Αλέξανδρος Ρονιώτης / cretanbeaches.com
Ένα ταξίδι στην Κρήτη είναι εμπειρία, όπως και να το δει (ή να το κάνει) κανείς. Η εναλλαγή των τοπίων, τα βουνά και οι θάλασσες, το πέρασμα από τον πράσινο Βορρά στον άγριο Νότο, οι τοπικές μουσικές, οι συναρπαστικές γεύσεις και φυσικά οι άνθρωποι. Η φιλόξενη διάθεσή τους, τα κεράσματα, η περιποίηση και η χαρά της συναναστροφής με τους επισκέπτες· ακόμα και τώρα που ο τουρισμός έχει εμπεδωθεί, απ’ άκρη σ’ άκρη, στο νησί. Πάντα υπάρχει χρόνος και χώρος για μια τσικουδιά και δυο κουβέντες, ειδικά στα χωριά και πολύ περισσότερο στα ορεινά και στην ενδοχώρα.
Είναι εκεί που ακόμα θα βρεις έναν παππού με βράκα, στιβάνια και βαριά κρητική προφορά να στέκει με την κατσούνα του και να λέει μαντινάδες· και είναι εκεί που θα κοντοσταθείς για λίγο και θα μείνεις πολύ – νεόφερτο μέλος μιας ωραίας, μεγάλης και ζωηρής κρητικής συντροφιάς (έτσι γίνεται στην Κρήτη). Και, τέλος, είναι εκεί που θα βρεθούμε σε τούτη την ταξιδιωτική ιστορία φορτώνοντας στις αποσκευές μας και όλα τα δέοντα της πεζοπορίας: σωστά παπούτσια, μπατόν, εξοπλισμό ελαφρύ και ευέλικτο.
Φέτος, άλλωστε, αποφασίζουμε να χαράξουμε μια αλλιώτικη πορεία: να μελετήσουμε βιβλία και χάρτες και να ακολουθήσουμε το Ε4, το μεγάλο δίκτυο μονοπατιών που έχει σηματοδοτηθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση Περιπατητών, ξεκινάει από την Ταρίφα της Ισπανίας και, αφού διασχίσει τη μισή Ευρώπη και την Ελλάδα, καταλήγει στη Λάρνακα της Κύπρου. Στην κρητική εκδοχή του, το Ε4 ενώνει την Κίσσαμο με τη Ζάκρο, αφού περάσει απ’ όλους τους μεγάλους ορεινούς όγκους της νησιού, με μερικές διακλαδώσεις.
Όσο για εμάς εδώ πέρα, έχουμε επιλέξει 8 + 2 εύκολες διαδρομές που μπορούν σχεδόν όλες και όλοι "να βγάλουν" πεζή, αλλά και που προσεγγίζονται επίσης με αυτοκίνητο· είτε πρόκειται για την αρχή είτε για το τέλος των μονοπατιών – και, σε κάθε περίπτωση, με δυνατότητα διάσχισης μικρότερων αποστάσεων, ανάλογα με τις αντοχές, την όρεξη και οπωσδήποτε τον καιρό (το καλοκαίρι αποφεύγουμε τις πολλές ζέστες ή ξεκινάμε πολύ πολύ νωρίς). Πάμε, λοιπόν; Πάμε!
1 | Κίσσαμος - Πολυρρήνια
Πρόκειται για την πρώτη διαδρομή του Ε4 στην Κρήτη, η οποία είναι μάλιστα σχεδόν εξ ολοκλήρου μέσω ασφαλτοστρωμένου δρόμου και άρα μπορεί να γίνει τόσο με αυτοκίνητο όσο και με ποδήλατο (καλή ιδέα και αυτή!). Στις λεπτομέρειες της διαδρομής, και με εκκίνηση από την πλατεία Μάνου Κατράκη στο Καστέλι, ο δρόμος περνάει δίπλα από τη Μονή Παρθενώνος και ύστερα ανηφορίζει προς το Κάτω Παλαίκαστρο, τα Κορφιανά και τα Γρηγοριανά μέχρι την Πολυρρήνια. Από εδώ μια παράκαμψη θα σας οδηγήσει στην ακρόπολη της αρχαίας πόλης Πολυρρήνιας με την πανοραμική θέα (υπολογίστε 15 λεπτά με το αυτοκίνητο ή μιάμιση ώρα με τα πόδια).
! Για τους δεινούς πεζοπόρους, από την Πολυρρήνια το Ε4 συνεχίζεται και φτάνει μετά από τρεις και πλέον ώρες στο Σφηνάρι. Για όλες και όλους εξ ημών, ωστόσο, η παρουσία μας στο Καστέλι σημαίνει ότι 15 χλμ. πιο πέρα απλώνεται η φανταστική παραλία Φαλάσαρνα, με την απέραντη αμμουδιά και ένα από τα ωραιότερα ηλιοβασιλέματα της Κρήτης – μια παραλία για την προστασία της οποίας οι κάτοικοι δίνουν μεγάλο αγώνα (όλο και κάπου θα έχει πάρει το μάτι σας το #save_falasarna).
Μέχρι στιγμής, στα Φαλάσαρνα λειτουργούν αρκετά beach bars και, μεταξύ άλλων, το σταθερά κομψό "Λιοκάλυβο" (6945297345) που διαθέτει και ταβέρνα και τις μέρες αιχμής χρειάζεται κράτηση. Επίσης, για φαγητό έχετε αρκετές επιλογές τριγύρω (ως γνωστόν το φαγητό στην Κρήτη είναι καλό), αλλά υπάρχει και η δική μας αγαπημένη συνήθεια που είναι τα φρέσκα ψάρια και τα νόστιμα θαλασσινά του "Καπετάν Φειδία" (2822041107) στο Σφηνάρι, που από τα Φαλάσαρνα πια απέχει 15 χλμ.
Extra tip
Αν το ορμητήριό σας σε αυτές τις διακοπές είναι η πόλη των Χανίων, το "Matzénta kuzina del sol" (Ελύρου & Πολυρρήνιας 27, 6972406469) σερβίρει παραδοσιακή μεξικάνικη κουζίνα με κρητική ματιά, ενώ οι ιδιοκτήτες του μιλούν για μια "κουζίνα του ήλιου" – που σίγουρα αξίζει να δοκιμάσετε.
Εκτός πόλης, αλλά κοντά, το μπάνιο στον δημοφιλή Σταυρό συνδυάζεται με φαγητό στο εξαιρετικό εστιατόριο "Αλμυρίκι" (2821029489) για νόστιμη μοντέρνα κουζίνα με έμφαση στο ψάρι και τα θαλασσινά, προσεγμένα πιάτα και φιλικό σέρβις.
Επιστρέφοντας προς την πόλη, το εστιατόριο "Alibertos Food & Wine" (Λεωφ. Ελ. Βενιζέλου 91, Κουνουπιδιανά, 6958058404) αγαπάει ιδιαίτερα το καλό κρέας και το καλύτερο κρασί – με περισσότερες από 500 ετικέτες από τον εγχώριο και διεθνή αμπελώνα.
2 | Ελαφονήσι - Παλαιόχωρα
Παραμένοντας σε τούτη την πλευρά του Νομού Χανίων, η πεζοπορική διαδρομή που ενώνει το Ελαφονήσι με την Παλαιόχωρα θεωρείται μία από τις εντυπωσιακότερες του Ε4 στην Κρήτη, με δυνατότητα για πολλές βουτιές. Εκκινεί (ιδανικά νωρίς το πρωί) από το εντυπωσιακό Ελαφονήσι με τη ροζ άμμο και τα ανάβαθα νερά και συνεχίζει ανατολικά και πλάι στη θάλασσα μέχρι το αγαπημένο Κεδρόδασος, παράδεισο του ελεύθερου κάμπινγκ στο παρελθόν, με τους κέδρους και τα υπέροχα νερά.
Μιάμιση ώρα μετά το Ελαφονήσι και ακολουθώντας τα κίτρινα και μαύρα σημάδια του μονοπατιού, η παραλία της Παχιάς Αμμούτσας απολαμβάνει την ησυχία της, ενώ επόμενος στόχος είναι το εκκλησάκι του Αγίου Ιωάννη, λίγο πιο μακριά από τη θάλασσα και με ωραία θέα προς Κεδρόδασος και Ελαφονήσι. Ακολουθεί μια πορεία στο βραχώδες έδαφος της χερσονήσου Κριός και έπειτα ο εντυπωσιακός κυκλικός κόλπος της Βιένας (τη λένε και λίμνη Κριού) με αρχαίους κίονες και κτίσματα μέσα στο νερό. Συνεχίζοντας το περπάτημα ανατολικά, δεν αργεί να εμφανιστεί ο χωματόδρομος που οδηγεί στη μεγάλη παραλία του Κριού και ύστερα ο ασφαλτοστρωμένος δρόμος που φτάνει μέχρι την Παλαιόχωρα, αφού περάσει από διάφορους μικρούς κόλπους και, μεταξύ άλλων, το οργανωμένο κάμπινγκ του Γραμμένου (Grammeno Camping, 2823042125).
! Λαχταριστή πεζοπορική διαδρομή, μήκους 18 χλμ. και διάρκειας τρεισήμισι ωρών. Κοντά στην Παλαιόχωρα, που απέχει 70 χλμ. από τα Χανιά και είναι προορισμός από μόνη της, αξίζει να έρθετε και να μείνετε ένα-δυο βράδια. Μόνο έτσι θα απολαύσετε όλες τις χάρες της, όπως το κολύμπι στην κοντινή παραλία Γιαλισκάρι με τα κρυστάλλινα νερά ή το φαγητό στην απίθανη πιτσαρία "Οδύσσεια" (2823041137) και τα διάσημα κοκτέιλ του μπαρ "Άγιος" (2823041258)
Ένας πραγματικός insider
Ο Αλέξανδρος Ρονιώτης ζει και εργάζεται στο Ηράκλειο της Κρήτης, διδάσκει πληροφορική στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση και είναι ο ιθύνων νους πίσω από το cretanbeaches.com, το καλύτερα ενημερωμένο site για τις περιηγήσεις σας στην Κρήτη. Εδώ θα βρείτε πληροφορίες για κάθε μα κάθε μικρή και μεγάλη παραλία της νήσου, αλλά όχι μόνο. Οι λάτρεις της πεζοπορίας μπορείτε επίσης να το(ν) συμβουλευτείτε για τα μονοπάτια που διασχίζουν την Κρήτη, τα φαράγγια, τα σπήλαια, τις λίμνες, τα βουνά, τα δάση και τα οροπέδια. Περιλαμβάνει επίσης πληροφορίες για όλα τα αξιοθέατα (αρχαιότητες, φρούρια, μουσεία και μοναστήρια), αλλά και για τη χλωρίδα και την πανίδα κάθε περιοχής. Αναζητήστε το(ν)!
3 | Αγία Ρουμέλη - Λουτρό
Επόμενη στάση, Σφακιά. Και πώς αλλιώς να απολαύσεις το άγριο τοπίο του χανιώτικου Νότου αν δεν το περπατήσεις. Για τους δεινούς του "αθλήματος" η εκδρομή βγαίνει και εκτός Ε4, εκκινώντας από τον Ομαλό και περιλαμβάνοντας τη διάσχιση του φαραγγιού της Σαμαριάς (υπολογίστε 5-6 ώρες με στάσεις) που καταλήγει στην Αγία Ρουμέλη για να βρει την κιτρινόμαυρη σήμανση και να κινηθεί είτε δυτικά (προς Παλαιόχωρα, δηλαδή, θεωρητικά) είτε ανατολικά, που είναι και η δική μας πρόταση, ήτοι προς Χώρα Σφακίων. Μπορεί να ολοκληρωθεί ωστόσο και στις επιμέρους στάσεις της διαδρομής και η συνέχεια να γίνει με taxi boat ή μικρά και μεγαλύτερα καραβάκια που εκτελούν τακτικά δρομολόγια – τα έχουν σκεφτεί, σχεδιάσει και οργανώσει όλα οι Σφακιανοί.
Από την Αγία Ρουμέλη, λοιπόν, και κινούμενες/οι παραλιακά προς Ανατολάς, η πρώτη στάση και βουτιά που αξίζει να κάνετε είναι, 3 χλμ. και μία ώρα μετά, στην απέραντη απομονωμένη παραλία του Αγίου Παύλου με το χαρακτηριστικό πετρόχτιστο βυζαντινό εκκλησάκι που λέγεται ότι κτίστηκε γύρω στον 10ο αιώνα από τον Άγιο Ιωάννη τον Ξένο και οι τοιχογραφίες του χρονολογούνται από τον 13ο αιώνα. Και πάλι εκτός Ε4, στον Άγιο Παύλο μπορείτε να φτάσετε και μέσω καλντεριμιού από τον Άγιο Ιωάννη Σφακίων που περνάει μέσα από το πυκνό πευκοδάσος της Σελούδας που περιτριγυρίζει την παραλία.
Κατά τ’ άλλα, το Ε4 συνεχίζει προς την παραλία Μάρμαρα (2 ώρες περίπου) που συνιστά και την απόληξη του φαραγγιού της Αράδαινας (άλλη μια ενδιαφέρουσα διάσχιση που μπορείτε να βάλετε στη λίστα) και έπειτα, πάντοτε πλάι στη θάλασσα, κινείται προς τους πολύ πολύ μικρούς οικισμούς που ακούν στα ονόματα Λύκος και Φοίνικας, για να καταλήξει στο δημοφιλέστατο γραφικό χωριό Λουτρό (1 ώρα περίπου), το οποίο προσεγγίζεται μόνο με τα πόδια ή με το καράβι της γραμμής. Από το Λουτρό, στο οποίο αν έχετε κάνει από νωρίς τα κουμάντα σας (γιατί συνήθως είναι fully booked) μπορείτε να διανυκτερεύσετε, η επόμενη φανταστική και δική μου αγαπημένη παραλία είναι τα Γλυκά Νερά (θα πάτε ή από το Ε4 μετά από 45 λεπτά ή με βάρκα) και εδώ είναι ίσως η στιγμή να τερματίσετε την πεζοπορία, καθώς το μονοπάτι μέχρι τη Χώρα Σφακίων είναι αρχικά απότομο και ανηφορικό και έπειτα συναντά το δρόμο, οπότε δεν είναι στα δικά μας προτεινόμενα.
Στην Αγία Ρουμέλη μια πολύ καλή επιλογή για διαμονή είναι το B&B "Pachnes" (6934619939) που "τρέχει" εδώ και πολλά χρόνια πια ο Στέλιος Γεωργεδάκης, με καταγωγή από τον Άγιο Ιωάννη και μεγάλη εμπειρία αναφορικά με τα περπατήματα, τη φύση και τη ζωή στην περιοχή. Εδώ είναι και οι ταβέρνες "Καλυψώ" (2825091314) και "Φαράγγι" (2825091225) που σερβίρουν παραδοσιακή σφακιανή κουζίνα και συνεπώς περισσότερο κρέας παρά ψάρι – κι ας βρίσκονται πλάι στο κύμα. Στον Άγιο Παύλο υπάρχει μια μικρή ταβέρνα που εξυπηρετεί περαστικούς και ελεύθερους κατασκηνωτές, αλλά καλό είναι να έχετε νερό μαζί σας από το σημείο εκκίνησης. Στα Μάρμαρα, ο Χρυσόστομος των Χανίων "τρέχει" την πιο νόστιμη καντίνα-ταβέρνα του κρητικού Νότου, ονόματι "Διαλισκάρι" (2825772299), που σερβίρει απίθανες ομελέτες για πρωινό, αλλά και το νοστιμότερο τσιγαριαστό της περιοχής, με ζυμωτό ψωμί, φρεσκοτηγανισμένες χοντροκομμένες πατάτες και όλα τα καλά. Μια στάση εδώ είναι απαραίτητη, ενώ διαθέτει και λίγα δωμάτια σε περίπτωση που θέλετε να διανυκτερεύσετε. Στο Λουτρό, οι επιλογές για διαμονή είναι πολλαπλάσιες, αλλά αξίζει σε κάθε περίπτωση να σημειώσετε τα πεντακάθαρα δωμάτια της πάντα φιλόξενης "Σοφίας" (2825091354) και τα μόλις ανακαινισμένα δωμάτια του "Νικόλα" (6975727701). Για φαγητό η καλύτερη επιλογή είναι ο "Στρατής" (2825091348) με τα δικά του κρεατικά, που τις μέρες αιχμής καλό είναι να κάνετε κράτηση από νωρίς.
Στα Γλυκά Νερά θα βρείτε μια πολύ χαρακτηριστική καντίνα-ταβέρνα χτισμένη κυριολεκτικά επάνω στο νερό, απ’ όπου θα προμηθευτείτε όλα τα δέοντα. Όσο για τη Χώρα Σφακίων, οι επιλογές είναι επίσης πολλές και για φαγητό και για διαμονή, εδώ ωστόσο θα κάνουμε μια στάση στον φημισμένο φούρνο "Ντουρουντούς" (2825091270), το γνωστό σφακιανό brand που αξίζει να περάσεις το κατώφλι του για τις απαραίτητες προμήθειες της εκδρομής. Μια καλή παραλία επίσης για μπάνιο κοντά στη Χώρα, που θα προσεγγίσετε οδικώς, είναι ο Ίλιγγας – με μια πελώρια σπηλιά για ολοήμερη σκιά και διακριτική οργάνωση.
4 | Φαράγγι Ίμπρου
Παραμένουμε στα Σφακιά και πεζοπορούμε στο εντυπωσιακό και ιδιαίτερα βατό και εύκολο φαράγγι της Ίμπρου ή Ίμβρου – δεδομένου ότι μπορεί να "βγει" χωρίς κίνδυνο και γκρίνια, ακόμα και από παιδιά. Η διαδρομή ξεκινά από το ομώνυμο χωριό της Ίμπρου (700 υψόμετρο) και συγκεκριμένα από το εκδοτήριο εισιτηρίων. Το αρχικό τμήμα του φαραγγιού, που είναι αρκετά ανοιχτό, ονομάζεται Ποροφάραγγο ή Πορόλαγκος, ενώ, όσο κατηφορίζουμε, το πέρασμα στενεύει και τα τοιχώματα ψηλώνουν. Σύντομα στα πλάγια του φαραγγιού βλέπουμε διάφορες σπηλιές, ενώ η βλάστηση αποτελείται από γέρικα κυπαρίσσια, πρίνους και σφεντάμια που ξεπετάγονται μέσα από τους βράχους. Σε πολλά σημεία του φαραγγιού συναντώνται ίχνη του παλιού καλντεριμιού, που ήταν κάποτε το βασικό μονοπάτι που ένωνε τα Σφακιά με τα Χανιά.
Άλλα σημεία ενδιαφέροντος είναι η τοποθεσία Αεροπλάνο, όπου συνετρίβη ένα γερμανικό αεροπλάνο κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και τα συντρίμμια του εκτίθενται στο Πολεμικό Μουσείο Ασκύφου (6977827138). Ακολουθούν τα πρώτα πολύ στενά περάσματα και έπειτα η τοποθεσία Γουρνιά, όπου βλέπουμε διάφορες μικρές γούρνες στο βράχο, που γεμίζουν το χειμώνα νερό. Έπεται δε το εντυπωσιακότερο σημείο του φαραγγιού, η Στενάδα, όπου τα τοιχώματα απέχουν μόλις 1,6 μέτρα μεταξύ τους, ενώ το ύψος τους φτάνει τα 300 μέτρα! Η έξοδος του φαραγγιού είναι στο χωριό Κομητάδες (11 χλμ., 3 ώρες).
Το πέρασμα του φαραγγιού της Ίμπρου είναι μια εξαιρετική αφορμή για να κάνετε μια γαστρονομική στάση στην καρδιά των Λευκών Ορέων και συγκεκριμένα στο χωριό Ασκύφου, αναζητώντας καταρχήν το καφενείο "του Τσιτσιρίδη" (2825095228), κάνοντας μια μικρή παράκαμψη από τον κεντρικό δρόμο, όπου θα αφεθείτε στην εμπειρία του φαγητού, του κρασιού και της άφθονης τσικουδιάς του Νεκτάριου, απαντώντας απλώς στην ερώτηση "αν διψάτε και αν πεινάτε". Απαντήστε θετικά και αυτός ξέρει. Κρέας, σαλάτα, πατάτες και σίγουρα ένα μαγειρευτό, όπως μπάμιες, θα φτάσουν στο τραπέζι σας χωρίς μενού και περιττές κουβέντες. Στου Ασκύφου, όμως, αξίζει να δοκιμάσετε και την ταβέρνα "Πανόραμα" (2825095492), για εξαιρετική παραδοσιακή κουζίνα και θέα, αλλά και να πιείτε τον καφέ ή την τσικουδιά σας στο υπέροχο και νεόκοπο σχετικά "Visalo" (6972589254), το εργαστήριο κεραμικών και café της Μιράντας Καρκάνη που σερβίρει, επίσης, χειροποίητα γλυκά.
Extra tip
Δοκιμάστε παντού σφακιανή πίτα με θυμαρίσιο μέλι. Δεν ξέρω αν είναι θέμα DNA, αλλά παντού στα Σφακιά τη φτιάχνουν λεπτοκαμωμένη και τέλεια.
5 | Μονή Αρκαδίου - Ελεύθερνα - Μαργαρίτες
Αφήνοντας πίσω τον Νομών Χανίων, σειρά έχει το Ρέθυμνο και συγκεκριμένα η ενδοχώρα του νομού, όπου το τμήμα του Ε4, που θα ακολουθήσουμε, χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία, ξεκινά από την ιστορική Μονή Αρκαδίου, περνάει από την αρχαία πόλη της Ελεύθερνας και ολοκληρώνεται στο πανέμορφο χωριό Μαργαρίτες (20 χλμ., 4 ώρες).
Βασική προϋπόθεση να έχετε όρεξη για πεζοπορία και sightseeing, αρχής γενομένης από το Αρκάδι, όπου έλαβε μέρος το ολοκαύτωμα του 1866, για να συνεχίσετε έπειτα ανατολικά, ακολουθώντας τα κίτρινα και μαύρα σημάδια του μονοπατιού μέχρι την Αρχαία Ελεύθερνα Εδώ, οι ανασκαφές που φέρουν τη σφραγίδα του αρχαιολόγου Νικόλαου Σταμπολίδη (νυν Γενικού Διευθυντή του Μουσείου της Ακρόπολης) έχουν φέρει στο φως εξαιρετικά ευρήματα διάφορων χρονολογικών φάσεων, όπως τοίχοι της ελληνιστικής περιόδου, ρωμαϊκά οικοδομήματα και η βασιλική του Μιχαήλ Αρχαγγέλου που χτίστηκε στη θέση ενός παλαιότερου ελληνιστικού ιερού. Μνημεία και υλικά κατάλοιπα βρίσκονται διάσπαρτα σε όλη την περιοχή, όπως τμήμα οχυρωματικού πύργου, τεράστιες λαξευτές ρωμαϊκές υδατοδεξαμενές, λατομείο ασβεστολιθικού πετρώματος, νεκροπόλεις των ρωμαϊκών κυρίως χρόνων, καθώς και μια εντυπωσιακή λίθινη γέφυρα ελληνιστικών χρόνων. Αξίζει μια επίσκεψη επίσης στο μοντέρνο κτίριο του Μουσείου Αρχαίας Ελεύθερνας (2834092501, mae.uoc.gr), που άνοιξε τις πύλες του πριν από λίγα χρόνια.
Ακολουθεί η συνέχιση της πεζοπορίας μέχρι τις γραφικές Μαργαρίτες, το ρεθυμνιώτικο "χωριό των πιθαράδων", με μακρά παράδοση στην αγγειοπλαστική (ένεκα αργιλώδους χώματος) που λέγεται ότι κρατάει από την αρχαιότητα, αλλά και με αρχιτεκτονική που θυμίζει τα χρόνια της Ενετοκρατίας. Εδώ, εκτός από τα πήλινα που κοσμούν σπίτια και καταστήματα και με τα οποία ασχολούνται αρκετοί μόνιμοι κάτοικοι του χωριού, θα βρείτε και άλλα σημεία ενδιαφέροντος όπως ο ναός του Αγίου Ιωάννη με τις μεσαιωνικές τοιχογραφίες και το πέτρινο τέμπλο καθώς και το παρακείμενο Μετόχι Καρακάλου ή Μονή Σωτήρος Χριστού και Αγίου Γεδεών που χτίστηκε κάπου μεταξύ 15ου και 16ου αιώνα.
Αυτή είναι μια εκδρομή που μπορείτε να κάνετε είτε πεζή είτε με το αυτοκίνητο, έχοντας ως ορμητήριο την πόλη του Ρεθύμνου, που απέχει μόλις 23 χλμ. από το Αρκάδι και 27 χλμ. από τις Μαργαρίτες. Μια καλή επιλογή για διαμονή είναι το πολυτελές, κομψό και φιλόξενο "Bio Suites Hotel" (Σβάιτσερ 13, 2831058403) σε απόσταση μόλις 50 μ. από τη μεγάλη αμμώδη παραλία του Ρεθύμνου.
Έτερη εξαιρετική επιλογή, επίσης παραλιακά, είναι το πολυτελές "Aegean Pearl SeaBreeze Suites" (Αυστραλών Πολεμιστών 28, 2831050080). Εκτός πόλης, στην παραλιακή περιοχή Σκαλέτα (12 χλμ. από το Ρέθυμνο), μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα πεντάστερη επιλογή, αποκλειστικά για ενήλικες, είναι το "Creta Royal Hotel" (2831071812), με τους εντυπωσιακούς κήπους, τις πισίνες και τη μεγάλη παραλία, ενώ λίγο πιο κάτω, στον Πάνορμο, θα βρείτε και το επίσης υπέροχο "The Royal Senses Resort & Spa Crete, Curio Collection by Hilton" (2834055002).
Σε απόσταση 18 χλμ. από το Ρέθυμνο προς την ενδοχώρα, βρίσκεται το εξοχικό και πολύ γοητευτικό "Kapsaliana Village" (2831083400), ένα συγκρότημα 22 πέτρινων κτιρίων κρητικής και βενετσιάνικης αρχιτεκτονικής, περιτριγυρισμένο από έναν τεράστιο ελαιώνα. Διατηρεί επίσης πολύ καλό εστιατόριο. Στην Παλιά Πόλη του Ρεθύμνου, το βραβευμένο "Avli Creative Cuisine" (Ραδαμάνθυος 17, 2831058250) υποστηρίζει σταθερά την τοπική υψηλή γαστρονομία.
6 | Νίδα - Τίμιος Σταυρός
Πάμε στα ψηλά τώρα! Αυτή είναι μία από τις δημοφιλέστερες και καλύτερα σηματοδοτημένες διαδρομές του Ε4 στην Κρήτη, που έχει ως επιβράβευση για την προσπάθεια την κατάκτηση της ψηλότερης κορυφής του Ψηλορείτη, τον Τίμιο Σταυρό στα 2.456 μ.! Στις λεπτομέρειες αυτής της κοπιαστικής, αλλά όχι δύσκολης πεζοπορικής διαδρομής, πρέπει να πούμε ότι στο εντυπωσιακό οροπέδιο της Νίδας φτάνουμε από τα Ανώγεια στα ορεινά του Ρεθύμνου. Η δε πορεία εκκινεί από το εκκλησάκι της Ανάληψης, κάτω από το ιερό σπήλαιο των Μινωιτών, το Ιδαίον Άντρον· αγαπημένο τόπο έμπνευσης του Ψαραντώνη, όπως έχει δηλώσει πολλές φορές ο ίδιος.
Ακολουθούμε τη σήμανση και διασχίζουμε το άγονο πέτρινο τοπίο, ενώ όσο ανεβαίνει το υψόμετρο, τόσο εξαφανίζεται και η τελευταία υποψία βλάστησης. Πεντέμισι ώρες και 20 χλμ. μετά, η άφιξη στην κορυφή του Τιμίου Σταυρού μοιάζει μαγική! Εδώ βρίσκεται και το ομώνυμο εκκλησάκι που γιορτάζει στις 14 Σεπτεμβρίου, οπότε και το επισκέπτονται κάθε χρόνο αμέτρητοι προσκυνητές και πεζοπόροι. Από εδώ, όπως και στο μεγαλύτερο μέρος της διαδρομής, η θέα είναι συγκλονιστική – με καθαρή δε ατμόσφαιρα νιώθεις ότι μπορείς να δεις όλη την Κρήτη μέχρι και τη Γαύδο.
Μεγάλο και ζωηρό χωριό τα Ανώγεια όλο το χρόνο, παρά το μεγάλο υψόμετρό τους στα 790 μ. Ένα χωριό γνωστό για τη σθεναρή αντίσταση των κατοίκων του απέναντι στους Τούρκους και τους Γερμανούς κατακτητές (τρεις φορές καταστράφηκε και ξαναχτίστηκε στη διάρκεια της ιστορίας του), αλλά και για την ιδιαίτερη σχέση πολλών εξ αυτών με τη μουσική. Εδώ γεννήθηκε ο μεγάλος Νίκος Ξυλούρης, εδώ και ο Ψαραντώνης που συνεχίζει την παράδοση της κρητικής μουσικής, τόσο ο ίδιος όσο και τα παιδιά του, ο Λάμπης, η Νίκη, αλλά και ο αγαπημένος μας Ψαρογιώργης, μαζί με τα δικά του παιδιά. Από εδώ κατάγονται και ο Βασίλης Σκουλάς, οι Αεράκηδες και πολλοί άλλοι ακόμα· ένας τόπος που έβγαλε βοσκούς και μουσικούς. Για δες! Στα Ανώγεια, μια ενδιαφέρουσα επιλογή για διαμονή είναι το "Delina Mountain Resort" (2834031121).
Δάσος και φαράγγι Ρούβα
Στην καρδιά του Νομού Ηρακλείου, το φαράγγι Ρούβα ή Αγίου Νικολάου (από τη μονή στην έξοδο) ή Γάφαρη, που είναι το επίσημο όνομά του, είναι το σημαντικότερο φαράγγι του Ψηλορείτη με πλούσια βιοποικιλότητα, χαράδρες, γεωλογικούς σχηματισμούς και ορθοπλαγιές σπάνιας ομορφιάς. Έχει συνολικό μήκος περίπου 4 χλμ. με διαμορφωμένη διαδρομή 2,7 χλμ. σε ένα πραγματικά μοναδικό περιβάλλον που δεν είναι άλλο από το πυκνό δάσος Ρούβα, με τεράστιους "ηλικιωμένους" πρίνους και άλλα τυπικά κρητικά είδη, όπως η αρία (αζίλακας), η φιλύκη, ο ασφένταμος, το κυπαρίσσι, το πεύκο, το πλατάνι, οι αχλαδιές κ.ά. Στις πλαγιές περιμετρικά του δάσους ζει ο εξαιρετικά σπάνιος κρητικός αγριόγατος (φουρόγατος) και φυτρώνουν σπουδαία ενδημικά είδη χλωρίδας, όπως το κεφαλάνθηρο και η αμπελιτσιά.
7 | Προφήτης Ηλίας - Αρχάνες
Αυτό το τμήμα του ευρωπαϊκού μονοπατιού Ε4 συνδέει τον Προφήτη Ηλία με τις Αρχάνες, αφού παρακάμψει τον ορεινό όγκο του Γιούχτα. Είναι πολύ εύκολη διαδρομή και ιδανική για ποδηλασία. Με τον χάρτη στο χέρι, η πορεία μας ξεκινά από τον Προφήτη Ηλία, που είναι χτισμένος κάτω από τον επιβλητικό βράχο της Ρόκας, η οποία ήταν οχυρωμένη και ακόμα μπορούμε να περιπλανηθούμε μέσα στο φρούριο Τέμενος και τις εκκλησίες του. Αφήνοντας πίσω το φρούριο, κατευθυνόμαστε προς το βουνό μέσω χωματόδρομων. Απολαμβάνουμε τη θέα στους επιβλητικούς γκρεμούς του Γιούχτα, όπου φωλιάζουν πολλά ζευγάρια όρνιων, και συνεχίζουμε την πορεία μας, περνώντας κοντά στον οικισμό Καρνάρι, πολύ κοντά στο λατρευτικό σπήλαιο του Στραβομύτη. Στη συνέχεια, μέσω ασφαλτοστρωμένου δρόμου πια, κυκλώνουμε το Γιούχτα από τη νότια πλευρά και ακολουθούμε αρχικά το χωματόδρομο που ανεβαίνει στην κορυφή του, αλλά σύντομα μπαίνουμε στο μονοπάτι προς τις Αρχάνες.
! Προορισμός από μόνες τους, οι Αρχάνες είναι από τα ωραιότερες κωμοπόλεις του Ηρακλείου, σε απόσταση 14 χλμ. από την πρωτεύουσα της Κρήτης και μόλις 7 χλμ. από το μινωικό ανάκτορο της Κνωσού (που αξίζει και αυτό να επισκεφθείτε, αν δεν το έχετε κάνει ήδη). Γενικώς προσφέρεται για πολύ sightseeing η περιοχή, είτε επιλέξετε απλώς να περιηγηθείτε ανάμεσα στα γραφικά και πολύχρωμα σπίτια και καταστήματά της είτε να περάσετε λίγο χρόνο στο Αρχαιολογικό Μουσείο (Λαμπράκη 101) και, όταν ανοίξει και πάλι τις πύλες του, στο Μουσείο Κρητικής Ιστορίας και Παράδοσης (2813401100).
Μια εξαιρετική επιλογή για διαμονή στις Άνω Αρχάνες είναι το πολυτελές και ιδιαίτερο "Inotropes Boutique Suites" (Πάροδος Αντωνίου Πλουμίδου 1, 6973400064), ενώ για φαγητό μπορείτε να δοκιμάσετε την κουζίνα τόσο του εστιατορίου "Κρίταμον" (Τεμένους, Πολυτεχνείου 78, 2810753092) όσο και του μοντέρνου "Zen of Crete" (Πλ. Ελ. Βενιζέλου 2, 6979726297). Εδώ βρίσκεται επίσης και το πολύ ωραίο και νεανικό συνεταιριστικό καφενείο και παντοπωλείο "Πλουμί".
Μινωικό Μονοπάτι
Το τελευταίο τμήμα του μονοπατιού Ε4 στον Νομό Ηρακλείου είναι το πανάρχαιο πέρασμα από την επαρχία Πεδιάδας στο Οροπέδιο Λασιθίου, ένα πλακόστρωτο σε μεγάλο τμήμα του καλντερίμι, που χρησιμοποιήθηκε από τη Μινωική Εποχή μέχρι και τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα, πριν από τη μαζική κατασκευή δρόμων στην Κρήτη. Σημείο εκκίνησης είναι το χωριό Κασταμονίτσα (42 χλμ. νοτιοδυτικά του Ηρακλείου) και λήξης ο Άγιος Γεώργιος Λασιθίου, στην καρδιά του υπέροχου Οροπεδίου.
8 | Άνω Ζάκρος - Κάτω Ζάκρος (Φαράγγι των Νεκρών)
Υπάρχουν πολλοί λόγοι που αξίζει να φτάσετε ως εδώ, στο απώτατο νοτιοανατολικό άκρο της Κρήτης. Πρώτα απ’ όλα, γιατί είναι πολύ μακριά ακόμη και για τους Κρητικούς – απέχει 288 χλμ. και τεσσεράμισι ώρες με το αυτοκίνητο από το χωριό μου στα Χανιά. Και έπειτα γιατί αισθάνεσαι ότι είσαι μακριά. Ότι έχεις φύγει. Απ’ όλους και απ’ όλα. Αυτό δεν είναι το ζητούμενο; Επίσης, γιατί εδώ (λίγο πιο κάτω, στα Πελεκητά, για την ακρίβεια) ολοκληρώνεται το ελληνικό τμήμα του Ε4. Και αυτό είναι επίσης κάτι. Και, τέλος, γιατί στην Κάτω Ζάκρο έχει ανακαλυφθεί το τρίτο σημαντικότερο Μινωικό Ανάκτορο, την ανασκαφή του οποίου παρακολούθησε ο Έλληνας ντοκιμαντερίστας Φίλιππος Κουτσαφτής και μας την παρουσιάζει στο ντοκιμαντέρ "Ζάκρος" που έκανε πρεμιέρα πριν από λίγους μήνες στο Λούβρο.
Στις λεπτομέρειες της τελευταίας αυτής πεζοπορικής διαδρομής, η είσοδος του φαραγγιού βρίσκεται λίγο έξω από την Επάνω Ζάκρο (77 χλμ. βορειοανατολικά της Ιεράπετρας) και η διάσχισή του είναι βατή για όλες και όλους. Πρόκειται για ένα εξαιρετικής ομορφιάς φαράγγι που πήρε το όνομά του (Φαράγγι των Νεκρών) από τους μινωικούς τάφους που βρέθηκαν σε κάποιες από τις μεγάλες σπηλιές που θα δείτε στα τοιχώματά του. Το μήκος του είναι περί τα 4 χλμ. και η ολοκλήρωση της πεζοπορίας θα σας πάρει περί τις 4 ώρες, εκτός και αν μπείτε από τη δεύτερη είσοδό του, που βρίσκεται στο μέσον της διαδρομής μεταξύ Άνω και Κάτω Ζάκρου. Η άφιξη στη θάλασσα περιλαμβάνει επίσκεψη στα αρχαία, κολύμπι, φαγητό και... περισυλλογή – σε τούτη τη γωνιά της Κρήτης, της Ελλάδας και του κόσμου επιβάλλεται. Απολαύστε το!
Αν οι βόλτες σας στον Νομό Λασιθίου σάς φέρουν στα νότια και συγκεκριμένα στην ωραία Ιεράπετρα, το πολυτελές και γήινο "NUMO Ierapetra Beach Resort" προσφέρει την αισθητική, τις υπηρεσίες και τη γαλήνη που ταιριάζει σε έναν τόπο και σε ένα ταξίδι, όπως αυτό.
