Πού θα γιορτάσετε παραδοσιακά
Ορθόδοξη κατάνυξη, καθολικές επιδράσεις και παγανιστικές μνήμες πρωταγωνιστούν στα κατά τόπους πασχαλινά δρώμενα που δίνουν μοναδικό χρώμα και τοπική γεύση στην πιο ελληνική γιορτή του χρόνου. Ακολουθούν μερικές από τις καλύτερες στιγμές του Πάσχα αλά ελληνικά, με φόντο την ανθισμένη ύπαιθρο, ατμοσφαιρικές πολιτείες και πανέμορφα νησιά.
Κέρκυρα
Ο ΤΟΠΟΣ: Οι ιταλιάνικες πλατείες και τα καντούνια του Καμπιέλο γίνονται το σκηνικό για το πιο ξεχωριστό Πάσχα στην Ελλάδα. Οι ενετικές παραδόσεις συναντούν την ορθόδοξη κατάνυξη, ενώ το θρησκευτικό
αίσθημα απογειώνεται υπό τους ήχους των φιλαρμονικών και των «μπότηδων» (κανατιών) που σπάνε στη Σπιανάδα.
ΤΟ ΔΡΩΜΕΝΟ: Η περιφορά των επιταφίων υπό τους ήχους των φιλαρμονικών, η μεγαλοπρεπής λιτανεία του σκηνώματος του Αγίου Σπυρίδωνα το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου, η αναβίωση του εθίμου των μπότηδων με τα πήλινα κανάτια που πετιούνται από τα μπαλκόνια και,
βέβαια, η θεαματική κορύφωση το βράδυ της διπλής Ανάστασης, που αρχίζει από την καθολική μητρόπολη και ολοκληρώνεται στην εκκλησία της Αγίας Παρασκευής στη Σπιανάδα, με τα πυροτεχνήματα να βάφουν τον ουρανό κόκκινο.
TIP: Το μεσημέρι της Κυριακής των Βαΐων σερβίρεται το παραδοσιακό «στακοφίσι», που έχει τις ρίζες του στην Αγγλοκρατία (stock-fish): μπακαλιάρος, που βράζεται με πατάτες, σκόρδο, πιπέρι και λεμόνι. Το βράδυ της Ανάστασης, το τραπέζι περιλαμβάνει τσιλίχουρδα (η κερκυραϊκή
εκδοχή της μαγειρίτσας), φογάτσες (βενετσιάνικης καταγωγής τσουρέκια) και κολομπίνες, χριστόψωμα σε σχήμα περιστεριού, που στολίζονται με κόκκινο αυγό και βαμμένα φτερά.
ΠάτμοςΟ ΤΟΠΟΣ: Τα, ούτως ή άλλως,
μεταφυσικά vibes του νησιού της Αποκάλυψης απογειώνονται με τις κατανυκτικές τελετουργίες, με το
μεθυστικό άρωμα από τις σκορπισμένες λεβάντες και το ανθόνερο, ενώ τα σοφιστικέ στέκια της Χώρας σφύζουν από ζωή.
ΤΟ ΔΡΩΜΕΝΟ: Συγκινητική στιγμή βυζαντινής μεγαλοπρέπειας η λειτουργία του Νιπτήρος τη Μεγάλη Πέμπτη στη δαφνοστολισμένη πλατεία Ξάνθου, όπου στήνεται η ξύλινη εξέδρα και το πορφυρό χαλί και ο ηγούμενος της μονής στο ρόλο του Χριστού πλένει τα πόδια των δώδεκα μαθητών. Τη Μεγάλη Παρασκευή στη μικρή, καταπράσινη κοιλάδα της Συκαμιάς, με το υπέροχο εκκλησάκι του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου και τα ερείπια του Ρωμαϊκού Λουτρού, μια μικρή οικοτεχνία παρασκευάζει ευωδιαστό ανθόνερο. Κατανυκτική η Ανάσταση στο μεσαιωνικό μοναστηριακό συγκρότημα χωρίς μικρόφωνα και βεγγαλικά.
TIP: Το... σαβουάρ βιβρ της Μεγάλης Εβδομάδας δεν περιλαμβάνει μόνο κατάνυξη. Μετά τη συνάντηση των επιταφίων στην πλατεία της Αγίας Λεβιάς στη Χώρα, είναι αμαρτία να μην πιεις ένα ποτό στη διπλανή «Παλιά Αστιβή», ενώ μετά το «Χριστός Ανέστη», το έθιμο επιβάλλει μαγειρίτσα στον «Βαγγέλη» ή στο «Balcony View» στη Χώρα και στον «Γρηγόρη» στη Σκάλα.
Λεωνίδιο
Ο ΤΟΠΟΣ: Κοντινό και ανοιξιάτικο, με ωραία αρχοντικά και τον περίφημο κόκκινο βράχο να γίνεται ακόμη πιο κόκκινος καθώς τα πολύχρωμα χάρτινα φαναράκια πλημμυρίζουν τον ουρανό. Τέλειος συνδυασμός
θάλασσας (βοτσαλωτά λιμανάκια)
και βουνού (ο Κοσμάς με την αρχετυπική πλατεία ορεινού χωριού είναι η πύλη για εκδρομές στον καταπράσινο Πάρνωνα).
ΤΑ ΔΡΩΜΕΝΟ: Το Μεγάλο Σάββατο, με το που θα πει ο παπάς το «Χριστός Ανέστη», ο ουρανός γεμίζει πολύχρωμα χάρτινα αερόστατα που στη βάση τους έχουν αναμμένο στουπί και ο κόκκινος βράχος που δεσπόζει πάνω από την πόλη παίρνει ένα εντυπωσιακό πορφυρό χρώμα. Οι εορτασμοί αρχίζουν τη Μεγάλη Παρασκευή με τα «καλλιστεία» των επιταφίων και το κάψιμο του Ιούδα και ολοκληρώνονται την Κυριακή με παραδοσιακό γλέντι στην πλατεία.
TIP: Αν θέλετε να αποφύγετε τη βαβούρα του οικισμού, ανεβείτε μέχρι τη Μονή της Παναγίας της Έλωνας που μοιάζει χωμένη μες στον κόκκινο βράχο στο δρόμο από το Λεωνίδιο προς τον Κοσμά, για να παρακολουθήσετε κάποια από τις λειτουργίες της Μεγάλης Εβδομάδας σε μοναστηριακή ατμόσφαιρα.
Μετέωρα
Ο ΤΟΠΟΣ: Ακόμα κι αν δεν διακρίνεστε για τα θρησκευτικά σας αισθήματα, τα Μετέωρα σίγουρα θα σας βάλουν στο κλίμα της πασχαλινής κατάνυξης. Η άνοιξη βρίσκεται στις ομορφιές της: αγριολούλουδα
ξεπροβάλλουν απ’ τις σχισμές των βράχων και βιολέτες στα κηπάκια των μοναστηριών.
ΤΟ ΔΡΩΜΕΝΟ: Μην περιμένετε φασαριόζικα έθιμα. Η απόλυτα κατανυκτική ατμόσφαιρα είναι το ζητούμενο. Η μυρωδιά του λιβανιού και του κεριού που ζυμώνουν οι καλόγριες στον Άγιο Στέφανο πλανιέται στην ατμόσφαιρα, οι επιτάφιοι στολίζονται διακριτικά. Οι λειτουργίες στις μονές ξεκινούν στις 7 το απόγευμα και τελειώνουν γύρω στις 9.30 το βράδυ. Το βράδυ της Ανάστασης αρχίζει στις 9 μ.μ., οι πόρτες των μοναστηριών ανοίγουν στις 12 μετά το «Χριστός Ανέστη», για να φύγουν όσοι θέλουν, και ξανανοίγουν μετά από μιάμιση περίπου ώρα.
TIP: Η πιο εύκολη στην πρόσβαση μονή (είναι σημαντικό για τις νυχτερινές ώρες) είναι αυτή του Αγίου Στεφάνου, όπου το αυτοκίνητο φτάνει στο προαύλιο του μοναστηριού.
Όλυμπος ΚαρπάθουΟ ΤΟΠΟΣ: Τις Ολυμπίτισσες τις αναγνωρίζεις στο πλοίο από τις παραδοσιακές φορεσιές τους που τις φοράνε όλο το χρόνο. Τη Μεγάλη Εβδομάδα τις αλλάζουν με το καβάι, μια πένθιμη ενδυμασία με βυζαντινές ρίζες. Αληθινή εμπειρία το Πάσχα σ’ αυτό το δύσβατο χωριό της Καρπάθου, όπου οι παραδόσεις εξακολουθούν να αποτελούν βίωμα.
ΤΟ ΔΡΩΜΕΝΟ: Τη Μεγάλη Παρασκευή οι Ολυμπίτες πενθούν τον Χριστό σαν δικό τους άνθρωπο, κλαίγοντας γοερά καθώς στολίζουν τον επιτάφιο. Την Κυριακή του Πάσχα η πολιτεία πλημμυρίζει χαρά και δονείται από ξεσηκωτικούς χορούς, λύρες, τσαμπούνες και λαούτα. Τα σταυροκούλουρα και λαμπροκούλουρα, που φουρνίζονταν όλη την εβδομάδα στους χτιστούς σπιτικούς φούρνους, και το οφτό (κατσικάκι ή αρνί) καταναλώνονται μέσα σε χαρμόσυνη ατμόσφαιρα.
TIP: Το γλέντι κρατά ως και την Τρίτη του Πάσχα, που είναι η μέρα των κερασμάτων σε γνωστούς και ξένους.
ΣαντορίνηΟ ΤΟΠΟΣ: Η Καλντέρα χάνει προσωρινά την αγριάδα της και γεμίζει αγριολούλουδα (ιδανική εποχή να την περπατήσετε, ακολουθώντας το μονοπάτι που συνδέει το Ημεροβίγλι με την Οία), ενώ οι φράγκικες πινελιές, με αποκορύφωση τη γειτονιά των Καθολικών στα Φηρά, δίνουν έναν έξτρα ατμοσφαιρικό τόνο στην ανοιξιάτικη Σαντορίνη.
ΤΟ ΔΡΩΜΕΝΟ: Πάσχα στη Σαντορίνη ίσον Επιτάφιος στον Πύργο,
σ’ ένα από τα πιο όμορφα και ανερχόμενα χωριά του νησιού. Τη Μεγάλη Παρασκευή το χωριό λάμπει από μακριά. Τα δρομάκια στολίζονται με ντενεκεδένια λυχναράκια και η περιφορά γίνεται σε κατανυκτική ατμόσφαιρα. Ήδη από το Σάββατο του Λαζάρου τα σοκάκια της μεσαιωνικής καστροπολιτείας μοσχοβολάνε αρισμαρί (δεντρολίβανο), με το οποίο ντύνουν το δεκαεπτάμετρο σταυρό. Το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου, μετά την αναπαράσταση της Σταύρωσης, στρώνεται τραπέζι με χταπόδι στα κάρβουνα.
TIP: Για να είστε στην καρδιά του Πύργου, κλείστε μία από τις σουίτες του πολυτελούς αρχοντικού «Zannos Melathron» (22860/28220) στον παραδοσιακό οικισμό. Στην είσοδο του χωριού θα βρείτε και το ξενοδοχείο «Ορίζοντες» (22860/27045).
Αμοργός
Ο ΤΟΠΟΣ: Ξεχάστε τις ηλιοκαμένες, σεληνιακές Κυκλάδες του καλοκαιριού και προετοιμαστείτε για λιβάδια με μαργαρίτες στα μικρά χωράφια της Κάτω Μεριάς και μονοπάτια που ευωδιάζουν από τα αρωματικά φυτά που ξεφυτρώνουν μέσα απ’ τις ξερολιθιές.
ΤΟ ΔΡΩΜΕΝΟ: Τα έθιμα είναι
ζωντανά και οι γεύσεις αξέχαστες, με το εκπληκτικό γεμιστό κατσικάκι που μοσχομυρίζει δεντρολίβανο να κλέβει την παράσταση. Μυσταγωγία η περιφορά του Επιταφίου με τις δάδες και τα θυμιατά αναμμένα έξω από κάθε νοικοκυριό και τις γυναίκες να ραντίζουν με κολόνιες τον Χριστό και τους περαστικούς. Την ημέρα της Λαμπρής ανεβείτε στα Θολάρια για το κάψιμο του Ωβραίου, μετά τον Εσπερινό της Αγάπης που κλείνει με ομαδικά παιχνίδια στο προαύλιο της εκκλησίας.
TIP: Μοναδική αφορμή για να περιπάτους στα παλιά λιθόστρωτα μονοπάτια, που αυτή την εποχή ευωδιάζουν άγριο φασκόμηλο, είναι οι εντυπωσιακές λιτανείες των εικόνων της Παναγίας Χοζοβιώτισσας (αμέσως μετά το Πάσχα) που γίνονται σε όλα τα χωριά του νησιού.
ΖάκυνθοςΟ ΤΟΠΟΣ: Λευκά περιστέρια και μεταμεσονύχτιοι Επιτάφιοι, πυροτεχνήματα με φόντο τα φωταγωγημένα πλοία του λιμανιού που σφυρίζουν, φιλαρμονικές, μπότηδες και ταμπουρλονιάκαρα σ’ ένα βέρο επτανησιακό Πάσχα.
ΤΟ ΔΡΩΜΕΝΟ: Τη Μεγάλη Παρασκευή η περιφορά του Εσταυρωμένου αρχίζει στις δύο το μεσημέρι από τον καθεδρικό ναό του Αγίου Νικολάου και διασχίζει όλη την πόλη με τη συνοδεία της Φιλαρμονικής. Στις τρεις, από την ίδια εκκλησία γίνεται η περιφορά του Επιταφίου, ενώ με την ανατολή του ήλιου (Σάββατο πρωί) ο Δεσπότης σηκώνει την Ανάσταση, αφήνοντας ελεύθερα στον αέρα λευκά περιστέρια, ενώ από το καμπαναριό πετάνε στο δρόμο πήλινα δοχεία, πράγμα που κάνουν όλοι οι κάτοικοι της πόλης ταυτόχρονα. Η Ανάσταση γίνεται φαντασμαγορικά στην πλατεία του Αγίου Μάρκου.
TIP: Την Κυριακή του Θωμά γίνεται στο χωριό Καλυτέρο το πανηγύρι του Αϊ-Λίπιου, που συγκεντρώνει
Ζακυνθινούς απ’ όλο το νησί, με οβελία, ντόπιο κρασί και γλέντι με «ταμπουρλονιάκαρα» (έτσι λένε οι Ζακυνθινοί τις λαϊκές κομπανίες).
ΧίοςΟ ΤΟΠΟΣ: Τα περβόλια του Κάμπου στα καλύτερά τους μοσχοβολούν σε σημείο υπνωτισμού, κάνοντας τα εκεί αρχοντικά ιδανική βάση διαμονής. Ψυχή του εορτασμού τα χωριά όπου αναβιώνουν οι παραδόσεις – με γνωστότερη το ρουκετοπόλεμο του Βροντάδου.
ΔΡΩΜΕΝΑ: Αξίζει να κάνετε Ανάσταση στη Μέσα Διδύμα και να πάρετε μέρος στο κάψιμο του Ιούδα. Ο φανός, η ειδική κατασκευή όπου καίγεται το ομοίωμα του προδότη, ετοιμάζεται όλη τη Μεγάλη Εβδομάδα. Το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου, μετά την Ανάσταση, του βάζουν φωτιά και γύρω από τη θράκα του στήνεται γλέντι που κρατάει ως το πρωί, με μπριζόλες και κοτόπουλα να ψήνονται στα κάρβουνα.
TIP: Η πιο εκρηκτική Ανάσταση της Χίου γίνεται στο Βροντάδο, όπου αναβιώνει ο ρουκετοπόλεμος, ένα έθιμο που έχει τις ρίζες του στην Τουρκοκρατία και φέρνει αντιμέτωπες τις δύο ενορίες, του Αγίου Μάρκου και της Παναγίας Ερειθιανής, για το ποια θα κυριαρχήσει. Οι προετοιμάσιες αρχίζουν πολύ πριν και τα σατιρικά τραγούδια ανάμεσα στις δύο ομάδες συζητιούνται για καιρό.
Σίφνος
Ο ΤΟΠΟΣ: Το ανθισμένο Κυκλαδονήσι στα καλύτερά του, τα έθιμα ζωντανά με επίκεντρο τις ατμοσφαιρικές εκκλησίες και τα μοναστήρια ανά το νησί και οι, ούτως ή άλλως, νόστιμες τοπικές σπεσιαλιτέ, εμπλουτισμένες με εποχικές λιχουδιές.
ΤΟ ΔΡΩΜΕΝΟ: Από τους πιο ατμοσφαιρικούς Επιταφίους αυτός της Παναγίας της Άμμου του 14ου αιώνα, στον Αρτεμώνα, αλλά και στον Άγιο Ιωάννη στο Άνω Πετάλι που από τον περίβολό του έχετε πανοραμική θέα σε Απολλωνία και Αρτεμώνα. Το βράδυ της Ανάστασης αποκτά άλλη διάσταση στην Παναγία Ελεούσα στο Κάστρο. Την Κυριακή το πρωί θα την περάσετε στο μοναστήρι της Παναγίας Βρυσιανής (από Εξάμπελο, στο δρόμο προς τον Πλατύ Γιαλό), όπου μετά τη λειτουργία της Αγάπης ο ηγούμενος ανοίγει η σάλα του μοναστηριού για να προσφέρει κόκκινα αυγά, σοκολατάκια και τα παραδοσιακά «πουλιά», τοπικές πασχαλινές κουλούρες.
TIP: Εξαιρετικές οι γεύσεις του Πάσχα με πιάτο… κατατεθέν το μαστέλο, αρνί που ψήνεται στα πήλινα μαστέλα με ντομάτα και ημίγλυκο τοπικό κρασί, πάνω σε κληματόβεργες, το βράδυ της Ανάστασης και την Κυριακή του Πάσχα.
Άγιος Νικόλαος ΚρήτηςΟ ΤΟΠΟΣ: Οι παραδοσιακοί εορτασμοί του Αγίου Νικολάου με επίκεντρο τη λίμνη, όπου μετά το «Χριστός Ανέστη» ακολουθεί το Κάψιμο του Ιούδα, είναι το κερασάκι στην τούρτα για να πάρετε μια πρώτη γεύση καλοκαιριού, καλομαθαίνοντας τον εαυτό σας σε κάποιο από τα πολυτελή resorts της Ελούντας.
ΤΟ ΔΡΩΜΕΝΟ: Η λίμνη πρωταγωνιστεί. Στη γέφυρά της συναντιούνται τη Μεγάλη Παρασκευή οι Επιτάφιοι από τις ενορίες του Αγίου Γεωργίου και της Αγίας Τριάδας. Τα μεσάνυχτα του Μεγάλου Σαββάτου ο ιερέας
δίνει το άγιο φως στους πιστούς και με τα εξαπτέρυγα και την εικόνα της Ανάστασης οδεύει προς τη λίμνη. Εδώ, μετά το «Χριστός Ανέστη», θα γίνει το Κάψιμο του Ιούδα – έθιμο που απαντά σε όλη την Κρήτη, αλλά στο φαντασμαγορικό σκηνικό της λίμνης παίρνει ιδιαίτερα εντυπωσιακές διαστάσεις.
TIP: Το Σάββατο το πρωί, κάνοντας βόλτα στον Άγιο Νικόλαο, σίγουρα θα πετύχετε ανθρώπους του δήμου να μοιράζουν κόκκινα αυγά, τσουρέκια και άλλες κρητικές λιχουδιές, σκορπίζοντας ένα διάχυτο αίσθημα φιλοξενίας. Το βράδυ, οι περισσότεροι Αγιονικολιώτες παρακολουθούν τη λειτουργία της Ανάστασης στο εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου, πίσω από το λιμεναρχείο.
ΡούμεληΟ ΤΟΠΟΣ: Αν θέλετε να ζήσετε το απόλυτο βουκολικό γλέντι, σας προτείνουμε την περιοχή της ορεινής Παρνασσίδας, με τα χωριά Γραβιά, Μαριολάτα, Πολύδροσο, Βάριανη κ.λπ. όπου το φαγοπότι στήνεται στην ύπαιθρο.
ΤΟ ΔΡΩΜΕΝΟ: Στην ευρύτερη περιοχή της Ρούμελης (Φωκίδα, Φθιώτιδα, Ευρυτανία) τον οβελία τον ψήνουν στους λάκκους και στη σούβλα. Η κάθε γειτονιά έχει το δικό της σημείο, όπου από νωρίς το πρωί ανάβουν με κληματόβεργες τη φωτιά, στη συνέχεια τη σκεπάζουν με καθαρή στάχτη και σιγοψήνουν τα αρνιά στη σειρά (μπορεί να φτάσουν μέχρι και είκοσι!), ενώ παράλληλα στήνεται φαγοπότι, με σπιτικές πίτες (οι νοικοκυρές κοντράρονται για την καλύτερη πίτα) και κρασί που φέρνουν από κάθε σπίτι.
TIP: Φροντίστε να ενημερώσετε εγκαίρως τους ντόπιους αν σκοπεύετε να φέρετε το δικό σας αρνί, για να βρουν χώρο στο λάκκο! Κανόνα αποτελούν τα πειράγματα στους επισκέπτες και κυρίως τους Αθηναίους.
