Ελεύθεροι απ’ την ανάγκη να προλάβουμε τις ατέλειωτες παραλίες τους και να επικεντρωθούμε στις ομορφιές τους χωρίς τον FoMO των "επιβεβλημένων" καλοκαιρινών εξορμήσεων, επισκεπτόμαστε τα Χανιά στα πιο ήσυχά τους, για να απολαύσουμε τη γλύκα μιας πόλης που αποδεικνύει ότι είναι προορισμός 12 μηνών χωρίς καν να χρειάζεται να το προσπαθήσει.
Οι κλασικές στάσεις
Η μπουγάτσα του "Ιορδάνη" (Αποκορώνου 24, 2821088855) παραμένει προσκύνημα με νοστιμιά ηλικίας σχεδόν ενός αιώνα: το πρώτο φύλλο το πέταξε στον αέρα ο παππούς Ιορδάνης το 1924. Το εμβληματικό χανιώτικο στέκι, σταθερός τελευταίος σταθμός των ξενύχτηδων της πόλης, αλλά και πρώτος όσων φτάνουν στο λιμάνι ξημερώματα με το πλοίο, έχει πρόσφατα ανανεώσει το χώρο του, ο εγγονός Ιορδάνης, όμως, που ηγείται πλέον της ομάδας, διατηρεί ανέγγιχτη την ιστορική ταμπέλα του παππού αλλά και τη συνταγή του, τόσο για τη γλυκιά μπουγάτσα όσο και για τη σταρ του μαγαζιού που είναι η μυζηθρένια. Το χειμώνα, δε, θα την απολαύσετε διαφορετικά, αφού το στέκι επανέρχεται στους χαλαρούς ρυθμούς του, με τα τραπεζάκια του να ενδείκνυνται για καφέ, εφημερίδα και κουσκούς.
Όταν τινάξετε τα ψίχουλα των τραγανών φύλλων από πάνω σας, περπατήστε ως την παλιά Δημοτική Αγορά. Χτίστηκε πάνω στον ισοπεδωμένο βενετσιάνικο προμαχώνα και εγκαινιάστηκε το 1913, για να αποτελέσει μεγαλόπρεπο στολίδι της πόλης για περισσότερα από εκατό χρόνια, στεγάζοντας φούρνους, παντοπωλεία, κρεοπωλεία, ιχθυοπωλεία, οπωροπωλεία, αλλά και μαγαζιά με σουβενίρ. Τώρα που είναι εκτός λειτουργίας για ολικό makeover, κι η οροφή έχει αφαιρεθεί εντελώς για να αντικατασταθεί με ακριβές αντίγραφο της αρχικής, οι μεγάλοι τοξωτοί της τοίχοι, έτσι όπως στέκουν ολόρθοι κι επιβλητικοί, είναι ακόμη πιο εντυπωσιακοί.
Από εδώ θα ξεκινήσετε τον περίπατο που θα σας περάσει απ’ τα σημεία-κλειδιά της παλιάς πόλης, κι είτε επιλέξετε την άνετη οδό Χαλέπη για να κατηφορίσετε απευθείας στο καρτποσταλικό λιμάνι, είτε (ακόμα καλύτερα) προτιμήσετε να χαθείτε στο κουβάρι από στενοσόκακα πίσω από την αγορά για να ρουφήξετε τη γραφική ατμόσφαιρα, μη χάσετε την ευκαιρία για μια αργόσυρτη περαντζάδα απ’ τα σοκάκια του Τοπανά (πάνω απ’ τον δυτικό βραχίονα του λιμανιού), που δεν θα τα ξαναδείτε τόσο ήρεμα. Εδώ μεταφέρθηκαν οι Έλληνες όταν η πόλη καταλήφθηκε από τους Οθωμανούς, εδώ στεγάστηκαν τα προξενεία των ευρωπαϊκών χωρών μετά την τουρκική κατοχή, προικοδοτώντας τα κτίρια με τριπλή (βενετσιάνικη, οθωμανική και ευρωπαϊκή) αρχιτεκτονική κληρονομία, στην οποία η περιοχή οφείλει μεγάλο κομμάτι της γοητείας της.
Φροντίστε να σημειώσετε στη λίστα σας την πλατεία της Σπλάντζιας, που παλιά αποτελούσε το κέντρο της οθωμανικής συνοικίας. Η εκκλησία του Αγ. Νικολάου, συνδυάζοντας καμπαναριό και μιναρέ, αφηγείται κομμάτι μιας μακράς ιστορίας που πάει πίσω μέχρι τους Ενετούς και το 1320. Σήμερα έχει τον δικό της εναλλακτικό μαγνητισμό, τον οποίο θα νιώσετε σε στέκια όπως το "Καφενείο Φιξ" (2821052142), που συγκεντρώνει μέχρι αργά το βράδυ το εναλλακτικό κοινό της πόλης για τσικουδιά και μεζέδες κάτω από το μεγάλο πλατάνι, με έγνοια για την εποχικότητα και την καλή τοπική πρώτη ύλη. Αν έχετε όρεξη για shopping, αυτή είναι επίσης η γειτονιά σας: χαζέψτε τίτλους στο μικρό ανεξάρτητο βιβλιοπωλείο "Μικρό Καράβι" (Δασκαλογιάννη 59), σουβενίρ με άποψη στο "Fab Lab" (Δασκαλογιάννη 26), κοσμήματα από στον Σήφη Σταυρουλάκη (Χατζημιχάλη Νταλιάνη 54), τσάντες και αξεσουάρ στη σχεδιάστρια Τζορτζίνα Σκαλίδη (Χατζημιχάλη Νταλιάνη 58).
Τα Νεώρια αναγεννιούνται
Τα επιβλητικά ενετικά ναυπηγεία, που για χρόνια πλαισίωναν μία από τις πιο όμορφες γωνιές της πόλης ως background της απόμερης, εναλλακτικής πιάτσας της Ακτής Ενώσεως, ετοιμάζονται να επανέλθουν στο προσκήνιο, χάρη στην αποκατάσταση επτά εξ αυτών σε πολυχώρους εκθέσεων και πολιτιστικών δράσεων, συναυλιών και εκδηλώσεων, βάσει μελέτης του Πολυτεχνείου Κρήτης. Και μολονότι η μεταμόρφωσή τους θα διαρκέσει περίπου μία πενταετία, η αναζωογόνηση της περιοχής έχει ήδη ξεκινήσει, χάρη σε στέκια που συνδυάζουν κοσμοπολιτισμό και κομψότητα.
Κλασική αξία αποτελεί πια το "Salis" (Ακτή Ενώσεως 3, 2821043700, salischania.com), που μιξάρει τη λεβαντίνικη γευστική κληρονομιά του ιδιοκτήτη του, Αφσίν Μολάβι, με την αγάπη του για το κρασί (εδώ θα βρείτε μία απ’ τις πλουσιότερες κάβες του νησιού), σε αναπάντεχα πιάτα με την εξαιρετική πρώτη ύλη και τις προωθημένες τεχνικές στο προσκήνιο, ενώ σουξέ της περιοχής έχει γίνει το αδερφάκι του, "Abla" (Καλλέργων 11, 2821043433). Αυτό το νέας γενιάς σουβλατζίδικο, που στεγάζεται στο νεώριο όπου παλιότερα στεγαζόταν η Σταφιδική Ένωση Χανίων, σερβίρει χειροποίητες προζυμένιες πίτες με ξεψαχνισμένο αρνί, γύρο πάπιας κονφί ή φαλάφελ με παντζάρι, σε μεγάλη ατμοσφαιρική αυλή και θολωτή σάλα, ενώ σύντομα θα ενισχυθεί από μικροζυθοποιία σε παρακείμενη αίθουσα.
Σταθερό ραντεβού με την παραδοσιακή γεύση της Κρήτης είναι ο "Χρυσόστομος" (Δευκαλίωνος και Ικάρου, 2821057035, chrisostomos.gr / Βραβείο Ελληνικής Κουζίνας 2023), πίσω από το νεώριο που φιλοξενεί τον Ναυτικό Όμιλο Χανίων. Εδώ, ο Χρυσόστομος Ορφανουδάκης τιμά όσο λίγοι τη γαστρονομική κληρονομιά του τόπου και σερβίρει εξαιρετικό τσιγαριαστό ρίφι, κρασάτο κουνελάκι, προβατίνα στη λαδόκολλα και άλλα φαβορί της κουζίνας της Λεβεντογέννας, όλα με βάση δικά του κρέατα και τυροκομικά προϊόντα απ’ τα Σφακιά.
Αφήνοντας πίσω τα Νεώρια, απολαύστε έναν περίπατο στη λιγότερο διαφημισμένη προμενάδα του Κουμ Καπί, που θα σας οδηγήσει στο "Μαϊάμι" (Ακτή Μιαούλη & Μεσολογγίου 11, 2821020000, maiamichania.com), το παλιό καφενείο που μεταμόρφωσε σε μοντέρνα μετα-μπρασερί η εικαστικός Αλεξάνδρα Μανουσάκη (της χανιώτικης οινοποιητικής οικογένειας). Εδώ, εκτός από το επισκέψιμο (κατόπιν ραντεβού) εργαστήριό της και εκθετήριο / πωλητήριο αρκετών από τα έργα της (σίγουρα θα έχετε δει τη σειρά κεραμικών με στάμπες "Αριθμός Πρωτοκόλλου", "Υποθηκοφυλακείο" κ.λπ.), στεγάζει τα γευστικά της φετίχ σε ένα αντισυμβατικό comfort μενού που εμπνέεται από βιώματα και αναμνήσεις της – το Afshin’s Chicken, για παράδειγμα (κοτόπουλο σοτέ με καψαλισμένο μπρόκολο και περσικό ρύζι), φέρει το όνομα του συζύγου της, ενώ το Persian Love Cake είναι η γεύση του ειδυλλίου τους στο πιάτο. Παράλληλα, η μεγάλη μπάρα μιξάρει signature cocktails και σερβίρει ετικέτες του οινοποιείου Μανουσάκη, ενώ ο μεγάλος εξωτερικός χώρος ενδείκνυται για χειμωνιάτικες λιακάδες.
Τα Ταμπακαριά σε πρώτο πλάνο
Μία από τις πιο όμορφες γωνιές της πόλης, η συνοικία όπου από τις αρχές του 19ου αι. είχαν εγκατασταθεί οι βυρσοδέψες για την επεξεργασία των δερμάτων, αποκτά νέα ζωή κι αποκαλύπτει τη σαγήνη της χάρη σε σημαντικά projects, αλλά και σε μια συνολική ανάπλαση της περιοχής. Έτσι, μεγάλα εγκαταλελειμμένα κτίρια μεταμορφώνονται σε εστιατόρια και ξενοδοχεία, με πρώτο κι εντυπωσιακότερο το "The Tanneries" (Βιβιλάκη 19, 2821043900, thetannerieshotel.gr), μέλος των Design Hotels της Marriott, που μετρά 20 minimal-luxury σουίτες, όλες με θέα στη θάλασσα και στο Ενετικό Φρούριο στο βάθος, αλλά κι ένα από τα ωραιότερα ηλιοβασιλέματα του νησιού.
Ο "Periplous" (2821043300, periplousrestaurant.gr), το εστιατόριο του ξενοδοχείου, είναι μία από τις πιο ενδιαφέρουσες προσθήκες στον γαστρονομικό χάρτη της πόλης. Με βεράντα πλάι στη θάλασσα, αλλά και ντιζαϊνάτη σάλα με arty ύφος, ο νεαρός σεφ Νίκος Μυλωνάκης φέρνει στο πιάτο την εμπειρία του από το λονδρέζικο "Pied à terre", υπογράφοντας ένα μενού που δανείζεται ελληνικά γευστικά ιδιώματα, για να τα μετασχηματίσει σε δημιουργικά πιάτα με διεθνή δυναμική, όπως η καραβίδα σε brioche με hollandaise και σάλτσα πράσου ή το κουνέλι σε χειροποίητο ραβιόλι με σάλτσα στιφάδου.
Λαδερά με ούγια Χρυσού Σκούφου
Πολλάκις βραβευμένος για τη δουλειά του στο χρυσοσκουφάτο "Dionysos" του υπερπολυτελούς ξενοδοχείου "Elounda Beach", ο Άλμπερτ Χάζμα άφησε για λίγο στην άκρη την haute cuisine για να πιάσει τη νοστιμιά από τη βάση της: τη μαρμίτα των μαγειρευτών και το ταψί των λαδερών. Αυτά ακριβώς είναι που πρωταγωνιστούν στο "Pinaleon Fine Kitchen" (Ελ. Βενιζέλου 86, 2821020118), ένα παλιό μαγέρικο στο οποίο ο σεφ έδωσε καινούργια ζωή από το περασμένο καλοκαίρι, με κανέναν άλλο στόχο πέρα από την αγνή νοστιμιά της μαμαδίστικης γεύσης. Καθόλου τυχαία, άλλωστε, στην κουζίνα βρίσκεται και η μαμά του, η οποία δημιουργεί τη βάση πάνω στην οποία πειραματίζεται εν συνεχεία ο σεφ με μετρημένα twists εδώ κι εκεί. Τα καλιτσούνια, λόγου χάρη, είναι πιο-κλασικά-δεν-πάει, τα κολοκυθολούλουδα, όμως, έρχονται με ξύγαλο αρωματισμένο με σουμάκ, το αρνάκι με φασολάκια εμπλουτίζεται με τραγανό κι εκφραστικό καλαμποκάκι, ενώ η τραγανή φοκάτσια με αρνί και κρέμα στάκας με μυζήθρα θα μπορούσε να στηρίξει ένα άλλο καλοφαγικό concept από μόνη της.
Το νέο Αρχαιολογικό Μουσείο
Εντυπωσιακό ήδη απ’ την όψη του, σαν μια κιβωτός που αναδύεται από το έδαφος αποκαλύπτοντας τους θησαυρούς της χανιώτικης ιστορίας (αρχιτεκτονική μελέτη Θεοφάνη Μπομπότη), το ολοκαίνουργιο Αρχαιολογικό Μουσείο Χανίων (Σκρα 15, amch.gr), που εγκαινιάστηκε μόλις τον περασμένο Απρίλιο, ακονίζει περαιτέρω την πολιτιστική αιχμή της πόλης. Περισσότερα από 3.500 αντικείμενα εκτίθενται στους χώρους του (περίπου 1.000 απ’ αυτά βγαίνουν από τις αποθήκες για πρώτη φορά), προσφέροντας μια απτή και κατανοητή περιήγηση στο πλούσιο αρχαιολογικό απόθεμα της ευρύτερης περιοχής. Ιδιαίτερο πόλο έλξης αποτελούν τα 1.049 αντικείμενα της Συλλογής Μητσοτάκη, που βρίσκει εδώ το σταθερό της σπίτι, εκτιθέμενη για πρώτη φορά στην ολότητά της, ενώ τη δική του γοητεία έχει το café του μουσείου, με τη θεαματική βίστα της βεράντας του προς ολόκληρο τον κόλπο των Χανίων (ανοιχτά και μετά το κλείσιμο του μουσείου).
Ο νέος αυτός πόλος έλξης στην περιοχή Χαλέπα επαναφέρει στο προσκήνιο και άλλα ξεχωριστά τοπόσημα της περιοχής όπως η Οικία Ελευθερίου Βενιζέλου και ο Κήπος της Βασιλόπαιδος Μαρίας (δωρεά του Πρίγκιπα Γεώργιου, σε ανάμνηση της διαμονής της αδελφής του Μαρίας στα Χανιά) με τον γοητευτικό ναό της Αγίας Μαγδαληνής, σε ρωσικό μπαρόκ ρυθμό, με τον χαρακτηριστικό κρεμμυδόσχημο τρούλο.
Pit stop της περιοχής αποτελεί το "Dagkli by M&Co" (Δαγκλή 6, 2821051785), για specialty χαρμάνια, προσεγμένα κοκτέιλ, αλλά και μπίρες από μικρά ζυθοποιεία.
Ισπανοκρητικά tapas στην καρδιά της πόλης
Ισπανικές γεύσεις και κρητική φιλοξενία συνδυάζει το "Orearte Gastro Bar" (Χατζημιχάλη Νταλιάνη 15, 2821020330, orearte.gr), με το οποίο ο Μάριο Ρούμπιο Μαρτίνεθ έφερε κάτι από την παλιά πατρίδα του στη νέα. Ποδοσφαιριστής της Μπλαοβίστα, που βρέθηκε στην Κρήτη ως μεταγραφή του Κισσαμικού, προτού αποφασίσει να δέσει την καρδιά του με τα Χανιά για πάντα, ο Μαρτίνεθ επιμελείται εδώ ένα tapas bar που έχει ως βασικό του άξονα την κουζίνα των Βάσκων, ξανοίγεται όμως και στην ευρύτερη ισπανική βεντάλια γεύσεων, πλουτίζοντάς τη με κρητικό ταμπεραμέντο. Έτσι, Jamon μακράς ωρίμανσης, chorizo από Iberico και αυθεντική machenga, παρέα με κλασικά tapas όπως οι patatas bravas, οι κροκέτες μπακαλιάρου και οι empanadas, πλασάρονται πλάι σε πιάτα όπως τα παϊδάκια γάλακτος με οφτές πατάτες ή το λαβράκι à la plancha, ενώ τη λίστα κρασιών, που συγκεντρώνει αστέρια της ισπανικής οινοποιίας, επιμελείται η σύντροφός του και σομελιέ, Μαρία Συγγενιώτη.
Γλυκά Χανιά
Ο "Κρόνος" (Μουσούρων 37, 2821043528) στην Παλιά Πόλη είναι το ζαχαροπλαστείο αναφοράς για τους διάσημους χανιώτικους λουκουμάδες (αυτά τα μικροσκοπικά "δυναμιτάκια" νοστιμιάς, που προκαλούν έκρηξη αέρινου σιροπιού στο στόμα, όταν δαγκώνεις το τραγανό τους περίβλημα), ενώ το κοντινό "Σκέτη Γλύκα" (Εισοδίων 18, 2821302801, @sketi_glika) έχει κατακτήσει τα Χανιά με μοντέρνες δημιουργίες, όπως η τάρτα με κρέμα μασκαρπόνε και γκλάσο σοκολάτας γάλακτος με ανθό αλατιού. Η "Κουκουβάγια" (Τάφοι Βενιζέλων, 2821027449, koukouvaya.gr), που έχει δημιουργήσει στρατιές φανατικών χάρη σε υπερπαραγωγές όπως το "ζουμερό" (αφράτο κέικ βουτηγμένο σε σιρόπι σοκολάτας), είναι σταθερή λύση για πληθωρικές λιγούρες (με μπόνους τη μοναδική της θέα στα Χανιά από ψηλά), ενώ στην ανερχόμενη γειτονιά των δικαστηρίων, σε μικρό industrial χώρο με λίγα stoοls για επιτόπια κατανάλωση, η "Black Eyed Kate" (Αντωνίου Γιάνναρη 1Β, 2821053891, @blackeyed.kate) ανοίγει τη βεντάλια της διεθνούς ζαχαροπλαστικής με πορτογαλικά pasteis de nata και canelle, πλάι σε πορτοκαλόπιτες με κρητικά πορτοκάλια και τιραμισού με specialty coffee.
Διαμονή αξιώσεων
Στην καρδιά των Χανίων, ακριβώς πάνω στην Πλατεία 1866, δυο βήματα από την Παλιά Πόλη και μιαν ανάσα από τις κεντρικές οδούς, το "The Chania Hotel" (Πλ. 1866, 2821090002, thechaniahotel.com) ήταν το ξενοδοχειακό opening της χρονιάς για την πόλη, αφού γύρισε σελίδα στη διαδρομή του ιστορικού ξενοδοχείου "Χανιά". Πλήρως ανακαινισμένο, με επιβλητική αισθητική που διατρέχει τους άνετους κοινόχρηστους χώρους και τα ευρύχωρα δωμάτια, το ξενοδοχείο συνδέει την ιστορία της πόλης με το σύγχρονο πρόσωπο φιλοξενίας της, προσφέροντας άνετη διαμονή σε σημείο-κλειδί. Σε εννιά δωμάτια και σουίτες, με σχεδιασμό επηρεασμένο από την ενετική ιστορία του κτιρίου, που κρατά από τον 17ο αιώνα, μοιράζει την πρόταση φιλοξενίας του το "Azade Chania" (Ζαμπελίου 69, 2821101358, azade-chania.com) στη σαγηνευτική περιοχή του Τοπανά, ενώ μινιμαλισμό με θέα θάλασσα και βίστες προς τα Ενετικά Τείχη συνδυάζει το "Sansal Boutique Hotel" (Ακτή Κανάρη και Μελετίου Μεταξάκη, 2821070755, sansal.gr), στη δυτική πλευρά του λιμανιού.
Δύο διαδρομές στη φύση
Ένας εγκαταλελειμμένος μεσαιωνικός οικισμός που έχει αποκτήσει ξανά ζωή χάρη στο όραμα μιας ομάδας ανθρώπων να δημιουργήσουν έναν πρότυπο αγροτουριστικό προορισμό είναι το "Milia Mountain Retreat" (Βλάτος Χανίων, 6945753743, milia.gr), ένα case study ήπιας τουριστικής ανάπτυξης, αλλά και προορισμός από μόνη της, ακόμη και αν μπορεί κάποιος να μείνει ασυγκίνητος από τη διαδρομή ως εκεί, που περνά από εντυπωσιακά τοπία όπως το Τοπολιανό φαράγγι. Όταν φτάσετε σ’ αυτό το καταβυθισμένο στη φύση τοπίο, υπάρχει ισχυρό ενδεχόμενο να μη θελήσετε να φύγετε, αλλά για καλή σας τύχη το χωριό λειτουργεί πια ως ξενώνας, με 14 δωμάτια τεσσάρων διαφορετικών τύπων και το δώρο της αποσύνδεσης ως το μεγαλύτερο δέλεαρ. Οι ξενώνες της "Μηλιάς" δεν έχουν τηλεοράσεις ή τηλέφωνα, ενώ μετά βίας έχουν ρεύμα: λειτουργούν μόνο πρίζες USB για φόρτιση κινητών και tablets, ενώ τα φώτα τους, όπως και τα φώτα ολόκληρου του οικισμού, τροφοδοτούνται από φωτοβολταϊκά πάνελ που, σε συνδυασμό με τους καυστήρες ξύλου και το νερό από πηγές, πρακτικά μηδενίζουν το ενεργειακό αποτύπωμα του χωριού. Στο δε εστιατόριο, ο νεαρός σεφ Βασίλης Μακράκης χρησιμοποιεί ξυλόφουρνο, κάρβουνο και καπνίσματα για να αρθρώσει μια comfort και τόσο-όσο ραφινέ προσέγγιση της κρητικής παράδοσης, μέσα από πιάτα όπως τα ραβιόλι με μοσχαρίσια ουρά σε κρέμα καπνιστής μελιτζάνας ή ο σιγομαγειρεμένος χοιρινός λαιμός με κρούστα μπαχαρικών και πουρέ από λεμονάτες πατάτες – όλα με κρέατα και κηπευτικά του οικισμού ή των τριγύρω χωριών.
Τη γευστική δύναμη της φωτιάς εκμεταλλεύεται και ο "Ντουνιάς" (Δρακώνα, 2821065083, ntounias.gr), όπου ο Στέλιος Τριλυράκης μαγειρεύει αποκλειστικά σε παραστιές, ξυλόσομπες και ξυλόφουρνο, δίνοντας slow food νοστιμιά σε ρίφια, κουνέλια και πρόβατα ελευθέρας βοσκής, αλλά και δικά του κηπευτικά από ιδιόκτητα μποστάνια. Ο ήχος της πατάτας που τηγανίζεται στο αρωματικό ελαιόλαδο είναι το πιο ταιριαστό σάουντρακ στην ολιστική εμπειρία αυθεντικότητας που θα βιώσετε εδώ· η δε διαδρομή μέχρι τα τραπέζια του, που περνά μέσα από το φαράγγι Θερίσου και την κατάφυτη πλαγιά των Λευκών Ορέων, είναι ιδανικό ορεκτικό για τη βουκολική πανδαισία που ακολουθεί.