© Βαλέρια Ισάεβα
Κάθε έναρξη νέας σεζόν θέλει τη λάμψη της. Κι ένας οργανισμός με την αίγλη της Εθνικής Λυρικής Σκηνής δεν θα μπορούσε να εξαιρεθεί από αυτόν τον άγραφο κανόνα των θεαμάτων.
Έτσι, ο κύκλος του 2024-25 ανοίγει με μια διεθνή συμπαραγωγή, η οποία τη βρίσκει να συνεργάζεται με δύο σημαντικούς πολιτιστικούς φορείς της Γαλλίας: το Φεστιβάλ του Αιξ αν Προβάνς και την Εθνική Όπερα του Παρισιού. Στόχος, η παρουσίαση της "Ιφιγένειας εν Αυλίδι" (1774) και της "Ιφιγένειας εν Ταύροις" (1779) του διακεκριμένου πρώιμου κλασικιστή Κρίστοφ Βίλλιμπαλντ Γκλουκ σε μια ενιαία παράσταση, η οποία κάνει πρεμιέρα την Πέμπτη 10/10 και θα μείνει επί σκηνής για έξι ακόμα βραδιές (Κυριακή 13, Τετάρτη 16, Σάββατο 19, Τρίτη 22, Κυριακή 27 & Τετάρτη 30/10).
Δίπλα στη λάμψη, ωστόσο, υπάρχει κι ένα σκοτάδι, το οποίο καραδοκεί απειλητικά. Επιλέγοντας, δηλαδή, αυτό το δίπτυχο όπερας για το ξεκίνημα της καινούριας σεζόν, η Εθνική Λυρική Σκηνή αποδεικνύει ότι δεν στρουθοκαμηλίζει. Αντιθέτως, επιθυμεί να καταθέσει ένα σχόλιο για τη βαριά σκιά του θανάτου, που έχει ξανακάνει αισθητή την παρουσία του στην ευρύτερη γειτονιά μας με τις εξελίξεις που λαμβάνουν χώρα στη Μέση Ανατολή και στην Ουκρανία, διαμορφώνοντας μια πολύ θολή και οπωσδήποτε ανησυχητική κατάσταση. "Ο πόλεμος είναι ξανά δίπλα μας", σημειώνει χαρακτηριστικά ο Καλλιτεχνικός της Διευθυντής, Γιώργος Κουμεντάκης, προσθέτοντας ότι "έχουμε ανάγκη τα μεγάλα κείμενα για να αποστασιοποιηθούμε από το τρομακτικό παρόν και να αναστοχαστούμε το δυσοίωνο μέλλον". Και στο ίδιο μήκος κύματος κινούνται και οι προθέσεις του σκηνοθέτη Ντμίτρι Τσερνιακόφ, ο οποίος υλοποιεί την ένωση των δύο έργων του Γκλουκ εξετάζοντας πώς το αθώο θύμα της Αυλίδας εξελίσσεται, με τον καιρό, στη δήμιο της Ταυρίδας. Ένα ερώτημα πραγματικά αμείλικτο.
Δεν είναι τυχαίο ότι η Εθνική Λυρική Σκηνή ανεβάζει την "Ιφιγένεια εν Αυλίδι" για πρώτη φορά στην ιστορία της –με την "Ιφιγένεια εν Ταύροις", αντιθέτως, υπάρχει διαφορετική σχέση, αφού την πρωτοπαρουσίασε τον Οκτώβριο του 1946. Και οι δύο όπερες γνώρισαν μεγάλη επιτυχία στον δυτικοευρωπαϊκό κόσμο του ύστερου 18ου αιώνα, φέρνοντας συνάμα στο προσκήνιο τις τολμηρές μεταρρυθμίσεις του Κρίστοφ Βίλλιμπαλντ Γκλουκ. Οι οποίες απομάκρυναν το λυρικό θέατρο από το κραταιό σύμπαν της μπαρόκ έκφρασης, θέτοντάς το σε μια νέα, πιο περιπετειώδη τροχιά, που στάθηκε ιδιαιτέρως επιδραστική για μορφές σαν τον Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ, τον Εκτόρ Μπερλιόζ, αλλά και τον Ρίχαρντ Βάγκνερ. Ο Τσερνιακόφ, μάλιστα, αποκάλυψε ότι ο ενθουσιασμός του για την όπερα γεννήθηκε από την ακρόαση ενός δίσκου στον οποίον η Chor Des Bayerischen Rundfunks και η Münchner Rundfunkorchester έπαιζαν την επανορχηστρωμένη εκδοχή του Βάγκνερ στην "Ιφιγένεια εν Αυλίδι", με μαέστρο τον Kurt Eichhorn (1972).
Ο Ρώσος σκηνοθέτης αποδίδει κομβικό ρόλο στο αρχαίο μήνυμα που εκπέμπει ο περίφημος, μα και βουτηγμένος στο αίμα "Κύκλος των Ατρειδών", παρά το γεγονός ότι το λιμπρέτο των δύο Ιφιγενειών δεν στηρίζεται στις γνώριμες στο ελληνικό κοινό τραγωδίες του Ευριπίδη, αλλά σε δύο γαλλικές τους διασκευές, χρονολογημένες στον 18ο αιώνα. Έστω και μέσω αυτής της διάθλασης, όμως, επιβιώνει το αποτύπωμα της βίας που συνοδεύει τις διακρατικές στρατιωτικές συγκρούσεις, αλλά και η ευριπίδεια ενατένιση στο βαθύ τραύμα το οποίο αφήνουν πίσω τους, διαχρονικά, οι πολεμικές συρράξεις. Παρακολουθώντας την περσινή πρεμιέρα των δύο Ιφιγενειών στο Φεστιβάλ του Αιξ αν Προβάνς –όπου οι θεατές καταχειροκρότησαν όρθιοι το αποτέλεσμα και τους συντελεστές– οι New York Times στάθηκαν στην ανάδυση ενός κλίματος βαθιάς μελαγχολίας, ενώ η Le Monde μίλησε για "ξέσκισμα ψυχής".
Στις επερχόμενες αθηναϊκές παραστάσεις, η Ορχήστρα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής θα παραταχθεί με μαέστρο τον Γερμανό αρχιμουσικό (μα και ακαδημαϊκό) Μίχαελ Χόφστεττερ, ο οποίος διευθύνει και το Διεθνές Φεστιβάλ Γκλουκ της Νυρεμβέργης, έχοντας, έτσι, μεγάλη εξοικείωση με την παρακαταθήκη του πρωτοπόρου συνθέτη. Η πρόταση του Τσερνιακόφ για τον διπλό, πρωταγωνιστικό ρόλο της Ιφιγένειας στηρίζεται στις επιδόσεις της Αμερικανίδας σοπράνο Κορίν Γουίντερς, η οποία έχει επαινεθεί συχνά για τον ηλεκτρισμό που δημιουργεί επί σκηνής. Δίπλα της, ως Αγαμέμνονας, θα σταθεί ένας Έλληνας βαρύτονος, ο διεθνώς καταξιωμένος Τάσης Χριστογιαννόπουλος, ενώ ως Κλυταιμνήστρα θα δούμε τη συζητημένη Γαλλίδα υψίφωνο Βερονίκ Ζανς.
Από εκεί και πέρα, τον Ορέστη θα αποδώσει ο Διονύσης Σούρμπης, τον Πυλάδη ο Στανισλάς ντε Μπαρμπεράκ, τον βασιλιά Θόα της Ταυρίδας θα παίξει ο Αλεξάντρ Ντυαμέλ –που στη Γαλλία θεωρείται ένας από τους πιο ταλαντούχους λυρικούς τραγουδιστές της γενιάς του– ενώ ξεχωριστή μνεία αξίζει στην παρουσία του Άγγλου τενόρου Άντονυ Γκρέγκορι, ο οποίος αναλαμβάνει το ερμηνευτικό πορτρέτο του Αχιλλέα, φιλοδοξώντας να αποδείξει στο εγχώριο κοινό γιατί θεωρείται ως ένα από τα πλέον ανερχόμενα ονόματα στο σύγχρονο οπερατικό στερέωμα. Τέλος, τη Χορωδία της Εθνικής Λυρικής Σκηνής θα διευθύνει ο Αγαθάγγελος Γεωργακάτος.
Διαβάστε Επίσης
