Ηρακλειά: Η ήρεμη δύναμη του Αρχιπελάγους

Δεν είναι η πρώτη φορά που βρίσκομαι στην Ηρακλειά. Και σίγουρα δεν είναι η τελευταία. Το είχα διαγνώσει από την πρώτη στιγμή ότι με αυτό εδώ το νησάκι –το μεγαλύτερο σε έκταση αλλά μικρότερο σε πληθυσμό των Μικρών Κυκλάδων– δεν ξεμπερδεύεις εύκολα. 

Έχει μια ιδιαίτερη ατμόσφαιρα η Ηρακλειά, που είναι λίγο-πολύ εξαφανισμένη από τα περισσότερα πιο τουριστικά νησιά μας. Κρατά τους ρυθμούς της, τη ρουτίνα της – ακόμα και το καλοκαίρι που ο κόσμος της πολλαπλασιάζεται· διατηρεί, με λίγα λόγια, την αίσθηση του μικρού νησιωτικού τόπου. Και πώς αλλιώς θα γινόταν; Εδώ το χειμώνα οι μόνιμοι κάτοικοι δεν φτάνουν τους ογδόντα, με ελάχιστους μικρούς μαθητές και μαθήτριες στο νηπιαγωγείο και στο δημοτικό, ενώ το καλοκαίρι σχεδόν όλες τις επιχειρήσεις, ξενοδοχεία και δωμάτια, ταβέρνες και εστιατόρια, τα έχουν ντόπιοι. Ντόπιοι αυτάρκεις (όσο είναι δυνατόν αυτό στις μέρες μας) και πολυτεχνίτες, όπως οι παλιοί. 

Γιατί ξέρετε πώς ζούσανε παλιά σε αυτά εδώ τα μέρη; Έκαναν όλες τις δουλειές, παρήγαγαν ό,τι περισσότερο μπορούσαν και ό,τι δεν έβγαζαν το έβρισκαν από τους άλλους νησιώτες. Οι Σαντορινιοί έφερναν κρασί, οι Καλύμνιοι κεραμικά, σφουγγάρια και το καλοκαίρι καρπούζια, οι Ναξιώτες πατάτες, πορτοκάλια και λεμόνια, και οι Αρακλειανοί τυρί και σουσάμι. Ένα μικρεμπόριο ή και ανταλλαγές, που γίνονταν επίσης εσωτερικά: μεταξύ των κατοίκων της Παναγιάς (του Πάνω Χωριού, δηλαδή) και του Αϊ-Γιώργη – με τους πρώτους να διαθέτουν κρέατα και τυριά και τους δεύτερους ψάρια.

Σήμερα μπορεί να μην είναι ακόμα έτσι τα πράγματα, οι Αρακλειανοί που μένουν πίσω το χειμώνα, όμως, διατηρούν ένα μικρό μποστάνι, έχουν από λίγες ελιές και βγάζουν το λάδι τους, κι έπειτα άλλος ψαρεύει, άλλος έχει ζώα και τυροκομεί, άλλος σπέρνει φάβα και άλλος βγάζει μέλι, ή τα κάνουν συνδυαστικά.

Οι άνθρωποι της Ηρακλειάς

"Να κάνει ο Μάρτης δυο νερά / κι ο Απρίλης άλλο ένα / χαρά σ' αυτόν τον γεωργό / που έχει πολλά σπαρμένα". 

Ο Γιώργης Γαβαλάς μάς περιμένει στο χωράφι που έχει βάλει με τα παιδιά του φάβα. Δυστυχώς, επαληθεύοντας το παραπάνω στιχάκι, η χειμωνιάτικη ξηρασία και η δυνατή μαγιάτικη βροχή μόνο ζημιά έκαναν στο φάβα από κατσούνι (εξ ου και το ουδέτερο γένος) και έτσι φέτος δεν αναμένεται να πάει καλά. Ο κυρ-Γιώργης είναι θείος του γνωστού σεφ Γιάννη Γαβαλά, χάρη στην απόφασή του οποίου να εγκατασταθεί μόνιμα στο νησί και ν’ ανοίξει το δικό του εστιατόριο, η Ηρακλειά έχει μπει τελευταία στο ραντάρ όχι μονάχα των ψαγμένων ταξιδιωτών, αλλά και των καλοφαγάδων. 

Ο Γιάννης, φιλόξενος οικοδεσπότης και οδηγός μας στο νησί, μας συστήνει και άλλους συντοπίτες και συγγενείς του. Μαζί του ανεβαίνουμε στην Παναγιά, που μοιάζει να μην υπάρχει κανείς τριγύρω, αλλά, να, που βρίσκουμε τον Αντώνη Βλαβιανό και τον αδελφό του Μήτσο, που κάποτε άφησαν την Αθήνα για να εγκατασταθούν μόνιμα στο νησάκι καταγωγής και διακοπών. Ψαράς και μελισσοκόμος ο πρώτος, οδηγός του δήμου (και επομένως οδηγός και χειριστής όλων των δημόσιων οχημάτων και μηχανημάτων του νησιού – από το απορριμματοφόρο μέχρι το πυροσβεστικό) ο δεύτερος.

Μαζί του γνωρίζουμε και τον Δημήτρη Γαβαλά ("Αγράντη" για τους ντόπιους), που είναι ο πρόεδρος της κοινότητας και έχει ζώα, μελίσσια και δωμάτια. Και, ασφαλώς, τη Γεωργία και τον Βαγγέλη Γαβαλά, που διατηρούν το καφενείο-μπακάλικο-πρακτορείο "Μέλισσα" – σήμα κατατεθέν και σημείο συνάντησης των ντόπιων κάθε μέρα και κάθε εποχή. Εκεί και στο λιμάνι μαζεύονται όλοι, όταν περνάει ο "Σκοπελίτης".

Τα πρωινά που πάει Νάξο και πολύ περισσότερο το μεσημέρι, γύρω στις 3.30, που επιστρέφει με τις προμήθειες της ημέρας: από ψωμί μέχρι βενζίνη. Γιατί, έχετε υπόψη, σε περίπτωση που έρθετε με όχημα (αν και δεν υπάρχει κανένας λόγος γι’ αυτό), στην Ηρακλειά δεν έχει βενζινάδικο. Το κοντινότερο βρίσκεται στη Σχοινούσα.

Παντού με τα πόδια

Ακόμη και αν δεν είστε δεινοί πεζοπόροι ή σας δυσκολεύει ο καυτός καλοκαιρινός ήλιος, η Ηρακλειά είναι ένα νησί που σε γενικές γραμμές περπατιέται. Διαθέτει ένα μικρό δίκτυο σηματοδοτημένων μονοπατιών, ενώ και η απόσταση από τον Άγιο Γεώργιο, που είναι το λιμάνι και η ομώνυμη πολυσύχναστη παραλία με τα αλμυρίκια και τα φανταστικά νερά, μέχρι την ακόμα πιο φανταστική, τεράστια και "λαχταριστή" παραλία Λιβάδι (1,5 χλμ. μακριά) και την Παναγιά πιο πάνω (άλλα 2,5 χλμ.), η διαδρομή είναι βατή και μπορεί να γίνει απ’ όλες και όλους. Εδώ κοντά και η παράκαμψη που οδηγεί στο προστατευμένο από τους αέρηδες Τουρκοπήγαδο, την τρίτη παραλία του νησιού, όπου δεν πιάνει ποτέ κύμα.

Από την Παναγιά, επίσης, ξεκινάει και ένα μονοπάτι μιας ώρας μέχρι το Σπήλαιο του Αγίου Ιωάννη, που, αν και ελάχιστα γνωστό, είναι το μεγαλύτερο σπήλαιο των Κυκλάδων, με πολλές αίθουσες και εντυπωσιακούς σταλαγμίτες και σταλακτίτες. Εδώ, την πρώτη φορά τουλάχιστον, είναι καλό να πάτε με οδηγό. Οι άνθρωποι του Discover Iraklia μπορούν να σας κατατοπίσουν σχετικά.

Διαμονή - Φαγητό 

Τα δωμάτια του νησιού δεν είναι πολλά, πράγμα που σημαίνει ότι πρέπει να κινηθείτε γρήγορα και αποφασιστικά. Εμείς μείναμε στον Άγιο Γεώργιο στα πολύ περιποιημένα και καθαρά δωμάτια ονόματι "Villa Glafkos" (6972750752) – φτιαγμένα με πολλή δουλειά και μεράκι από τον Γιώργο Κωβαίο που αν δεν τον πετύχετε στη γουστόζικη αυλή του θα τον βρείτε σίγουρα στη βάρκα του! 

Άλλες επιλογές διαμονής είναι το κομψό "Speires suites" (6973027104) και τα επίσης περιποιημένα "Ταξιάρχης" (6976041548), "Sohoro" (2285071484), "Alexandras" (2285071482) και "Aggelos" (2285071486). Για φαγητό, η "Αρακλειά" (2285071570) του Γιάννη Γαβαλά είναι, όπως είπαμε, βασικός λόγος να πάτε στο νησί (κράτηση απαραίτητη). Άλλες "νόστιμες" επιλογές είναι η "Ακαθή" (2285071118) στον Άγιο Γεώργιο, το all-day Pera Panta (2285077009) στο Λιβάδι και η ψησταριά "Δροσιά" (2285077173) στην Παναγιά. Για πρωινό όλοι οι δρόμοι οδηγούν στο ζωηρό "Μαϊστράλι" (6974456662), που διαθέτει επίσης άνετα δωμάτια. Καφέδες, γλυκά, σνακ και ποτά σερβίρουν, μέρα-νύχτα, το "Εν Λευκώ" (2285077027), πάνω σχεδόν στην παραλία του Αγίου Γεωργίου, και το "Πέρασμα" μέσα στο χωριό.