποτύπωση της πραγματικότητας. Με ενδιαφέρει να τη δημιουργήσω η ίδια" έχει δηλώσει.
Διαβάστε Επίσης
Τα έργα της Moffatt που παρουσιάζονται στο ΕΜΣΤ
Στα έργα που παρουσιάζονται στην έκθεση "Γυναίκες Μαζί” της σειράς φωτογραφιών "Pet Thang” (1991), το στοιχείο του ανορθόδοξου ερωτισμού, συχνά παρόν στο έργο της Moffatt, όπως διαβάζουμε στο site του μουσείου "χρωματίζεται ονειρικά, καθώς μια γυμνή γυναίκα και ένα πρόβατο αιωρούνται στο σκοτάδι. Ο ζεστός φωτισμός, οι μαλακές καμπύλες του γυναικείου κορμού και το αφράτο, απαλό μαλλί του πρόβατου επιτείνουν την αίσθηση τρυφερότητας, που καλλιεργείται ήδη από τον τίτλο του έργου –ή έστω από το πρώτο συνθετικό του. Η αμφισημία, σταθερά δεσπόζουσα στις αφηγήσεις της Moffatt, δοκιμάζει και εδώ τις βεβαιότητες. Είναι το στοιχείο της τρυφερότητας που κυριαρχεί ή μήπως η αμφισβήτησή της ή ακόμη και η θεώρηση του γυναικείου σώματος ως αντικειμένου (thang);”
Η Tracey Moffatt γεννήθηκε στο Μπρίσμπεϊν το 1960, από μητέρα Αβορίγινα. Ζει και εργάζεται στο Σίδνεϊ και τη Νέα Υόρκη. Πειραματική φωτογράφος και κινηματογραφίστρια, είναι από τις πιο διάσημες καλλιτέχνιδες που έχει αναδείξει η αυστραλιανή εικαστική σκηνή κατά τις τελευταίες δεκαετίες, καθώς μεταμόρφωσε τη φωτογραφική πρακτική στα τέλη του 20ού αιώνα.
Διαβάστε Επίσης
