Όσο η μαστίχα προηγείται της φήμης του ίδιου του νησιού, η Χίος μοιάζει σαν το -όμορφο- background μιας διάσημης πρωταγωνίστριας. Λογικό. Αλλά ταυτόχρονα άδικο, καθώς το πέμπτο μεγαλύτερο νησί της Ελλάδας είναι τόσο ευλογημένο από τη φύση και την ιστορία, που στην πραγματικότητα η μαστίχα αποτελεί μονάχα ένα μέρος της πολυσύνθετης και μυροβόλου φύσης της. Από τα αρχοντικά του Κάμπου μέχρι τα ορεινά χωριά της βόρειας Χίου, εδώ η παράδοση και η εξέλιξη βρίσκονται σε κοινή υπηρεσία. Κάτι που μετουσιώνεται εξαιρετικά οργανωμένα με την πρωτοβουλία "Taste Like Chios" του Φορέα Τουρισμού Χίου αναδεικνύοντας πως η γαστρονομία μπορεί να αποτελέσει βασικό πυλώνα τουριστικής ανάπτυξης.
Η γνωριμία με τα τοπικά προϊόντα, το πάντρεμα του τουρισμού με τη γαστρονομία ήταν μερικά από τα αντικείμενα του οδοιπορικού στην άγνωστη για εμάς Χίο, που επιμελήθηκε με περίσσια φροντίδα όλη η ομάδα του Φορέα Τουρισμού Χίου. Αφήσαμε, λοιπόν, για λίγο στην άκρη την περίφημη ενδημική μαστίχα και τα μαστιχοχώρια της και μυηθήκαμε σε ανεξερεύνητες παραδόσεις, γεύσεις και αρώματα του πολυτίμου αυτού τόπου. Για του λόγου το αληθές αυτή είναι και η τελευταία φορά που αναφέρεται η λέξη "μαστίχα" σε αυτό το ρεπορτάζ!
Σπάνια τριαντάφυλλα στον Άγιο Γεώργιο Συκούσης
Όχι ένα ούτε δύο αλλά τέσσερα είδη τριανταφυλλιάς καλλιεργούνται σε αυτό το γαλήνιο χωριό της Νότιας Χίου. Λόγω του υψομέτρου των 400 μέτρων και μικροκλίματος, ο Άγιος Γεώργιος Συκούσης κρατάει ένα αρωματικό ατού χάρη στο μαγιάτικο, το απριλιάτικο, την εκατόφυλλη και το πολίτικο. Εκεί βρίσκεται και ο πρόσφατα ανακαινισμένος χώρος των "Τ’ αγιοργούσικων" (τηλ 6974732965), όπου κύριος Νίκος Κύλης και ο γιος του Δημήτρης έχουν αφοσιωθεί στον κύκλο ζωής αυτών των σπάνιων λουλουδιών. Από την συστηματική καλλιέργεια της κάθε ποικιλίας και στη διαλογή των ροδοπέταλων με τα χέρια μέχρι την αποξήρανση στο σύγχρονο ξηραντήριο, τα τριαντάφυλλα εδώ έτσι όπως ήταν τοποθετημένα θύμιζαν ιμπρεσσιονιστικό πίνακα.
Παρότι το άρωμα των τριαντάφυλλων κυριαρχούσε, η πολυχρηστικότητα τους επιβαλλόταν εξίσου μέσα από τα γλυκά του κουταλιού, τα λικέρ τριαντάφυλλου, τα ροδόνερα και το τσάι από τα αποξηραμένα τριαντάφυλλα. Όλα τα παραπάνω είναι διαθέσιμα στο πωλητήριο του εργαστηρίου την ώρα που γευσιγνωσίες καθώς και βιωματικές δράσεις γνωριμίας και επεξεργασίας του τριαντάφυλλου προσφέρονται για όσους θέλουν να ανακαλύψουν την ευωδιαστή παράδοση ενός μοναδικού χιώτικου προϊόντος.
Ένας πορτοκαλί… Κάμπος
Πίσω από πελώριους πέτρινους τοίχους υψώνονται καταπράσινα κτήματα με πορτοκαλιές, λεμονιές, μανταρινιές σαν ατέλειωτο πορτοκαλί χαλί, δημιουργώντας μια ευωδιαστή αγκαλιά που γαληνεύει την ψυχή σου. Ακόμη και αν δεν έχεις οπτική επαφή με τα επιβλητικά αρχοντικά του Κάμπου, τα φημισμένα εσπεριδοειδή του δραπετεύουν από τα τείχη μαρτυρώντας μια παράδοση που μετράει από το 19ο αιώνα. Σε αυτά τα εύφορα κτήματα κρύβεται η καρδιά της Χίου, παρά την εγκατάλειψη στην οποία έχει εκπέσει μεγάλο μέρος του Κάμπου σήμερα.
Τη εξαιρέσει των ερημωμένων αρχοντικών, η οικοτεχνία παραδοσιακών γλυκών "Το Γλυκό Της Θείας Ευαγγελίας”(τηλ 697 700 3677) μέσα σε ένα παραδοσιακό αρχοντόσπιτο, δημιουργεί σπιτικά γλυκά του κουταλιού και χειροποίητες μαρμελάδες από τα διάσημα εσπεριδοειδή της περιοχής. Ένα ακόμη σημείο επαφής της σύγχρονης τοπικής κοινωνίας με το παρελθόν αποτελεί το ξενοδοχείο "Αρχοντικό Ριζίτικο" που λειτουργεί όλο το χρόνο, ενώ μετατρέπει την καταπράσινη έκτασή του σε χώρο εκδηλώσεων.
Μια τέτοια γαστρονομικού ύφους εκδήλωση ετοίμασε για εμάς ο ταλαντούχος chef Στράτος Ιωσηφέλλης από τη Λέσβο σε σύμπραξη με την Feed the Need και τη συμμετοχή μαθητών της Επαγγελματικής Σχολής Μαθητείας ΔΥΠΑ Χίου για να αναδείξουν τη χιώτικη κουζίνα, μέσα από τη χρήση των τοπικών πρώτων υλών. Σε ένα μαγικό σκηνικό ανάμεσα από μανταρινιές κάναμε μια αναδρομή στο συνταγολόγιο του νησιού με μαρμαρίτες, μυζηθροκεφτέδες, χειροποίητο σφουγγάτο Χίου και γλυκά μασουράκια με υποβρύχιο και κρέμα από λουκούμι μεταξύ άλλων- πιάτα που ισορροπούσαν ανάμεσα στην ανοιχτόκαρδη μαγειρική φιλοσοφία του chef Στράτου Ιωσηφέλλη και την ντόπια γευστική κουλτούρα.
Ψωμί τυρί και αυτάρκεια στη Βόρεια Χίο
Δεν υπάρχουν πολλά παραδείγματα δραστηριοποίησης στην κτηνοτροφία εδώ και έξι γενιές. Και όμως στη Λαγκάδα ένα χωριό της Βόρειας Χίου το τυροκομείο "Του Τσοπάνη" (τηλ 2271074070) έχει διατηρήσει την παράδοση και τεχνογνωσία χρόνων μπολιάζοντας την παράλληλα με την καινοτομία των σύγχρονων εγκαταστάσεων. Η οικογένεια Γεωργούλη έχει δώσει τα ηνία στη νεότερη κόρη, Δέσποινα, όπου με ήπιες παρεμβάσεις και με αποκλειστικά δική τους παραγωγή γάλακτος, δημιουργούν προϊόντα όπως το χιώτικο κοπανιστό, σκληρό τυρί άλμης και γραβιεράκι που υπογραμμίζουν τη γευστική ταυτότητα του νησιού.
Συνεχίζοντας στην βόρεια ενδοχώρα της Χίου, ένα μικρό αγροκτηνοτροφικό χωριό με 40 κατοίκους σε πλήρη δραστηριότητα φιλοδοξεί να γίνει πόλος έλξης ανήσυχων ταξιδιωτών για όλους τους σωστούς λόγους. Στις πλαγιές του όρους Αίπος, το Πιτυός είναι γεμάτο μεσαιωνικά κτίσματα, ενημερωτικά QR codes και ιστορίες, μια πρωτοβουλία της Κοιν.Σ.Επ. "Πιτυός: Προορισμός" με πρωτεργάτη τον Νίκο Γεωργούλη. Κάτι μεταξύ τοπόσημου και πραγματικού φούρνου της γειτονιάς, ο ξυλόφουρνος του Γιάννη Αποστολή ξεφουρνίζει καθημερινά ζυμωτό ψωμί και τα δημοφιλή του παξιμάδια ενώ στην αυλή του φουρνάρικου η σύζυγος του κυρ Γιάννη, η κυρία Δέσποινα, γνέθει σε κάθετο αργαλειό τσάντες και κιλίμια συνθέτοντας ένα σκηνικό- ταξίδι στο χρόνο.
Στο σήμερα θα επιστρέψουμε, εύκολα, φτάνοντας στο καφεζαχαροπλαστείο "Μύρτιλο" (τηλ 2272 023963), και αντικρύζοντας τους ιδιοκτήτες Ειρήνη, 26 ετών, και ο Αργύρης, 23 ετών όπου η εργατικότητα και το ταλέντο τους υπερέχει της νιότης τους. Ταμπουροπιτάκια τους -μια τοπική λιχουδιά με κολοκύθα- καθώς και μυζηθροπιτάκια και κάθε λογής κέικ παντρεύουν το νέο πρόσωπο της γεύσης του νησιού με την παράδοση. Επόμενος σταθμός μας στο χωριό, η ταβέρνα "Μάκελος” (τηλ 2272 022010 ) όπου είχε στηθεί ένα ολόκληρο εργαστήριο για την παρασκευή χερίσιων ζυμαρικών. Παρότι ήμασταν ανεπίδεκτοι στην δεξιοτεχνία της δημιουργίας των χερίσιων, η κυρία Μαρία προσπάθησε να μας μάθει τα μυστικά του τυλίγματος αυτών των παραδοσιακών ζυμαρικών.
Μα έχει η Χίος κρασί;
Στην περιοχή που παρήγαγε το θαυμαστό κρασί της Χίου, που υμνήθηκε από Έλληνες και Ρωμαίους συγγραφείς, καλλιεργούνται οι μοναδικές τοπικές ποικιλίες Χιώτικο κρασερό και Αγιαννίτης. Με ιστορία μεγαλύτερη της φήμης του το κρασί από τη βορειοδυτική περιοχή του νησιού, την Αριουσία γνώρισε μεγάλη ακμή στην αρχαιότητα, αλλά απειλήθηκε με εξαφάνιση μετά το 1822, λόγω των εκκαθαρίσεων από τους Τούρκους, που οδήγησαν σε μαρασμό και την αμπελοκαλλιέργεια.
Ευτυχώς στις αρχές της δεκαετίας του 2000 ο Δημήτρης Κεφάλας, πρωτοστάτησε στην αναβίωση της καλλιέργειας της σπάνιας ποικιλίας "Χιώτικο Κρασερό", η οποία θεωρείται ότι ήταν η ποικιλία παραγωγής του Αριούσιου οίνου. Το σύγχρονο οινοποιείο της "Αριούσιος Χίος" (τηλ 2271 095815) κοντά στον οικισμό του Εγρηγόρου στη Βόρεια Χίο, με γνώση της ιστορίας και σεβασμό στην παράδοση, αλλά με σύγχρονες τεχνικές οινοποίησης παράγουν Ποικιλιακούς και Π.Γ.Ε. Χίος οίνους φέρνοντας στο σήμερα ερυθρούς, λευκούς και ροζέ οίνους αντάξιους της φήμης του "Αριούσιου Οίνου". Εκτός από το "Χιώτικο Κρασερό", η "Αριούσιος Χίος" δίνει ιδιαίτερο βάρος και στην επίσης τοπική ποικιλία "Αγιαννίτης" ενώ μια στάση στο επισκέψιμο οινοποιείο θα σας εμφυσήσει τον άγνωστο κόσμο του χιώτικου κρασιού.
Ευχαριστούμε πολύ την Αντιγόνη Μαϊστράλη και όλη την ομάδα του Φορέα Τουρισμού Χίου για την πραγματοποίηση αυτού του ταξιδιού
