Αλέξανδρος Γεωργίου: "Θέλω η τέχνη μου να διατηρεί ζωντανό το παιδί που κρύβω μέσα μου"

"Τρεις ήπειροι, τρεις φίλοι. Σχέδια 1993-2023" είναι ο τίτλος της νέας ατομικής έκθεσης που ο εικαστικός Αλέξανδρος Γεωργίου παρουσιάζει στην Πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων, μια ανασκόπηση στη ζωή του ίδιου αλλά και επιθυμία να διατηρήσει ζωντανή τη μνήμη των παιδικών του χρόνων.

Η έκθεση περιλαμβάνει περισσότερα από πεντακόσια έργα σε χαρτί, φτιαγμένα από το 1993 έως σήμερα. Τα σχέδια, που αποτελούν δημιουργήματα ταξιδιών και εμπειριών της ζωής του καλλιτέχνη, παρουσιάζονται στο σύνολό τους για πρώτη φορά με ένα στήσιμο περισσότερο θεατρικό και ζωντανό παρά εκθεσιακό και σειριακό. Σύμφωνα με όσα αποκάλυψε στο "α" ο καλλιτέχνης, στόχος ήταν να μην τηρηθεί το συνηθισμένο στήσιμο που βλέπουμε σε εκθέσεις, αλλά ο χώρος να θυμίζει καλλιτεχνικό εργαστήριο. Μάλιστα, κατά τη διάρκεια της έκθεσης θα δημιουργεί νέα έργα με έμπνευση τα πρόσωπα των επισκεπτών, αφού, όπως μας εξήγησε, "δεν ήθελα να είμαι στο εργαστήριο δουλέυοντας, ήθελα να δουλεύω στον δρόμο, ο δρόμος να είναι το εργαστήριό μου, τα λεωφορεία, τα τρένα, ο ποταμός, τα μονοπάτια".

Με την έκθεση να έχει ήδη ανοίξει για το κοινό, κάναμε μια συζήτηση εφ'όλης της ύλης με τον πολυταξιδεμένο δημιουργό, που μας έδωσε μια ενδότερη σκοπιά στις ιδέες, τον ψυχισμό, τα έργα, τα ταξίδια και τη ζωή του.

Πού οφείλεται το όνομα της έκθεσης και πώς αποφασίσατε να παρουσιάσετε ένα τέτοιο πρότζεκτ;

Ο τίτλος της έκθεσης είναι ο τίτλος ενός έργου, ενός σχεδίου που έμεινε μισό. Οι τρεις ήπειροι είναι τρεις τόποι μακριά ό ένας από τον άλλο, οι τρεις φίλοι κατοικούν σε εκείνους τους μακρινούς τόπους, είναι φίλοι αλλά σε άλλους τόπους, ίσως λείπει ο ένας στον άλλο, το έργο εξηγεί πως έγιναν φίλοι, γιατί δεν μένουν κοντά... Ο κόσμος είναι μεγάλος κι εγώ αντί να μείνω όλη μου τη ζωή στο Παγκράτι όπου γεννήθηκα, έπρεπε να φύγω, επειδή έχω τον Ποσειδώνα σε όλους μου τους οίκους, όπως μου είπε ο Ινδουιστής Αστρολογος στο Βαρανάσι. Έπρεπε να φύγω μακριά, να κάνω μεταπτυχιακό στη Νέα Υόρκη, χωρίς χρήματα από τους δικούς μου, κυρίως για να φύγω όσο γίνεται πιο μακριά από έναν μεταφυσικά εκρηκτικό έρωτα χωρίς καμία ελπίδα. Έτσι βρέθηκα στη Νέα Υόρκη να σπουδάζω για να ξεφύγω. Θυμάμαι τον πρώτο χρόνο, που η ψυχή μου ήταν παγωμένη γιατί μου έλειπε ο άνθρωπος εκείνος που έτρεφε τη φλόγα. Παρά τον τον πρώτο απίστευτα κρύο εκείνο χειμώνα, εγώ δεν κρύωνα.

Λάτρεψα τη Νέα Υόρκη κι έμεινα εκεί ωσότου έπεσαν οι δίδυμοι πύργοι και ξύπνησα απότομα στη συνειδητοποίηση ότι ζούσα σε μία διαβολική χώρα. Έχασα κάθε διάθεση να είμαι ζωντανός ώσπου ένα πρωινό ξύπνησα με την λέξη Δελχί στο μυαλό μου, το ίδιο πρωί πήγα στην πρεσβεία κι έκανα αίτηση για βίζα. Έβγαλα εισιτήριο για το Νέο Δελχί, έφυγα σε τρεις μέρες, το ίδιο απόγευμα που πήρα τη βίζα. Έμεινα στην Ινδία για πέντε μήνες και ταξίδεψα από το βορρά στο νοτιότερο της άκρο, διάβασα το Μαχαμπαράτα σε μετάφραση της Κάμαλα Σουμπραμανιάν. Σημαντικές ιδέες τους Ινδουισμού ήταν ίδιες με τις ιδέες που είχα όταν μεγάλωνα αλλά δεν ήξερα μεγαλώνοντας στην Ελλάδα ότι υπήρχε ένα ολόκληρο αρχαίο σύστημα σκέψης που τις υποστήριζε, όπως το ότι η πραγματικότητα όπως τη βιώνουμε δεν είναι αληθινή. 

Όταν κοιτάω τα έργα μέσα στα χρόνια παρατηρώ ότι ποτέ δεν εικονογράφησα ιδέες, πάντα έκανα αυτό που ένιωθα στη ψυχή μου.

Ξεκίνησα τη σειρά έργων "Χωρίς δικό μου όχημα" ταξιδιωτικά έργα επικεντρωμένα σε ιδέες του ινδουισμού και σε αρχαία προσκυνηματικά ταξίδια. Η Ινδία είναι η ήπειρος που ένιωθα πιο ευτυχισμένος. Εκεί λάτρεψα την Γκάνγκα, τον ποταμό Γάγγη, τη θεά που ήρθε στη γη για να αναστήσει τους 30000 γιους ενός βασιλιά και έμεινε στη γη. Αποφάσισα τελικά να φύγω από την Αμερική το 2003, αλλά τη χρονιά που το αποφάσισα, ερωτεύτηκα τον πιο υπέροχο άνθρωπο και επέστρεψα στην Νέα Υόρκη, όπου και εμένα ως την ακόμα πιο αναπάντεχη γέννηση του γιου μου στην Αθήνα, τον τωρινό τόπο διαμονής μου. Έτσι για μένα αυτές είναι οι τρεις ήπειροι, που χωρίς ποτέ να το φαντάζομαι όταν μεγάλωνα, έμελλαν να είναι οι τόποι διαμόρφωσης του εαυτού μου. Οι τρεις φίλοι αναφέρονται στους τρεις πιο σημαντικούς έρωτες της ζωής μου -ο ένας είναι ο έρωτας προς τον ποταμό Γάγγη. Η έκθεση είναι ιδέα του Χριστόφορου Μαρίνου, που πρόσεξε το μέγεθος του έργου πάνω στα σχέδια και το ενδιαφέρον που έχει το πως κάθε κομμάτι μέσα στα χρόνια είναι αυτόνομο αλλά σε συνεχή εξέλιξη, και ήθελε να τα παρουσιάσουμε όλα μαζί για πρώτη φορά. Τα σχέδια είναι αυτόνομα έργα.

 Οι μορφές των έργων σας θυμίζουν κατά κάποιον τρόπο παιδικές ζωγραφιές. Τι σας παρακίνησε να υιοθετήσετε αυτό το στυλ στην τέχνη σας;

Νιώθω ότι η δουλειά μου αντανακλά αγωνίες του τώρα, υπαρξιακές, κοινωνικές, πολιτικές, οικονομικές αγωνίες που με απασχολούν διαρκώς: η κοινωνική αδικία, το νόημα της ζωής μας, η ευτυχία και η σχέση της με την ύλη, ο διαπολιτισμικός διάλογος κι η έρευνα, οι σχέσεις των ανθρώπων, οι ιεραρχίες, η αξία, το χαμηλό και υψηλό και πως καθορίζονται, η παιδεία. Ο τρόπος που δουλεύω στα έργα είναι προσωπικός και πιστεύω σχολιάζει όλα όσα βιώνω στην Αθήνα του τώρα και στους τόπους που έχω ζήσει. Αν φαίνονται παιδικά σε πρώτη ανάγνωση οφείλεται στο ότι δουλεύω αυθόρμητα, αλλά και στο ότι με απασχολεί η επιβίωση του παιδιού μέσα μας και στην ενηλικίωση. Το να μην χαθεί. 

Τι μπορείτε να μας πείτε για το στήσιμο της έκθεσης; Ακολουθήσατε κάποια συγκεκριμένη τακτική με τον Χριστόφορο Μαρίνο που την επιμελείται;

Θέλαμε το στήσιμο να ξεφεύγει από ένα τυπικό μουσειακό στήσιμο και να γίνεται ένας ζωντανός χώρος, ένας χώρος ανακάλυψης για τον επισκέπτη. Για μένα ήταν μία πρόκληση να τα στήσω αυτόνομα σε μία έκθεση με πολλαπλά επίπεδα και ο Χριστόφορος με βοήθησε πολύ σε αυτό. Είναι ανοιχτός σε αντισυμβατικές ιδέες και κοντά στο έργο και τον καλλιτέχνη με τρόπο συγκινητικό. Η έκθεση είναι στημένη σαν ένα εργαστήρι που ανακαλύπτεις συνέχεια κάτι καινούργιο, τα σχέδια είναι σε νησίδες σε σχηματισμούς που μοιάζουν σαν να αναβλύζουν από τους τοίχους.

Πώς επηρέασαν τα ταξίδια την τέχνη σας; Η τέχνη προκάλεσε τα ταξίδια ή τα ταξίδια την τέχνη; Πόσο δύσκολο είναι να δημιουργείτε έργα ενώ μετακινήστε από τόπο σε τόπο;

Ως το 2005 είχα φτάσει σε σημείο που ένιωθα ότι όλο το σύστημα της παραγωγής της τέχνης και της διακίνησης και εμπορίου της με στεχοχωρούσε και ήθελα κάτι να αλλάξει, αλλά για να αλλάξει έπρεπε να αλλάξω εγώ κι ο τρόπος που δούλευα. Δεν ήθελα να είμαι στο εργαστήριο δουλεύοντας, ήθελα να δουλεύω στον δρόμο, ο δρόμος να είναι το εργαστήριό μου, τα λεωφορεία, τα τρένα, ο ποταμός, τα μονοπάτια. Ζήτησα από συλλέκτες που ήξεραν το έργο μου να μου δώσουν ένα μικρό ποσό ώστε να ταξιδέψω από την Αθήνα προς το Βαρανάσι της Ινδίας μέσω Τουρκίας, Ιράν και Πακιστάν. Ταξίδευα "χωρίς δικό μου όχημα" ενώ παράλληλα έφτιαχνα έργα, τα οποία ταχυδρομούσα καθημερινά σε όσους συμμετείχαν ως παραλήπτες των έργων, συλλέκτες και φίλοι. Δεν ήξερα τότε ότι θα ήταν το πρώτο από εννέα έργα/ταξίδια που θα μου άλλαζαν για πάντα τη ζωή. Η μορφή των έργων ήταν κυρίως χειροποίητες κάρτες και επιζωγραφισμένες φωτοτυπίες φωτογραφιών που τραβούσα. Στο κέντρο αυτών των ταξιδιών βρισκόταν ένα διαπολιτισμικό ενδιαφέρον και ειδικά για τόπους όπως το Ιράν και η Ινδία, όπου αρχαίες αλήθειες είναι ακόμα ζωντανές. Είναι ζωντανές αν είσαι εκεί να τις ανακαλύψεις με τα μάτια σου, για αυτό και έπρεπε να ταξιδέψω και να βιώσω τη ζωή, να έρθω σε επαφή με τον κόσμο.Το κυριότερο υλικό μου ήταν οι φιλίες και τα έργα που έφτιαχνα και ταχυδρομούσα στους συλλέκτες και φίλους. Αυτά με καθοδηγούσαν. Δουλεύοντας με αυτό τον τρόπο ένιωθα πραγματικά ευτυχισμένος παρά τις αντικειμενικά πολύ δύσκολες συνθήκες κάτω από τις οποίες ταξίδευα. 

Ποιο ταξίδι είναι το πιο αξιομνημόνευτο για εσάς;

Όλα τα ταξίδια αληθινά ήταν μοναδικά. Αλλά η πιο ίσως ευτυχισμένη στιγμή της ζωής μου ήταν όταν κολυμπούσα στον Γάγγη στο Βαρανάσι τα απογεύματα που το ρεύμα κοβόταν και το μόνο φως ερχόταν από την πυρά που έκαιγαν τους νεκρούς. Εκείνη τη στιγμή ο θάνατος κι η ζωή ήταν σε απόλυτη αρμονία και το σώμα μου επέπλεε στα νερά μιας θεάς. 

Πέρα από τα ταξίδια, τι άλλα στοιχεία σας εμπνέουν; 

Πέρα από τα ταξίδια με εμπνέει ο γιος μου και η επιστροφή στο παιδί μέσα μου που έφερε η γέννησή του.

Η έκθεση παρουσιάζεται παράλληλα με ένα πρότζεκτ στην γκαλερί Ρεβέκκα Καμχή. Πώς συνομιλούν οι δύο εκθέσεις; Δεδομένου το ότι κατά τη διάρκεια της έκθεσης θα πραγματοποιούνται εργαστήρια όπου θα παράγετε νέα έργα με έμπνευση τους επισκέπτες, θεωρείτε την έκθεση έργο υπό εξέλιξη;

Η έκθεση στη Ρεβέκκα Καμχή λέγεται "Από την Οπτική του Ναι", έχει σχέση με την κατάφαση, την πίστη και το ταξίδι σε άλλη μορφή. Το ταξίδι γίνεται εδώ η ίδια η διαδικασία δημιουργίας των έργων, σε διάλογο με τους επισκέπτες. Η έκθεση άνοιξε την Τετάρτη 18/10 και τα εγκαίνια θα είναι στις 9 Νοεμβρίου. Έως τότε, κάθε μέρα δουλεύω τα έργα σε διάλογο με τους επισκέπτες. Δεν ξέρω πως θα καταλήξουν γιατί είναι μια ζωντανή κι αναπάντεχη διαδικασία. Τα έργα είναι με λάδι σε καμβά, οκτώ μεγάλοι καμβάδες περίπου δύο μέτρα επί δύο. Σε αντίθεση με τα κυρίως μικρά σχέδια στην Πινακοθήκη. Οι δύο εκθέσεις συμπληρώνουν η μία την άλλη και τονίζουν τη διαδικασία δημιουργίας εξίσου με το τελικό αποτέλεσμα. Στις 11 π.μ. - 1 μ.μ. στην Πινακοθήκη θα φτιάχνω πορτρέτα των επισκεπτών, όχι ρεαλιστικά αλλά ψυχικά στο δικό μου ύφος, και στις 1 μ.μ. -6 μ.μ. θα ζωγραφίζω τα έργα της έκθεσης στη Ρεβέκκα, σε διάλογο με τους επισκέπτες. Οι εκθέσεις προτείνουν μία γεφύρωση δουλειάς και ζωής. Είναι όλο ένα έργο σε εξέλιξη κι ανυπομονώ να δω την τελική μορφή των τελάρων και των πορτρέτων και τη σχέση τους. 

Πώς η τεχνοτροπία και το περιεχόμενο της τέχνης σας έχει αλλάξει μέσα σε αυτά τα 30 χρόνια; Υπάρχει κάποια περίοδος από το 1993 έως το 2023 που έχει ιδιαίτερη σημασία για εσάς;

Τριάντα χρόνια είναι μία μεγάλη περίοδος. Η μεγαλύτερη αλλαγή και εξέλιξη ήταν η σειρά των έργων/ταξιδιών  "Χωρίς Δικό μου Όχημα". Η μεταφορά του εργαστηρίου του καλλιτέχνη στο δρόμο, ο διαπολιτισμός διάλογος και η αναζήτηση νοήματος μέσω της σύνδεσης με αρχαίους διαφορετικούς πολιτισμούς. Αυτά τα 12 χρόνια, από το 2005 ως το 2017 που γεννήθηκε ο γιος μου, ήταν τα πιο σημαντικά για εμένα. Θέλω να πιστεύω ότι όταν ο μικρός, που είναι τώρα έξι, μεγαλώσει, θα μπορέσω να τα συνεχίσω.

Ποιο θεωρείτε ότι είναι το συνδετικό στοιχείο μεταξύ όλων των έργων σας μέσα στα χρόνια;

Παρατηρώντας τα έργα μέσα στα χρόνια βλέπω ότι η δουλειά μου αντανακλά αγωνίες υπαρξιακές, κοινωνικές, πολιτικές, οικονομικές που με απασχολούν διαρκώς: η κοινωνική αδικία, το νόημα της ζωής μας, η ευτυχία και η σχέση της με την ύλη, ο διαπολιτισμικός διάλογος κι η έρευνα, οι σχέσεις των ανθρώπων, οι ιεραρχίες, το χαμηλό και υψηλό και πως καθορίζονται. Όταν κοιτάω τα έργα μέσα στα χρόνια παρατηρώ ότι ποτέ δεν εικονογράφησα ιδέες, πάντα έκανα αυτό που ένιωθα στη ψυχή μου. Ακολουθούσα ένα ένστικτο, παρατηρούσα τα έργα αφού τα έφτιαχνα για να καταλάβω τι θέλουν να πουν. Δεν είχα αποφασίσει τι θέλουν να πουν πριν τα κάνω. Η ψυχική διάθεση και η πίστη στο "κάνω αυτό που νιώθω στην ψυχή μου", με οδηγούν μέσα στα χρόνια στη δημιουργία των έργων -όποια μορφή και να έχουν. 

Ποιο είναι το σημαντικότερο μήνυμα που θέλετε να περάσετε με την έκθεσή σας;

Η έκθεση στην Πινακοθήκη είναι μία έκθεση σχεδίων των τελευταίων τριάντα χρόνων. Δεν ήθελα να στήσω το ένα έργο δίπλα στο άλλο χρονολογικά γιατί δεν θα είχε πραγματικό νόημα για μένα. Το σημαντικότερο είναι πως μέσα από το πολύπλευρο στήσιμο θα δημιουργήσω κάτι ζωντανό, μία έκθεση που να μιλάει στη ψυχή των θεατών και να τους κάνει να νιώσουν και να σκεφτούν. Το στήσιμο της έκθεσης προβάλει έναν κόσμο στον οποίο ο θεατής καλείται να ανακαλύψει, να βρει το κομμάτι εκείνο που αγαπάει πιο πολύ και να καταλάβει τι του αρέσει και γιατί.