Βackstage star
Basta με τις προκαταλήψεις! Το παρεξηγημένο ως απλώς βιομηχανικό Τορίνο είναι μια πόλη με πρωτοκλασάτη αρχιτεκτονική, εκλεπτυσμένη αστική συνείδηση και βέρο περφεξιονισμό σε ζητήματα bon vivre! Με την 20ή Χειμερινή Ολυμπιάδα σε απόσταση αναπνοής, τα ούτως ή άλλως φημισμένα χριστουγεννιάτικα φώτα της πόλης θα έχουν άλλη λάμψη...
Kαλύτερα να σου βγει το μάτι παρά το όνομα», συνήθιζε να λέει η γιαγιά μου, και είχα την ευκαιρία να διαπιστώσω πλειστάκις στη ζωή μου την άγρια σοφία αυτής της λαϊκής ρήσης. Αλλά αυτό είναι σκάνδαλο. Γκρίζο και πληκτικό αστικό κέντρο του Βορρά, καρδιά της βαριάς βιομηχανίας της Ιταλίας, εργατούπολη…: να πώς βγάζεις το κακό το όνομα. Όσο περισσότερο περπατώ στους υγρούς δρόμους του Τορίνου, τόσο πείθομαι ότι εδώ, σε αυτή τη βορειοδυτική γωνιά της Ιταλίας, συγκεκριμένα στο σημείο όπου η αχανής πεδιάδα του Πάδου τελειώνει επιτέλους και ορθώνονται οι μονίμως χιονισμένες κορφές των Άλπεων, κοντολογίς σε αυτήν την πόλη με την πεδινή ζωή και τη βουνίσια ψυχή, βρίσκει πλήρη εφαρμογή η σοφή αυτή παροιμία.
Ή μήπως κατά βάθος έχει δίκιο ο φίλος μου ο Αντόνιο; Με το υπέροχα εκνευριστικό τορινέζικο αξάν του (πριν τολμήσει κανείς να το χαρακτηρίσει «βλάχικο», ας έχει κατά νου ότι οι ελαφρώς σνομπ κάτοικοι του Πιεμόντε, και κυρίως οι πρωτευουσιάνοι Τορινέζοι, κατατάσσονται στους κλασάτους ομιλητές της ιταλικής γλώσσας) επιμένει παραδοσιακά: «Έλληνες και Ιταλοί, ούνα ράτσα ούνα φάτσα». Για να συμπληρώσει αμέσως προς αποφυγήν παρεξηγήσεων: «Μόνο ο στιλίστας αλλάζει».
Ο οποίος «στιλίστας» στην προκειμένη περίπτωση πόλης είναι φανερό ότι είχε σπουδαία κέφια. Αδιαμφισβήτητα διέθετε καλό υλικό, φυσική ομορφιά και στρατηγική θέση (όχι ένα αλλά τέσσερα ποτάμια διασχίζουν το Τορίνο, ο γνωστός Πάδος και οι παραπόταμοί του Doria, Stura και Sangone). Βοήθησαν όμως και οι άνθρωποι ή σωστότερα η δημιουργική τους τρέλα. Γιατί μπορεί οι Τορινέζοι να κουβαλάνε εδώ και αιώνες τη φήμη των εργατικών, επίμονων, τελειομανών, ίσως και ξεροκέφαλων ανθρώπων, έχουν όμως μια εμμονή στην ομορφιά, μια ακατανίκητη ροπή προς τους νεωτερισμούς και μια σχεδόν θρησκευτική προσκόλληση στις απολαύσεις της ζωής…
Αναρωτιέμαι, τι άλλο να χρειάζεται ένας στιλίστας για να μπορέσει να πουλήσει το «προϊόν» του στο διεθνές χρηματιστήριο του τουρισμού; Ίσως μόνο τη βούληση να το πράξει.
Αν το Τορίνο βρισκόταν σε οποιοδήποτε άλλο σημείο του πλανήτη, θα ήταν αυτοδικαίως ο top τουριστικός προορισμός του. «Εξαναγκάστηκε» στην αφάνεια, συμβιβάστηκε στην ιδέα να είναι μυστικό καλά κρυμμένο για λίγους μυημένους, διότι μια πόλη φτιαγμένη για την ιταλική ελίτ δεν είχε λόγους να διαφημίσει τουριστικά τον εαυτό της. Είναι θέμα self marketing…
Γι’ αυτό συμμερίζομαι την ανυπομονησία με την οποία οι κάτοικοι περιμένουν τη Χειμερινή Ολυμπιάδα (10-16 Φεβρουαρίου 2006). Ότι αγαπάνε τα βουνά και γενικώς τα χειμερινά σπορ είναι αδιαμφισβήτητο και αυτονόητο.
Σε κοντινή απόσταση βρίσκονται μερικά από τα διασημότερα ορεινά τοπία της χώρας, όπως το Gran Paradiso, το παλαιότερο και κατά τη γνώμη μου το ωραιότερο εθνικό πάρκο της Ιταλίας. Για άλλο λόγο όμως περιμένουν τους Αγώνες οι Τορινέζοι και όχι μόνο για να δείξουν ότι το Sestriere, το χειμερινό θέρετρο που ανέδειξε η οικογένεια Ανιέλι ήδη από τη δεκεατία του ’30 και όπου θα φιλοξενηθούν οι περισσότερες αθλητικές δραστηριότητες, είναι η πρωτεύουσα του ιταλικού σκι. Επιτέλους ήρθε η ώρα να μάθει ο κόσμος όλος, αλλά κυρίως οι υπόλοιποι Ιταλοί, ποια είναι η πόλη τους.
από μπαρόκ μέχρι roof… pista
Να με λοιπόν στους δρόμους του Τορίνου, να προσπαθώ να αποκωδικοποιήσω την ψυχή αυτής της πόλης, αλλά κυρίως να καταλάβω για ποιο λόγο όλοι οι Ιταλοί φίλοι μου (και είναι πολλοί) συνέκλιναν στην εξής αδιανόητη φράση: «Το Μιλάνο θα ήταν η ασχημότερη πόλη της Ιταλίας, αν δεν υπήρχε το Τορίνο»! Γιατί τέτοια προκατάληψη και μάλιστα χωρίς να έχουν πατήσει το πόδι τους; Στο κάτω κάτω το Τορίνο είναι η πόλη των Σαβόγια, της βασιλικής οικογένειας της Ιταλίας, και ευτύχησε να είναι και η πρώτη πρωτεύουσα της ενωμένης χώρας (1861-1864). Είναι δυνατόν χιλιάδες χρόνια ιστορίας να σβηστούν από την αιθάλη που σκεπάζει τον ουρανό στον υπερβολικά βιομηχανοποιημένο βορρά;
Κι όμως είναι, πόσο μάλλον που το Τορίνο έχει συνδεθεί με το βαρύ πυροβολικό της ιταλικής οικονομίας, τη Fabbrica Italiana Automobili Torino. Η γνωστή μας FIAT δηλαδή, η αυτοκινητοβιομηχανία που ίδρυσε ο Τζοβάνι Ανιέλι το 1899 και που παρά τα οικονομικά προβλήματα εξακολουθεί να είναι ο μεγαλύτερος εργοδότης της Ιταλίας μετά το κράτος… Κάπως έτσι το Τορί-νο των Σαβόγια έγινε το Τορίνο των Ανιέλι, των φουγάρων, της βαριάς βιομηχανίας, των πανίσχυρων συνδικάτων, το λίκνο της εσωτερικής μετανάστευσης.
Αφήνω την καταθλιπτική περιφέρεια με τις εργατικές πολυκατοικίες που φτιάχτηκαν για να στεγάσουν τα μικρά όνειρα χιλιάδων ανθρώπων από το νότο που είδαν στο Τορίνο το δικό τους Ελ Ντοράντο, και προχωρώ. Μικρή στάση στο Lingotto, στη via Nizza 280, στο κέντρο της πόλης, αυτό το μνημείο βιομηχανικής αρχαιολογίας (1923), το ιστορικό εργοστάσιο της FIAT όπου ξεκίνησε το «θαύμα» και όπου χτυπάει ακόμη η καρδιά της αυτοκρατορίας των Ανιέλι.
Στα μέσα της δεκαετίας του ’80 ένα μεγάλο τμήμα αυτού του γιγαντιαίου παραλληλεπίπεδου μεταμορφώθηκε σε πολυχώρο διά χειρός Renzo Piano. Η νέα εποχή του Lingotto περιλαμβάνει καταστήματα, σινεμά, εστιατόρια, ξενοδοχεία, συνεδριακούς χώρους, όμως το πραγματικό του «κόσμημα» είναι η Πινακοθήκη Giovanni e Marella Agnielli (ο Renzo Piano σε μία από τις καλύτερες του στιγμές). Επίσης στα highlights του Lingotto και η ιστορική οροφή: η σειρά παραγωγής, το T-Line, «σκαρφάλωνε» τους πέντε ορόφους του κτι-ρίου και τα έτοιμα αυτοκίνητα αναδύονταν στην ταράτσα, όπου βρίσκεται μια πίστα δοκιμών, η οποία σήμερα είναι ανοιχτή στο κοινό.
Αν μη τι άλλο, οι Ανιέλι είχαν τη φαντασία και την τόλμη
για να στήσουν εκεί ψηλά μια κανονική πίστα και να συνδυάσουν την αδρεναλίνη της ταχύτητας με τον ίλιγγο του ύψους!
Τη μανία του πανοράματος, τη λατρεία του ύψους που διακρίνει τους Τορινέζους, θα έχουμε την ευκαιρία να την εμπεδώσουμε παρακάτω. Προς το παρόν συνεχίζουμε στη γη. Από την Porta Palazzo και το περίφημο mercato της (όλα τα καλά της ευλογημένης γης του Πιεμόντε κάνουν πασαρέλα σε αυτό το παζάρι που, ναι, είναι η μεγαλύτερη ανοιχτή αγορά της Ευρώπης!), μέχρι τις ειδυλλιακές «παραλίες» του ποταμού Πάδου και από την επιβλητική χάρη των τοξοτών στοών, των γνωστών portici της Piazza San Carlo, της via Roma και της via Po, μέχρι τη ρωμαϊκή Porta Palatina, αυτή η πόλη σε οδηγεί αβίαστα στο εξής συμπέρασμα: θα μπορούσε άνετα να θεωρηθεί δειγματολόγιο των σημαντικότερων αρχιτεκτονικών στιλ στην καλύτερή τους εκδοχή. Μπαρόκ, αναγέννηση, νεοκλασικισμός, λίμπερτι, νεομπαρόκ, ροκοκό… Η αριστοκρατία και η σπουδαία αστική τάξη του Τορίνου ανά τους αιώνες δεν τσιγκουνεύτηκε ούτε τα χρήματα ούτε της έλειψε η έμπνευση. Φροντισμένα πάρκα και δάση που εισχωρούν στο αστικό τοπίο, μπουλβάρ, αχανείς πλατείες και λαβυρινθώδη στενά, συμπληρώνουν το προφίλ του Τορίνου, που δεν θεωρείται τυχαία η πιο… γαλλική πόλη της Ιταλίας.
Μια στάση στο «σαλόνι του Τορίνου», την piazza Castello με τα υποβλητικά της παλάτια (το Madama από τη μια και
το Palazzo Reale από την άλλη), και ξανά πάλι για το ποτάμι, εκεί όπου οι Τορινέζοι μαζεύονται τα απογεύματα
για να ασκήσουν σώμα και ψυχή: κωπηλασία, τζόγκινγκ, ποδήλατο ή απλή βόλτα και κουβεντούλα. Τα βράδια, τα Murazzi, οι παλιές αποθήκες στην αποβάθρα κάτω από την αχανή Piazza Vittorio Veneto, ζωντανεύουν από νεανικές φιγούρες που ξεφαντώνουν στο νέο trendy στέκι της πόλης.
τέχνη και μυστήρια
Η Πινακοθήκη των Ανιέλι (διαθέτει από Canaletto μέχρι Matisse και Picasso) ήταν απλώς το ορεκτικό. Τα μουσεία του Τορίνου είναι γεμάτα από αριστουργήματα κάθε λογής – μόνο για να τα περιδιαβάσεις, θέλεις τουλάχιστον μια εβδομάδα! Το απόλυτο must της πόλης είναι βέβαια το Αιγυπτιακό Μουσείο! Ναι, στο Τορίνο έχουν συγκεντρωθεί μερικοί από τους σημαντικότερους θησαυρούς του αιγυπτιακού πολιτισμού – ευγενική προσφορά ή κλοπή κατ’ άλλους από τη φιλότεχνη οικογένεια Σαβόγια. Το σίγουρο είναι ότι το Αιγυπτιακό Μουσείο του Τορίνου θεωρείται το σημαντικότερο του είδους στον κόσμο, μετά από αυτό του Καΐρου, εννοείται.
Οι λάτρεις της κλασικής τέχνης θα κλειστούν κάποιες ημέρες στη Galleria Sabauda, μία από τις μεγαλύτερες Πινακοθήκες της Ιταλίας όπου φιλοξενούνται οι θησαυροί των Σαβόγια. Η Βασιλική Βιβλιοθήκη των Σαβόγια δεν είναι ακριβώς μουσείο, όμως αξίζει μια επίσκεψη, πόσο μάλλον που κατά τη διάρκεια της Χειμερινής Ολυμπιάδας αναμένεται να εκτεθεί στο κοινό ο πιο διάσημος θησαυρός της, η περίφημη «Αυτοπροσωπογραφία» του Leonardo! Επίσης αναμένεται να παρουσιαστεί στο κοινό και η αυθεντική Ιερά Σινδόνη. Το πιο αμφιλεγόμενο κειμήλιο της χριστιανοσύνης (υποτίθεται ότι είναι το σάβανο με το οποίο τυλίχθηκε ο Ιησούς) φυλάσσεται από το 1587 στον Καθεδρικό Ναό του Τορίνου. Σήμερα το κοινό βλέπει το πιστό αντίγραφό της που φιλοξενείται στην Capella della Sindona. Την τελευταία φορά που εκτέθηκε η «original» Σινδόνη, το 2000, προσέλκυσε περί τα 2 εκατομμύρια επισκέπτες, ενώ στη λιτάνευσή του το 1998 (μετά τη θαυματουργή σωτηρία της Σινδόνης από την πυρκαγιά που κατέστρεψε το παρεκκλήσι στο οποίο φυλασσόταν) ακολούθησε 3 εκατομμύρια κόσμος! Όχι, το Ιερό Δισκοπότηρο, κοινώς Graal, που επίσης σχετίζεται με το Τορίνο, δεν… εκτίθεται. Δεν είναι όμως λίγοι αυτοί που πιστεύουν ότι βρίσκεται στα υπόγεια της εκκλησίας Gran Madre di Dio!
Οι φίλοι της μοντέρνας τέχνης μάλλον θα ξεχαστούν στις αίθουσες του GAM (Galleria Civica d’ Arte Moderna e Contemporanea). Με 20.000 έργα στη συλλογή του, το GAM θεωρείται επαξίως το σημαντικότερο μουσείο μοντέρνας και σύγχρονης τέχνης της Ιταλίας. Αν και θα πρότεινα να αφήσουν λίγο χρόνο και για το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στο Castello di Rivoli. Όχι τόσο για τα εκθέματα, όσο για την ευφάνταστη τοποθέτησή τους στις «αρχαίες» αίθουσες αυτού του εκπληκτικού παλατιού των Σαβόγια στα περίχωρα του Τορίνου. Και για τον ανελκυστήρα βέβαια που αναρριχάται στον εξωτερικό τοίχο του κάστρου-παλατιού!
Το high end της «αναρρίχησης» βέβαια διεκδικεί το άκρως ατμοσφαιρικό Εθνικό Μουσείο Κινηματογράφου που φιλοξενείται από το 2000 στον πύργο Mole Antonelliana, το σύμβολο του Τορίνο. Αυτός ο παλιομοδίτικος ουρανοξύστης στην καρδιά της πόλης, που στα νιάτα του, εκεί γύρω στα τέλη του 19ου αιώνα δηλαδή, όταν ολοκληρώθηκε η κατασκευή του, ήταν το ψηλότερο τούβλινο οικοδόμημα στον κόσμο με τα 167,5 μέτρα έχει μετατραπεί σε ναό της 7ης Τέχνης. Και όσοι αναρωτιούνται γιατί επιλέχτηκε το Τορίνο ως έδρα του Εθνικού Μουσείου Κινηματογράφου, ας έχουν κατά νου ότι σε αυτήν την πόλη ξεκίνησε ο ιταλικός κινηματογράφος (γυρίσματα, εταιρείες παραγωγής), όπως επίσης και η RAI. Ξαπλώστε αναπαυτικά λοιπόν στις διαστημικές πολυθρόνες του μουσείου και απολαύστε λίγη από την ασπρόμαυρη μαγεία της οθόνης. Μετά, σαν θαρραλέοι άνθρωποι που είστε, πάρτε τη μεγάλη απόφαση και μπείτε στον ανελκυστήρα για να ζήσετε μια αξέχαστη εμπειρία. Ναι, αιωρείται ακριβώς στη μέση της αχανούς αίθουσας και οδηγεί στην κορυφή του πύργου, όπου και το μπαλκονάκι του πανοράματος. Οι υψοφοβικοί, σαν και του λόγου μου, ας έχουν υπόψη τους ότι η κατάβαση είναι απείρως ευκολότερη…
Προς πάντων όμως μην δείξετε φανερά ότι πανικοβάλλεστε. Οι Τορινέζοι διασκεδάζουν να προκαλούν. Ας τους το συγχωρήσουμε και ας σκεφτούμε ότι αυτή η εμμονή τους να είναι «μπροστά» μάς έχει βγει εν γένει σε καλό. Στην εφευρετικότητά τους χρωστάμε μερικούς από τους πιο γνωστούς θεσμούς της ιταλικής γαστρονομίας, όπως τα γκρισίνι, το βερμούτ, τη σοκολάτα gianduiotto και εν γένει τη νουτέλα, και στο εμπορικό τους δαιμόνιο μερικές από τις πιο γνωστές παγκοσμίως ιταλικές μάρκες όπως Lavazza, Ferrero, Martini…
Ας απολαύσουμε λοιπόν τις χαρές της ζωής που μας προτείνουν σε κάποιο από τα σαλόνια τους (συγγνώμη, τα ιστορικά καφενεία), διάσπαρτα σε όλη την πόλη. Βαρυφορτωμένα με ιστορία, στολισμένα μέχρι υπερβολής, τα καφενεία του Τορίνου προσφέρουν συμπυκνωμένη δόση πολυτέλειας και καλού γούστου στην τιμή ενός εσπρέσο. Και μετά ξανά στους δρόμους και στις ρούγες. Η παραμελημένη «βασίλισσα» έχει κι άλλα να πει. Για την ακρίβεια, μόλις ξεκίνησε….
ΠΥΞΙΔΑ torino
Κωδικός κλήσης 003911
πώς θα πάτεΑπευθείας πτήση Αθήνα-Τορίνο δεν υπάρχει. Επιλέξτε πτήση για Μιλάνο με Alitalia ή Ολυμπιακή και από εκεί θα φτάσετε στο Τορίνο με τρένο (τιμή 8-13 ευρώ, διάρκεια ταξιδιού μιάμισι έως δύο ώρες, ανάλογα με το είδος του τρένου. για περισσότερες πληροφορίες www.trenitalia.it).
Το Τορίνο είναι μικρού μεγέθους πόλη και τα περισσότερα αξιοθέατα είναι σε κοντινή απόσταση μεταξύ τους, άρα ενδείκνυται η πεζοπορία.
Εξαιρετικά δελεαστική είναι η πρόταση του Torino Card (για περισσότερες πληροφορίες www.turismotorino.org ). Διατίθεται σε δύο εκδόσεις, των 48 ωρών (15 ευρώ) και των 72 ωρών (17 ευρώ) και περιλαμβάνει δωρεάν μετακινήσεις με τις δημόσιες συγκοινωνίες, δωρεάν είσοδο σε 130 μουσεία, δωρεάν βόλτα με το Turismo Bus Torino (αναχώρηση από την Piazza Solferino κάθε μία ώρα από τις 10.00 έως τις 18.000 τα σαββατοκύριακα και τις αργίες, κατά τη διάρκεια των χριστουγεννιάτικων διακοπών καθημερινά, κανονική τιμή 5 ευρώ οι ενήλικοι, 3 ευρώ τα παιδιά), δωρεάν ανάβαση με τον ανελκυστήρα της Mole Antonelliana (κανονική τιμή 3,60 ευρώ), εκπτώσεις σε θεάματα, κονσέρτα, ακόμη και στις ενοικιάσεις ποδηλάτων.
Αν επιλέξετε δημόσιες συγκοινωνίες (λεωφορείο και τραμ), προτιμήστε το ημερήσιο εισιτήριο (3 ευρώ, διάρκεια 24 ώρες) ή για μικρότερη διάρκεια το εισιτήριο του shopping (1,80, διάρκεια 4 ώρες από τις 9.00 έως τις 20.00). Η κανονική τιμή εισιτηρίου είναι € 0,90 και έχει διάρκεια ισχύος 70 λεπτά. Οι πιο δραστήριοι μπορούν να νοικιάσουν ποδήλατο (το Τορίνο διαθέτει 65 χλμ. ποδηλατόδρομων). Τιμές: 1 ώρα-1,03 ευρώ, 3 ώρες-2,06 ευρώ, 12 ώρες-5,16 ευρώ, σαββατοκύριακο 10,32 ευρώ). Ποδήλατα είναι διαθέσιμα σε αρκετά πάρκα του Τορίνο. για περισσότερες πληροφορίες www.comune.torino.it.
πού θα μείνετεΚαλά νέα για τους ταξιδιώτες αναψυχής! Η υψηλών προδιαγραφών ξενοδοχειακή αγορά του Τορίνο απευθύνεται πρωτίστως στον επιχειρηματικό και συνεδριακό τουρισμό, γι’ αυτό οι τιμές πέφτουν αισθητά για τις κρατήσεις του σαββατοκύριακου και κατά τη διάρκεια των εορτών (εξαιρούνται οι ημέρες των Εκθέσεων).
Ο ασφαλέστερος τρόπος για να βρείτε το ξενοδοχείο που σας ταιριάζει είναι να απευθυνθείτε στο Turismo Torino (www.turismotorino.org, κατηγορία Weekend Torino), όπου διατίθενται «προσφορές σαββατοκύριακου» για τα περισσότερα ξενοδοχεία. Οι τιμές αρχίζουν από 77 ευρώ το άτομο για δύο διανυκτερεύσεις (στην τιμή συμπεριλαμβάνεται η Torino Card για 48 ώρες και ένα δωράκι, συνήθως κρασί, σοκολατάκια ή και δωρεάν δείπνο).
Από τη μεγάλη γκάμα επιλογών ξεχωρίζουμε τα:
Le Meridien Art + Tech Ένα φουτουριστικό ξενοδοχείο 5 αστέρων, σχεδιασμένο από τον Renzo Piano μέσα στο κτίριο Lingotto. Οι αθλητικοί τύποι μπορούν να εκμεταλλευτούν την πίστα δοκιμών στην ταράτσα του Lingotto για τζόκιγκ! (www.lemeridien-lingotto.it, via Nizza 230, 66 42 000, προσφορά σαββατοκύριακου 140 ευρώ – τιμή κατ’ άτομο σε διπλό δωμάτιο για δύο διανυκτερεύσεις, συν δυνατότητα για τρίτη διανυκτέρευση δωρεάν).
Grand Hotel Sitea Ιστορικό ξενοδοχείο τεσσάρων αστέρων με ατμόσφαιρα «εποχής» σε στιλ Λίμπερτι, όπου έχουν διανυκτερεύσει μεταξύ άλλων η Μαρία Κάλλας, ο Ντίζι Γκιλέσπι και ο Λούις Άρμστρονγκ. (www.sitea.thi.it, via Alberto Carlo35, 51 70 171. Τιμή σαββατοκύριακου 130 ευρώ το άτομο σε διπλό δωμάτιο και έκπτωση 10% στο εστιατόριο του ξενοδοχείου, το πολύ γνωστό Carignano).
Piemontese Μια οικονομικότερη λύση, αυτό το επίσης ατμοσφαιρικό ξενοδοχείο τριών αστέρων, με όλα τα απαραίτητα κομφόρ. (www.hotelpiemontese.it, via Berthollet 21, 66 98 101. Τιμή σαββατοκύριακου € 79 το άτομο σε διπλό δωμάτιο με υδρομασάζ στο μπάνιο)
φαγητό και διασκέδασηΗ κουζίνα του Πιεμόντε μάς επιφυλάσσει ευχάριστες εκπλήξεις, που συμπληρώνονται από τα εξαιρετικά τυριά, σαλάμια και κρασιά της περιοχής. Μην παραλείψετε να δοκιμάσετε την περίφημη bagna cauda (προφέρεται μπάνια κάουντα), που στη διάλεκτο του Πιεμόντε σημαίνει ζεστή σάλτσα.
Η συνταγή είναι απλούστατη: σε ένα πήλινο σκεύος ζεσταίνονται (χωρίς ποτέ να φτάσουν σε βρασμό) λάδι, σκόρδο και πάστα αντσούγια, μέχρι να λιώσουν. Εκεί βουτάμε ωμά λαχανικά, κυρίως πιπεριές. Στην κορυφή των τοπικών σπεσιαλιτέ βρίσκεται επίσης το fritto misto, που αποτελεί ολοκληρωμένη πρόταση για δείπνο: στο τραπέζι καταφθάνουν σε καταιγιστικό ρυθμό μπουκίτσες λαχανικών και κρεατικών που έχουν τηγανιστεί σε ελαφρύ χυλό. Το μενού συμπληρώνεται με τηγανιτές μπουκίτσες φρούτων. Ένα από τα πλέον ιστορικά εστιατόρια του Τορίνου, και μάλλον το αρχαιότερό του (τέλη 16ου αιώνα!) όπου σερβίρονται και οι δύο σπεσιαλιτέ (ενημερωθείτε για το μενού της βραδιάς), είναι το Tre Galline – via Bellezia 3, 43 66 553, menu degustazione 35 ευρώ. Για μια δόση μπαρόκ πολυτέλειας και υψηλού επιπέδου κουζίνας, περάστε το κατώφλι του Ristorante del Cambio, στην piazza Carignano, όπου και το ομώνυμο θέατρο (54 66 90, menu degustazione 64 ευρώ). Σε αρκετά εστιατόρια του Τορίνο θα δείτε την επιγραφή «Buta Stupa» (προφέρεται μπούτα στουπά). Επωφεληθείτε κι εσείς από αυτήν την καινοτομία, αν και απευθύνεται κυρίως σε όσους πρέπει να οδηγήσουν μετά το δείπνο. Στα συγκεκριμένα εστιατόρια, το κρασί που δεν καταναλώνεται σφραγίζεται και ο πελάτης παίρνει το μπουκάλι στο σπίτι του!
Για ένα σνακ στο δρόμο, εκτός από τις κλασικές πίτσες και φοκάτσες, δοκιμάστε τη φαρινάτα, αποκλειστική σπεσιαλιτέ του Τορίνου: μια λεπτή ζύμη-κρούστα από αλεύρι ρεβιθιού.
τα best του απεριτίφ
Ο θεσμός του απεριτίφ είναι «ιερός» λένε οι Τορινέζοι και συμμετέχουν με θρησκευτικό ζήλο – άλλωστε σε αυτήν την πόλη στα τέλη του 18ου αιώνα ο Carpano εφηύρε το βερμούτ. Αναζητήστε μια γωνιά στο περίφημο Lobelix στην piazza Savoia και μη διστάσετε να επισκεφθείτε ξανά και ξανά τις μπάρες με τα μεζεδάκια. «Κλασικό» σημείο συνάντησης για απεριτίφ και ελαφρύ τσιμπολόγημα είναι επίσης το Caff] Roberto, που ειδικεύεται στα απεριτίφ με βάση τα φρούτα.
Το απεριτίφ σας μπορείτε να πάρετε και σε κάποιο από τα πολυάριθμα ιστορικά καφενεία του Τορίνου, τόσο πολυάριθμα και τόσο προκλητικά όμορφα που υπάρχει κίνδυνος να ξεχαστείτε και να μη δείτε τίποτα άλλο από την πόλη. Απαραιτήτως μια επίσκεψη στο Bicerin, όπου και εφευρέθηκε πριν από 200 χρόνια το ομώνυμο ρόφημα, ένας συνδυασμός καφέ με σοκολάτα και κρέμα γάλακτος (και άλλα μυστικά συστατικά).
Και βέβαια, μη φύγετε από την πόλη αν δεν περάσετε τουλάχιστον μια φορά από το Caff] San Carlo (στην ομώνυμη πλατεία), που λέγεται ότι είναι το πρώτο μαγαζί της Ευρώπης που «λανσάρισε» τη μόδα του κεντρικού φωτισμού. το Caff] Torino στην ίδια πλατεία και το Baratti&Milano στην piazza Castello. Αν θέλετε να δείτε τι σημαίνει στόλισμα στην υπερβολή του, περάστε και από το Mulassano, επίσης στην piazza Castello. Ενώ θα μασουλάτε τα τριγωνικά σαντουιτσάκια tramezzini (λένε ότι εδώ εφευρέθηκε αυτή η ιταλική λιχουδιά), θα χαζεύετε μερικές από τις ωραιότερες μπουαζερί που έχουν φτιαχτεί ποτέ για καφενείο.
notte torineseΓια νυχτερινή διασκέδαση όλοι οι δρόμοι οδηγούν στα Murazzi, στον Πάδο, όπου βρίσκονται συγκεντρωμένα μερικά από τα γνωστότερα κλαμπ της πόλης. Στην ίδια γειτονιά βρίσκεται και το Bokaos, η πιο trendy έξοδος της πόλης (εστιατόριο και ντισκοτέκ) με τη εντυπωσιακή είσοδο στοά-τούνελ.
Τι «παίζει» στην πόλη, θα το μάθετε στο www.torinosette.it
ψώνιαΤις βιτρίνες της via Garibaldi, της via Roma και των στενών στη γειτονιά Quadrilatero Romano θα τις «ξεσκονίσετε» χωρίς αμφιβολία. Για πιο ψαγμένο shopping, κοινώς ευκαιρίες, αφιερώσετε μια μέρα εντατικής κατανάλωσης στο McArthur-Glen Designer Outlet στην Serravalle Scrivia. Είναι το μεγαλύτερο του είδους του στην Ευρώπη, ένα κανονικό «χωριό», και βρίσκεται σε απόσταση περίπου μιας ώρας από το Τορίνο (www.serravalle.
mcarthurglen.it)
Αν ψάχνετε για vintage μικροαντικείμενα, το γιουσουρούμ του Τορίνου γίνεται κάθε Σάββατο στη via Borgo Dora και λέγεται Balon. Κάθε δεύτερη Κυριακή του μήνα οι ευκαιρίες πολλαπλασιάζονται, οι συλλέκτες απλώνουν τις πραμάτειες τους, η αγορά μεγαλώνει, επεκτείνεται στους γύρω δρόμους, και γίνεται το Gran Balon.
Οι λάτρεις του εσωτερισμού, της θεοσοφίας, των ανατολικών φιλοσοφιών και γενικώς των μυστηρίων, θα βρουν στο Τορίνο το δικό τους μαγαζί. Λέγεται Arethusa, είναι κατ’ αρχάς βιβλιοπωλείο και βρίσκεται εδώ και 50 χρόνια στο νούμερο 2 της via Po (βιβλία και στα αγγλικά).
Χειμερινοί Ολυμπιακοί εν όψειΜετά από μια επταετή, μεσογειακού ταμπεραμέντου, περίοδο προετοιμασίας (ούτε εδώ έλειψαν τα παράπονα για καθυστερήσεις στην κατασκευή των έργων και υπέρβαση προϋπολογισμών), το Τορίνο είναι έτοιμο να υποδεχτεί την αφρόκρεμα των αθλητών χειμερινών σπορ (αλπικό σκι, cross-country, free-style, ski jumping, nordic, figure και speed skating, snowboard, ice hockey, bobsleigh και άλλα πολλά). Η τελετή έναρξης στο Ολυμπιακό Στάδιο το βράδυ της 10ης Φεβρουαρίου αναμένεται εντυπωσιακή, στα ιταλικά πρότυπα σόου. Οι Αγώνες θα διαρκέσουν μέχρι τις 26 Φεβρουαρίου και αναμένεται να «πρωταγωνιστήσουν» οι βουνοπλαγιές στις γύρω περιοχές. Εκτός από το Sestriere (αλπικό σκι), θα μάθουμε μεταξύ άλλων και για τις ομορφιές της Cesana Pariol (bobsleigh, skeleton), του Pragelato (cross-country ski, ski jumping), του Sauze d’ Oulx (free-style skiing), Bardonecchia (snowboard). Το Τορίνο (στάδια Palasport, Palavela, Linotto Oval, Torino Esposizioni) θα φιλοξενήσει παγοδρομίες, ice hockey, short track, speed skating και βέβαια πολυάριθμες εκδηλώσεις. Οι Παραολυμπιακοί Αγώνες θα διεξαχθούν από 10 έως 19 Μαρτίου. Όλες τις πληροφορίες για τους Αγώνες στο www.torino2006.org.
πρωτεύουσα της σοκολάταςΟι Τορινέζοι έχουν σχέση λατρείας με τη γλυκόπικρη βασίλισσα, που εμφανίστηκε στο Τορίνο στα μέσα του 15ου αιώνα, λίγες δεκαετίες μετά την άφιξή της στην Ευρώπη. Η κινητικότητα που επικρατούσε στην αυλή των Σαβόγια είχε ως αποτέλεσμα το Τορίνο να γίνει μία από τις «πρωτεύουσες» της σοκολάτας. Στα μέσα του 17ου δίνεται για πρώτη φορά άδεια, ώστε να πωλείται ρόφημα σοκολάτας στους απλούς πολίτες και από τότε οι maestri της σοκολάτας δεν σταμάτησαν να εκπλήσσουν με την τέχνη και την εφευρετικότητά τους. Η πιο σημαντική ανακάλυψή τους είναι το ρόφημα bicerin και η διάσημη σοκολάτα gianduiotto με πάστα φουντουκιού. Η ανάγκη οδήγησε τον Michele Prochet να την «εφεύρει»: Γύρω στα μέσα του 19ου αιώνα υπήρχε έλλειψη σε εξωτικές πρώτες ύλες, έτσι ο Prochet σκέφτηκε να ανακατέψει το λιγοστό κακάο του με σκόνη φουντουκιού. Peyrano, Caffarel, Feletti, Gobino, Gertosio είναι μερικά από τα ιστορικά ονόματα της πιεμοντέζικης σοκολατοποιίας. Σημαντική συνεισφορά του Τορίνου είναι αδιαμφισβήτητα η Νουτέλα. Ο Pietro Ferrero, γνωστός ζαχαροπλάστης στο San Salvariο, την ανακάλυψε προσπαθώντας να φτιάξει μια όχι ακριβή κρέμα σοκολάτας για το κολατσιό των παιδιών. Με ένα ChocoPass που θα προμηθευτείτε από το Turis-mo Torino, θα απολαύσετε 10 διαφορετικά είδη σοκολάτας στα συμβεβλημένα μαγαζιά. Κοστίζει € 10 για διάρκεια 24 ωρών και € 15 για διάρκεια 48 ωρών.
Ελισάβετ Λαλουδάκη
