Προικισμένη με μοναδική φυσική ομορφιά, αλλά και σπουδαία λιμναία γοητεία, η Δυτική Μακεδονία εναλλάσσει βαθύ πράσινο και γάργαρο μπλε σε υψόμετρα που ζαλίζουν, με δάση, λίμνες και ποτάμια, αλλά και επιβλητικά όρη, που χαράζουν τον ορίζοντα με την κοψιά τους, να συνθέτουν ένα πρώτης τάξεως road trip αποδράσεων, την ώρα που ολοζώντανες πόλεις και καρτποσταλικά χωριά προσφέρουν την αγκάλη τους για στάσεις γεμάτες θαλπωρή. Κι αυτά, πριν καν μιλήσουμε για τη ζωηρή γαστρονομία και τη θαυμάσια οινική κληρονομιά μιας απ’ τις πιο "νόστιμες" περιοχές της χώρας… Ελάτε να τη γνωρίσουμε, μαρκάροντας στο χάρτη της τα σημεία-κλειδιά.
Η Καστοριά κι ο δράκος της
Με τη λίμνη της ως επίκεντρο της κινηματογραφικής της ομορφιάς (καταγεγραμμένη, άλλωστε, στα πλάνα του Θόδωρου Αγγελόπουλου για το "Μετέωρο βήμα του πελαργού", καθώς και του Παντελή Βούλγαρη στο "Ψυχή βαθιά"), αλλά και τα σαγηνευτικά, φαναριώτικου ρυθμού αρχοντικά των εμπόρων της να μαρτυρούν τον παλιό της πλούτο, η διάσημη για την αγορά γουναράδικων πόλη, με τα εναλλακτικά καφενεία και τις βυζαντινές εκκλησίες (κοντά 80 απ’ αυτές), είναι πραγματική πλανεύτρα.
Το Ντολτσό, η συνοικία των μακεδονίτικων αρχοντικών με τα ξύλινα χαγιάτια και τα πολύχρωμα βιτρό, είναι ένα ζωντανό μουσείο που, για τις βόλτες στα καλντερίμια και το χάζι στο κινηματογραφικό σκηνικό, μπορεί να δικαιολογήσει από μόνο του την εξόρμηση έως την Καστοριά.
Μιας και φτάσαμε μέχρι εδώ, όμως, θα δοκιμάσουμε τις πίτες της κυρίας Τέτας στο παραδοσιακό –σε πιάτα και χώρο– εστιατόριο "Νολτσό" (Πλατεία Ντολτσό 2, 2467023377), τα λιμνίσια ψάρια (γριβάδια, τούρνες, γουλιανούς) και την τηγανητή πατάτα του "Παρασκευά" (Κεφαλάρι, 6976560376), ή έστω τον καφέ της Λέσχης Φίλων Καστοριάς, με την άκρως ινσταγκραμική θέα της λίμνης από ψηλά, στο λοφάκι του Προφήτη Ηλία.
Μια βόλτα στο τέρμα της χερσονήσου της Καστοριάς, εκτός από την ωραία θέα προς την πόλη, θα σας χαρίσει και πρόσβαση στο Σπήλαιο του Δράκου (spilaiodrakoukast.gr), που σύμφωνα με το θρύλο ήταν γεμάτο χρυσάφι και φυλασσόταν από έναν άγριο δράκο. Το κτήνος, λέει η ιστορία, έπεσε στη μάχη κι έπλεε νεκρό στη λίμνη για μέρες. Η επισκέψιμη σπηλιά δεν έχει πια χρυσάφι, έχει όμως εντυπωσιακούς γεωλογικούς σχηματισμούς στις υπόγειες λίμνες και τις σήραγγές της.
Τα Γρεβενά πέρα από τα μανιτάρια
Οι κάτοικοί τους την ανέδειξαν ως πόλη των μανιταριών κι η αγάπη των Γρεβενιωτών για τους ευγενείς μύκητες που ευδοκιμούν στα πυκνά δάση πέριξ της πόλης εκφράζεται, μεταξύ άλλων, και στα δεκάδες μανιτάρια-γλυπτά που… ξεφυτρώνουν σε διάφορα σημεία της, όπως για παράδειγμα στη ζωηρή κι απλόχωρη Πλατεία Αιμιλιανού. Εδώ οδηγούν όλοι οι δρόμοι, από ’δώ θα ξεκινήσετε κι εσείς τη μέρα σας με μια μπουγάτσα από τον διάσημο "Αχιλλέα", όμως μη χασομερήσετε, γιατί η ατζέντα είναι πλούσια και άκρως φυσιολατρική.
Η Βάλια Κάλντα είναι κάτι πάνω από μία ώρα μακριά, ενώ τόσο απέχουν και τα τρία ηπειρώτικα γιοφύρια: της Πορτίτσας, της Λιάτισσας (ή του Κλέφτη) και του Κατσόγιαννη (ή Μύλου). Απλώνουν τα τόξα τους κατά μήκος του φαραγγιού της Πορτίτσας, πάνω απ’ τον Βενέτικο (παραπόταμος του Αλιάκμονα), είναι διατηρητέα μνημεία σπάνιας ομορφιάς και αποτελούν την πρώτη στάση στη διαδρομή για τα διάσημα Βλαχοχώρια.
Ορμητήρια για το κοντινό χιονοδρομικό της Βασιλίτσας, ακροβολισμένα όπως είναι ψηλά στις πλαγιές της Πίνδου στα δυτικά όρια με την Ήπειρο, ισορροπούν αρχιτεκτονικά ανάμεσα στη δυτικομακεδονική και την ηπειρώτικη ομορφιά, με πιο ονομαστά ανάμεσά τους αυτό της Σμίξης στην πλαγιά της Βασιλίτσας (1.220 μ.), αλλά και της Σαμαρίνας στην πλαγιά του Σμόλικα (1.550 μ.).
Τούτο το δεύτερο είναι ίσως και το πιο εντυπωσιακό, και θα σας δελεάσει να περάσετε την υπόλοιπη μέρα στην πέτρινη πλατεία του, γεμάτη ζωή χάρη στις καλές ταβέρνες και τους παραδοσιακούς ξενώνες στα πέριξ, αλλά και την εντυπωσιακή εκκλησία της Μεγάλης Παναγιάς, με το θεόρατο πεύκο στην οροφή.
Η Κοζάνη και οι χριστουγεννιάτικες Αποκριές
Αν δεν έχετε βρεθεί στα πέριξ της Κοζάνης στα τέλη Οκτωβρίου, τότε που τα λιβάδια της είναι σκεπασμένα από το μωβ πέπλο των ολάνθιστων κρόκων της, το πανέμορφο θέαμα είναι ένας λόγος να προγραμματίσετε το ταξίδι σας για του χρόνου. Μέχρι τότε όμως, σημειώστε την Κοζάνη ως την πόλη που ανυπομονεί τόσο για την παγανιστική ατμόσφαιρα των Αποκριών, ώστε ζωντανεύει το πνεύμα της ήδη από τα Χριστούγεννα.
Αυτό ακριβώς το κλίμα φέρνουν στους δρόμους της πόλης οι Μωμόγεροι, στο δωδεκαήμερο Χριστουγέννων, Πρωτοχρονιάς και Θεοφανίων, όταν ντύνονται με τομάρια ζώων ή στολές γερόντων, για να ζωντανέψουν το έθιμο με τις διονυσιακές καταβολές, τις ποντιακές επιρροές και τη διάθεση ατέλειωτων πειραγμάτων.
Μόλις 28 χιλιόμετρα μακριά απ’ την Κοζάνη και χτισμένη αμφιθεατρικά, στην πλαγιά του όρους Βέλλα, η Σιάτιστα ήταν η πατρίδα κοσμογυρισμένων εμπόρων του 18ου αιώνα, που μετέφρασαν τις εντυπώσεις τους από την Ευρώπη σε εντυπωσιακά αρχοντικά, όπως η υποδειγματικά αναπαλαιωμένη (κι επισκέψιμη) οικία Πουλκίδη, αλλά και τα αρχοντικά Μανούση και Δολγκήρα (όλα χτισμένα στο πρώτο μισό του 1700).
Διαβάστε Επίσης
Αξιοθέατο και ταυτόχρονα curiosité είναι οι τοιχογραφίες αρχαίων Ελλήνων σοφών (Σόλων, Πλούταρχος, Αριστοτέλης, Πλάτωνας, Θουκυδίδης, Σίβυλλας) στο γυναικωνίτη του καθ’ όλα εντυπωσιακού ναού της Αγίας Παρασκευής στο κέντρο του χωριού, ενώ το ηλιαστό, το ΠΓΕ κρασί της περιοχής, είναι ιδανική αφορμή για μια επίσκεψη στο χώρο γευσιγνωσίας του Κτήματος "Δυο Φίλοι", με τα παραδοσιακά ξύλινα έπιπλα και τα στρωσίδια στα πατώματα να λειτουργούν ως χρονομηχανή. Σημειώστε επίσης τα Μπουμπουσάρια, που ανήμερα των Φώτων καλούν χωριανούς κι επισκέπτες να χορέψουν στους ήχους των χάλκινων στην πλατεία της Γεράνειας, σε ένα ακόμη προ-αποκριάτικο καρναβάλι.
Οι λίμνες και η νοστιμιά τους
Η φύση τους ζωντανεύει ολότελα την άνοιξη, όταν ερωδιοί, κορμοράνοι και σπάνια ήδη πελεκάνων κάνουν εδώ την αποδημητική τους στάση, η χειμωνιάτικη γοητεία τους όμως έχει κι αυτή τη δική της σαγήνη: ο λόγος για τις Πρέσπες και τη Βεγορίτιδα, που αποκτούν αυτή την εποχή ένα άλλο πρόσωπο, αντανακλώντας στα νερά τους το λευκό απ’ τις κορφές των γύρω βουνών, αλλά και το φουριόζικο ταμπεραμέντο του ουρανού.
Η διαδρομή προς τη βασιλική του Άγιου Αχίλλειου στη Μικρή Πρέσπα είναι ιδανική για περιπάτους στις χειμωνιάτικες λιακάδες, ενώ, αν ο καιρός το επιτρέπει, η βαρκάδα στη Μεγάλη Πρέσπα, με πέρασμα από τα βυζαντινά ασκηταριά στις σπηλιές, είναι μια κατανυκτική εμπειρία, που συνδυάζεται περίφημα με τσίπουρο και τηγανητό γριβάδι στις ταβέρνες των ψαράδων.
Όσο για τη Βεγορίτιδα, την τρίτη μεγαλύτερη σε έκταση λίμνη της Ελλάδας, το καλύτερο σημείο για να τη χαζέψετε είναι ψηλά στη βεράντα του "Ναουμίδη" (2386061238 / Βραβείο Ελληνικής Κουζίνας 2023), όπου η παράδοση της περιοχής συναντά το μεράκι της οικογένειας, σε πιάτα όπως η πέστροφα καπνισμένη σε ξύλα αχλαδιάς, το φλωρινιώτικο κεμπάμπι και η γαρίδα με πιπερόκαμα: η φλωρινιώτικη εκδοχή της πάπρικας, που φτιάχνεται (εννοείται) με πιπεριά Φλωρίνης από ιδιόκτητες φυτείες, καπνισμένη στην παρακείμενη βιοτεχνία της οικογένειας.
Το μοναδικό κι αρχοντικό Νυμφαίο
Η αποκάλυψη στα νοτιοανατολικά της Φλώρινας, σε υψόμετρο 1.350 μέτρων. Θα μπορούσε κανείς με λίγη παραπάνω ταξιδιωτική αυτοπεποίθηση να πει πως "υπάρχουν τα ελληνικά χωριά και υπάρχει και το Νυμφαίο". Δεν θα το κάνουμε, αν και καταλαβαίνουμε το σκεπτικό πίσω από τη θαρραλέα ρήση.
Ο διατηρητέος ορεινός παραδοσιακός οικισμός είναι ένα από τα αδιαμφισβήτητα highlights της ευρύτερης περιοχής και ένα από τα ομορφότερα χωριά της (δυτικής και όχι μόνο αυτής) Μακεδονίας. Στο μοναδικής αρχιτεκτονικής μέρος με τα πετρόχτιστα σπίτια και τις χαρακτηριστικές –όσο και πρακτικές κατά τη διάρκεια του χειμώνα– λαμαρινένιες σκεπές, θα περιηγηθείς σε λιθόστρωτα μονοπάτια και θα εισπράξεις μέχρι τέλους το μαγικό σκηνικό που στήνει τριγύρω η φύση – είναι, βλέπεις, περικυκλωμένο από ένα μοναδικό δάσος οξιάς. Πέρα από αυτά, θα ρίξεις μια ματιά στη Νίκειο Σχολή και την εκκλησία του Αγίου Νικολάου και θα πάρεις local πρωινό στο "Εντερνέ" (6977266031).
Φλώρινα, με κινηματογραφική εσάνς
Ανάμεσα σε λίμνες και βουνά, αλλά κυρίως εντός ενός καταπράσινου καμβά (που το χειμώνα ασφαλώς γίνεται λευκός), λουσμένο με εκπληκτικό φως, το μέρος που ο Θόδωρος Αγγελόπουλος αποθέωσε στο "Μετέωρο Βήμα του Πελαργού" και στον "Μελισσοκόμο" βρίσκεται σκαρφαλωμένο σε υψόμετρο άνω των 600 μέτρων, με τον ποταμό Σακουλέβα να το διατρέχει.
Η Φλώρινα σαγηνεύει με τη νεοκλασική και μακεδονική της τεχνοτροπία, τη μυστηριακή της ομίχλη σχεδόν όλο το χρόνο αλλά και με το ζωντανό vibe της. Κάνεις στάση στο σχεδόν κινηματογραφικό "Διεθνές" (2385023585), το καφενείο όπου περνούσε ώρες ολόκληρες το συνεργείο του προαναφερθέντος Αγγελόπουλου, παρατηρείς τα τοπόσημα της πόλης –όπως τα δύο αγάλματα αρκούδας που εκφράζουν το οικολογικό πρόσημο του τόπου– και δοκιμάζεις μερακλίδικα μεζεδάκια στο "Γεντέκι" (2385300599).
Η γεύση του Αμύνταιου
Το Αμύνταιο αξίζει να το επισκεφτεί κανείς (και) για τα περίφημα οινοποιεία του, που πίνουν νερό στο όνομα του Ξινόμαυρου. Το Κτήμα Alpha (2386020111) με τους αμπελώνες των 1.200 στρεμμάτων (κάποιοι εκ των οποίων είναι υπεραιωνόβιοι) είναι επίσης must στάση – θα δοκιμάσεις τις εξαιρετικές ετικέτες του και θα κατανοήσεις πλήρως την προσπάθεια που γίνεται εδώ και που το έχει κάνει να ξεχωρίζει πια και σε διεθνές επίπεδο.
Οι αμπελώνες και το οινοποιείο "Κυρ-Γιάννη" (2386061185) βρίσκονται στις όχθες των λιμνών Βεγορίτιδας και Πετρών, στο οροπέδιο που ορίζεται από τα βουνά Βέρμιο, Βόρρας (Καϊμάκτσαλαν) και Βίτσι. Πέρα από τα εξαιρετικά κρασιά του, το εν λόγω οινοποιείο δημιουργήθηκε με σκοπό την ανάδειξη της περιοχής, η οποία ήρθε στην επιφάνεια μετά τις συστηματικές αναζητήσεις του ιδρυτή του, Γιάννη Μπουτάρη. Φυσικά, όπου υπάρχει (καλό) κρασί, υπάρχει και (καλό) φαγητό.
Το πολυβραβευμένο εστιατόριο "Θωμάς" (2386031206) της οικογένειας Πασπάλη στο Σκλήθρο υπηρετεί την κουζίνα της Φλώρινας καθώς και της ευρύτερης Μακεδονίας, με τα αδέρφια Θωμά και Βαγγέλη, μαζί με τον πατέρα τους Νίκο, να έχουν δημιουργήσει ένα σημείο-προορισμό.
Το αυτό ισχύει και για τον αξιόλογο "Κοντοσώρο" (2386081256) στο Ξινό Νερό. Η Ιλιάνα Κοντοσώρου, κόρη του αείμνηστου σεφ Νίκου Κοντοσώρου, έχει αναλάβει πλέον τα ηνία, εξελίσσοντας τη μαγειρική παράδοση της οικογένειας, χωρίς να λοξεύει απ’ το δρόμο της ποιότητας και της γεύσης.
Οινική υπεροχή
Η ευρύτερη περιοχή της δυτικής Μακεδονίας φημίζεται για τους αμπελώνες και τα οινοποιεία της. Πέρα από τα προαναφερθέντα ("Κυρ-Γιάννη", "Κτήμα Alpha"), υπάρχουν μερικά ακόμη που παρουσιάζουν ενδιαφέρον. Στη λίστα αυτή βρίσκεται σίγουρα το "Κτήμα Βογιατζή" (2464032283) στον Βελβεντό Κοζάνης, σε μια μαγική τοποθεσία κοντά στη λίμνη Πολυφύτου, και το "Domaine Karanika" (6945326267) με τους βιοδυναμικούς αμπελώνες του στο Αμύνταιο.
Θα μπορούσαμε να προσθέσουμε στα παραπάνω τον καρπό της πολυετούς φιλίας του οινοποιού Γιάννη Μπουτάρη με το ζεύγος Γεωργία Γκουτζιαμάνη - Ιωάννη Πολύζου, το Κτήμα "Δύο Φίλοι" (2465022224) στη Σιάτιστα, όπως και το Κτήμα Δημόπουλος (2386081088) στο Ξινό Νερό Φλώρινας, που περιβάλλεται από 440 στρέμματα ιδιόκτητων αμπελώνων με μέσο υψόμετρο τα 645 μέτρα και κάνει focus στη δημιουργία premium οίνων.
Ακολούθησε το Αθηνόραμα στο Facebook και το Instagram.
