Ofra Haza: Η Madonna της Μέσης Ανατολής

Πάει, πια, κάμποσος καιρός από όταν πέθανε η Ofra Haza, μόλις στα 42 της. Όμως η μνήμη της παραμένει ζώσα, καθώς η εντύπωση που προξένησε ως τραγουδίστρια δεν έχει λησμονηθεί. Το 2023, ας πούμε, το Rolling Stone δεν παρέλειψε να την τοποθετήσει στις 200 καλύτερες φωνές "όλων των εποχών", μιλώντας για μια θαυμαστή μέτζο σοπράνο.

Τα ρεκόρ της, επίσης, παραμένουν ορόσημα για το διεθνές μουσικό αποτύπωμα του Ισραήλ, το οποίο την έχει τιμήσει και με γραμματόσημο: έχει ακόμα το single με τις μεγαλύτερες πωλήσεις ("Im Nin'alu", 1988), ήταν η πρώτη του καλλιτέχνιδα που προτάθηκε για βραβείο Grammy, ενώ ούτε η Dana International με το σαρωτικό Eurovision σουξέ "Diva" δεν μπόρεσε να τη γκρεμίσει από το #3 που έπιασε στα βρετανικά charts. Τότε που συνεργάστηκε με τους Sisters Of Mercy για ένα πολυακουσμένο και πολυαγαπημένο remix στο "Temple Of Love", το οποίο την αποτύπωσε κατά τρόπο αξέχαστο στο παγκόσμιο κοινό. 

Τώρα, λοιπόν, είναι ευκαιρία να τα ξαναθυμηθούμε όλα αυτά, αφού συμπληρώθηκαν 50 χρόνια απ' όταν πρωτακούστηκε η φωνή της Bat Sheva Haza στη δισκογραφία. Έτσι ήταν το πραγματικό της όνομα, που όμως δεν άρεσε στις μεγάλες της αδερφές, οπότε αποφάσισαν ότι θα τη φωνάζουν Ofra Haza (עופרה חזה). Ανάμεσα σε 8 παιδιά, πάντως, ήταν εκείνη που πήρε το ταλέντο της μητέρας της, η οποία υπήρξε περιζήτητη τραγουδίστρια σε γαμήλιες τελετές χέννας στο Σουλτανάτο του Λαχίζ, στην Υεμένη –απ' όπου έφυγε το 1949 με τον σύζυγό της, επιθυμώντας να μετοικήσει στο νεοσύστατο, τότε, Ισραήλ. Θρησκευτικά, εντωμεταξύ, η οικογένεια προσδιοριζόταν ως "παραδοσιακή" (Masorti), κάτι που έμελλε να παίξει ρόλο στο πόσο εύκολα μπόρεσε να κάνει τα πρώτα της καλλιτεχνικά βήματα. 

Για να το εξηγήσουμε με δυο λόγια, οι γονείς της δεν ήταν ούτε κοσμικοί, μα ούτε και θρησκευόμενοι, διαλέγοντας να τηρούν κάποιες από τις παραδόσεις, όσες έβλεπαν ως αναπόσπαστο τμήμα της πολιτισμικής ταυτότητας των Εβραίων μέσα στους αιώνες. Αυτό το "μεταξύ" δύο κόσμων καθόρισε και πιο συνολικά τη διαδρομή της Ofra Haza, αφού στην ακμή της διάλεξε να δράσει σε ένα ενδιάμεσο Δύσης και Ανατολής, ανακατεύοντας ποπ και ηλεκτρονικά beats με την εβραϊκή folk έκφραση και με μια ευρύτερα μεσανατολική αισθητική. Η οποία, δυνητικά, αγκάλιαζε και την αραβική νεολαία –τουλάχιστον εκείνη που αποζητούσε μια πιο εκκοσμικευμένη ταυτότητα. 

Η όλη φιλοσοφία, μάλιστα, φαίνεται να αποτέλεσε γενικότερο θεμέλιο της ζωής και των πεποιθήσεων της. Γράφω "φαίνεται", γιατί στη Δύση εξακολουθούμε να αγνοούμε ποια ήταν, πέρα από την εξωτική της σαγήνη ή την αναγόρευσή της σε "Madonna της Μέσης Ανατολής", μετά τη θεαματική εισβολή του "Im Nin'alu" στα night clubs του Βερολίνου, του Λονδίνου, της Νέας Υόρκης και  του Τόκυο: τα υπάρχοντα βιβλία για τον βίο της, ας πούμε, δεν έχουν μεταφραστεί ποτέ. 

Αν ψάξεις βαθύτερα, όμως, προβάλλει μια γυναίκα με διάφορες πλευρές, που μπορεί να τραγουδούσε σε στρατιωτικές βάσεις και να έπαιξε το χαρτί του πατριωτισμού στην παραλίγο νίκη της στην Eurovision του 1983, μα διάλεξε και μια ζωή πιο ελεύθερη συγκριτικά με τις συντηρητικές προσδοκίες της εποχής και της κοινωνίας της, ερχόμενη, λ.χ., σε ρήξη με τον αδερφό της, ο οποίος την κατηγόρησε σε κάποια φάση για το ότι παρέμενε ανύπαντρη, δίχως παιδιά. Αναλόγως, εκπροσώπησε κι ένα πιο "λεβαντίνικο" Ισραήλ: με γερές, μεν, ρίζες στη σημιτική Ανατολή, μα εν ειρήνη με τους γείτονές του. 

Κάποια Δυτικά δημοσιεύματα, βέβαια, λένε ότι δεν έκανε ποτέ πολιτικές δηλώσεις, αλλά αυτό δεν είναι αληθές: μετά το εθνικό προφίλ το οποίο απόκτησε χάρη στην Eurovision, άρχισε να αρθρογραφεί στην κεντρώα εφημερίδα "Ma'ariv", μέσω μιας τακτικής στήλης, όπου έθιξε και τη θέση της θρησκείας στην πολιτική σκηνή, μα και τις εθνικές και φυλετικές συγκρούσεις. Αργότερα, επίσης, έγινε σαφής η σύμπλευσή της με το όραμα του πρώην στρατηγού Γιτζάκ Ράμπιν περί συνύπαρξης με τους Παλαιστίνιους. Το οποίο, ως γνωστόν, πλήρωσε ακριβά το 1995, όταν δολοφονήθηκε από την ισραηλινή άκρα Δεξιά, όντας πρωθυπουργός. 

Αλλά ούτε η Ofra Haza θα ζούσε για πολύ ακόμα. Ο θάνατός της, τον Φεβρουάριο του 2000, σόκαρε την ισραηλινή κοινωνία κι έγινε καταλύτης για να ανοίξει μια μεγάλη συζήτηση γύρω από το AIDS, όταν αποκαλύφθηκε ότι αυτό ήταν υπαίτιο για τον χαμό της. Η ίδια, μάλιστα, έκρυψε την κατάστασή της ακόμα και από τους γιατρούς, όταν αναγκάστηκε να εισαχθεί σε νοσοκομείο με πνευμονία, φοβούμενη τον ντροπιαστικό αντίκτυπο που θα είχε η είδηση ότι έπασχε από μια τόσο δαιμονοποιημένη ασθένεια. Το πώς κόλλησε παραμένει αμφιλεγόμενο, γιατί ο θεωρούμενος ως βασικός υπαίτιος, ο επιχειρηματίας Doron Ashkenazi (τον οποίον παντρεύτηκε το 1997), πέθανε τον Απρίλιο του 2001 από υπερβολική δόση ναρκωτικών, αρνούμενος να εξεταστεί. Ο ίδιος ισχυριζόταν ότι όλα οφείλονταν σε ιατρικό λάθος, όταν της έγινε μετάγγιση αίματος σε νοσοκομείο της Τουρκίας, όπου είχε καταφύγει μετά από μια αποβολή, προκειμένου να αποφύγει τα κουτσομπολιά. 

Όποια κι αν είναι η αλήθεια, παραμένει γεγονός ότι ένας άνθρωπος σαν κι εκείνη, η οποία τόλμησε να κοιτάξει πέρα από διάφορα στερεότυπα, χάθηκε τελικά επειδή φοβήθηκε να αντιμετωπίσει κάποιες άλλες ισχυρές προκαταλήψεις της κοινωνίας της. Όμως αυτή ήταν η Ofra Haza: παιδί ενός κράματος που και την καθόρισε και την ώθησε σε προσωπικές επαναστάσεις. Δεν θα έφτανε έως εκεί όπου έφτασε, εάν ήταν κάποια άλλη· κι ας ήταν δραματικό το φινάλε.

Το ξεκίνημα με τον θίασο της γειτονιάς

Η Ofra Haza μεγάλωσε στη φτωχογειτονιά Χατίκβα του Τελ Αβίβ, όπου είχαν μεταναστεύσει πολλοί Μιζραχίτες (Εβραίοι της Υεμένης), σαν την οικογένειά της. Το 1971, η Γερμανίδα ηθοποιός και σκηνοθέτρια Orna Porat έστησε εκεί το θεατρικό εργαστήρι Shechunat Hatikvah Workshop Theatre (סדנת תיאטרון שכונת התקווה), αναθέτοντας τη διεύθυνσή του στον Betzalel Aloni (בצלאל אלוני), ο οποίος ήταν γείτονας των Haza. Εντυπωσιασμένος από τα φωνητικά προσόντα της μόλις 13 ετών Ofra, την προσκάλεσε να συμμετάσχει στις παραστάσεις που ανέβαζαν, καθώς πολλές από αυτές ήταν μιούζικαλ. 

Το 1974, όταν ήταν 17, το εργαστήρι μετατράπηκε και σε συγκρότημα, με την παράσταση Ahava Rishona [First Love] να δίνει τον πρώτο τους δίσκο. Εκεί λοιπόν, έκανε το ντεμπούτο της, με δύο σόλο τραγούδια κι άλλα τέσσερα σε ντουέτα. Το γκρουπ, στη συνέχεια, έβγαλε το Vechuts Mizeh Hakol Beseder [Apart From That All Is OK, 1976] και το Atik Noshan [Ancient Old, 1977], πριν διαλυθεί το 1978, λόγω της απόφασής της να ακολουθήσει σόλο καριέρα με την αρωγή του Aloni, ο οποίος θα τη στήριζε ως συνθέτης και μάνατζερ. Η συνεργασία έμελλε να κρατήσει ως το 1999, όταν χάλασαν οι σχέσεις τους λόγω του Doron Ashkenazi, τον οποίον ο Aloni δεν ενέκρινε. 

Και τα τρία αυτά άλμπουμ είναι λιγότερο ή περισσότερο αξιόλογα. Το ίντερνετ, μάλιστα, έχει λύσει το πρόβλημα της εύρεσής τους, γιατί ποτέ δεν εκδόθηκαν σε CD και τα βινύλια έγιναν, εν καιρώ, δυσεύρετα και πανάκριβα.  Πλέον, λοιπόν, χάρη στο εξαιρετικό YouTube κανάλι "The Exiled Queen", μπορείτε να ακούσετε τα πάντα. Καλύτερος δίσκος, τώρα, είναι το Atik Noshan, όσον αφορά το επίπεδο των συνθέσεων, γιατί, γενικά, το γκρουπ αρκέστηκε σε ένα τραγούδι τυπικό της δεκαετίας του 1970, το οποίο μοιάζει με όσα ακούγαμε τότε και στην Ελλάδα, είτε σε εκμοντερνισμένα ελαφρά, είτε σε κομμάτια σαν, π.χ., το "Μαρία Με Τα Κίτρινα". 

Η Ofra Haza δεν έχει βρει ακόμα όλα της τα πατήματα, αλλά, ήδη από το Ahava Rishona, όταν άδει το "Mocher Haprachim" (The Flower Seller), αποτυπώνει μια φωνή με εμφανή χαρίσματα, που σιγά-σιγά ξεδιπλώνει κι εκφραστικές δυνατότητες, με αποκορύφωμα το "Shabbat Ha'malka" (Shabbath Queen), από το Atik Noshan. Καλή επιλογή από τον ίδιο δίσκο είναι και το "Deror Yikra" (Proclaim Freedom), ενώ από το μετριότερο Vechuts Mizeh Hakol Beseder ξεχωρίζει στο "Halachta" (You Left), με τη μετρημένη ερωτική μελαγχολία. Συμπληρωματικά, αξίζει να αναζητήσει κανείς και μερικά τραγούδια που είπε μεταξύ 1976 και 1978 στο πλαίσιο της τηλεοπτικής εκπομπής "Ha'Yeladim Mi'Shechunat Chaim" [Τα Παιδιά της Γειτονιάς Χαΐμ], σαν π.χ. το "Laner Ve'livsamim" (Candle And Spices).

Από εκεί και πέρα, αρκετές πηγές –ανάμεσά τους και η ισραηλινή Wikipedia– κάνουν λάθος να θεωρούν ως πρώτο της προσωπικό δίσκο το Al Ahavot Shelanu (1980). Η σόλο καριέρα ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 1978, λίγο μετά την αποχώρησή της από το γκρουπ, με το Shir Hashirim Besha'ashu'im [The Song Of Songs In Amusement]. Ένα άλμπουμ που κινείται πολύ κοντά στο ύφος των Shechunat Hatikvah Workshop Theatre, με μοντέρνα τραγούδια εμπνευσμένα από τη θρησκευτική παράδοση: στο "Shir Hashirim", ας πούμε, εμείς αναγνωρίζουμε το "Άσμα Ασμάτων". Σε γενικές γραμμές κυλάει διατηρώντας μια όμορφα εξωστρεφή διάθεση, η οποία λάμπει στο "Achot Lanu Ketanah" (We Have A Little Sister). Πέραν τούτου, όμως, δεν περιέχει κάτι αληθινά αξιομνημόνευτο.

Η "frecha" που έγινε ποπ σταρ

Στα τέλη της δεκαετίας του 1970 η Ofra Haza ήταν μια νέα φωνή σε ανοδική τροχιά, όχι όμως και σταρ. Αυτό άλλαξε μετά το ντεμπούτο της, χάρη σε μια παροδική ενασχόληση με τον κινηματογράφο, καθώς, μέσα στο 1979, βρέθηκε τόσο στο δραματικό μιούζικαλ "Na'arat Haparvarim" (West Side Girl) του George Ovadiah, όσο και στην κωμωδία "Schlager" (Το Χτύπημα) του Assi Dayan. Στα πλαίσια του μιούζικαλ τραγούδησε πολύ ωραία τη μπαλάντα "Eynayim" (Εyes), μα καταπέλτης προς την ποπ δόξα αποδείχθηκε το "Shir HaFrechah" (The Chic Song), από το "Χτύπημα". 

Εδώ, λοιπόν, αναγνωρίζουμε ένα ορόσημο για την ισραηλινή ποπ, ακόμα κι αν δεχτούμε ότι υπήρχαν περιθώρια και για πιο τολμηρά πράγματα σε μουσική και στίχους. Περισσότερη σημασία έχει ότι η Ofra Haza οικειοποιήθηκε τον προσβλητικό όρο "frecha", που αποδιδόταν σε Εβραιοπούλες υεμενίτικης προέλευσης (σαν κι εκείνη), οι οποίες θεωρούνταν χαζούλες και εύκολες, ως σεξουαλικοί στόχοι. Και τον γυρνά τούμπα, γιορτάζοντας την ελευθερία αυτής της ταυτότητας με ακομπλεξάριστες ματιές προς τη Δύση –σαν εκείνο το "c' mon baby" που λέει στ' αγγλικά– και μια γερή ποπ ερμηνεία, την οποία θα ζήλευε και η Irene Cara. Το πόσο τολμηρή ήταν η κίνησή της, το δείχνει η αντίδραση: ο επιδραστικός ραδιοσταθμός των ενόπλων δυνάμεων απαγόρεψε για μήνες τη μετάδοση του τραγουδιού, μέχρι που αναγκάστηκε να υπαναχωρήσει, απέναντι στην παλλαϊκή του επιτυχία. 

Ήταν η επιτυχία αυτή που έδωσε το έναυσμα για να βγει το προαναφερθέν Al Ahavot Shelanu [About Our Loves], ως ένα πρόχειρο σύνολο απ' ό,τι υπήρχε έτοιμο. Περισσότερα για το νεοαποκτηθέν στάτους της έκανε το Bo Nebader [Let's Talk] του 1981, χάρη στην ποπ προσευχή "T'filah", κομμάτι που στην Ελλάδα θα μπορούσε να είχε πει, λ.χ., η Μπέσσυ Αργυράκη. Κατά τα λοιπά, η Ofra Haza αρκέστηκε σε δευτεράντζες και σαχλαμαρίτσες, κατάσταση που λίγο-πολύ έπληξε και το άλμπουμ Petuyim [Temptations, Μάιος 1982], με το οποίο εγκαινίασε μια πολύχρονη συνεργασία με την εταιρία Hed-Arzi. Συμπαθέστερο πρόσωπο παρουσίασαν τα απροσδόκητα παιδικά τραγούδια του Li Yeladim [Songs For Children, Οκτώβριος 1982], όπου υπάρχει λ.χ. το "Ha'iparon B'rogez", για ένα θυμωμένο μολύβι.

Σε όλο αυτό το διάστημα, εντωμεταξύ, διακαής της πόθος ήταν να εκπροσωπήσει το Ισραήλ στην Eurovision: τρεις φορές το είχε επιχειρήσει, τρεις είχε αποτύχει. Το 1983, όμως, ήρθε η σειρά της. Έχοντας ήδη διαλέξει το κομμάτι της για τα εθνικά προκριματικά, η Yardena Arazi απέρριψε το "Chai", το οποίο κατέληξε στη Haza, που την κέρδισε έπειτα στο νήμα (για έναν πόντο) και βρέθηκε στο Μόναχο της Δυτικής Γερμανίας: μια πόλη συνδυασμένη με μεγάλη οδύνη, αφού εκεί, στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1972, οι Παλαιστίνιοι του Μαύρου Σεπτέμβρη σφαγίασαν τα μέλη της ισραηλινής αποστολής. Το γεγονός, συνδυαστικά με την απόδοση του κεφάτου "Chai", που, αν και τραγουδισμένο στα εβραϊκά, βγήκε δεύτερο, φιλοξενώντας και τον συμβολικό στίχο "το Ισραήλ είναι ζωντανό", μετέτρεψαν την Ofra Haza σε εθνική ηρωίδα. Ένα πρόσωπο με το οποίο, πλέον, δεν ταυτιζόταν μόνο η νεολαία, αλλά και οι μεγαλύτερες ηλικίες. Ακόμα και όσοι μπορεί να είχαν ενοχληθεί λίγα χρόνια πριν, με το "Shir HaFrechah". 

Η αναπάντεχη διεθνής επιτυχία

Πατώντας πάνω στο εθνικό της βεληνεκές, η Ofra Haza έκανε μια στοχευμένη κίνηση, βγάζοντας τον δίσκο Shirey Moledet [Homeland Songs, 1983]. Εκεί, παρουσίαζε τραγούδια της εβραϊκής folk παράδοσης αγαπητά στους μεγαλύτερους, αλλά με μια ενορχηστρωτική κι ερμηνευτική προσέγγιση που μπορούσε να πιάσει και τα νεότερα αφτιά. Η "συνταγή" μοιάζει με ό,τι έκανε εκείνα τα χρόνια και η Γλυκερία με τα Σμυρνέικα και ανταμείφθηκε με πλατινένιες πωλήσεις, αποφέροντας μια επιτυχία πολύ ευρύτερη από όση γνώριζε ως τότε, με τις ποπ δουλειές της. Ακόμα κι αν επέμεινε και σε τέτοιες, δίνοντας, ας πούμε, ρεσιτάλ στην καλοτραγουδισμένη ποπ μετριότητα με το άλμπουμ του 1984 Bait Ham [Warm Home].

Καλλιτεχνικά, πάντως, το πλαίσιο έμεινε πολύ σεβάσμιο και μετρημένο, δίχως να θέσει προκλήσεις στη φωνή της: διατηρεί το ενδιαφέρον του στο "Shirey Ro'im Ve'ohavim" (Songs Of Shepherds And Lovers) ή στο "Na'arah Ushmah Kineret" (A Girl Named Kineret), μα έχει και τα όριά του. Εκμεταλλευόμενη την επιτυχία, στο μεταξύ, αποφάσισε να φτιάξει κι ένα άλμπουμ για τους γονείς της, αφιερωμένο στα τραγούδια των Εβραίων της Υεμένης. Τα οποία θα απέδιδε με παραδοσιακά, αλλά και με πιο μοντέρνα όργανα, με την αρωγή ενορχηστρώσεων του Benny Nagari, ώστε να τα θέσει σε καινούρια τροχιά, αλλά χωρίς να προβεί σε υπέρμετρες μουσικές παραχωρήσεις προς τη Δύση. Έτσι αβίαστα, λοιπόν, γεννήθηκε ο δίσκος της ζωής της: το Shirey Teyman [Fifty Gates Of Wisdom, Δεκέμβριος 1984]. 

Σε αυτό το βαρυκόκαλο σύνολο έβαλε την καρδιά της, τις μνήμες της, αλλά και τη δροσιά των δυνατοτήτων της. Δεν δίστασε, μάλιστα, να αφεθεί και σε πιο παιχνιδιάρικες φωνητικές προσεγγίσεις πάνω στις καθάριες επιφάνειες των φωνηέντων, όπως, λ.χ., στο "Galbi" (My Heart) ή στο "Ayelet Chen" (Graceful Gazelle). Εκεί όπου έλαμψε, ωστόσο, ήταν στο "Im Nin'Alu" (If The Doors Are Locked): ένα λατρευτικό κομμάτι στηριγμένο στην ποίηση του Shalom Shabazi –σοφού ραβίνου του 17ου αιώνα– το οποίο, συναντώντας τη Δυτικοποιημένη ποπ των 1980s, απόκτησε δυνητικά ...χορευτικές όψεις. Κι αν ήθελε κανείς και τέτοιες, υπήρχε το "Yachilvi Veyachali" (Return My Love), με τη θρησκεία, τον έρωτα και τη λαϊκότητα να μπλέκονται σε αξεδιάλυτο γαϊτανάκι. Αντανακλώντας, έτσι, έναν εβραϊσμό αρκετά κοινοτικό για να ικανοποιήσει τον Χρήστο Γιανναρά, μα και ανοιχτά κοσμοπολίτικο, σε διάλογο τόσο με το αραβικό περιβάλλον που τον πλαισίωσε στην ιστορική του διαδρομή, όσο και με τη Δύση, η οποία έπαιρνε τα μυαλά της γενιάς της Haza.

Παρά τα τόσα θαυμαστά, ο δίσκος δεν άρεσε στο Ισραήλ. Για τους περισσότερους, αυτό το folk των Εβραίων που είχαν ζήσει τόσο κοντά με τους Άραβες ήταν ξένο και άσχετο με τις Ασκενάζι παραδόσεις, μεσανατολικώς "φασαριόζικο" και εν γένει ξεκομμένο από τις πιο εξευρωπαϊσμένες ορχήστρες δωματίου και την αίσθηση ήσυχης κοσμιότητας. Ο Aloni, βέβαια, προσπάθησε να δώσει μια επιπλέον μοντέρνα διάσταση, όταν έθεσε ως προμετωπίδα του maxi single του "Galbi" ένα εφτάλεπτο long remix διά χειρός Izhar Ashdot, που μετέτρεψε το κομμάτι σε χορευτικό. Αλλά ούτε έτσι πέτυχε κάτι.

Έτσι, η Ofra Haza συνέχισε με πιο επαγγελματικές κινήσεις: τον Απρίλιο του 1985 έβγαλε το Adama [Earth], συνεργαζόμενη με διάσημους συνθέτες και στιχουργούς της πατρίδας της, ενώ τον Σεπτέμβριο παρουσίασε τη συνέχεια του πετυχημένου Shirey Moledet [Homeland Songs 2]. Το οποίο έχει και τη Γλυκερία καλεσμένη στο "Irissim" (Irises) και γενικά στέκει στο ύψος του, χάρη σε φροντισμένες προσεγγίσεις στα "Al Na Tomar Li Shalom" (Please Don't Say Goodbye To Me) και "Becherem Teyman (Al Tifchadi, Tamar)" [In The Yemeni Vineyard (Don't Worry, Tamar)]. Το Adama, από την άλλη, κρίνεται ως ένας γλυκός δίσκος ελαφρού ρεπερτορίου με μελοδραματικές απολήξεις –δεν είναι υπερβολή αν μιλήσουμε για euro pop. Το "Mishehu Holech Tamid Iti" (Someone Always Walks With Me) έγινε μία από τις μεγαλύτερες επιτυχίες της στο Ισραήλ κι άνετα θα το έλεγε στα καθ' ημάς ο Γιάννης Πουλόπουλος ή, ίσως, ο Γιάννης Πάριος.

Παρ' όλα αυτά, η Ofra Haza αποζητούσε κάτι παραπάνω, το οποίο  προσπάθησε να βρει γράφοντας δικά της τραγούδια κι εξερευνώντας τις προοπτικές μιας διεθνούς καριέρας. Ως προς τα πονήματά της, περιπτώσεις σαν το "Kol Haklafim" (Show Your Cards) κρίνονται μεν συμπαθείς, μα ο δίσκος Yamim Nishbarim [Broken Days, 1986] αναπαρήγαγε απλώς τη mainstream synth pop της εποχής, δίχως να έχει κάτι να συνεισφέρει. Το ξάνοιγμα προς τα έξω, πάλι, στόχευσε κυρίως στη Γαλλία, όπου και μετέβη για ηχογραφήσεις. Εκεί, προέκυψαν μερικά νόστιμα πράγματα ("Emmène-moi"), όχι όμως και κάτι ξεχωριστό. Εν τέλει, το εγχείρημα εγκαταλείφθηκε και τα υπάρχοντα κομμάτια επάνδρωσαν τη λίαν δυσεύρετη βιντεοκασέτα Fantasy.

Ο λόγος, πάντως, που εγκαταλείφθηκε το πλάνο, ήταν καλός: όσο η Ofra Haza το πάλευε, η τύχη της δούλευε χωρίς να το ξέρει. Εκείνο το maxi single του 1984 με το ρεμιξαρισμένο "Galbi" είχε φτάσει στη Δυτική Γερμανία, είχε κάνει αίσθηση και τελικά εισέβαλλε στο top-20 της χώρας, το 1987. Μέσω της Sakkaris/Minos, μάλιστα, κυκλοφόρησε και στην Ελλάδα, με τη χάρη του να φτάνει ως τις Ηνωμένες Πολιτείες. Το όλο πράγμα, παράλληλα, έδωσε ώθηση για μια διεθνή έκδοση του Shirey Teyman (υπό τον τίτλο Yemenite Songs), ενώ της πρόσφερε και την ευκαιρία για ένα νέο, φιλόδοξο άλμπουμ, υπό τη σκέπη της δυτικογερμανικής Teldec.

Το άλμπουμ αυτό ξεκίνησε με τον τίτλο Temptation Eyes, σε παραγωγή του Wally Brill, αλλά κατά τη διάρκεια των ηχογραφήσεων η Ofra Haza διαφώνησε με την κατεύθυνση του αγγλόφωνου υλικού, θεωρώντας ότι δεν αναδείκνυε παρά ελάχιστα την προέλευση και την ταυτότητά της. Έτσι, ήρθε και ο συμπατριώτης της Izhar Ashdot στην ομάδα και προέκυψε το Shaday [Almighty, 1988], το οποίο σκαρφάλωσε στο #6 της Γερμανίας και στο #130 των Ηνωμένων Πολιτειών, χάρη σε ένα πολύ πετυχημένο remix στο "Im Nin'Alu", που χορεύτηκε με ενθουσιασμό στα μεγάλα clubs της υφηλίου, αποφέροντας και μια top-15 επιτυχία στη Βρετανία. Το αυθεντικό κομμάτι, εντωμεταξύ, είχε ήδη βρει τον δρόμο του ως sample στο remix των Coldcut στο "Paid In Full" του αμερικάνικου χιπ χοπ διδύμου Eric B. & Rakim. 

Εν τέλει, πάντως, το Shaday αποδείχθηκε ανάμεικτη και μάλλον τσαπατσούλικη υπόθεση, αφού η Teldec διάλεξε μια συμβιβαστική μέση οδό μεταξύ όσων ξεκίνησε και όσων θέλησε η Haza. Κάπως έτσι, το ομώνυμο ή το "Eshal" (Ι Shall Ask) πέτυχαν να τη συστήσουν ως μια σταρ της Μέσης Ανατολής που πορευόταν προς τη Δύση, ενώ κομμάτια σαν τα "My Aching Heart", "Face To Face" ή "Take Me Τo Paradise" απογοήτευσαν, όντας ανέμπνευστα αναμασήματα του Δυτικού mainstream της εποχής. 

Η "Madonna της Μέσης Ανατολής"

Με τον Δυτικό Τύπο να τη βαφτίζει "Madonna της Μέσης Ανατολής" και τις εταιρείες να προσφέρουν σημαντικό μπάτζετ για ηχογραφήσεις, η Ofra Haza αποφάσισε να πάει στην Αμερική για τον επόμενό της δίσκο. Το αποτέλεσμα ήταν το Desert Wind του 1989, που τη βρήκε να συνεργάζεται με διάφορους παραγωγούς (μεταξύ τους και ο Thomas Dolby) και να τραγουδά σε αγγλικά, εβραϊκά, αραβικά, αλλά και αραμαϊκά. Τα πράγματα, ωστόσο, δεν απογειώθηκαν: το άλμπουμ σκάλωσε στο #156 των Ηνωμένων Πολιτειών, ενώ απέτυχε να βγάλει κάποια επιτυχία ανάλογη του "Im Nin'Alu".

Καλλιτεχνικά, επίσης, το αποτέλεσμα έμεινε σε ένα συμπαθητικό, καλοτραγουδισμένο έτσι-κι-έτσι που κόντυνε το δυνητικό της αποτύπωμα, κυρίως λόγω της εμμονής των συντελεστών να την εναρμονίσουν με mainstream στάνταρ ήδη παγιωμένα, στα οποία δεν γινόταν να προσφέρει πολλά. Τα "Wish Me Luck" και "Ya Ba Ye" διέθεταν μια κατεύθυνση, όμως ο δίσκος βάρυνε αναίτια από προκάτ σαχλαμάρες σαν τα "Middle East", "Taw Shi" και "I Want To Fly", πριν ξαναβρεί σωστές κι ενδιαφέρουσες ισορροπίες σε κομμάτια σαν το "Mm'mma (My Brothers Are There)" ή το "Fatamorgana". 

Παρά ταύτα, η Ofra Haza είχε αρκετά ώστε να στήσει μια διεθνή περιοδεία. Τον Ιούλιο του 1990, μάλιστα, έκανε και μια επιτυχημένη εμφάνιση στο Montreux Jazz Festival, η οποία εκδόθηκε έπειτα σε βιντεοκασέτα, τελικά και σε DVD. Ορισμένα πράγματα, βέβαια, κρίνονται συζητήσιμα: έγινε ταυτόχρονη βιντεοσκόπηση/ηχογράφηση ή ο ήχος προστέθηκε αργότερα; Ακούγεται το σαξόφωνο λίγο πιο μπροστά στις ενορχηστρώσεις; Χάνουν ορισμένα κομμάτια τον έμφυτο διοσυνιασμό τους, λόγω της έμφασης στο φλάουτο; Σε κάθε περίπτωση, είναι ωραία να βλέπεις την ερμηνεύτρια στις δόξες της, ντυμένη με την παραδοσιακή της φορεσιά, να τραγουδά, να χορεύει και να εξαπολύει την ανατολίτικη ηχώ της πάνω από μια ορχήστρα με τζαζ όργανα, όπως, λ.χ. στο "Shaday" ή στο medley με τα "Galbi", "Wen Assalam" & "Ayooma".

Είναι, φυσικά, στον απόηχο αυτής της διεθνούς αναγνωρισιμότητας που κλήθηκε να συμμετάσχει στο φιλανθρωπικό single "Give Peace A Chance" το 1991, αλλά και στο επιβλητικό Touched By The Hand Of Ofra Haza remix που έφτιαξε ο Andrew Eldritch με τον Ian Stanley (πρώην κιμπορντίστα των Tears For Fears) για το "Temple Of Love" των Sisters Of Mercy (1992). Το οποίο, ενισχυμένο με τα χαρακτηριστικώς ανατολίτικα φωνητικά της, πέταξε στο #3 της Βρετανίας, χαρίζοντάς της μια τεράστια επιτυχία. Αργότερα, μάλιστα, θα βλέπαμε και τη Sibel Kekilli να το χορεύει, σε μια χαρακτηριστική σκηνή της ταινίας "Μαζί Ποτέ" του Φατίχ Ακίν (2004).

Ενδιάμεσα όλων τούτων, η Ofra Haza έφτιαξε έναν ακόμα διεθνή δίσκο, το Kirya [The City, 1992], σε παραγωγή του Don Was και του Bezalel Aloni. Για ακόμα μία φορά, όμως, δεν βρήκε υλικό: τραγουδάει πολύ ωραία στο "Daw Da Hiya" για τα παθήματα των γυναικών σε ανδροκρατούμενες κοινωνίες –με αφηγητή τον Iggy Pop, μάλιστα– αλλά το υποψήφιο για βραβείο Grammy άλμπουμ προκύπτει γεμάτο από μια μέτρια, ευπρεπισμένη world pop για τα Δυτικά ακροατήρια. Ενδεχομένως με περισσότερες ποιοτικές επιδιώξεις από το σύνηθες του τότε mainstream, μα δίχως γλύκα και φωτιά. Ό,τι έλειπε, ωστόσο, το βρήκε το 1994, συνεργαζόμενη με τον Goran Bregović για το soundtrack της ταινίας "Η Βασίλισσα Μαργκό" του Πατρίς Σερό, όπου ερμήνευσε μοναδικά, σε μια αγωνιώδη κόψη, το "Elo Hi" (The Entire Soul), μαζί με την κορσικανή χορωδία Les Chjami Aghjalesi. Ένα κομμάτι πολύ γνώριμο στη χώρα μας, αφού η ίδια μελωδία είχε ήδη δώσει το "Θεός Αν Είναι" της Άλκηστης Πρωτοψάλτη.

Κάπου εκεί, λοιπόν, φάνηκε ότι δεν επρόκειτο να πετύχει κάτι περισσότερο σε διεθνές επίπεδο: εμπορικά μιλώντας η ευκαιρία είχε πετάξει, με αποτέλεσμα να λυθεί η πολυεθνική συνεργασία με τη Warner και να επιστρέψει στο Ισραήλ, όπου έβγαλε το πρώτο της εβραϊκό άλμπουμ μετά από χρόνια, το Kol Haneshama [My Soul, 1994]. Το "Le'orech HaYam" (Along The Shore) βρήκε μια καινούρια ζωή, όταν το τραγούδησε στην κηδεία του Γιτζάκ Ράμπιν, αλλά ο δίσκος ήταν πληκτικώς αξιοπρεπής, με την ίδια να επιθυμεί μεν να κρατήσει αποστάσεις από την ποπ, μα να μην ξέρει και τι ήθελε, πια, να κάνει. 

Κρίνοντας ότι μπορούσε να ξαναγυρίσει στο διεθνές ποπ προσκήνιο, αλλά με πιο δικούς της όρους, η Ofra Haza βρέθηκε στη Γερμανία το 1995, ώστε να ηχογραφήσει ένα νέο άλμπουμ, σε συμπαραγωγή του Yizhar Ashdot με τους Tom Tom Club. Σύντομα, όμως, ξέσπασαν καυγάδες για την ηχητική του πλεύση, με αποτέλεσμα να εγκαταλείψει το εγχείρημα. Αν κρίνουμε από το ανεπιτυχές single "Mata Hari", που είδε το φως της δημοσιότητας, είχε τα δίκια της, αφού η BMG την ήθελε να τραγουδά οικτρά ηλεκτρονικά ethnic, γεμάτα ακατάληπτα γκάλου-γκάλα-τικιτά-τικιτά. 

Αργότερα, όταν ακούσαμε το υπό σχεδίαση άλμπουμ Queen In Exile (που το 1995 πρόλαβε να βγει μόνο σε μια promo κασέτα), βλέπουμε ότι και η ίδια δεν είχε κάποια αξιόπιστη εναλλακτική πρόταση, πέρα από την ήδη δοκιμασμένη συνταγή, που ξαναζεσταινόταν σε κομμάτια σαν το "Jerusalem" ή το "Love Is A Shelter (In This Burning Town)" –απλά πρόσθεσε και μερικές διασκευές σε μεγάλες pop/rock επιτυχίες. Η φωνή της, βέβαια, βρίσκεται σε κορυφαία επίπεδα, βοηθώντας την έτσι να πιάσει τις επιδόσεις που χρειάζεται, π.χ., το "Kashmir" των Led Zeppelin. Η πραγματική της ουσία, όμως, παραμένει ποπ. Γι' αυτό και ανθεί όταν διασκευάζει το "Open Your Heart" της Madonna, δείχνοντας γιατί ο τίτλος "Madonna της Μέσης Ανατολής" δεν ήταν μόνο ένα έξυπνο δημοσιογραφικό τρικ, αλλά και κάτι που όντως της ταίριαζε.

Αυτό που έλειπε στην Ofra Haza ήταν οι άνθρωποι που θα τη βοηθούσαν να φτιάξει το δικό της Ray Of Light. Το 1997, όταν επέστρεψε με το άλμπουμ Ofra Haza σε παραγωγή του Frank Peterson των Enigma, δεν είχε τίποτα παρόμοιο να προτείνει, παρά άλλη μία δουλειά με απογοητευτικές επιλογές τραγουδιών, τα οποία ήταν πολύ λίγα για τη φωνή της: ίσως υπήρχε κάτι να εξερευνηθεί σε επιλογές τύπου "Ahava" και "No Time To Hate", μα ποιος χρειαζόταν μία ακόμα εκδοχή στο "Im Nin'alu"; Και σε ποιον απευθύνονταν στιγμές σαν το "My Ethiopian Boy"; 

Τα τελευταία χρόνια της ζωής της, κατόπιν, τη βρήκαν να συμμετέχει στο soundtrack της ταινίας κινουμένων σχεδίων "Ο Πρίγκηπας της Αιγύπτου" με το αδιάφορο μα θεσπέσια τραγουδισμένο "Deliver Us" (1998), να κάνει μια συγκροτημένη αλλά και υπέρ το δέον συγκρατημένη συνεργασία με τον Βρετανό συνθέτη Edward Shearmur για το soundtrack της ταινίας "The Governess" της Σάντρα Γκολντμπάχερ, να άδει θριαμβευτικά το "Yerushalaim Shel Zahav" (Jerusalem Of Gold), το οποίο θα κοσμούσε μια μεταθανάτια συλλογή, και να γνωρίζει μια τελευταία διεθνή μικροεπιτυχία (Βρετανία #65) χάρη σε μια sample συνεργασία με τους Black Dog για το αρκετά καλό "Babylon" του 1999. Λίγο πριν πεθάνει, επίσης, δούλευε πάνω σε καινούριο υλικό, με τα demos να δείχνουν υποσχόμενα. Άραγε βρισκόταν, επιτέλους, στο κατώφλι ενός γερού δίσκου; 

Δυστυχώς, δεν θα το μάθουμε ποτέ. Ο επίλογος της καριέρας της θα γραφόταν χρόνια μετά το άδοξο και δραματικό της τέλος, με το άλμπουμ Forever: Her Greatest Songs Remixed (2008), το οποίο απέφυγε την ηλεκτρονική ισοπέδωση της παρακαταθήκης της, μα δεν είχε και κάτι να προσθέσει σε αυτά που ήδη ξέραμε. Τα όσα πρόλαβε ν' αφήσει, πάντως, δεν έχουν ξεχαστεί. Αν μη τι άλλο, πρόλαβε να γίνει μια πολύ αγαπητή σταρ, αφήνοντας ανεξίτηλο σημάδι στην ιστορία της μεσανατολικής ποπ.