Καστοριά - Αξιοθέατα

Μικρός γύρος λίμνης
Είναι η πιο αγαπημένη διαδρομή για τους Καστοριανούς. Θα ξεκινήσετε από τη νομαρχία, προχωρώντας προς τη νότια όχθη –μέχρι το νοσοκομείο– ανάμεσα στα δέντρα που γέρνουν στη λίμνη, μαζί με πάπιες και πελεκάνους, ψαράδες και ποδηλάτες. Μια βόλτα με το καραβάκι για να χαζέψετε την πόλη να καθρεφτίζεται στα νερά ή μια επίσκεψη στη Δρακοσπηλιά θα ολοκληρώσει την εμπειρίατέλο, καθίστε για καφέ ή τσίπουρο με μεζέ κοντά στην εκκλησία της Παναγίας Μαυριώτισσας.

Μεγάλος γύρος λίμνης
Ακολουθήστε το δρόμο που οδηγεί στα παραλίμνια χωριά Τοιχιό και Πολυκάρπη. Στο Μαυροχώρι επισκεφθείτε το Μουσείο Κέρινων Ομοιωμάτων, Λαογραφίας και Προϊστορίας. Εδώ είναι αραγμένο και το καραβάκι «Ολύμπια», το οποίο λειτουργεί ως cafe όταν δεν περιπλέει τη λίμνη. Οδηγώντας άλλοτε κοντά και άλλοτε μακρύτερα από την όχθη, θα φτάσετε στο Δισπηλιό, όπου οι αρχαιολόγοι του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου έχουν κατασκευάσει ένα πιστό αντίγραφο του νεολιθικού λιμναίου οικισμού που αποκάλυψαν τα νερά το 1932. Η ξενάγηση και το μικρό μουσείο είναι υποδειγματικά.


ΕΔΗΚΑ
Το Εκθετήριο-Δημοπρατήριο Γούνας του συνεταιρισμού γουναράδων επιχειρεί να ξαναφέρει την πόλη στην κορυφή του εμπορίου γούνας, απευθυνόμενο στην αγορά της Ανατολικής Ευρώπης – στα περίπτερα της έκθεσης τα ρωσικά είναι η... επίσημη γλώσσα. Πάντως, τα εκθέματα είναι συναρπαστικά, αν φυσικά η αληθινή γούνα εξακολουθεί να έχει θέση στον ενδυματολογικό σας κώδικα.


Τείχος Ιουστινιανού, Βυζαντινό Κάστρο
Πρώτος ο Ιουστινιανός οχύρωσε την πόλη τον 6ο μ.Χ. αιώνα, χτίζοντας ισχυρά τείχη κατά μήκος του ισθμού της χερσονήσου, από τη μια πλευρά της λίμνης μέχρι την άλλη, ενώ οι μετέπειτα αυτοκράτορες έχτισαν το κάστρο. Στις αρχές του 19ου αιώνα ο Αλή Πασάς έκανε συμπληρωματικά έργα: κατασκεύασε νέα κεντρική πύλη και οχυρωματικό πύργο. Σήμερα λείψανα του ιουστινιάνειου τείχους, των πύργων και του προτειχίσματος του Αλή Πασά συναντούμε στην περιοχή του δημαρχείου και στα νότια του Μενδρεσέ, ενώ ίχνη των τειχών του κάστρου υπάρχουν στην οδό Παπαρέσκα και στον περίβολο της Παναγίας Κουμπελίδικης.


Παναγία Κουμπελίδικη ή Σκουταριώτισσα
Τρίκογχος ναός μετά τρούλου, το πιο διάσημο βυζαντινό μνημείο της πόλης κι ένα από τα σημαντικότερα της Μακεδονίας. Σύμφωνα με μελετητές, χτίστηκε το 10ο-11ο αιώνα. Βρίσκεται στην ακρόπολη του κάστρου και η επωνυμία «Κουμπελίδικη» αφορά το χαρακτηριστικά υψηλό τρούλο της, ενώ η επωνυμία «Σκουταριώτισσα» αφορά την προστασία των τειχών από την Παναγία. Οι τοιχογραφίες της καλύπτουν μια χρονική περίοδο από το 13ο μέχρι και το 17ο αιώνα – ξεχωρίζουν η ανθρωπόμορφη αγία τριάδα που κοσμεί τη σκαφιδωτή καμάρα του εσωνάρθηκα και ο χορός της Σαλώμης (1496) στο εξωτερικό.

Ταξιάρχης Μητροπόλεως
Τίκλιτη θολοσκέπαστη βασιλική με νάρθηκα του 10ου αιώνα, κοντά στη μητρόπολη, που για την οικοδόμησή της έχουν χρησιμοποιηθεί υλικά από αρχαιότερους παλαιοχριστιανικούς ναούς της περιοχής, όπου είχαν επίσης χρησιμοποιηθεί υλικά από αρχαία μνημεία (κίονες, κιονόκρανα και ορθογωνισμένοι λίθοι). Οι τοιχογραφίες χρονολογούνται από το 10ο αιώνα (αλλά είναι σε κακή κατάσταση) και το 1359 (διατηρούνται σε πολύ καλή κατάσταση).

Άγιοι Ανάργυροι
Από τα αρχαιότερα μνημεία της Καστοριάς, είναι τρίκλιτη βασιλική με νάρθηκα. Η εξωτερική διακόσμηση, με εναλλαγή κεραμικών πλίνθων και ακανόνιστων λίθων, έχει επιπλέον μαρμάρινο διάκοσμο, αμφικιόνια, επίκρανα και παραθυρώματα. Η εσωτερική διακόσμηση αναπτύσσεται σε δύο στρώματα τοιχογραφιών: το πρώτο (σε ορισμένα τμήματα του νάρθηκα) είναι από τις αρχές του 11ου αιώνα, ενώ το δεύτερο από την εποχή των Κομνηνών την τελευταία δεκαετία του 12ου αιώνα.

Άγιος Στέφανος Ενορίας Ελεούσης
 Τρίκλιτη θολοσκέπαστη βασιλική με νάρθηκα, όπου σχηματίζεται και όροφος, το αποκαλούμενο «ασκηταριό», αφιερωμένος στην Αγία Άννα. Το σύθρονο στο ιερό μαρτυρά τον αρχαϊκό χαρακτήρα του μνημείου. Εσωτερικά είναι διακοσμημένος ο ναός με τοιχογραφίες των 9ου-15ου αιώνων.

Μονή Παναγίας Μαυριώτισσας
Ιδρύθηκε μάλλον επί των ημερών του Αλεξίου Α΄ Κομνηνού (1081-1118). Δώστε προσοχή στη μεγάλη παράσταση της Δευτέρας Παρουσίας στον ανατολικό και το νότιο τοίχο του νάρθηκα καθώς και στις εξωτερικές τοιχογραφίες.

Άγιος Αθανάσιος του Μουζάκη
Οικοδομήθηκε το 14ο αιώνα από την αλβανικής καταγωγής αρχοντική οικογένεια Μουζάκη, η οποία παρέλαβε τη διακυβέρνηση της πόλης από τους Σέρβους.

Γεώργιος του Βουνού
Μικρή λιθόκτιστη μονόκλιτη βασιλική με νάρθηκα από τις δύο πλευρές (δεύτερο μισό 14ου αιώνα). Της ίδιας χρονολογίας είναι και οι εξαιρετικές τοιχογραφίες του εσωτερικού του ναού, ενώ οι τοιχογραφίες του νάρθηκα χρονολογούνται από το 17ο αιώνα.

Άγιος Νικόλαος Μοναχής Ευπραξίας
Μικρή μονόχωρη εκκλησία, η οποία ανακαινίστηκε, σύμφωνα με επιγραφή, το 1486 από τη μοναχή Ευπραξία. Η ζωγραφική του τέλους του 15ου αιώνα είναι έργο του καλλιτεχνικού εργαστηρίου της Καστοριάς, ενώ στο νάρθηκα υπάρχουν τοιχογραφίες του πρώτου μισού του 17ου αιώνα.

Άγιος Νικόλαος της Αρχόντισσας Θεολογίας
Μονόκλιτη βασιλική με ξύλινη στέγη και τοιχογραφίες του τέλους του 15ου αιώνα και του 1663, δημιουργίες του καλλιτεχνικού εργαστηρίου της Καστοριάς.

Άγιος Νικόλαος του Κασνίτζη
Μικρός, μονόχωρος ναός με νάρθηκα του 12ου αιώνα, πολύ κοντά στη βυζαντινή ακρόπολη, του οποίου κτήτορας ήταν ο Βυζαντινός αξιωματούχος μάγιστρος Κασνίτζης. Από τις τοιχογραφίες του ξεχωρίζουν η Παναγία Πλατυτέρα των Ουρανών, ο Ευαγγελισμός και ολόσωμες μορφές αγίων με στρατιωτική περιβολή.

Άγιος Νικόλαος του Κυρίτση
Μικρός βυζαντινός ναός, ο οποίος επισκευάστηκε το 1654 και τοιχογραφίες από το 14ο και το 17ο αιώνα. Συγκλονιστική η εικόνα της Παναγίας που κρατάει στην αγκαλιά της τη σορό του Ιησού.

Βυζαντινό Μουσείο
Το μουσείο περιλαμβάνει περίπου 500 φορητές εικόνες των 12ου-17ου αιώνων, οι οποίες αποτελούν σπάνια δείγματα βυζαντινής τέχνης, συλλογή γλυπτών, ψηφιδωτών και ξυλόγλυπτων αντικειμένων καθώς και φωτογραφίες, χάρτες και κείμενα.

Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα
Στεγάζεται στο αρχοντικό του μακεδονομάχου Αναστασίου Πηχιών και στα εκθέματά του περιλαμβάνονται κειμήλια απογόνων μακεδονομάχων, φωτογραφίες από τον Μακεδονικό Αγώνα, στολές αγωνιστών του και παραδοσιακές καστοριανές στολές. Διαθέτει επίσης βιβλιοθήκη, αναγνωστήριο και αίθουσα προβολών.

Μουσείο Κέρινων Ομοιωμάτων Λαογραφίας και Προϊστορίας
Βρίσκεται στο Μαυροχώρι και αποτελείται από δύο νεόδμητα κτίρια με τρεις ορόφους το καθένα. Ανάμεσά τους υπάρχει μια μεγάλη τετράγωνη αυλή με αναπαραστάσεις μαγαζιών αλλά και κέρινα ομοιώματα επαγγελματιών της παλιάς εποχής.

Λαογραφικό Μουσείο
Στεγάζεται στο αρχοντικό Αϊβαζή στο Ντολτσό. Περιλαμβάνει αντικείμενα που χρησιμοποιούνταν στο παρελθόν για οικιακές εργασίες, επαγγελματικές δραστηριότητες και κοινωνικές εκδηλώσεις, με πιο ενδιαφέρονται τα εκθέματα που αφορούν το ράψιμο γούνας. Ο οντάς με το τζάκι, η εξαίσια διακόσμηση του δοξάτου και το υπόγειο όπου φυλούσαν τα τρόφιμα δίνουν μια ολοκληρωμένη εικόνα για τη ζωή των πλούσιων Καστοριανών.

Mουσείο Ενδυματολογίας
Στεγάζεται στο αρχοντικό των αδερφών Εμμανουήλ και διαθέτει σημαντική συλλογή από παραδοσιακές στολές της πόλης καθώς και της ευρύτερης περιοχής.

Αρχοντικά
Στο Ντολτσό, και μέχρι το Απόζαρι, τα αρχοντικά των Σκούταρη, Νεράντζη, Αϊβάζη Τσατσαπά, Μπασάρα και των αδερφών Εμμανουήλ θα σας μαγέψουν με την ομορφιά τους. Κυρίως διώροφα αλλά –αναλόγως με την κλίση του εδάφους– και τριώροφα ή τετραώροφα, ορθώνονται περίκλειστα σαν φρούρια στο εξωτερικό, με ριχτά (σιδερόφρακτα παράθυρα), και ανοίγονται σε εσωτερικές αυλές. Χτισμένα με την παραδοσιακή θεσσαλο-μακεδονίτικη αρχιτεκτονική αλλά και με βαλκανικά στοιχεία, μαρτυρούν τον πλούτο των κοσμοπολιτών Καστοριανών εμπόρων του 17ου και του 18ου αιώνα: σαχνισιά (σκεπασμένες προεξοχές) στον επάνω όροφο, πετρόχτιστο και με μικρά ανοίγματα το ισόγειο, μεγαλύτερα παράθυρα όσο ανεβαίνουν οι όροφοι, πολύ προσεγμένη εσωτερική διακόσμηση με ξυλόγλυπτα ταβάνια, μουσάντρες (εντοιχισμένες ντουλάπες), τζάκια, φεγγίτες με πολύχρωμα βιτρό κι εξαιρετικές επιτοίχιες ζωγραφικές παραστάσεις, δείγματα της λαϊκής μεταβυζαντινής ζωγραφικής τέχνης.