ΓΑΜΟΣ Α ΛΑ ΚΡΗΤΙΚΑ…
Το μεγαλύτερο νησί της χώρας υποδέχεται περίπου δυο εκατομμύρια τουρίστες κάθε χρόνο. Από αυτούς ένα πολύ μικρό ποσοστό θα απολαύσει τις πτυχές της παραδοσιακής Κρήτης. Οι sui generis Κρητικοί "κυβερνούν" στα χωριά της ενδοχώρας, αφουγκράζονται τη φύση και κρατούν τις παραδόσεις τους με ευλαβική συνέπεια, δίνοντας στο νησί το πιο γοητευτικό του προφίλ. Σας το αποκαλύπτουμε εμπιστευτικά. ΓΑΜΟΣ Α ΛΑ ΚΡΗΤΙΚΑ…
Ναι, η παραδοσιακή Κρήτη υπάρχει. Μόνο που είναι καλά κρυμμένη πίσω από τις κορυφές των Λευκών Ορέων και του Ψηλορείτη. Συγκριτικά με το χαοτικό και απρόσωπο τουρισμό του βόρειου παράλιου άξονα, είναι σαν να ψάχνεις με το μικροσκόπιο για να ανακαλύψεις την αυθεντική Κρήτη των παλιών παραδόσεων. Όταν όμως τη βρεις, τότε είναι που τα πάντα μεγεθύνονται κι ένας μαγευτικός κόσμος σου χαρίζεται γενναιόδωρα. Όπως το να βρεθείς σε κρητικό παραδοσιακό γάμο ορεινών χωριών (είχαμε τη μεγάλη τύχη πριν από ένα μήνα) που είναι μεγάλη υπόθεση! Βλέπεις τις φιγούρες των Κρητικών βοσκών -αγέρωχοι, λεβέντες μουστακαλήδες και μαυροπουκαμισάδες- να ζωντανεύουν μπροστά σου όλους τους μύθους που έχεις ακούσει για το κρητικό γλέντι. Το γαμοπίλαφο να ξεχειλίζει στα πιάτα, η ρακή να κατεβαίνει συνοδευμένη από τη λύρα, οι χορευτικές φιγούρες να δίνουν και να παίρνουν στον αέρα μέχρι να ξημερώσει. Φιγούρες αντρίκειες, γεμάτες νεύρο και δύναμη. Τέτοια βήματα λεβέντικα μόνο τα κρητικά στιβάνια (κρητικές μπότες) κάνουν. Στιβάνια που από πάντα ολοκλήρωναν την παραδοσιακή κρητική ενδυμασία, αλλά που σήμερα δεν φτιάχνονται από αμέτρητους στιβανάδες στο νησί. Ανακαλύψαμε τον τελευταίο στιβανά (και μεγάλη μορφή) στα Σφακιά, τον Νίκο Γιαλεδάκη, τον Γιαλέ για τους ντόπιους, και μας έδειξε τις παραγγελίες που λαμβάνει μέχρι σήμερα από Γερμανούς, Άγγλους κι Έλληνες για τα περίφημα στιβάνια του. Σήμερα στους γάμους το νυφικό μπορεί να μην είναι φτιαγμένο από δαντέλα πλεγμένη με το παραδοσιακό κοπανέλι. Όμως μπορείτε να θαυμάσετε ένα τέτοιο στις προθήκες του θαυμάσιου Ιστορικού & Λαογραφικού Μουσείου στο Γαβαλοχώρι (Αποκόρωνας, νομός Χανίων) και να χαζέψετε τις γυναίκες του Συνεταιρισμού του χωριού που μέχρι σήμερα πλέκουν με αυτή την ιδιαίτερη τεχνοτροπία.
ΜΙΚΡΑ ΧΩΡΙΑ, ΑΦΘΟΝΟ ΜΕΓΑΛΕΙΟ
ΜΙΚΡΑ ΧΩΡΙΑ, ΑΦΘΟΝΟ ΜΕΓΑΛΕΙΟ
Παραδοσιακή Κρήτη σημαίνει σημεία - κλειδιά του νησιού όπου ο τόπος και οι άνθρωποι γίνονται ένα. Η επαρχία του Αποκόρωνα εκτός από το φυσικό πλούτο που επιφυλάσσει γύρω από τα πανέμορφα χωριά της -χτισμένοι μέσα σε ένα επιβλητικό φαράγγι οι Μαχαιροί σου κόβουν την ανάσα -είναι και ένας από τους κατεξοχήν εναλλακτικούς προορισμούς στο νησί. Πρώτο και καλύτερο χωριό είναι ο Βάμος ιδανικός για να συνδυάσετε τις διακοπές σας με την παράδοση, την κουλτούρα και την ψυχαγωγία. Και τα υπόλοιπα χωριά ένα κι ένα: κούκλα η Κάινα, γεμάτος βιοκαλλιέργειες ο Βαφές, ξακουστός για την αρχιτεκτονική του ο Κεφαλάς, και για τη βιοτεχνία με είδη από φυσικό γυαλί το Κόκκινο Χωριό. Στο Γαβαλοχώρι μπορεί να μην έχουν καλό σήμα τα κινητά, αλλά καλύτερα, για να χορτάσετε απερίσπαστοι τη θέα στις κορυφές των Λευκών Ορέων από τους πέτρινους ξενώνες. Κατηφορίζοντας στα νότια προς Λιβυκό, από την περιοχή Ασκύφου μέχρι τη Χώρα Σφακίων συναντάτε μια άλλη Κρήτη. Κρητικοί που σε κοιτάνε στα μάτια όταν σου μιλούν και ζητάνε να τους επιστρέψεις το βλέμμα. Και μετά τη δροσερή ρακή, κυκλώνεις το οροπέδιο Ασκύφου απ' όλες τις μεριές και κόβεις φέτες με το αυτοκίνητο το κατακόρυφο βουνό μέχρι τον Ίμπρο απ' όπου αρχίζει το ιμπριώτικο φαράγγι. Εδώ οι αέρηδες σου φέρνουν μια πνοή μεγαλοσύνης που οι ντόπιοι κουβαλούν στις ανοιχτόκαρδες κοινωνικές τους επαφές. Και τι πιο παραδοσιακό από το να ψάξεις το βαρκάρη στη Χώρα Σφακίων που θα σε "αδειάσει" στις μαγικές νότιες ακρογιαλιές (Λουτρό, Μάρμαρα, Γλυκά Νερά, Αγία Ρουμέλη, Σούγια, Παλιόχωρα).
Δίπλα σχεδόν στο Ρέθυμνο (2 χλμ.), στα σοκάκια του χωριού Ατσιπόπουλο που ξεχύνονται πίσω από την πλατεία, θα χαζέψετε τα πέτρινα σπίτια με τις αυλές, ενώ πολύ περισσότερα θα θαυμάσετε στο πανέμορφο βενετσιάνικο χωριό Μαρουλάς (10 χλμ. από το Ρέθυμνο). Χτισμένο στις αρχές του 13ου αιώνα, έχει ανακηρυχθεί ολόκληρο διατηρητέο και απολαμβάνει απίστευτη θέα στους ελαιώνες γύρω του. Ψάξτε το εργαστήριο της Μαριάννας στο χωριό, ένα κουκλίστικο μαγαζάκι με αρωματικά βότανα και έλαια παρασκευασμένα με τον παλιό, παραδοσιακό τρόπο. Μπαίνοντας στην ενδοχώρα, η διαδρομή στην Κοιλάδα Αμαρίου προσφέρει ένα road trip σε χωριά φωλιασμένα ανάμεσα στον Ψηλορείτη και τον Κέδρο. Στο Γερακάρι η κύρα Δέσποινα θα σας προσφέρει με περηφάνια το ηδύποτο που φτιάχνει από τα φημισμένα κεράσια του χωριού της. Κατηφορίστε νότια προς Αγία Γαλήνη. Το τοπίο αλλάζει ριζικά με τεράστια βουνά - πυραμίδες, βράχους από πέτρα πράσινη, καλαμιές, φοίνικες, καλαμπόκια και ελιές που ξεπροβάλλουν σαν μπουκέτα ανάμεσά τους με φόντο το απέραντο Λιβυκό. Θα πλανηθεί το βλέμμα σου σε μικρά χωριουδάκια με καμιά δεκαριά σπίτια, όλα χτισμένα από πέτρα που δεν τα διαχωρίζεις από τους ογκώδεις βράχους των βουνών (Αγία Παρασκευή, στα νότια του νομού Ρεθύμνου). Είναι μια μικρή μυσταγωγία στο δρόμο για τις συγκλονιστικές παραλίες Αγία Φωτεινή, Τριόπετρα, Λίγρες.
Μπορεί το Ηράκλειο, η Χερσόνησος και τα Μάλια να είναι ο παράδεισος των Βρετανών και Ολλανδών clubbers, όμως η ενδοχώρα του νομού κρύβει κάποιες εκπλήξεις απόλυτα εναλλακτικές. Ένας άνθρωπος - κλειδί για όσους επιδιώκουν να εξερευνήσουν την Κρήτη με πεζοπορίες, διάσχιση φαραγγιών, υπαίθριες δραστηριότητες και ταξίδια στη φύση, είναι ο Φώντας Σπινθάκης. Θα τον βρείτε στο γραφείο του στο Ηράκλειο (Cretan Adventures, 0810/332772) και μαζί του θα ανακαλύψετε την άγρια φύση, αλλά και την ιστορία των πιο ιδιαίτερων τόπων αυτού του νησιού. Ένας από αυτούς τους τόπους είναι το Οροπέδιο Λασιθίου. Κάτι σαν ένα φυσικό ολοστρόγγυλο "ταψί", σπαρμένο με τα κατάλευκα πανιά 600 περίπου ανεμόμυλων (τη δεκαετία του '50 λειτουργούσαν περίπου 5.500) και δεκάξι χωριουδάκια που "πλέκουν" κόμπο κόμπο το "στεφάνι" του. Χτισμένα σε υψόμετρο 810μ. είναι από τις λίγες περιοχές της Μεσογείου που κατοικήθηκαν συνεχώς ανά τους αιώνες. Εδώ οι τηλεοράσεις στα καφενεία είναι το μόνο στοιχείο που υπενθυμίζει το τώρα, καθώς όλο το υπόλοιπο σκηνικό (η αισθητική του ΄50 στις τζαμαρίες, οι γιαγιάδες που πλέκουν μπροστά στην πόρτα του σπιτιού τους πάνω στο δρόμο) σε γυρίζει σε άλλες εποχές.
DATA
ΔΙΑΜΟΝΗ
ΔΙΑΜΟΝΗ
Avdou Villas (Αβδού, 15 χλμ. από τη Χερσόνησο Ηρακλείου, 08970/51606-7): πέντε αυτόνομες, πλήρως εξοπλισμένες κατοικίες μέσα σε βιολογικό αγρόκτημα 24 στρεμμάτων και γύρω-γύρω τα λασιθιώτικα βουνά. Φιλοξενούνται συνολικά μέχρι 20 άτομα και προσφέρονται δραστηριότητες όπως σιάτσου, μασάζ, ιππασία, παραπέντε. Αργουλιάς (Τζερμιάδο, στο Οροπέδιο Λασιθίου, 08440/22194): δυο νεόκτιστα πέτρινα κτίρια με έντεκα πλήρως εξοπλισμένα διαμερίσματα σε παραδοσιακό στυλ. Καταπληκτική θέα στο Οροπέδιο με τους ανεμόμυλους. Βάμος (Βάμος Αποκορώνου, 08250/23250): είκοσι ανακαινισμένα σπίτια με κήπους και πέτρινες αυλές. Τα περισσότερα διαθέτουν τζάκι και κουζίνα και δυο είναι εξοπλισμένα με jacuzzi. Βιγλάτορας (Σάρχος, 20 χλμ. από το Ηράκλειο, 0810/711332): πέντε παραδοσιακές μεζονέτες μέσα σε κατάφυτη έκταση 73 στρεμμάτων και θέα στον Ψηλορείτη. Οντάδες, χτιστοί καναπέδες, κρεβάτια με ουρανό, κιλίμια, υφαντά. Ελιά (Βουκολιές Χανίων, 0932 454464): ολοκαίνουριος παραδοσιακός ξενώνας με εκπληκτική θέα σε καταπράσινο κάμπο. Διαθέτει δέκα δωμάτια, όλα με παραδοσιακά έπιπλα και ανάλογη, λιτή διακόσμηση. Ηλιόπετρα (Ντουλιανά Αποκορώνου, 08250/22555): δέκα παραδοσιακοί ξενώνες, ανακαινισμένοι μέσα σε ολάνθιστους κήπους, με κύρια υλικά την ντόπια πέτρα "πλακούρα", το ξύλο και το σίδερο. Δωμάτια πλήρως εξοπλισμένα. Καμάρες (Μαχαιροί Αποκορώνου, 08250/41111): διατηρητέο βενετσιάνικο μετόχι με επτά άνετα διαμερίσματα. Εντυπωσιακή η αυλή με τις καμάρες και τις μπανανιές, τις ορτανσίες, τα γιασεμιά. Lefkoritis Resort (Ασκύφου Σφακίων, 08250/95454): πετρόκτιστα διαμερίσματα σε παραδοσιακό στυλ που θυμίζουν ελβετικά σαλέ. Έχουν υπέροχη θέα στο Οροπέδιο, ενώ λειτουργεί και ιδιόκτητο εκτροφείο θηραμάτων. Μηλιά (Μηλιά, 5 χλμ. από το χωριό Βλάτος, 08210/46774): δεκατρία πετρόκτιστα σπίτια στην καρδιά ιδιωτικού δάσους, με παραδοσιακά έπιπλα, κρητικά υφαντά, οικολογικά παπλώματα και στρώματα, ξυλόσομπες, τζάκια. Λειτουργούν με φωτοβολταϊκό ρεύμα. Λειτουργεί και ταβέρνα με κρητικές γεύσεις από βιολογικά προϊόντα. Ροδίαλος (Πάνορμος Ρεθύμνου, 08340/51310, 0944 290633): αυτόνομη βίλα με καθαρούς όγκους και λιτές γεωμετρικές γραμμές, σχεδιασμένη σε αρμονία με το γύρω περιβάλλον και εκπληκτική θέα. Η οικοδέσποινα Μαίρη Φραγκάκη οργανώνει σεμινάρια γευσιγνωσίας και μαγειρικής κρητικής κουζίνας (πάντα με βιολογικά προϊόντα) για τους ένοικους της βίλας. Το Σπίτι του Φίλιππα (Ντουλιανά Αποκορώνου, 08210/41458): ανακαινισμένο, πέτρινο κτίσμα του 19ου αιώνα, πλήρως εξοπλισμένο, φιλοξενεί μέχρι τέσσερα άτομα. Villa Arhanes (Άνω Αρχάνες, 0810/390770): αρχοντικό του 1890 ανακαινισμένο με προσωπικότητα και στυλ (από την αλυσίδα των ξενοδοχείων Maris). Διαθέτει έξι πλήρως εξοπλισμένα διαμερίσματα, όλα με παραδοσιακά έπιπλα και διακόσμηση με χειροποίητα υφαντά). Villa Erghina (Γαβαλοχώρι Αποκορώνου, 010/4282377): παραδοσιακό αποκορωνιώτικο σπίτι με βενετσιάνικα στοιχεία, χτισμένο με πέτρα και κορμούς κυπαρισσιού. Πλήρως εξοπλισμένο, φιλοξενεί από έξι έως οκτώ άτομα. Veneto (Επιμενίδου 4, παλιά πόλη Ρεθύμνου, 08310/56634): βενετσιάνικο, ανακαινισμένο κτίσμα του 13ου αιώνα με εντελώς παραδοσιακή ατμόσφαιρα. Ντυμένο όλο με σκαλιστή πέτρα και καμάρες στην αυλή όπου λειτουργεί το εστιατόριο. Διαθέτει τέσσερα στούντιο και τέσσερις σουίτες, όλα με παραδοσιακά έπιπλα και κρητικά μοτίβα στη διακόσμηση.DATA
ΦΑΓΗΤΟ
ΦΑΓΗΤΟ Αποσπερίτης (Γαβαλοχώρι Αποκορώνου, 08250/23095): ξακουστή παραδοσιακή ταβέρνα του χωριού σε όμορφη, δροσερή αυλή. Σπιτικές γεύσεις, κρέατα καλής ποιότητας.
Το Γυαλάδικο (Κόκκινο Χωριό Αποκορώνου, 08250/31194): πέτρινος χώρος με όμορφη θέα από την αυλή. Όλα τα προϊόντα είναι βιολογικής καλλιέργειας από τη "Γαία" (super market με βιολογικά προϊόντα) στα Χανιά. Μουσακάς από σόγια στο πήλινο, κουνέλι και ζυγούρι κρασάτο. Καλή Καρδιά (Κουρνάς Αποκορώνου, 08250/96278): ατμόσφαιρα παραδοσιακού καφενείου με λίγες αλλά καλές γεύσεις. Πλούσια σαλάτα με λαχανικά, χωριάτικα λουκάνικα στην ψησταριά, "χειροποίητες" τηγανητές πατάτες και σπιτικό γαλακτομπούρεκο για το τέλος. Κεφαλόβρυση (Μέσα Μουλιανά Σητείας, 08430/95462): παραδοσιακή ταβέρνα στην καρδιά καταπράσινης ρεματιάς. Χωριάτικη κουζίνα όπου "βασιλεύουν" ο κοκκινιστός πετεινός με πιλάφι και το αρνί με σταμναγκάθι. Κούρτσα (Βαφές Αποκορώνου, 08250/51201): όμορφο, ανακαινισμένο αρχοντικό όπου σερβίρονται πιάτα κρητικής κουζίνας βασισμένα σε πρώτες ύλες βιολογικής καλλιέργειας. Λογάρι (Καταλαγάρι, 15 χλμ. από το Ηράκλειο, 0944 662840): αγροτόσπιτο της Κατερίνας Χαμηλάκη με εκπληκτική θέα στον κάμπο από τη βεράντα. Η Κατερίνα σερβίρει κρητικά πιάτα και πειραματίζεται με εποχικά χόρτα που μαζεύει η ίδια. Οργανώνει και σεμινάρια αναγνώρισης χόρτων και μαγειρικής κρητικής κουζίνας για μικρούς και μεγάλους. Το Ποροφάραγγο (Ίμπρος, 08250/95450): τυπική κρητική ταβέρνα με υπέροχη θέα στο ιμπριώτικο φαράγγι. Υψηλή ποιότητα στις γεύσεις - τσιγαριαστό, σφακιανό αρνί, σταμναγκάθι και οι καλύτερες σφακιανές πίτες που έχουμε δοκιμάσει. Η Στέρνα του Μπλουμοσήφη (Βάμος Αποκορώνου, 08250/22932): παραδοσιακή ταβέρνα, χρησιμοποιεί στην κουζίνα της οικολογικά προϊόντα τοπικής παραγωγής. Μαγειρευτά και ψητά στον ξυλόφουρνο.
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟ SHOPPING Κρητικά στιβάνια, Νίκος Γιαλεδάκης (Ασκύφου, 08250/95358). Κοπανέλι, (Γυναικείος Αγροτουριστικός Συνεταιρισμός Γαβαλοχωρίου, 08250/23030). Βότανα, Το εργαστήρι της Μαριάννας (Μαρουλάς Ρεθύμνου, 08310/724320). Παντοπωλείο Το Μυροβόλον (λειτουργούσε ως μπιραρία στη δεκαετία του ΄20) με κρητικά, χειροποίητα παραδοσιακά προϊόντα, όπως σπιτικά ζυμαρικά, λαδοτύρι, θυμαρίσιο μέλι κ.ά. (Βάμος, 08250/23250). Φυσητό γυαλί, Τζομπανάκης (Κόκκινο Χωριό Αποκορώνου, 08250/31194). Βένια Βέργουvvergou@athinorama.gr
