Τι «παίζει» με το ρεμπέτικο;

Ποια είναι η θέση του ρεμπέτικου στον 21ο αιώνα; Πόσο μαγική είναι η εικόνα μιας­ σκηνής που αναπτύσσεται και ακολουθεί καινούργιους δρόμους; Ψάχνουμε την απάντηση στη μεγάλη συναυλία-γλέντι που οργανώνεται στο Μέγαρο Μουσικής την Παρασκευή 16/2 αλλά και στους δρόμους της πόλης.

Πριν από μερικές ημέρες, το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού εγκαινίασε το Ευρωπαϊκό Έτος Πολιτιστικής Κληρονομιάς 2018 με την εκδήλωση «Το ρεμπέτικο συναντά το flamenco και τα fados». Η «συνάντηση» ήταν απλώς μια συνύπαρξη τριών σχημάτων, καθένα από τα οποία υπηρετούσε ένα από τα προαναφερθέντα ιδιώματα, όμως το γκρουπ που ερμήνευσε τα ρεμπέτικα (Τούντας, Τσιτσάνης, Χιώτης, Ρουμπάνης κ.ά.) ήταν ιδιαίτερα ενδιαφέρον: ο λόγος για τους Broke Konsort, με τσέμπαλο, κοντραμπάσο, μπαρόκ τσέλο και φωνή.

Η καινοτομία του συνόλου αυτού ήταν ότι η ηχορυθμική προσέγγιση, που σχετιζόταν με την μπαρόκ αισθητική ή ακόμη και με τον τζαζικό αυτοσχεδιασμό σε κάποια σημεία, δεν πείραζε στο ελάχιστο το ήθος των τραγουδιών, τα οποία η φωνή της Σοφίας Πάτση απέδιδε με την απαιτούμενη δραματοποιημένη αυθεντικότητα. Αντίθετα, τα κλασικά έγχορδα και το τσέμπαλο αναδείκνυαν ακόμη και «κρυμμένες» διαστάσεις μέσα από τα «Παιδιά της γειτονιάς σου», το «Κάθε βράδυ» ή τον «Κοκαϊνοπότη». Χωρίς ακρότητες, με ευαισθησία και χιού­μορ αλλά, πάνω απ’ όλα, με αίσθημα, το Broke Konsort έβλεπες να ανοίγει δρόμους για το ρεμπέτικο – το λαϊκό μας τραγούδι, που τον περασμένο Δεκέμβριο η UNESCO περιέλαβε στον Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας.

Με ιστορία ενός αιώνα, το ρεμπέτικο, το οποίο ήρθε από τις ακτές της Ιωνίας και αναπτύχθηκε στα μεγάλα λιμάνια μας και στις φτωχογειτονιές τους, όρισε μια χαρακτηριστική urban υποκουλτούρα που στην πορεία αποτέλεσε τη βάση του λαϊκού μας τραγουδιού και από τότε δεν μας εγκατέλειψε! Μετά την πρωτοποριακή εκείνη διάλεξη του Μάνου Χατζιδάκι το 1949 στο Θέατρο Τέχνης του Κουν, που άνοιξε το δρόμο για την κοινωνική του «καταξίωση», το ρεμπέτικο γνωρίζει τακτικές «αναβιώσεις» από τα ’70s και πέρα, ακροβατώντας στη λεπτή γραμμή που διαχωρίζει το «έντεχνο» και το «λαϊκό» εδώ και δεκαετίες. Συγγραφείς και συλλέκτες μάς βοήθησαν στη μελέτη του, δίσκοι κυκλοφόρησαν πολλοί, έγινε mainstream και συνεχίζει να κρατά ζωντανό το ενδιαφέρον των νέων. Σήμερα έχει μπει πια και στη μουσική εκπαίδευση – ο Δημήτρης Μυστακίδης, καθηγητής λαϊκής κιθάρας στην ανώτατη εκπαίδευση και καλλιτέχνης σπουδαίος, έβγαλε προσφάτως το δίσκο «Amerika» με τα ρεμπέτικα της Αμερικής, σε μια παραγωγή πολιτισμικής αξίας επιπέδου Smithsonian Institute!

Το Μέγαρο Μουσικής στη σειρά «Γέφυρες» παρουσιάζει αύριο Παρασκευή 16/2 τη συναυλία «Αναζητώντας το ρεμπέτικο», με τέσσερα σχήματα που ξεχωρίζουν σε αυτό το ιδίωμα: είναι οι Rebetien, το κιθαριστικό Τρίο Κατάρα (κατά το τρίο Κιτάρα!), η Ρεμπέτικη Μπάντα και οι υπερεθνικοί Kosmokrators – το γκρουπ από τις Κάτω Χώρες που μεταλαμπαδεύει το ρεμπέτικο στη Δυτική Ευρώπη, αποδίδοντας στα αγγλικά, τα γαλλικά και τα ολλανδικά τα λόγια των κλασικών τραγουδιών του. Η συναυλία θα γίνει­ στην αίθουσα Banquet και θα έχει χαρακτήρα γλεντιού –αφού θα υπάρχουν ποτά και μεζέδες–, φιλοδοξώντας να δώσει μια σημερινή εικόνα του ρεμπέτικου.

Πριν από μερικούς μήνες, πάλι στο Μέγαρο, ο Σύλλογος Φίλοι της Μουσικής είχε διοργανώσει ένα διήμερο με τίτλο «Είμαστε αλάνια...» με αρκετές ρεμπέτικες κομπανίες από όλη την Ελλάδα (Ανφάν Γκατέ, Γιαλαντζί Πατρινοί, Τούτοι, Χορδόφωνα, Αμάγαλμα κ.ά.), με τη συμμετοχή του Μανώλη Πάππου και του Βαγγέλη Κορακάκη, δείχνοντας στην πράξη ότι το ενδιαφέρον των νέων για το ρεμπέτικο είναι ισχυρότατο. Πράγμα που διαπιστώνουμε συνεχώς, καθώς συναντάμε παντού νεανικά γκρουπ τα οποία παίζουν ρεμπέτικα, αυθεντικά ή παραλλαγμένα: στις ταβέρνες, στα μεζεδοπωλεία, στο δρόμο... Μιλάμε λοιπόν για μια σκηνή που δείχνει να αναπτύσσεται βασισμένη στις μουσικές/αισθητικές αξίες της παράδοσης, αλλά ανοιχτή σε καινούργιους τρόπους έκφρασης. Που διατηρεί μια περίοπτη θέση στο χώρο της αστικής μας νεανικής, καθημερινής κουλτούρας.

3 εναλλακτικά ρεμπετο-στέκια

«Ακροβάτης»
Άνετο και ψηλοτάβανο μουσικό μεζεδοπωλείο, σε ένα κτίριο με ιστορία από το 1889 στο Μεταξουργείο, το οποίο έγινε το σκηνικό του «Μπακαλόγατου». Στα σταθερά μουσικά προγράμματα που παρουσιάζει το ρεμπέτικο έχει εξέχουσα θέση.

«Άλικο»
Σε αυτό το όμορφο διώροφο κτίριο στου Ψυρρή τα σχεδόν καθημερινά μουσικά events καλύπτουν από το λαϊκό μέχρι τις παραδόσεις όλου του κόσμου. Οι Rebetien και οι ΤέΤΡΙΣ δηλώνουν συχνά παρουσία, για να μυήσουν τους νεότερους στο ρεμπέτικο.

«Το Κοτέτσι»
Βρίσκεται στην Πεύκη, σερβίρει μεζέδες κι ελληνικά αποστάγματα σε φτηνές τιμές και προσθέτει στο μενού έντεχνη και παραδοσιακή ζωντανή μουσική. Τακτικά στο πάλκο ανεβαίνουν νέα παιδιά που διατρέχουν την ιστορία του ρεμπέτικου.